Особенности гемодинамических изменений сердца у больных с ревматоидным артритом и вторичным остеоартрозом

CC BY f
226-231
3
0
Поделиться
Эргашова, М., & Зикрияевна, Ш. (2023). Особенности гемодинамических изменений сердца у больных с ревматоидным артритом и вторичным остеоартрозом. Журнал биомедицины и практики, 1(1), 226–231. https://doi.org/10.26739/2181 -9300-2021-1 -32
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Целью исследования является выявление частоты нарушений гемодинамики: лево желудочковая (ДДЛЖ) и правожелудочковая (ДДПЖ) дисфункция и изучение взаимосвязи с маркёрами воспаления у больных с РА и вторичным ОА. У 38% больных с РА и вторичным ОА выявлено ДДЛЖ, у 15,5 % - ДДПЖ. ДДПЖ встречаются в основном в сочетании с ДДЛЖ с преобладанием ДДЛЖ по первому (I) типу Выяснилось что у больных с РА и вторичным ОА встречаемость ДДЛЖ и ДДПЖ высокая, следовательно, поражение ССС при данной патологии широко распространено и тесно связано с активностью воспалительного процесса и традиционными факторами риска.

 

Похожие статьи


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№1 | 2021

226

Эргашова Мадина Мухторовна

Шодикулова Гуландом Зикрияевна

Самарқанд Давлат тиббиёт институти,Узбекистан

РЕВМАТОИД АРТРИТ ВА ИККИЛАМЧИ ОСТЕОАРТРОЗ КАСАЛЛИГИ БОР

БЕМОРЛАРДА ЮРАК ГЕМОДИНАМИКАСИНИНГ ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ

For

citation:

Ergashova

Madina

Mukhtorovna,Shodikulova

Gulandom

Zikriyaevna.

PECULIARITIES OF HEMODYNAMIC CHANGES IN HEART IN PATIENTS WITH
RHEUMATOID ARTHRITIS AND SECONDARY OSTEOARTHROSIS. Journal of Biomedicine
and Practice. 2021, vol. 6, issue 1, pp.226-231

http://dx.doi.org/10.26739/2181-9300-2021-1-32


АННОТАЦИЯ

Тадқиқот мақсади этиб, ревматоид артрит (РА)

ва иккиламчи остеоартроз касаллиги

бор

беморларда юрак гемодинамикасини, яъни чап (ЧҚДД) ва ўнг қоринча (ЎҚДД) диастолик

дисфунцияси учраш частотасини аниқлаш, ҳамда уларниа яллиғланиш маркерлари билан
ўзаро алоқадорлигини ўрганиш. РА ва иккиламчи ОА бўлган беморларнинг 38% да ЧҚДД,
15,5%да ЎҚДД аниқланди. ЎҚДД фақатгина ЧҚДД билан биргаликда келиши, улар орасида I
тип устунлиги қайд этилди.
РА ва иккиламчи ОА бор беморларда ЧҚДД ва ЎҚДД учраш даражаси юқори эканлиги маълум
бўлди, бу эса ўз навбатида ЮҚТТК нинг РА ва иккиламчи ОА билан касалланганлар орасида
кенг тарқалиши, уларниг анъанавий хавф омиллари ва яллиғланиш жараёнининг фаоллиги
билан боғлиқлиги аниқланди.

Калит сўзлар:

ревматоид артрит, остеоартроз, диастолик дисфункция, ЮҚТТК

ривожланиш хавфи.

Эргашова Мадина Мухторовна

Шодикулова Гуландом Зикрияевна

Самаркандский государственный медицинский институт, Узбекистан.

ОСОБЕННОСТИ ГЕМОДИНАМИЧЕСКИХ ИЗМЕНЕНИЙ СЕРДЦА У БОЛЬНЫХ С

РЕВМАТОИДНЫМ АРТРИТОМ И ВТОРИЧНЫМ ОСТЕОАРТРОЗОМ

АННОТАЦИЯ

Целью исследования является выявление частоты нарушений гемодинамики: лево

желудочковая (ДДЛЖ) и правожелудочковая (ДДПЖ) дисфункция и изучение взаимосвязи с
маркёрами воспаления у больных с РА и вторичным ОА. У 38% больных с РА и вторичным
ОА выявлено ДДЛЖ, у 15,5 % - ДДПЖ. ДДПЖ встречаются в основном в сочетании с ДДЛЖ
с преобладанием ДДЛЖ по первому (I) типу.


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№1 | 2021

227

Выяснилось что у больных с РА и вторичным ОА встречаемость ДДЛЖ и ДДПЖ высокая,
следовательно, поражение ССС при данной патологии широко распространено и тесно связано
с активностью воспалительного процесса и традиционными факторами риска.

Ключевые слова:

ревматоидный артрит, остеоартроз, диастолическая дисфункция,

традиционные факторы риска.

Ergashova Madina Mukhtorovna

Shodikulova Gulandom Zikriyaevna

Samarkand state medical institute, Uzbekistan.

PECULIARITIES OF HEMODYNAMIC CHANGES IN HEART IN PATIENTS WITH

RHEUMATOID ARTHRITIS AND SECONDARY OSTEOARTHROSIS

ANNOTATION

The aim of the study is to identify the frequency of hemodynamic disturbances: left ventricular

(LVDV) and right ventricular (VVD) dysfunction and to study the relationship with markers of
inflammation in patients with RA and secondary OA. In 38% of patients with RA and secondary OA,
LVDD was detected, in 15.5% - RVD. RVD are found mainly in combination with LVDD with a
predominance of the first (I) type of LVDV. It was found that in patients with RA and secondary OA,
the incidence of LVDV and RVD is high; therefore, CVS damage in RA and secondary OA is
ubiquitous and is closely related to the activity of the inflammatory process and traditional risk
factors.

Key words:

rheumatoid arthritis, osteoarthritis, diastolic dysfunction, traditional risk factors

Ревматоид артрит (РА) - сурункали этиологияси номаълум аутоиммун ревматик

касаллик бўлиб, эрозив артрит (синовит) ва ички органларнинг тизимли зарарланиши билан
тавсифланади. РАда юрак-қон томир асоратлари ва ўлим хавфи умумий популяцияга
қараганда 50% дан юқори [2, 3]. РА беморларида ўлим хавфининг асосий сабабларидан бири
бу сурункали юрак етишмовчилигидир (СЮЕ) [4]. Остеоартроз (ОА) - бу бўғимнинг барча
таркибий қисмлари: тоғай, субхондриал суяк, синовиал мембрана, капсула ва периартикуляр
мушакларга зарар етказадиган дегенератив деструктив касаллик бўлиб ҳисобланади [2]. Н.М.
Никитина ва бошқалар тадқиқотлари кузатувнинг турли йилларида РА билан оғриган
беморларда ҳамроҳ бўлган касалликларнинг мавжудлиги 67,2% ва 86,6% ҳолатларда
аниқланган. Таҳлилларга кўра, касалликлар орасида артериал гипертензия, ошқозон-ичак
тракти касалликлари ва бошқалар устунлик қилди, бироқ РА билан оғриган беморларда
хамрох касалликлар таркибида ОА нинг тарқалиши анча юқори. Масалан, РА бўғимларнинг
яллиғланиш сифатида ўзини намоён қилиб, гинерализациялашган манифест иккиламчи ОА
ривожланишига сабаб бўлади (Kinne S.et al 2014., K.L. Gron et al. 2013., M.Dougados et al. 2014).

СЮЕнинг ривожланиш хавфи умумий популяцияга қараганда 1,7 баравар юқори [5], бу

ЮҚТТ касалликлари келиб чиқишида анъанавий хавф омилларининг юқори даражада
тарқалганлиги, қонда яллиғланишга қарши омиллар (интерлейкин-6) қонцентрациясининг
ошиши, РА ва иккиламчи ОА билан касалланганларга хос қон томир яллигланиши,
ревматизмга қарши кардиотоксик препаратларни қабул қилиш билан изоҳланади. Диастолик
дисфунция (ДД) СЮЕнинг муҳим эрта белгисидир, у узоқ вақт давомида асимптоматик
кечиши мумкин, шунинг учун РА билан касалланган беморларда СЮЕ ривожланишини
секинлаштириш учун ДД ни имқон қадар эрта аниқлаш мақсадга мувофиқдир. РА бўлган
беморларда ДД тарқалиши илгари ўрганилмаган.

Тадқиқот мақсади:

Ревматоид артрит (РА)

ва иккиламчи остеоартроз касаллиги бор

беморларда юрак гемодинамикасини, яъни чап (ЧҚДД) ва ўнг қоринча (ЎҚДД) диастолик
дисфунцияси учраш частотасини аниқлаш, ҳамда уларни яллигланиш маркерлари билан ўзаро
алоқадорлигини ўрганиш.


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№1 | 2021

228

Текшириш материали ва усуллари.

СамШТБ клиникаси III терапия бўлимида РА ва

иккиламчи остеоартроз касаллиги билан даволанган 62 нафар бемор клиник, лаборатория ва
инструментал текширувлардан ўтказилди. Ёшга нисбатан та

ҳ

лил қилинганда 40–49 ёшгача

бўлган беморлар 24 кишини (39%), 50-59 ёшдагилар 28 кишини (45%), 60 ёшдан юқори бўлган
беморлар 10 кишини (16%) ташкил этади. Барча беморлар кардиолог томонидан текширувдан
ўтказилди, 24 соат давомида электрокардиограмма ва қон босими, эхокардиография (ЭХОКГ)
ўтказилди. ЭхоКГ Америка ЭхоКГ Жамиятининг тавсияларига биноан амалга оширилди [6,
7]. Чап қоринча бўшлиғининг ўлчамлари (ЧҚ), қоринчалараро тўсиқнинг қалинлиги (ҚАС) ва
чап қоринча (ЧҚОД) орқа деворининг қалинлиги баҳоланди. ЧҚДД ва ЎҚДД мезонлари
сифатида эрта диастолик тўлиш (Е) пайтида қон оқими максимал тезлигининг бўлмачалар
систола (А) пайтида максимал оқим тезлигига нисбати олинган. Бунда қоринчалар тўлиши
бузилишиларининг 3 тури ажратилади: I - Е/ А 2 бўлган ҳолатда. РА бўлган барча беморлар 3
гуруҳга бўлинди: 1чи - ЧҚДД ва ЎҚДД билан, 2чи- ЧҚДД билан, ва 3чи- қоринча ДДсиз. Барча
3 гуруҳ беморларда: шикоятлари, анамнези, умумий аҳволи DAS28 сўровномасига кўра
баҳоланди. Стандартлар асосида лаборатор ва инструментал текширувлар ўтказилди.
Лаборатор текшириш усулларидан беморларда кенгайтирилган умумий қон тахлили,
биохимик - қон зардобида СРО, РО, АЦЦП, юқори зичликдаги липопротеинлар (ЮЗЛП), паст
зичликли липопротеинлар (ПЗЛП), триглицеридлар (ТГ), холестерин таҳлили текширилди.

Тадқиқот давомида РА ва иккиламчи остеоартроз касаллиги бўлган 46 нафар (63%)

беморлар ностероид яллиғланишга қарши дориларни қабул қилдилар. 34 нафар (46%) бемор
мунтазам равишда кардиопротектив дориларни қабул қилган. Россия Кардиология
Жамиятининг (РСC) тавсияларига биноан анъанавий хавф омиллари баҳолаб чиқилди [15].

Тадкикот натижалари:

1- ва 2- гуруҳлардаги беморларда 3 - гуруҳга нисбатан

артериал гипертензия, дислипидемия, абдоминал семириш ҳолатлари кўпроқ учради.
Касаллик клиник кечиши ўрганилганда солиштирилган гуруҳлар орасида қуйидагилар
аниқланди: 1чи гуруҳда касалликлининг юқори фаоллиги кўпроқ учрагани, касаллик тез
ривожланиши, серонегатив тури ва БФБ 3 даражаси билан ўтиши яққол кўринди (жадвал 1).

3-гуруҳдан 1-гуруҳгача юқори зичликдаги липопротеинли холестерин (ЮЗЛП)

консентрациясининг изчил пасайиши, триглицеридлар (ТГ) ва атерогенлик индексларнинг
кўпайиши кузатилди, шу билан бирга 3 гуруҳда умумий холестерин, паст зичликли
липопротеинли холестерин (ПЗЛП) консентрацияси фарқ қилмади. 2-гуруҳ беморларида 3-
гуруҳга қараганда артериал гипертензия кўпроқ қайд этилган. ДДси бор беморларда ЭЧТ ва
CРО даражаси ҳам ДДси бўлмаган беморларга қараганда анча юқори эди. ЧК Е / А ва ЭЧТ,
CРО, ТГ ўртасида, ЎҚ Е / А ва ЭЧТ, ДАС28, ТГ ўртасида ўзаро боғлиқликлар аниқланди.

Жадвал 1

РА ва иккиламчи остеоартроз билан касалланган беморлар клиник

характеристикаси

Касаллик клиник

характеристикаси

I гуруҳ

беморлар

(18 нафар)

II гуруҳ

беморлар

(14 нафар)

III гуруҳ беморлар

(30 нафар)

Фаоллик даражаси:
Паст фаоллик даража
Ўртача фаоллик
Юқори фаоллик

50% (9 нафар)

25% (5нафар)
22% (4нафар)


50%(7нафар)
29 %(4 нафар)
21% (3нафар)


43% (13нафар)
47% (14 нафар)
10% (3нафар)

Касаллик кечиши:
Аста-секин
ривожланиш
Тез ривожланиб
кечиш


83% (15 нафар)
17%(3 нафар)


86% (12 нафар)
14% (2 нафар)


93% (28 нафар)
7% (2 нафар)


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№1 | 2021

229

Рентгенологик
босқич:

1-2 боскич
3-4 боскич


83% (15 нафар)
17% (3 нафар)


79% (11 нафар)
21% (3 нафар)


90% (27 нафар)
10% (3 нафар)

Иммунологик
вариант:
Серопозитив вариант
Серонегатив вариант



61% (11 нафар)

39% (7нафар)

86% (12 нафар)

14% (2нафар)

80% (24 нафар)

20% (6 нафар)

Бўғим фаолиятини
бузилиши:I

II
III


50% (9 нафар)
28% (5 нафар)
22% (4 нафар)


79% (11 нафар)
14% (2 нафар)
7 % (1нафар)


14,3% (11 нафар)
20,3% (17 нафар)
6,6 % (2 нафар)


ЧҚ ҳажмлари икки қаватли диск усули (Симпсон модификацияланган усули), ЧҚ

миокард массаси (ЧҚММ) - Р. Девереух формуласи ёрдамида ҳисоблаб чиқилган [8]. ЧҚММ
индекси (ЧҚИМ) ЧҚММ нинг тана юзаси майдонига нисбати сифатида ҳисоблаб чиқилган.
Чап қоринча гипертрофияси (ЧҚГ) сифатида эркакларда ЧҚИМ> 115 г / м2 ва аёлларда
ЧҚИМ> 95 г / м2 дан кўпайиши олинди [7]. ЧҚни қайта қуриш турини аниқлаш учун ЧҚ
деворларининг нисбий қалинлигини (НДҚ) олинди [9]. ЧҚИМ ва РWТ қийматлари асосида
ЧҚ нинг қуйидаги геометрик турлари ажратилади: 1) концентрик гипертрофия - ЧҚМКГ
(НДҚ) -0.42 ва ЧҚИМ меъёрдан юқори); 2) эксцентрик гипертрофия - ЧҚЭГ (НДҚ) <0,42 ва
ЧҚИМ меъёрдан юқори); 3) концентрик қайта қуриш - ЧҚККГ (НДҚ ≥0.42 ва ЧҚИМ нормал);
4) нормал ЧҚ геометрияси (НДҚ) <0.42 ва нормал ЧҚИМ) [4]. РА ва иккиламчи ОА билан
оғриган беморларда олиб борилган тадқиқотларимиздаги яна бир муҳим фарқ шундаки, бу
барча беморларни, шу жумладан ТХО ва ЮҚТТК ривожланган беморларни қамраб олади.
Шундай қилиб, АГ РА билан касалланган беморларнинг 62 фоизида рўйхатга олинган. ЧҚДД
ва ЎҚДД бор беморларда АГ частотаси ДД бўлмаган беморларга қараганда анча юқори эди.
К. Лианг ва бошқалар [11], шунингдек, РА ва иккиламчи ОА, ҳамда ЧҚДД бор беморлар
орасида АГ (64%) юқори даражада тарқалганлигини аниқладилар. Фрамингем тадқиқотларига
кўра, АГ умумий аҳоли орасида СЮЕ ривожланишининг етакчи сабабларидан бири
ҳисобланади [6]. Ф. Вулф ва бошқ. [3] РА бор беморларда АГ ва СЮЕ ривожланиши
ўртасидаги боғликликни аниқладилар. С. Гарза-Гарсия ва бошқаларнинг фикрига кўра [10],
ЧҚДД ва 8 йилдан бери РА ва иккиламчи ОА билан оғриган беморларда АГ 51% ҳолатда
аниқланди, аммо ДД билан оғриган ва ДД бўлмаган беморларда АГ частотаси фарқ қилмади.

Бизнинг тадқиқотимизда ДЛП беморларнинг 74 фоизида аниқланди. ДЛП ЧҚДД бор

беморларда ҳам, иккала қоринчанинг ДД бор беморларда ҳам тез-тез аниқланди, аммо бу
умумий холестерин ва ПЗЛП холестерин миқдорининг ошиши билан эмас, балки ЮЗЛП
холестерин консентрациясининг пасайиши ва Т.Г даражасининг ошиши туфайли келиб чиқди.
ДД мавжудлигини акс эттирувчи эхокардиография кўрсаткичлари ва умумий холестерин,
ПЗЛП холестерин, ЮЗЛП холестерин, ТГ даражаси ўртасидаги статистик жиҳатдан аҳамиятли
бўлган ўзаро алоқани аниқладик, бу ҳам ДД нинг ривожланишида ДЛП нинг роли
муҳимлигини кўрсатади. РА билан оғриган беморларни ўрганиш давомида ДЛП ЧҚДД
ривожланишида хавф омилларидан бири эканлиги аниқланди. Б. Обрадович-Томасевич ва
бошқ. [3], юқори даражадаги умумий холестерин ва триглицеридларнинг ЧҚДД билан
боғлиқлигини қайд килдилар.

РА билан касалланган беморларни ўрганиш давомида 54% беморларда семириш

аниқланди ва ТВИ иккала қоринчанинг ДД касаллиги бор беморлар гуруҳида сезиларли
даражада юқори бўлди. Семириш турли хил механизмлар орқали СЮЕ ривожланишига олиб
келиши мумкин (қон айланишининг кўпайиши, ФВ, ЧҚГ, ЧҚДД) [3, 7]. Биз РА ва иккиламчи
ОА билан касалланганлар беморларнинг 7 фоизида қандли диабет 2-типни рўйхатдан
ўтказдик, бунда ДД бор ва бўлмаган беморларда унинг тарқалиши фарқ қилмади. Шу билан
бирга, беморларнинг 1-гуруҳида глюкоза даражаси юқори бўлган. К. Лианг ва бошқ. [10], С.


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№1 | 2021

230

Гарза-Гарсия ва бошқ. [11] тадқиқотларида диабетнинг юқори тарқалишини қайд этди ва унга
мос равишда кўрсаткичлар 11 ва 17% ташил этди. Бу холатни иккала тадқиқотда ҳам
беморларнинг 27%и ГКС олганлиги билан изоҳлаш мумкин. Қандли диабет хам ўз навбатида
СЮЕ ривожланишида муҳим омиллардан хисобланади. Икки тадқиқотга кўра, периферик
инсулинорезистентлик, глюкозага толерантликнинг бузилиши СЮЕ ривожланишининг
хавфини оширади.

Биз РА ва иккиламчи ОА билан касалланган беморларда эхокардиография

параметрларининг ўзгаришини биринчи марта ўргандик. РА ва иккиламчи ОА билан
касалланганлар беморларда, айниқса Д.Д. билан оғриган беморларда эхокардиографик
кўрсаткичлар бўйича ЧҚ геометриясида юқори частотада ўзгаришлар юз берди. Иккала
қоринчанинг ҳам ДД бўлган беморларда ЧҚ геометрияси ўзгаришининг энг кенг тарқалган
варианти чап қоринча концентрик қайта қуриш эди (мос равишда 68 ва 65%). Бизнинг РА ва
иккиламчи ОА билан касалланганларда ЧҚЭГ битта беморни ҳисобга олмаганда 60% дан
юқори бўлди, бу ҳолат ДД бор ва бўлмаган беморларда сезиларли даражада фарқ қилмади. РА
ва иккиламчи ОА билан касалланган беморларда СЮЕ асосан миокард диастолик функцияси
бузилганлиги сабабли ривожланади деб тахмин қилиш мумкин.

ЎҚнинг дисфункцияси бир нечта механизмлар орқали ЧҚ дисфунцияси туфайли

ривожланиши мумкин: 1) чап қоринча етишмовчилиги ўпка томирларида босимнинг ошиши
туфайли ва ўпка артериясидаги юклама ошади бу ўпка шишига сабаб бўлади [9]; 2) иккала
қоринча миокарднинг ишемияси ҳ; 3) ЧҚ дисфункцияси коронар перфузиясининг пасайишига
олиб келиши мумкин; 4) иккала қоринчанинг қоринчалараро тўсиқ орқали алоқаси; 5) ЧҚ
бўшлиғининг кенгайиши ЎҚ диастолик функциясини чеклаши мумкин.

ЧҚ ва ЎҚ ўртасидаги кўплаб яллиғланиш реакциясиларининг ЎҚга таъсири

натижасида ЎҚ СЮЕ ривожланишида "умумий якуний йўл" сифатида кўрсатилиши мумкин
ва шунинг учун ривожланаётган декомпенсациянинг сезгир кўрсаткичи бўлиши мумкин [11].

Ушбу тадқиқот шуни кўрсатадики, РА ва иккиламчи ОА бўлган беморларда

касалликнинг дастлабки босқичида ЧҚДД ва ЎҚДД кўпинча аниқланади. РА ва иккиламчи ОА
дастлабки боскичи ва ДД бор беморларда клиник жиҳатдан яққол ЮҚТТК ривожланишидаги
анъанавий хавф омилларининг тарқалиши юқори даражада аниқланган; СЮЕ ривожланишига
ва ривожланишига олиб келиши мумкин бўлган яллиғланиш белгиларининг юқори
консентрацияси қайд этилган.

Касалликнинг ҳар қандай босқичида РА ва иккиламчи ОА бўлган беморларда асосий

эътибор ЮҚТКнинг ривожланишини аниқлашга ва уларда ўлимнинг олдини олиш учун
яллиғланиш жараёнларини бошқаришга қаратилиши керак.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

1.

Верткин А.Л. Коморбидность: от истоков развития до современного

понятия / А.Л.

Верткин // Избранные лекции по терапии: сборниклекций / под ред. А.И. Мартынова. –
Москва: КСТ Интерфорум, 2015.–С.56–79.

2.

Горбунова Ю.Н., Новикова Д.С., Попкова Т.В., Маркелова Е.И., Корсакова Ю.О.,
Фомичева О.А., Колмакова Д.С., Лучихина Е.Л., Каратеев Д.Е., Смирнов А.В., Насонов
Е.Л. Кардиоваскулярный риск у больных ранним ревматоидным артритом до назначения
базисной противовоспалительной терапии (предварительные данные исследования
РЕМАРКА). Научно-практическая ревматология. 2014;52(4):381-386

3.

Насонов Е.Л., Каратеев Д.Е., Балабанова Р.М. Ревматоидный артрит. В кн: Насонова
Е.Л., Насоновой В.А., ред. Ревматология. Национальное руководство. ГЭОТАР-Медиа
2015:290-331.

4.

Наумов А.В., Алексеева Л.И., Верткин А.Л. Ведение больных остеоартритом и
коморбидностью в общей врачебной практике: клинические рекомендации консенсуса
экспертов Российской Федерации / сост.– Москва, 2015. – 36 с.


background image

БИОМЕДИЦИНА ВА АМАЛИЁТ ЖУРНАЛИ

|

ЖУРНАЛ БИОМЕДИЦИНЫ И ПРАКТИКИ

|

JOURNAL OF BIOMEDICINE AND PRACTICE

№1 | 2021

231

5.

Шодикулова

Г.З,

Эргашова

М.М,

КурбановаЗ.П,

Ибадова

О.А.Клинико-

патогенетические особенности хронической суставной боли у больных ревматоидным
артритом и деформирующим остеоартрозом. Биология ва тиббиет муаммолари. Халкаро
илмий журнал 2019;№3.3(108):211

6.

Эргашова М.М.Курбанова З.П. Ревматоид артрит касаллигида базис ва кальций дори
воситаларининг самарадорлиги

.

Биология ва тиббиет муаммолари. Халкаро илмий

журнал 2018; №2.1(100):144-148

7.

Aslam F, Bandeali SJ, Khan NA. Diastolic dysfunction in rheumatoid arthritis: a meta-analysis
and systematic review. Arthritis Care Res (Hoboken). 2013;65(4):534-543.

8.

Abdul Muizz AM, Mohd Shahrir MS, Sazliyana S, Oteh M, Shamsul AS, Hussein H. A cross-
sectional study of diastolic dysfunction in rheumatoid arthritis and its association with disease
activity. Int J Rheum Dis. 2011; 14:18-30.

9.

Arnab B, Biswadip G, Arindam P. Anti-CCP antidiv in patients with established rheumatoid
arthritis: Does it predict adverse cardiovascular profile? J Cardiovasc Dis Res. 2013;4 (2):102-
106.

10.

Ajeganova S, Andersson ML, Hafstrom I. Association of obesity with worse disease severity
in rheumatoid arthritis as well as with comorbidities: A long-term followup from disease
onset. Arthr Care Res. 2013;65:78-8.

11.

Peters MJ, Symmons DP, McCarey DW, Dijkmans BA, Nicola P, Kvien TK, McInnes IB,
Haentzschel H, Gonzalez-Gay MA, Provan S, Semb A, Sidiropoulos P, Kitas G, Smulders YM,
Soubrier M, Szekanecz Z, Sattar N, Nurmohamed MT. EULAR evidence-based
recommendations for cardiovascular risk management in patients with rheumatoid arthritis and
other types of inflammatory arthritis — TASK FORCE «Cardiovascular risk management in
RA». Ann Rheum Dis. 2010; 69:325-331.

12.

Garza-García C, Sánchez-Santillán R, Orea-Tejeda A, Castillo-Martínez L, Eduardo C, López-
Campos JL, Keirns-Davis C. Risk factors for asymptomatic ventricular dysfunction in
rheumatoid arthritis patients. ISRN Cardiol. 2013; 635439.

13.

Liang KP, Myasoedova E, Crowson CS, Davis JM, Roger VL, Karon BL, Borgeson DD,
Therneau TM, Rodeheffer RJ, Gabriel SE. Increased prevalence of diastolic dysfunction in
rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis. 2010;69(9):1665-1670.

14.

Myasoedova E, Crowson CS, Nicola PJ, Maradit-Kremers H, Davis JM 3rd, Roger VL,
Therneau TM, Gabriel SE. The influence of rheumatoid arthritis disease characteristics on heart
failure. J Rheumatol. 2011;38:1601-1606.







Библиографические ссылки

Верткин А.Л. Коморбидность: от истоков развития до современного понятия / А.Л. Верткин // Избранные лекции по терапии: сборниклекций / под ред. А.И. Мартынова. –Москва: КСТ Интерфорум, 2015.–С.56–79.

Горбунова Ю.Н., Новикова Д.С., Попкова Т.В., Маркелова Е.И., Корсакова Ю.О., Фомичева О.А., Колмакова Д.С., Лучихина Е.Л., Каратеев Д.Е., Смирнов А.В., Насонов Е.Л. Кардиоваскулярный риск у больных ранним ревматоидным артритом до назначения базисной противовоспалительной терапии (предварительные данные исследования РЕМАРКА). Научно-практическая ревматология. 2014;52(4):381-386

Насонов Е.Л., Каратеев Д.Е., Балабанова Р.М. Ревматоидный артрит. В кн: Насонова Е.Л., Насоновой В.А., ред. Ревматология. Национальное руководство. ГЭОТАР-Медиа 2015:290-331.

Наумов А.В., Алексеева Л.И., Верткин А.Л. Ведение больных остеоартритом и коморбидностью в общей врачебной практике: клинические рекомендации консенсуса экспертов Российской Федерации / сост.– Москва, 2015. – 36 с.

Шодикулова Г.З, Эргашова М.М, КурбановаЗ.П, Ибадова О.А.Клиникопатогенетические особенности хронической суставной боли у больных ревматоидным артритом и деформирующим остеоартрозом. Биология ва тиббиет муаммолари. Халкаро илмий журнал 2019;№3.3(108):211

Эргашова М.М.Курбанова З.П. Ревматоид артрит касаллигида базис ва кальций дори воситаларининг самарадорлиги. Биология ва тиббиет муаммолари. Халкаро илмий журнал 2018; №2.1(100):144-148

Aslam F, Bandeali SJ, Khan NA. Diastolic dysfunction in rheumatoid arthritis: a meta-analysis and systematic review. Arthritis Care Res (Hoboken). 2013;65(4):534-543.

Abdul Muizz AM, Mohd Shahrir MS, Sazliyana S, Oteh M, Shamsul AS, Hussein H. A crosssectional study of diastolic dysfunction in rheumatoid arthritis and its association with disease activity. Int J Rheum Dis. 2011; 14:18-30.

Arnab B, Biswadip G, Arindam P. Anti-CCP antibody in patients with established rheumatoid arthritis: Does it predict adverse cardiovascular profile? J Cardiovasc Dis Res. 2013;4 (2):102-106.

Ajeganova S, Andersson ML, Hafstrom I. Association of obesity with worse disease severity in rheumatoid arthritis as well as with comorbidities: A long-term followup from disease onset. Arthr Care Res. 2013;65:78-8.

Peters MJ, Symmons DP, McCarey DW, Dijkmans BA, Nicola P, Kvien TK, McInnes IB, Haentzschel H, Gonzalez-Gay MA, Provan S, Semb A, Sidiropoulos P, Kitas G, Smulders YM, Soubrier M, Szekanecz Z, Sattar N, Nurmohamed MT. EULAR evidence-based recommendations for cardiovascular risk management in patients with rheumatoid arthritis and other types of inflammatory arthritis — TASK FORCE «Cardiovascular risk management in RA». Ann Rheum Dis. 2010; 69:325-331.

Garza-García C, Sánchez-Santillán R, Orea-Tejeda A, Castillo-Martínez L, Eduardo C, LópezCampos JL, Keirns-Davis C. Risk factors for asymptomatic ventricular dysfunction in rheumatoid arthritis patients. ISRN Cardiol. 2013; 635439.

Liang KP, Myasoedova E, Crowson CS, Davis JM, Roger VL, Karon BL, Borgeson DD, Therneau TM, Rodeheffer RJ, Gabriel SE. Increased prevalence of diastolic dysfunction in rheumatoid arthritis. Ann Rheum Dis. 2010;69(9):1665-1670.

Myasoedova E, Crowson CS, Nicola PJ, Maradit-Kremers H, Davis JM 3rd, Roger VL, Therneau TM, Gabriel SE. The influence of rheumatoid arthritis disease characteristics on heart failure. J Rheumatol. 2011;38:1601-1606.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов