342
19.
Rashidova G. G. INTERPRETATION AND INTERDEPENDENCE OF
THE CONCEPTS OF «COMPETENT» AND «COMPETENCE» //Theoretical &
Applied Science. – 2021. – №. 8. – С. 83-89.
20.
Rashidova, Gulnoza. "“COMPENTLIK” AND “COMPACTNESS” OF
TINCALARING OF TALHS AND JEWELRY."
Mental Enlightenment Scientific-
Methodological Journal
2021.4 (2021): 99-112.
21.
Rashidova G. G. Socio Cultural Approach as a Modern Direction of Teacher
Training //International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding. –
2021. – Т. 8. – №. 8. – С. 169-172.
22.
Gulomovna R. G. Modern requirements for the socio-cultural competence of
a teacher of history //ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research
Journal. – 2021. – Т. 11. – №. 3. – С. 1834-1838.
23.
Rahmatullayeva M., Rashidova G., Karakulova U. XXI ASRDA
PEDAGOGIK TEXNOLOGIYALAR VA PEDAGOGIK MAHORAT //Журнал
Педагогики и психологии в современном образовании. – 2023. – Т. 3. – №. 1.
24.
Karakulova U., Rashidova G., Raxmatullayeva M. DEVIANT XULQ-
ATVOR RIVOJLANISHIDA OILAVIY MUNOSABATLARNING TA’SIRI
//Журнал Педагогики и психологии в современном образовании. – 2023. – Т. 3. –
№. 1.
KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALARNING HISSIY-EMOTSIONAL
IRODAVIY SOHASINING SHAKLLANISHI
Sharafitdinov Abdulla XXX,
Boyqulova Mohinur Ravshan qizi
O‘zbekiston Milliy universiteti Jizzax filiali
mohinurravshanovna96@gmail.com
Annotatsiya:
Kichik maktab yoshidagi hissiy-emotsional irodaviy soha,
o‘quvchilarning hissiyotlarini, ularning o‘zlarini tushunish va ifodalash usullarini
o‘rganish, o‘zaro munosabatlar qurish va o‘zlarini boshqarish ko‘nikmalarini
rivojlantirishga bag‘ishlangan. Bu soha, o‘quvchilarning ruhiy, hissiy va ijtimoiy
tarbiyasini ta'minlash uchun muhimdir.
Kalit so‘zlar:
Hissiyotlar, o‘zini tushunish, o‘z fikrlarini ifodalash, o‘zaro
munosabatlar, stress, texnologiyalar, internet, hissiyotlarni boshqarish.
Kichik maktab yoshidagi hissiy-emotsional irodaviy soha, o‘quvchilarning
hissiyotlarini, ularning o‘zlarini tushunish va ifodalash usullarini o‘rganish, o‘zaro
munosabatlar qurish va o‘zlarini boshqarish ko‘nikmalarini rivojlantirishga
bag‘ishlangan. Bu soha, o‘quvchilarning ruhiy, hissiy va ijtimoiy tarbiyasini ta'minlash
uchun muhimdir. Bu sohadagi faoliyatlar quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
O‘quvchilarning hissiyotlarni tushunish va bayon qilish:
O‘qituvchilar
o‘quvchilarni o‘zlarining hissiyotlarini aniqlash va ularni o‘z fikrlarini ifodalashga
343
yondashish uchun qo‘llab-quvvatlashadi. Bu, o‘quvchilarning o‘zlarini izohlash,
muhokama qilish va boshqalar bilan o‘z fikrlarini ulashlari uchun muhimdir.
O‘quvchilar orasidagi o‘zaro munosabatlar va jamoaviy faoliyatlar:
Kichik
maktab yoshidagi o‘quvchilar uchun o‘zaro munosabatlar va jamoaviy faoliyatlar
o‘rganish, ijtimoiy qo‘llanma va boshqa insonlar bilan o‘zaro munosabat qurishga
yordam beradi. Bu, ularning ijtimoiy hayotda qanday qatnashishlari, boshqalar bilan
qanday aloqalar o‘rnatishlari va jamoatda muvaffaqiyatli bo‘lishlari uchun juda
muhimdir.
Stress va o‘z-o‘zini boshqarish ko‘nikmalari:
Kichik maktab yoshidagi
o‘quvchilar stress bilan yuzlashishlari mumkin. Bu sohada o‘quvchilarga stressni
tushuntirish va unga qanday qarshi kurashishlari kerakligini o‘rgatish juda muhimdir.
Texnologiyalar va internet foydalanish:
Kichik maktab o‘quvchilari katta
dunyoga kirishlari, internet va texnologiyalardan foydalansalar ham, ularning ularni
o‘z va do‘stlari uchun qanday foydali qilishlari va qanday ehtiyotkorlik qilishlari
kerakligini o‘rgatish uchun muhimdir.
O‘z-o‘zini boshqarish va muammolarni hal qilish:
Kichik maktab o‘quvchilari
o‘z muammolarini hal qilish va o‘z-o‘zini boshqarish ko‘nikmalarini o‘rganish va
rivojlantirish kerak. Bu, ularning o‘z-o‘zlarini rivojlantirish va muammolarini hal
qilish uchun kerak bo‘lgan o‘zgaruvchiliklarga tushuntirishga yordam beradi.
O‘quvchilarning o‘zlarini qiziqtirish va rivojlantirish:
Kichik maktab yoshidagi
o‘quvchilarni o‘zlarini qiziqtirish, o‘zgaruvchiliklarga tushuntirish va o‘zlarini
rivojlantirish uchun stimulyatsiya qilish juda muhimdir. Bu, ularni o‘z fikrlarini
ifodalash va o‘zlashtirishlari uchun yondashadi.
O‘quvchilarning salomatligi va zarur qarorlarni qabul qilish:
O‘quvchilar o‘z
salomatligi va zarur qarorlarni qabul qilish, o‘zlarini muhofaza qilish va boshqalar
bilan o‘zaro aloqa qurish ko‘nikmalarini o‘rganish va rivojlantirish kerak.
Kichik maktab yoshidagi hissiy-emotsional irodaviy soha, o‘quvchilarni hayotga
tayyorlash va o‘z fikrlarini ifodalash uchun juda muhimdir. Bu, ularning
o‘zgaruvchiliklarga qanday ta'sir qilishlari va o‘zlarini boshqarishni o‘rganishlariga
yordam beradi, bu esa ularning katta dunyo bilan yuksak darajada muvaffaqiyatli
bo‘lishiga olib keladi. Kichik maktab yoshidagi hissiy-emotsional irodaviy sohada ota-
onalar quyidagi masalalarga e'tibor qaratish kerak:
Farzandning hissiy holati:
O‘quvchilarning hissiyotlarini tushunish va ularga
ehtiyojlarini qanday bartaraf etishlari kerakligini tushunish. Ularning qanday
hissiyotlarga ega bo‘lishlari va o‘zlarini ifodalashlari haqida boshqa ota-onalar bilan
muloqot qilish. Farzandlar bilan munozara qilish va ularning fikrlarini eshitib chiqish.
Ularning o‘z fikrlarini qo‘llab-quvvatlash va ularni o‘z fikrlarini ifodalashlari
kerakligini tushunish kerak.
Farzandlarni stress va qiyinliklar bilan boshqarish uchun ko‘mak ko‘rsatish.
Ularni qanday stress bilan yuzlashlari mumkin va bu holatda qanday kurashishlari
kerakligini o‘rgatish. Texnologiyalar va internet foydalanishini cheklash, ularni bu
vositalarni o‘zlarining foydali va xavfsiz ishlatishlari uchun o‘rgatish. Bu, o‘zgarish va
muhofaza ko‘nikmalarini o‘rganish uchun kerakdir. O‘quvchilar orasidagi o‘zaro
munosabatlar va jamoaviy faoliyatlar o‘rganish, ularning ijtimoiy hayotda qanday
qatnashishlari va boshqalar bilan qanday aloqalar o‘rnatishlari haqida yordam beradi.
344
O‘zlashtirish va o‘z-o‘zini boshqarish:
Ota-onalar o‘quvchilarga o‘zgarishlar
bilan boshqarish ko‘nikmalarini o‘rgatish. Ularning o‘z muammolarini hal qilish va
o‘z-o‘zlarini rivojlantirishlari kerakligini tushunish.
Farzandlarni salomat va sog‘liqlilarini saqlash uchun o‘rgatish. Ularning
o‘zlarini boshqarish va sodda kasalliklardan saqlashni o‘rgatish juda muhimdir.
Murojaat va e'tibor berish:
Farzandlarning fikrlarini, ehtiyojlari va muammolari
haqida murojaat qilish va ularning fikrlariga e'tibor bering. Ularning so‘zlarini eshitib
chiqing va ularni qanday yordam bera olishlari kerakligini tushunishga harakat qiling.
Farzandlarni ijtimoiy qo‘llanma va boshqa o‘qituvchilar bilan bog‘liq bo‘lishiga
yordam berish. Ularni yaxshi hayot yo‘lini tanlashlari va o‘zlarini rivojlantirishlari
uchun yondashish juda muhimdir.
Ota-onalar, farzandlarini sog‘liq, quruvchi va sodda insonlar sifatida tayyorlash
uchun sabr va sevgi bilan ishlashlari kerak. Ularning e'tiborini qo‘ymoq va ularga
yordam bermoq, o‘quvchilarning yaxshi hayot yo‘lini tanlashiga yordam beradi.
Kichik maktab yoshidagi hissiy-emotsional irodaviy soha, o‘quvchilarning
hissiyotlarini tushunish, o‘zlarini tushunish va ifodalash usullarini o‘rganish, o‘zaro
munosabatlar qurish va o‘zlarini boshqarish ko‘nikmalarini rivojlantirishga
bag‘ishlangan muhim soha hisoblanadi. Bu soha o‘quvchilarni hayotga tayyorlash,
ularning o‘zgaruvchiliklarga ta'sir qilishlari va o‘zlarini boshqarishni o‘rganishlari
uchun juda muhimdir. Ota-onalar uchun esa, farzandlarning hissiy holatini tushunish,
ularning fikrlarini eshitish va o‘zgarishlar bilan boshqarishlariga yordam berish,
o‘zgaruvchiliklarni o‘rganish va ularni o‘zlashtirishlariga yordam bermoq, ularga
e'tibor bermoq va ularga sevgi va sabr bilan munosabatda bo‘lish juda muhimdir. Bu
sohadagi faoliyatlar o‘quvchilarning ruhiy, hissiy va ijtimoiy tarbiyasini ta'minlashga
yordam beradi. O‘quvchilar o‘z fikrlarini ifodalash, o‘zgaruvchiliklarni qo‘llab-
quvvatlash, stress bilan kurashish, texnologiyalardan foydalanshni o‘rganish va o‘z-
o‘zlarini boshqarishni o‘rganishlari orqali shaxsiy rivojlantirishlariga imkoniyat
yaratadi. Ota-onalar uchun esa farzandlarning hissiy holatlarini tushunish, ularga
yordam berish va ularni tushuntirish juda muhimdir.
Kichik maktab yoshdagi bolaning hissiy-irodaviy sohasining o‘ziga xos
xususiyati unga bog‘liq shaxsiy xususiyatlar bolalik davrida progressiv rivojlanishga
ega ekanligini aniqlashga imkon beradi. Va bu kichkina odamning faoliyati tufayli
sodir bo‘ladi. Shu bilan birga, bolaning atrofidagi dunyoni o‘rganishning barcha
yo‘nalishlarini tartibga solish hissiy jarayonlarning ta'siriga bog‘liq bo‘lib, ularning
ontogenezi shaxslararo munosabat bilan chambarchas bog‘liq.
Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati:
1.
Шарафитдинов, А. (2020). Формирование у учеников чувства
общности.
Образование и воспитание
, (2), 66-67.
2.
Шарафитдинов, А., Кудратов, Б. А., & Синдаров, Ш. Ш. (2020).
Проблема застенчивости у ребенка и ее устранение.
Образование и воспитание
,
(2), 64-66.
3.
Nikolaevich, Ustin Pavel, and Sharafitdinov Abdulla XXX. "Emotional
Intelligence and its Adolescents Being an Exemplary."
Eurasian Journal of Learning
and Academic Teaching
15 (2022): 139-145.
345
4.
Abdulla, S. (2022, March). The role of family in the formation of learning
motivation for adolescents. In
Conference Zone
(pp. 286-288).
5.
Abdulla, S., & Zulxaydar o‘g‘li, Q. M. (2022). Psychological Characteristics
of DecisionMaking in Management Global Scientific Review A Peer Reviewed, Open
Access.
International Journal www. scienticreview. com
,
1
.
6.
XXX, Sharafitdinov Abdulla. "PSYCHOLOGICAL DESCRIPTION OF
THE CONCEPT OF EMOTIONAL INTELLIGENCE."
Spectrum Journal of
Innovation, Reforms and Development
7 (2022): 71-75.
7.
Sharafitdinov A, Shovxiyev L. Hissiy intellekt va uning shakllanishi.
Zamonaviy innovatsion tadqiqotlarning dolzarb muammolari va rivojlanish
tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar. 2022;1(1):437-40.
8.
Sharofitdinov,
A.
(2022).
OILADA
SIBLING
MAQOMI
MUNOSABATLARINING
PSIXOLOGIK
XUSUSIYATLARI.
Журнал
Педагогики и психологии в современном образовании
,
2
(3).
9.
XXX,
S.
A.
(2022).
CHARACTERISTICS
OF
EMOTIONAL
INTELLIGENCE IN MANAGERS.
European Journal of Interdisciplinary Research
and Development
,
8
, 22-25.
10.
Sharofitdinov, A., & Umidjon, Y. (2022). SHAXSIY KAMOLOTDA ART-
TERAPEVTIK MASHQLAR.
Журнал Педагогики и психологии в современном
образовании
,
2
(3).
11.
Shovxiyev, L., & Sharafitdinov, A. (2022). Psixologiyada tush korish
tilsimlari.
Zamonaviy innovatsion tadqiqotlarning dolzarb muammolari va rivojlanish
tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar
,
1
(1), 485-488.
12.
XXX, S. A. (2022). Scientific-Theoretical Psychological Analysis of
Personal Activity Motivation.
Zien Journal of Social Sciences and Humanities
,
14
, 72-
75.
13.
Шарафитдинов, А., & Эшкулова, Н. (2022). Xulqi ogishgan osmir
oquvchilarda
agressiv
xatti-harakatlarning
namoyon
bolishi.
Современные
инновационные исследования актуальные проблемы и развитие тенденции:
решения и перспективы
,
1
(1), 483-485.
14.
Sharofitdinov, A. (2022). Destruktiv xulq-atvor paydo bo ‘lishi va
shakllanishining ijtimoiy psixologik omillari.
Журнал Педагогики и психологии в
современном образовании
,
2
(3).
15.
XXX, S. A. (2022). Scientific-Theoretical Psychological Analysis of
Personal Activity Motivation.
Zien Journal of Social Sciences and Humanities
,
14
, 72-
75.
16.
Buribaevich, M. K., Mokhinur, B., & Mehribonu, A. (2022). Psychological
Aspects Of Leader Traits In Boys And Girls In Different Family Settings. Eurasian
Journal of Humanities and Social Sciences, 5, 129-134.
17.
Buribaevich, M. K., Mehribonu, A., & Mokhinur, B. (2022). The Influence
of Parents on The Leadership of Children in The Family-As A Psychological Factor in
Parenting. Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences, 5, 122-128.
