S H A R Q M A S H ’ A L I
29
Доим
дуо
-
у
ҳайрат
даркор
Андижона
,
Сан
айлама
маломат
зинҳор
Андижона
...
Зиёвуддинхон
Ҳазинийнинг
шу
туркум
-
даги
“
Этма
”
радифли
мусаддасида
эса
буткул
бошқа
кайфиятни
кўрамиз
.
Шоир
руҳиятига
хос
мискинлик
ва
хоксорлик
ила
Яратгандан
бандаларнинг
гуноҳини
тилаш
шеър
моҳия
-
тини
ташкил
этган
.
Туркумга
оид
яна
шундай
мусаддасни
Ҳамза
Ҳакимзода
Ниёзийнинг
(1889–1829) “
Ниҳоний
”
тахаллуси
билан
,
1906–1914
йиллар
давомида
ёзиб
борган
,
мумтоз
жанрдаги
шеърларидан
иборат
дево
-
нида
ҳам
кўриш
мумкин
.
Фикримизча
,
янги
-
ликка
интилувчан
ёш
Ҳамза
Ҳазиний
шеър
-
ларидан
ўрганган
ва
унга
маълум
қадар
тақлид
ҳам
қилган
.
Буни
эса
,
шаклланаётган
ижодкор
учун
,
табиий
ҳол
дея
қабул
қилиш
керак
.
Адабий
манбалар
,
хусусан
,
лирик
асар
-
ларда
,
тарихий
ҳодисаларнинг
тасвирлани
-
ши
ҳақида
яна
кўплаб
бошқа
ижод
наму
-
налари
мисолида
ва
яна
ўзга
бир
тур
нуқтаи
назар
билан
ҳам
талқин
қилиш
мумкин
.
Аммо
,
юқорида
таъкидланганлардан
хулоса
қилиб
айта
оламизки
,
Қўқон
адабий
муҳити
доирасида
яратилган
айрим
бадиият
намуна
-
лари
,
жумладан
,
баъзи
лирик
жанрлардаги
асарлар
,
хонлик
ва
кейинги
мустамлака
дав
-
ри
тарихи
билан
боғлиқ
бир
неча
фактларни
беради
ёки
бирор
реал
воқеага
аниқ
муно
-
сабатни
акс
эттиради
.
Уларни
атрофлича
ўр
-
ганиш
ва
таҳлил
этиш
эса
тарихни
тўлақон
-
ли
акс
эттиришда
ёрдамчи
манбалардан
бири
бўлиб
қолиши
шубҳасиздир
.
КОРЕЙС
КЛАССИК
ҚИССАЛАРИДА
ЯХШИЛИК
ВА
ЁМОНЛИК
КОНЦЕПТИНИНГ
ИФОДАЛАНИШИ
САЙДАЗИМОВА
УМИДА
Филология
фанлари
номзоди
,
доцент
,
ТошДШИ
СУВОНОВА
УМИДА
Магистрант
,
ТошДШИ
Аннотация
.
Мазкур
мақолада
корейс
классик
қиссаларининг
матнларида
когнитив
лингвистика
атамаларидаги
“
яхшилик
”
ва
“
ёмонлик
”
концепти
инсон
тафаккурининг
универсал
тушунчаси
сифа
-
тида
кўриб
чиқилади
,
унинг
мазмуни
ва
моҳияти
корейс
қиссалари
материали
асосида
очиб
берилади
.
Таянч
сўз
ва
иборалар
:
яхшилик
ва
эзгулик
,
корейс
тилидаги
матн
,
наср
,
концепт
,
когнитив
лингвистика
,
халқ
.
Аннотация
.
В
данной
статье
в
текстах
корейских
классических
повестей
,
рассматривается
кон
-
цепт
«
добро
»
и
«
зло
»
как
универсалия
человеческого
мышления
в
терминах
когнитивной
лингвистики
,
раскрывается
его
содержательная
характеристика
на
основе
материала
корейских
повестей
.
Опорные
слова
и
выражения
:
добро
и
зло
,
текст
на
корейском
языке
,
проза
,
концепт
,
когнитивная
лингвистика
,
народ
.
Abstract.
In this article concepts of “good” and “bad” have been observed as the universal idea of
humans mind in terms of Cognitive Linguistics in the texts of Korean classical stories, its characteristic
plots have been described on the basic materials of Korean poets.
Keywords and expressions:
good, bad, texts in Korean language, prose, concept,
с
ognitive linguistics, people.
Турмуш
тарзининг
ўзига
хослиги
жамият
-
нинг
маънавий
қадриятларини
,
шунингдек
,
маънавий
қарашларини
ҳам
шакллантиради
.
Е
.
Ф
.
Косиченко
1
кўрсатиб
ўтганидек
,
ах
-
1
Косиченко
Е
.
Ф
.
Концепты
добро
и
зло
на
материале
сказок
//
Вестник
МГЛУ
,
№
557, 2009.
S H A R Q M A S H ’ A L I
30
лоқ
соҳаси
хулқ
-
атвор
нормаларининг
хусу
-
сияти
билангина
чекланмайди
ва
фақат
муай
-
ян
халқ
менталитетидаги
фарқларни
ўрганиш
билан
боғлиқ
бўлиши
мумкин
эмас
.
Ментали
-
тет
–
бу
бир
лингвомаданий
жамият
вакилла
-
рининг
дунёга
ва
ўз
-
ўзига
бўлган
муносаба
-
тидир
.
Шу
нуқтаи
назардан
олиб
қараганда
,
яхшилик
ва
ёмонлик
концептлари
муҳим
роль
ўйнайди
.
Изоҳли
луғатга
кўра
,
яхшилик
–
ихтиёрий
равишда
бирор
кишининг
манфаати
-
ни
кўзлаб
иш
тутиш
,
бирор
манфаат
етказиш
;
меҳрибонлик
;
хайрли
иш
,
эзгулик
;
ёмонлик
–
ёмон
,
салбий
хислатларга
эга
бўлишлик
;
ёмон
,
ярамас
ишлар
қилиш
;
қабиҳлик
,
ёвузлик
1
.
Одамларнинг
яхшилик
ва
ёмонлик
ҳақидаги
тасаввурлари
,
улар
қайси
маданиятга
мансуб
-
лигдан
қатъи
назар
,
муайян
қадриятларни
ўз
ичига
олган
умумий
заминга
эга
.
Айнан
шу
қадриятлар
хулқ
-
атвор
маънавий
-
ахлоқий
меъ
-
ёрлари
шаклланишига
туртки
берадиган
асосий
омиллар
ҳисобланади
.
Яхшилик
ва
ёмонлик
концептлари
дўстлик
,
хиёнат
,
садоқат
,
саҳоват
,
очкўзлик
,
эзгулик
,
қабоҳат
,
некбинлик
,
ёлғон
сингари
концептларни
бирлаштиради
.
Идрок
этиш
тарзидаги
фарқларнинг
барчаси
халқнинг
яшаш
шароитига
қараб
ўзгариши
мумкин
.
Яхшилик
ва
ёмонликни
тушунишда
инсон
энг
аввало
ўзининг
шахсий
тасаввурлари
ва
манфаатларидан
келиб
чиқади
,
аммо
мазкур
икки
тушунча
ҳақида
умумэътироф
этилган
,
стереотип
тасаввур
ҳам
мавжуд
бўлиб
,
унга
кўра
яхшилик
–
бу
маъқуллашга
лойиқ
хулқ
-
атвор
,
ёмонлик
эса
–
қораланиши
лозим
бўлган
хатти
-
ҳаракатлардир
.
Ягар
яхшилик
ва
ёмон
-
лик
концептларидан
фақат
миллий
-
маданий
унсурларни
ажратиб
олсак
,
жамиятдаги
ҳаётда
қабул
қилинган
алоҳида
қоидаларни
оламиз
.
Бу
ҳолда
кўриб
чиқилаётган
концептлар
мазкур
лингвомаданий
жамиятда
нима
тўғри
-
ю
,
нима
нотўғри
эканлиги
ҳақидаги
тасаввурларга
қадар
тораяди
.
Масалан
,
корейслар
ишни
туш
-
лик
устида
муҳокама
қилишга
мойил
,
аммо
бу
япон
халқи
учун
мақбул
эмас
.
Танишиш
Ғ
арбда
бир
-
бирининг
қўлини
сиқиш
орқали
ифода
-
ланади
,
аммо
бу
корейс
халқи
учун
мақбул
1
Ўзбек
тилининг
изоҳли
луғати
. –
Т
., 2011.
эмас
.
Шунингдек
,
Ғ
арбда
одамлар
бир
-
бири
-
нинг
исмини
айтиб
чақиради
,
корейс
жамияти
-
да
бундай
одат
мавжуд
эмас
.
Кенг
маънода
инсоннинг
яхшилик
ва
ёмон
-
лик
ҳақидаги
тасаввурлари
бир
халқ
доирасидан
четга
чиқади
ва
универсал
хусусият
касб
этади
.
Яхшилик
ва
ёмонлик
ҳақида
ҳам
миллий
омиллар
билан
белгиланган
,
ҳам
универсал
тасаввурларни
тадқиқ
этиш
учун
айниқса
диққатга
сазовор
материал
бўлиб
корейс
клас
-
сик
қиссалари
–
흥부전
“
Хинбу
ҳақида
қисса
”,
춘향전
“
Чхунхян
ҳақида
қисса
”,
홍길동
“
Хон
Кил
Дон
ҳақида
қисса
”
хизмат
қилади
2
.
Бошқа
бадиий
асарлар
билан
бир
қаторда
,
корейс
классик
қиссаси
,
Ю
.
Н
.
Караулов
фикрига
кўра
,
прецедент
феноменларнинг
турли
хили
,
хусусан
,
прецедент
матнлардир
3
.
Инсон
ҳаётда
ўзи
дуч
келадиган
нарсалар
ва
ҳодисаларнинг
барчасини
шахсан
яхши
ва
ёмон
,
чиройли
ва
хунук
,
ғамгин
ва
кулгили
нарсалар
ва
ҳодисалар
сифатида
идрок
этади
.
Бинобарин
,
мазкур
тасаввурлар
унинг
дунёни
англаб
етишига
ўз
таъсирини
кўрсатади
.
Ях
-
шилик
тушунчаси
субъектив
даражада
муайян
инсон
учун
яхши
тушунчасининг
ўриндоши
сифатида
намоён
бўлади
ва
субъектнинг
шах
-
сий
тажрибасининг
,
унинг
мақсади
,
майли
ва
эҳтиёжларидан
келиб
чиқади
.
Бир
томондан
,
инсон
ўз
муносабатлари
ти
-
зимини
яратишда
ўз
шахсий
тажрибаси
билан
кифояланмайди
,
у
бадиий
адабиётдан
бошқа
одамларнинг
қараши
ва
тасаввурларини
ҳам
ўзлаштиради
.
Бунинг
сабаби
шундаки
,
бирин
-
чидан
,
корейс
классик
қиссаларининг
матнлари
инсонга
борлиқнинг
муҳим
саволларига
жавоб
-
лар
беради
,
нима
яхши
ва
тўғри
-
ю
,
нима
ёмон
ва
нотўғри
эканлиги
ҳақидаги
муаммоларнинг
аниқ
ечимларини
таклиф
қилади
;
иккинчидан
,
корейс
классик
қиссаларининг
матнлари
ўз
тилининг
соддалиги
билан
ажралиб
туради
ва
буларнинг
барчаси
жамият
аъзоларининг
онги
-
га
етиб
боришини
осонлаштиради
.
Корейс
2
한국대표
고전
소설
. –
서울
:
지경사
, 2005.
3
Караулов
Ю
.
Н
.
Русский
язык
и
языковая
личность
. –
М
., 2002. –
С
. 216.
S H A R Q M A S H ’ A L I
31
классик
қиссаларининг
яна
бир
муҳим
жиҳати
шундаки
,
улар
мифологик
табиатга
эга
.
Миф
маънавий
принципларни
ҳаётга
татбиқ
этади
ва
инсонга
йўл
кўрсатадиган
амалий
қоидаларни
ўз
ичига
олади
1
.
Мифлар
жамият
ҳаётининг
турли
соҳаларига
кириб
боради
,
шу
жумладан
,
қиссалар
сингари
прецедент
матнлар
учун
асос
бўлади
.
Масалан
,
심청전
“
Сим
Чхон
ҳақида
қисса
”
2
да
сюжет
бир
кўр
ва
қашшоқ
одамнинг
қизи
отасини
тузатишни
ваъда
қилган
будда
-
вийлар
ибодатхонасининг
ноибига
ҳақ
тўлаш
учун
ўзини
хитой
савдогарларига
сотишга
қа
-
рор
қилгани
ҳақидаги
мифга
асосланади
. “
Тус
-
товуқ
ҳақида
қисса
”
3
–
бу
яшил
тоғларда
яшай
-
диган
эркин
қушлар
ҳақидаги
афсона
,
аммо
асар
қаҳрамони
–
тустовуқ
эркин
қуш
бўлишни
истамагани
учун
ҳалок
бўлади
.
토끼전
“
Қуён
ҳақида
қисса
”
4
да
гап
дунё
ва
инсоннинг
ундаги
ўрни
ҳақидаги
тасаввурларнинг
икки
ҳар
хил
тизими
ҳақида
боради
.
Улардан
бирини
тош
-
бақа
,
иккинчисини
эса
–
қуён
ифода
этади
.
Корейс
классик
қиссаларида
ҳикоя
қилиш
услубини
кузатиш
мумкин
,
кўпинча
корейс
қис
-
саларида
воқеа
содир
бўлаётган
жой
аниқ
кўрса
-
тилади
: ‘
옛날
충청도와
경상도
,
전라
도가
만나는
어느
고을에
양반이
살고
있
어
다
.’
5
“
Ё
Чхунчхондода
,
ё
Кёнсандода
,
ё
Чолладода
,
бир
қишлоқда
зодагон
одам
яшаган
экан
…».
‘
금강산
상상봉
아래
어느
마을에
도
학이
아주
뛰어난
박
처사라는
사람이
살고
있었다
.’
6
“
Кимгансан
тоғларида
,
Сангсангбонг
яқинидаги
бир
қишлоқда
бошқарувчи
Пак
яшаган
экан
».
‘
전라도
남원에
월매라
하는
기생이
있었
는데
….’
7
“
Ўша
замонда
Намвон
уездида
,
Чолла
провинциясида
кисэн
Вольмэ
…
яшаган
экан
”.
Қиссаларнинг
қаҳрамонлари
“
тўққиз
юрт
оша
”
сафарга
чиқмайди
,
барча
воқеалар
чек
-
ланган
маконда
содир
бўлади
.
Бу
ҳолни
давлатнинг
географик
хусусиятлари
билан
изоҳлаш
мумкин
.
1
Почепцов
Г
.
Г
.
Теория
коммуникации
. –
М
., 2001. –
С
. 108.
2
한국대표
고전
소설
. -
서울
:
지경사
, 2005.
3
Ўша
манба
. –
Б
. 221.
4
Ўша
манба
. –
Б
. 169.
5
Ўша
манба
.
6
Ўша
манба
.
7
Ўша
манба
. –
Б
. 251.
Сюжет
замирида
бир
-
бирини
қўллаб
-
қув
-
ватлашнинг
муҳимлиги
,
меҳнат
қилиш
,
меҳ
-
рибон
,
эътиборли
ва
ҳозиржавоб
бўлиш
зарур
-
лиги
,
дангасалик
,
нодонлик
,
очкўзлик
ҳеч
қачон
жазосиз
қолмаслиги
ҳақидаги
қарашлар
ётади
.
Айнан
корейс
классик
қиссалари
маз
-
кур
панд
-
насиҳатларни
илгари
суради
.
Классик
қиссаларда
қаҳрамонларнинг
ва
-
риатив
қатори
унча
ранг
-
баранг
эмас
ва
сю
-
жетларнинг
аксарияти
камбағал
,
лекин
олижа
-
ноб
,
ҳалол
ва
меҳнатсевар
одамлар
ҳақида
ҳикоя
қилади
,
уларнинг
фазилатлари
охир
-
оқибат
тақдирланади
.
Дунё
ҳақидаги
мазкур
тасаввур
–
камбағаллик
айб
эмас
,
деган
кенг
тарқалган
мифнинг
амалдаги
ифодаси
.
Бош
қаҳрамонлар
сифатида
қуйидагилар
амал
қи
-
лади
:
ёвуз
ўгай
она
,
шўрлик
ўгай
қиз
,
ёмон
ака
ва
яхши
ука
,
канизакларнинг
болалари
–
ик
-
кинчи
нав
одамлар
,
камбағал
деҳқон
,
камбағал
қиз
,
камбағал
бева
,
тошбақа
,
қуён
ва
бошқалар
.
Корейс
классик
қиссаларининг
ўзига
хос
жиҳатларига
қарамай
,
уларда
нодонлик
ва
очкўзлик
қаттиқ
қораланадиган
нуқсонлар
сифатида
тавсифланган
.
Яна
шуни
қайд
этиб
ўтиш
муҳимки
,
уларда
бир
-
бирини
қўллаб
-
қувватлаш
ва
бир
-
бирига
ёрдам
бериш
за
-
рурлиги
ҳақидаги
ғоя
кўп
такрорланади
.
Масалан
,
흥부전
“
Хинбу
ҳақида
қисса
”
да
:
«….
제비는
흥부네
집에서
구렁이를
만났던
일이며
흥부가
부러진
다리를
고쳐
준
일들을
자세히
말했다
. “
내가
박씨를
하나를
줄테니
......
흥부에게
은혜
를
갚조록
한다
”....
뚜껑
을
열
자
쌀
이
우르르
쏟
아지고
다
른
하나에는
돈
이
가
득
들어있었다
8
.
“
Қалдирғоч
Хинбунинг
уйида
илон
билан
тўқнашув
натижасида
синган
оёғини
Хинбу
қандай
қилиб
даволаганини
батафсил
сўзлаб
берибди
. “
Мен
Хинбунинг
яхшилиги
учун
унга
бир
дона
қовоқ
уруғини
бераман
”.
Бир
қовоқни
сўйган
экан
,
унинг
ичидан
кўп
миқдорда
гуруч
тўкилибди
,
иккинчи
қовоқ
-
нинг
ичи
тўла
пул
бўлиб
чиқибди
”.
홍길동전
’ “
Хон
Кил
Дон
ҳақида
қисса
”
да
ҳам
ёмонлик
билан
кураш
саҳналарига
дуч
келиш
мумкин
: “
함
경
감
사가
욕
심
지나쳐
8
한국대표
고전
소설
. -
서울
:
지경사
, 2005.
S H A R Q M A S H ’ A L I
32
백성
을
괴롭
히고
착취
하
여
견디
지
못할
지경이라
한다
.
그
러니
우
리가
그놈
을
혼
내도
록
하자
...”
1
– “
Очкўз
вилоят
тафтиш
-
чиси
Хамгёнг
халқни
шу
қадар
қийнар
ва
унга
жабр
-
зулм
ўтказар
эканки
,
охири
одамларнинг
сабр
косаси
тўлибди
.
Келинглар
,
бу
ярамас
-
нинг
адабини
бериб
қўямиз
…”.
“
길동
은
백성
들
의
피
와
땀
을
부자가
된
사람들
의
재물
을
빼앗
아
가난하고
의
지
할
데
없
는
사람들에게
모두
나
누
어
주었다
”
2
–
“
Кил
Дон
халқ
қони
ва
пешона
тери
ҳисо
-
бига
бойлик
орттирган
одамларнинг
мол
-
мулкини
тортиб
олиб
,
камбағалларга
ва
ожиз
-
нотавон
одамларга
бўлиб
берибди
”.
Шундай
қилиб
,
корейс
классик
қиссала
-
рининг
қайд
этиб
ўтилган
хусусиятларига
кўра
,
айнан
бир
-
бирига
ёрдам
бериш
,
кўп
меҳнат
қилиш
,
саҳоватли
бўлиш
ғоялари
ко
-
рейс
маданияти
дунёқараши
замирида
ётади
ва
корейс
халқи
менталитетининг
негизини
ташкил
этади
.
Халқ
ҳикматлари
орасида
яхшилик
ҳамиша
ёмонликни
енгади
ва
адолат
ҳамиша
тантана
қилади
,
деган
ҳикмат
муҳим
бўлиб
,
одамларнинг
воқеликка
бўлган
муносабатини
намойиш
этади
.
Яхшиликнинг
ёмонлик
устидан
ғалабаси
ҳақидаги
ғоя
корейс
классик
қиссаларининг
деярли
барча
-
сида
акс
эттирилган
бўлиб
,
уларнинг
бош
аксиомаси
ҳисобланади
ва
кўпинча
бошқа
ҳақиқатлар
билан
тўқнашади
,
бунда
икки
концепт
–
яхшилик
ва
ёмонлик
ўзаро
курашга
киришади
.
Масалан
,
асар
қаҳрамони
–
но
-
ҳақликка
қарши
исён
қилган
,
жамиятда
адолатсизликка
қарши
уруш
эълон
қилган
Хон
Кил
Дон
3
қароқчига
айланади
,
аммо
у
қароқчилик
йўли
билан
шахсий
бойлик
орттиришга
ҳаракат
қилмайди
.
У
камбағал
-
ларга
,
ожизу
нотавонларга
ёрдам
беради
,
очкўз
ва
золим
бойларни
жазолайди
.
Бундай
сюжетлар
мулоҳазакорлик
ва
эп
-
чиллик
йўли
билан
одамлар
эътиборини
қозониш
мумкинлиги
ҳақидаги
мифни
ярата
-
1
한국대표
고전
소설
. -
서울
:
지경사
, 2005. –
Б
. 242.
2
Ўша
манба
. –
Б
. 242.
3
Классик
корейс
насри
антологияси
. –
Т
., 2013.
ди
.
Бундай
фазилатлар
,
бир
томондан
,
кўпинча
рағбатлантирилади
,
бошқа
томон
-
дан
эса
,
кўп
меҳнат
қилиш
,
ҳалол
ва
адо
-
латли
бўлиш
зарурлиги
ҳақидаги
жамоатчи
-
лик
фикри
билан
тўқнашади
.
Хўш
,
бу
муаммо
қандай
ҳал
этилади
?
Корейс
классик
қиссаларида
асосий
эътибор
қаҳрамонлар
-
нинг
руҳий
фазилатларига
қаратилади
:
улар
-
нинг
соддадиллиги
,
меҳрибонлиги
,
очиқли
-
ги
,
киришимлилиги
,
яъни
қаҳрамонни
ижо
-
бий
томондан
тавсифлайдиган
барча
фази
-
латлар
мадҳ
этилади
.
Қаҳрамоннинг
фази
-
латларини
янада
кучайтириш
учун
унга
ёвуз
кучлар
(
очкўз
ва
золим
бой
,
ғаразгўй
,
ҳасад
-
гўй
хотин
ва
б
.)
қарама
-
қарши
қўйилади
.
Охир
-
оқибат
айёрлик
ва
ёвузлик
эмас
,
балки
яхшилик
ва
эзгулик
тақдирланади
.
Шундай
қилиб
,
корейс
классик
қиссалари
кишилар
ахлоқий
меъёрларига
мувофиқ
қан
-
дай
иш
кўриши
,
бошқаларнинг
қилмишла
-
рини
қандай
баҳолаши
лозимлиги
ҳақидаги
қарашлари
ва
тасаввурларини
шакллантира
-
ди
.
Бу
меъёрлар
кенг
маънодаги
яхшилик
ва
ёмонлик
тушунчалари
билан
боғланади
.
В
.
С
.
Соловьев
таъбири
билан
айтганда
, “
ях
-
шилик
шак
-
шубҳасиз
меъёр
бўлиб
,
унинг
турлари
сифатида
саҳоват
,
бағрикенглик
,
сабр
-
тоқатлик
,
беғаразлик
,
ростгўйликни
эътироф
этиш
мумкин
”
4
.
Авлодлар
асрлар
оша
тўплаган
яхшилик
ва
ёмонлик
ҳақидаги
тасаввурлар
яхшилик
ғоясида
ўзининг
жамулжам
ифодасини
топа
-
ди
.
Мазкур
ғоя
инсоннинг
қилмишлари
,
хатти
-
ҳаракатларида
тийиб
турувчи
омил
бўлиб
хизмат
қилади
,
унга
ижтимоий
ҳаётга
мослашиш
имконини
беради
.
Ижтимоий
ах
-
лоқ
ҳам
,
хулқ
-
атвор
ахлоқий
меъёрлари
ҳам
энг
аввало
шу
ғоя
асосида
шаклланади
.
Яхшиликнинг
ёмонлик
устидан
тантанаси
ҳақидаги
миф
турли
маданиятлар
ўртасида
боғловчи
бўғин
ҳисобланади
,
у
универсал
хусусият
касб
этади
.
Корейс
классик
қиссаси
бунинг
ёрқин
далилидир
.
4
Соловьев
В
.
С
.
Соч
.:
в
2
т
.- 2-
е
изд
. –
М
., 1990. –
С
. 56.
