124
АТРОФ МУҲИТ ЭКОЛОГИЯСИ
,
КАНЦЕРОГЕН МОДДАЛАР ВА
УЛАР ТОМОНИДАН КЕЛТИРИБ ЧИҚАРУВЧИ КАСАЛЛИКЛАР
Исматова Юлдуз Ибодулла қизи
310-
гуруҳ
1
Педиатрия ва халқ табобати
факультети
Илмий рахбари
:
Одилова М.А
.
ТашПМИ
,
Жамоат саломатлиги ва соғлиқни сақлашни бошқариш
кафедраси
Мавзунинг долзарблиги
.
Ҳозирги вақтда атроф
-
муҳитни энг кўп ифлослантирадиган
моддалар бу канцероген полицикиклик ароматик моддалар ҳисобланади
.
Шуни эътироф этиш
лозимки
, XXI
асрга келиб
,
дунёдаги ўлимлар бўйича саратон касалликлари эгаллайди
. 2015
йилга
келиб
10
млн нафар одамда саратон касаллигининг янги турлари аниқланган ва шундан
6
млн
онкологик касаллликлар туфайли одамлар дунёдан кўз юмган
.
Овқатлар таркибида канцероген
моддаларини пайдо бўлиши
,
ҳавони
,
сувни
,
ерни канцероген моддалар билан ифлосланиши ва
бошқа сабаблар муҳим роль ўйнайди
.
Кейинги йилларда ўсма касалликлари сони тобора ортиб бораётганлиги сабабли
,
канцероген моддаларини пайдо бўлишига уларни ҳавода тарқалишига катта аҳамият берилмоқда
.
Бу жараённи кузатиш
,
олинган далилларни таҳлил қилиш
,
касалликни олдини олиш
,
ҳозирги
куннинг асосий долзарб муаммоларидан биридир
.
Ишнинг мақсади
:
Минтақалар бўйича канцероген моддалар тўғрисидаги хабарлар
,
далилларни йиғиш ва уларнинг аҳоли соғлигига таъсирини таҳлили
Ишнинг амалий аҳамияти
:
изланиш натижалари минтақалар бўйича канцероген моддалар
тўғрисидаги хабарлар
,
далилларни йиғиш ва уларнинг аҳоли саломатлигига таъсирини таҳлили
,
натижада келиб чикиши мумкин бўлган касалликлар
,
нохуш ҳодисаларнинг олдини олиш учун
олиб борилган ишлар билан чуқур танишиб чиқиш
.
Хисобга олиш зарур булган омил
-
канцероген
карбонсувларни ҳосил қилувчи моддалардан тутун чиқиндилари
,
иситиш энергетик системаларда
ҳосил бўладиган
,
автотранспорт воситаларини дудбуронларидан чиқадиган газлар
,
қурумлар
.
Саноат корхоналарини чиқиндилари
,
кўча чанглари тўғрисидаги далилларни санитария гигиеник
ҳолатини излаб ўрганиш
.
Тахлил натижасига кўра таклифлар ишлаб чиқиш
.
Адабий таҳлил натижаларига кўра
,
саломатлик институтини расмий статистик маълумотига
кўра касалликларни умумий тузилмасида юқумли касалликларга
-2,9%,
заҳарланишлар ва ташқи
таъсирнинг бошқа айрим оқибатларига
3,62%,
юқумсиз касалликлар бўлишига эса
70%
дан
кўпроқ қисми тўғри келади
.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг маълумотига қараганда
115,3
миллион умумий касалликларнинг
76,7 %
и ноэндемик
(
юқумсиз
)
касалликларга тўғри
келади.Ўзбекистон Республикасида ўсма касалликлар дунёнинг бошқа мамлакатларига қараганда
2015
йилда чоп этилган даволаш профилактика муассасаларининг
2015
йил фаолияти бўйича
йиллик статистик тўпламида
,
охирги
9
йил давомида
100000
аҳоли орасида саратон касаллиги
билан энг кам касалланиш ҳолатлари Сурхондарё вилоятида
2012
йилда кузатилиб
, 39,1
ташкил
этган(Республика бўйича ўртача
64,6)
кузатилган
.2015
йилда Тошкент шаҳри бўйича саратон
касаллиги кўрсаткичи
147,0
ташкил топган(Республика бўйича
67,7
)
кузатилган
(71).
Республикада
2009
йилда ўлим кўрсаткичи
-35,9
тўғри келади
.
Шу вақтнинг ўзида
бу рақамлар Озарбайжонда
( 2002
йил
) -112,8
Арманистонда
-146,0
Россияда
-183,4
Буюк
Британияда
187,5
Венгрияда
237,4
Германияда
168,0
Данияда
218,8
Ирландияда
179,6
Италияда
175,3
Литвада
(2015) 194,7
Польшада
211,3
Словенияда
210,1
Чехияда
229,9
Эстонияда
196,9
Японияда
119,2
АҚШ да
134.4
ни ташкил этган
.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг келтирган маълумотларига кўра бутун дунёда рак
касаллиги билан
5
миллион киши оғрийди
, 2
миллиондан ортиғи ҳаётдан кўз юмади
.
Рак
касалининг географияси билан экологик ноқулай бўлган жойларда тўғридан тўғри боғланишлар
бор
.
Масалан
,
саноат корхоналари ривож топган экологияси бузилган шаҳарларда
,
собиқ
Иттифоқда ҳар
100000
аҳолига рак касаллиги билан оғриган
172,0
бўлса
,1986
йилга келиб
,229,1
сонига етади
.
Украинада
1967
йили
176,1 1986
йили
283,4.
125
Хулоса
.
Ҳозирги замон онкология фанининг изоҳи бўйича рак касалининг келиб чиқиш
сабаблари кимёвий
,
физикавий ва биологик омилларнинг таъсири ва бу таъсирга организмнинг
жавоб реакциясидир
.
Нурланиш
,
чекиш
,
табак чайнаш
,
нос чекиш ва ишлаб чиқаришдаги бошқа
кимёвий бирикмалар билан тўғридан тўғри тўқнашиш касалликни келиб чиқишига алоқадордир
.
Бу омилларнинг ҳаммаси рак касалининг келиб чиқишида муҳим роль ўйнайди
Адабиётлар рўйхати
:
1.
Шумахер
,
Григорий Иосифович
, et al. "
Роль дисфункции эндотелия в запуске
иммунопатологических реакций при хронической ишемии головного мозга
."
Бюллетень
сибирской медицины
7.5-2 (2008): 470-474.
2.
Маджидова
,
Ё
.
Н
.,
Д
.
Д
.
Усманова
, and
Ж
.
М
.
Байтурсунова
. "
Динамика проявлений
хронической ишемии мозга в процессе лечения цитофлавином
."
Журнал неврологии и
психиатрии им
. CC
Корсакова
112.9 (2012): 57-62.
3.
Дон
,
Андрей
. "
Гистоморфометрия аденогипофиза и щитовидной железы под влиянием
ладыгинозида в эксперименте
."
Медицина и инновации
1.4 (2021): 55-63.
4.
Камчатнов
,
П
.
Р
.,
А
.
В
.
Чугунов
, and
Н
.
А
.
Михайлова
. "
Вертебрально-базилярная
недостаточность–проблемы диагностики и терапии
."
Медицинский совет
1-2 (2013): 69-73.