CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
5
TOZALASH AGREGATI UZATISH MEXANIZMI SINTEZI
R.D.Baxtiyorova
Toshkent tо‘qimachilik va yengil sanoat instituti
https://doi.org/10.5281/zenodo.16529963
Annotatsiya.
Tozalagich ishchi organlari va yuritish mexanizmlari bikrlik-
dissipativ kordinatalarini, elektr yuritgich mexanik harakteristikasi, texnologik
qarshiliklarini inobatga olgan holda difrensial tenglamalar sistemasi olingan,
yechimi asosida harakat qonunlari aniqlangan, parametrlarning tavsiya
qiymatlari olingan.
Аннотация.
Получена система дифференциальных уравнений с
учетом жесткостно-диссипативных координат рабочих органов и
приводных механизмов очистителя, механических характеристик
электродвигателя, технологических сопротивлений, на основе решения
определены законы движения, получены рекомендуемые значения
параметров.
Annotation.
A system of differential equations was obtained, taking into
account the stiffness-dissipativeness coordinates of the working bodies and
drive mechanisms of the cleaner, the mechanical characteristics of the electric
motor, and technological resistances, and based on the solution, the laws of
motion were determined, and the recommended values of the parameters were
obtained.
Kalit so’zlar:
Tozalagich, yuritish, bikrlik, dissipativ, qarshilik, yuritgich,
qoziqli baraban
Ключевые
слова:
Очиститель,
проводить,
одиночествo,
сопротивление, привд
Keywords:
Cleaner, drive, bickering, dissipative, resistance, drive, pile
drum
Kirish. Tozalash agregatining ishchi organlarini uzluksiz ishlashini
taminlash uchun tо‘rtta elektr yurituvchi о‘rniga quvvati 11,0 kVt, n=1000 min
-1
,
ta’minlovchi valiklar uchun R=1,5 kVt, n=(0÷20) min
-1
, shuningdek, ajratuvchi
shyotkali baraban uchun R=2,2 kVt, n=930 min
-1
dan iborat elektr
yurituvchilardan foydalaniladi. Agregatning yurituvchi mexanizmlarini tavsiya
qilingan sxemasi 1-rasmda keltirilgan. Taklif qilinayotgan agregat yuritmasini
xususiyati, asosiy ishchi organlar 4,5 arrali silindrlar, 7,8,11,12 qoziqli va 6,10
shyotkali barabanlar xamda iflosliklarni chiqaruvchi 13 shnek orasidagi
kinematik bog‘lanish hisoblanadi. Bunda ishchi organlarni о‘zaro bog‘liq ishlashi
bitta oqim zanjirida ta’minlanadi. Bu esa tiqilib qolishlarni kamaytiradi, tozalash
samaradorligini oshiradi, paxtani shikastlanishini kamaytiradi [1,2,3].
CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
6
1
-
rasm. Yurituvchi mexanizmlarini tavsiya qilingan kompanovkali
paxta tozalash agregatini kinematik sxemasi
Tadqiqotlar natijalarida qoziqli, tashuvchi barabanlarni tozalovchining
unumdorligini turli qiymatlaridagi burchak tezliklarini о‘zgarishi (2-rasm)
olindi. Bunda
φ̇
4
,
φ̇
5
, φ̇
6
, φ̇
7
, φ̇
8
,
φ̇
9
larni о‘zgarishi tozalagichni barqaror xarakat
rejimida taqdim qilindi. Ta’kidlash lozimki, paxtani tozalash mashinasini ishlash
jarayonida paxta xomashyosi
φ̇
9
qoziqli baraban tomonidan tashiladi. Shuning
uchun yuklanish kо‘proq
φ̇
8
ва φ̇
9
barabanlariga tо‘g‘ri keladi. Bunda qoziqli
barabanlarning
burchak
tezliklarini
pasayishi
φ̇
7
ни бурчак тезлигига нисбатан (4,5 ÷ 6,2)с
−1
ga
φ
7
−
ni burchak tezligiga
nisbatan (4.5 , 6.2)c
-1
katta. Mashina agregatini chiquvchi qismida kamroq
yuklanganligi uchun
φ̇
5
= φ̇
6
= (48,2 ÷ 49,9)с
−1
burchak tezligida aylanadi.
a) P
r
=5,5 t/s b) 8,5 t/s
2
-
rasm. Paxta xomashyosini modernizatsiyalangan tozalovchining
ishchi organlarini burchak tezliklarini о‘zgarish qonuniyatlari
Olingan qonuniyatlarni qayta ishlash asosida 2-rasmda burchak
tezliklarini о‘rtacha qiymatlarining о‘zgarishini grafik bog‘lanishlari va UXK ni
unumdorligiga bog‘liq tozalovchini qoziqli, tashuvchi barabanlar yuritmalarini
yangi kompanovkasidagi notekislik koeffitsiyentlari taqdim qilingan. Grafiklarni
CURRENT APPROACHES AND NEW RESEARCH IN
MODERN SCIENCES
International scientific-online conference
7
tahlili shuni kо‘rsatdiki, tozalovchining unumdorligini 3,5t/s dan 8,0t/s ga
oshirilganda birinchi qoziqli barabanning burchak tezligi
φ̇
6
minimal 45,61s
-1
dan 42,54s
-1
gacha kamayadi. Tegishlicha, ikkinchi qoziqli barabanni
φ̇
5
burchak
tezligi 46,18s
-1
dan 43,52s
-1
gacha pasayadi. Buni shu bilan izohlash mumkinki,
boshlang‘ich zonada paxta xomashyosi kamroq titilgan bо‘ladi va shu sababli
qoziqli barabanlarni yuklanishi tegishlicha M
5
va M
6
kattaroq bо‘ladi [4,5].
Paxtani tozalagichning samarali sxemasi ishlab chiqildi. Paxtani tozalash
mashinasi ishchi organlari yuritmalaridagi tasmali uzatma shkivlarini erkin
tebranishlarini ifodalovchi differensial tenglamalarni yechimi asosida tasmani
yetaklovchi va yetaklanuvchi tarmoqlarining uzayishlarini aniqlash formulalari,
bog‘lanish qonuniyatlari olindi. Tasma tarmoqlarini tasmaning turli
tarangliklaridagi uzayishini bog‘lanishlari olindi. Texnologik mashinalarni
yuritmalari uchun uzatmani uzatish nisbatini va tasma xarakteristikasini tanlash
metodi ishlab chiqildi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. UXK rusumli paxta tozalash agregatining pasporti.
2. Djurayev A.D., Kasimov A.A. Paxtani tozalash texnologik mashinalarining
tasmali uzatmalarini tasma tarangligini uning tarmoqlari uzayishiga ta’siri//
Journal of Advanced Research and Stability Volume: 03 Issue: 01 | Jan - 2023
ISSN: 2181-2608.pp.236-239.
3. Djurayev Anvar Djurayevich, Kasimov Abror Aliyorovich (2023).
O'zgaruvchan uzatish nisbatli tasmali uzatmaning tarkibli rolikni siljish qonunini
aniqlash. Journal of AdvancedResearch and Stability Volume: 03Issue: 02| fab-
2023ISSN: 2181-2608, www.sciencebox.uz 346-351.
4. Левин А.Е. Математические моделирование приводов машин-орудий //
Сб. науч. тр. По теории механизмов и машин. -Алматы: Наука Казахстана,
1977. -С.259-260.
5. Пискунов Н.С. Дифференциальное интегральное вычисление для втузов,
т. 2/ Учебное пособие для втузов, изд.13.-М.: Наука, Главная редакция
физико-математической литературы, 1985.-500с..
