№ 6 (2024) Xorijiy lingvistika va lingvodidaktika

Мақолада лингвомаданиятшунослик ва аксиолингвистиканинг ўрганиш объекти, объектга ёндашув методлари тавсифланган, улар ўртасидан муштарак жиҳатлар ва тафовутлар кўрсатилган. Қадрият феноменининг фалсафий ҳамда ижтимоий моҳияти ёритилган, унинг лингвомаданий нуқтаи назардан таърифи келтирилиб, уни айнан лингвомаданий жиҳатдан ўрганишнинг аҳамияти таъкидланган. Шунингдек, лингвомаданиятшунослик тилга маданиятнинг воситаси ва воқелантирувчиси сифатида қараб, тилни фақат қадрият ифодачиси сифатида эмас, миллий-маданий меъёрлар, стереотиплар ва маданий кодларни ташувчи сифатида тадқиқ этиши далилланган. Миллий қадриятнинг миллат ҳаётида ижобий баҳоланувчи, ўзига нисбатан интилиш уйғотувчи маълум поғонавийликда жойлашган, жамиятда ижтимоий муносабатларни тартибга солувчи ва унинг аъзоларида ижобий ҳиссиёт уйғотувчи мазмун, идеал ҳодисалар сифатида таърифланиши қадриятларни ҳиссий объекти (нарса-буюм ёки обида) сифатида тор тушунишнинг олдини олади ва унинг моҳиятини тўлиқроқ англашга имкон беради. Мақолада юқорида келтирилган назарий асосларга таяниб, ўзбек миллий ижтимоий қадриятларидан бўлган дўстлик қадрияти таҳлил этилган, унга оид бўлган маданий меъёр ва стереотиплар аниқланган.

Ushbu maqola ispan tilidagi lingvokulturada direktiv nutq aktlarida xushmuomalalik strategiyasining asosiy tendensiyalarini tahlil qilishga bag‘ishlangan. Xushmuomalalik, o‘zaro muloqotning muhim tarkibiy qismi sifatida, ko‘rsatmalar berish, iltimoslar qilish va buyruqlar chiqarishda muhim rol o‘ynaydi. Tadqiqotda ispan tilida direktiv nutq aktlarini yumshatish uchun ishlatiladigan turli strategiyalar, jumladan, yengil ehtimollar, shartli qurilishlar va murojaatlar ko'rib chiqiladi. Madaniy va ijtimoiy omillarni, shuningdek, ushbu strategiyalarni boshqa tillarda, masalan, rus va ingliz tillarida taqqoslashga alohida e'tibor qaratiladi. Tadqiqot ispan tilining lingvokultural xususiyatlarini va uning direktiv nutq aktlari kontekstidagi nutqiy xulq-atvorga ta'sirini aniqlashga qaratilgan.

Hozirgi zamon ta’lim tizimi talabalardan faol, mustaqil va tanqidiy fikrlovchi shaxslar bo‘lishini talab qiladi. Professor-o‘qituvchilar faqat bilim beruvchi emas, balki ta’lim jarayonini boshqaruvchi va talabalarni mustaqil o‘rganishga yo‘naltiruvchi rolini o‘ynaydi. Mustaqil ta’lim olish ko‘nikmalari bu talablarni qondirish uchun zarurdir. Maqolada oliy ta’lim muassasalarida talabalarning mustaqil ta’lim olish ko‘nikmalarini rivojlantirishda zamonaviy ta’lim tizimining talablari, imkoniyatlari shuningdek, mustaqil o‘rganish jarayonida talabalar turli manbalardan ma’lumotlarni tanqidiy tahlil qilish, ularning ishonchliligini baholash masalalari tahlil qilingan.