Фауна и экология зоопаразитов

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
CC BY f
16-17
3
0
Поделиться
Пулотов, Ф. (2013). Фауна и экология зоопаразитов. in Library, 3(3), 16–17. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/31155
Фахридин Пулотов, Ветеринарный научно-исследовательский институт

Ветеринарный научно-исследовательский институт, заведующий лабораторией арахноэнтомологии и акарологии, старший научный сотрудник, доктор философских наук по ветеринарным наукам

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье приведены фауна и экололгия экто - и эндопаразитов, встречаемых на теле сельскохозяйственных и лабораторных животных.


background image

#7 (68)

16





































ВЕТЕРИНАРИЯ ТИББИЁТИ : ПАРАЗИТАР КАСАЛЛИКЛАР

Ф.ПЎЛАТОВ, Ўзбекистон ветеринария илмий-тадқиқот
институти

УДК: 619.576.895.751.614.449.57.

ЗООПАРАЗИТЛАР ФАУНАСИ

ВА ЭКОЛОГИЯСИ

Аннотация:

В статье приведены фауна и

экололгия экто - и эндопаразитов,
встречаемых на теле сельскохо-
зяйственных и лабораторных жи-
вотных.

Summary:

In clause{article} are resulted fauna and

ekologiya acto- and to endoparasites met in

agricultural and laboratory animals.

Кириш:

Тадқиқотлар Ўзбекис-

тон Ҳукуматининг аҳоли ва қишлоқ
хўжалик

ҳайвонларини

биопатогенлардан самара-

ли

ҳимоя

қилиш

чораларини

яратишга,

аҳоли

соғлигини

муҳофаза қилиш, унинг меҳнат
унумдорлигини

кўтаришга

ва

чорвачилик

маҳсулдорлигини

оширишга қаратилган қарор ва
талаблари асосида олиб борил-
ди.

Бунда

республикада

кенг

тарқалган зоопаразитлар ва па-
разитозларга ҳамда одамлар ва
қишлоқ хўжалик ҳайвонларининг
хавфли трансмиссив (ўлат, кана
энцефалити,

туляремия,

Ўзбекистон геморрагии исит- маси,
кана

эндемик

иситмаси,

қайталовчи ва тошмали тиф,
безгак, трипаносомозлар, лейш-
маниозлар ва бошқа кўплаб) ка-
салликларнинг қўзғатувчиларини
тарқатувчи қон сўрувчи ҳашарот ва
каналарга қарши кураш- нинг
экологияга одамлар ва ҳайвонлар
соғлигига, фойда- ли фауна ва
флорага хавфсиз бўлган усул ва
воситаларини

тадқиқ

қилиш

вазифаси қўйилди.

Чорвачиликнинг фермер, ху-

сусий, шахсий хўжаликлар тизи-

Г.р.

Топилган зоопаразитлар
тури

Паразитозлар

номлари

Ҳайвонлар тури

қора

ол

&

эчк

м

I

хў

ти

к

X

s I с

5

н

уй

С

М

Ч

О

Н

И

де

нг

из

чў

чқ

ас

и

1.

Bovicola bovis

Бовикалоз

-

2

Bovicola ovis

• * •

3.

Bovicola eqvi

• < •

4

4.

Trichodectes canis

Триходектоь

4

5.

Bovicola caprae

Бовикол<х>

4

-

6.

Menacanthus stramenius

Мвнакантпз

4

7.

Argas persicus

Аргазидоз

4

8.

Goniocotes hologaster

Гэниокотоз

4

9.

Ctenocephalides canis

Ктеноцефалидоз

4

10.

Ctenocephalides caprae

-

« •

+

11.

Haematopinus eurysternus

Гэматопиноз

12.

Linognathus vituli

Линогнетоз

13.

Linognathus ovillus

• < •

-

14.

Psoroptes bovis

Псороптоз

-

15.

Psoroptes ovis

• < •

16.

Sarcoptes ovis

Саркоптоз

-

17.

Dermanyssus gallinae

Дерманиссоз

-

-

4

18.

Dermacentor spp.

Деомацентоз

-

19.

Dermacentor marginatus

-

20

Dermacentor dagestanicus

• • •

-

21.

Hyalomma anatolicum

Г

маломматоз

22.

Hyalomma plumbeum

• с •

23.

Hyalomma asiaticum

• в •

24.

Hyalomma detritum

-

25.

Haemaphysalis punctata

Гэмафизалоз

-

26.

Hae. sulcata

- < -

-

27.

Boophilus calcaratus

Боофилёз

4

28.

Rhipicephalus bursa

Рипицефалоз

4

4

4

29.

Rhipicephalus sanguineus

-

-

-

4

30

Rhipicephalus turanicus

-

• -

4

4

31

Rhipicephalus pumilio

-

« -

-

-

4

32

Hypoderma bovis

Гипоперматоз

-

33

Oestrus ovis

Зстооз

34

Alveonasus lahorensis

Альвеонасоз

-

35

Gliricola porcelli

Клириколоз

-

-

4

36

Laelaps echidninus

Лайлапсоз

-

-

4


background image

#7 (68)

ВЕТЕРИНАРИЯ ТИББИЁТИ : ПАРАЗИТАР КАСАЛЛИКЛАР

товуқ, ит, хўтик ва бош.)
орасида 36 турга ман- суб
зоопаразитлар (экто- ва
эндопаразит- лар) ва
паразитоз ка- салликлар
тарқалган.

2.

Қорамол

ва

қўйлар орасида кўпроқ
бовиколоз, гематопи- ноз,
линогнатоз

энто-

мозлари

ва

рипице-

фалоз,

гиаломматоз,

алвеонасоз акарозла- ри,
товуқлар

орасида

дерманиссоз,

гониоко-

тоз, менакантоз, итлар

мида олиб борилиши иккиламчи,
яъни зообиоценозларда (антро-
поген биоценозларда) зоопара-
зитлар (экто- ва эндопаразит- лар)
фаунаси ва экологиясини ўрганиш
зарурияти туғилди.

Тадқиқот услуби:

Морфо-

логик тадқиқотлар Бей-Биенко Г.Я.
(1969),

Благовещенский

Д.И.

(1972), Ганиев И.М., Аливерди- ев
А.А. (1968), Беклемишев В.Н.
(1958), Балашов Ю.С. (1967) ва
бошқа тадқиқотчилар тавсия эт-
ган методик қўлланмалар ёрда-
мида амалга оширилди.

Тадқиқот

натижалари:

Маълумки доимий текин- хўрлик
қилиб яшайдиган эктопаразитлар
ўз хўжайин- ларига ниҳоятда
мослашган ҳашаротлар бўлиб,
бегона ҳайвон танасида нобуд
бўли- ши мумкин. Бирок ҳар хил
ўлка- ларда турлар таркиби
маълум даражада фарқ қилиши,
яъни айрим турлар учрамаслиги,
ёки сон жиҳатдан доминантлик,
субдоминантлик,

минимал

ҳолатларда

бўлиши

мумкин.

Уларнинг фаунистик таркиби ҳар
хил

экостацияларда

маьлум

даражада фарқ қилади.

Тадқиқот ишлари Самарканд

вилоятининг (Тойлоқ, Самарканд,
Пастдаргом тумани) чорвачилик
фермер хўжаликларида, ЎзВИТИ

лаборатория

ҳайвонларида,

аҳолининг шахсий чорва моллари
ва паррандаларида стационар ва
маршрут текширишлар усулида
бажарилди.

Натижада қуйидаги зоопара-

зитлар турлари ва паразитоз ка-
салликлар аниқланди:

Бунда

асосан

ҳайвонлар

орасида бовиколоз, линогнатоз,
псороптоз,

рипицефалоз,

гиаломматоз, эстроз каби па-
разитоз касалликлар жуда кенг
тарқалганлиги аниқланди.

Доимий паразитлар ҳайвон-

ларни (бовикола, триходектес,
гематопинус, линогнатус, псороп-
тес, саркоптес, паррандалар мал-
лофаглари) йил давомида, кўпроқ
ноябрь-май ойлари, муваққат па-
разитлар - иксод каналари баҳор
ойларининг охири ва ёз ойларида
кўпроқ, нимфа шакллари эса қиш
ойларида ҳам, аргас ва дерма-
ниссус каналари йил давомида,
кўпроқ иссиқ мавсумларда (июнь-
август

ойлари)касаллантириши

кузатилди.

ХУЛОСАЛАР

1. Экотон ва экотопларда

ҳайвонлар (қорамол, қўй, эчки,
орасида

триходектоз,

ктеноцефалидоз

касалликлари

кенг тарқалган.

3.

Доимий (муқим) паразитлар

(бовикола, линогнатус, псороптес,
саркоптес,

малло-

фаглар)

ноябрь-май ойларида, муваққат
паразитлик

қилувчи

турлар

(иксодид ва гамазидлар) май-
август ойларида кўпроқ (до-
минантлик ҳолатида)учрайди ва
иқтисодий зарар кўрсатади.

Фойдаланилган адабиётлар:

1.

Благовещенский Д.И. Определи-

тель пухоедов (Mallophaga) домашних
животных. Фауна СССР М.,-Л.: изд. АН
СССР, 1940, 22-45 стр.

2.

Благовещенский

Д.И.

Вши

(Siphunculata) домашних млекопита-
ющих. Фауна СССР. М.,-Л.: изд. АН
СССР, 1960, 70-73 стр.

3.

Ганиев И.М., Аливердиев А.А.

«Атлас иксодоидных клещей», М.
«Колос», 1968, 110-111 стр.

4.

А.Р.ўзимуродов.

“Эволюция

қонуниятлари ва зообиохилмахил- лик".
“Зарафшон" ДК нашривти, Самарканд,

2008.

б.А.Рузимурадов.

“Паразитизм

биологический. Оптимизация живот-
новодста". “Зарафшон" ДК нашриё- ти,
Самарканд, 2011.


Айрим эктопаразитларнинг мавсумий динамикаси:

Библиографические ссылки

Благовещенский Д.И. Определи­тель пухоедов (Mallophaga) домаш­них животных. Фауна СССР. М.,-Л.: изд. АН СССР, 1940, 22-45 стр.

Благовещенский Д.И . Вши (Siphunculata) домашних млекопита­ющих. Фауна СССР. М.,-Л.: изд. АН СССР, 1960, 70-73 стр.

Ганиев И.М., Аливердиев А.А. «Атлас иксодоидных клещей», М. «Колос», 1968, 110-111стр.

А .Р узим уродов. “Эволюция цонуниятлари ва зообиохилмахиллик". “ Зараф ш он" Д К нашриёти, Самарканд, 2008.

б.А.Рузимурадов. “Паразитизм биологический. Оптимизация животноводста". “Зарафшон" Д К нашриё­ти, Самарканд, 2011.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов