В данной статье анализируются астральные мифы и мифологические представления наших древних предков, проживавших в Центральной Азии, выявляются их специфические особенности, генетические истоки и символическая интерпретация в памятниках материальной культуры.
Maqolada dostonlardagi epik ot obrazining badiiy jihatdan mukammal tasviriga sabab bo‘lgan tarixiy asarlar tadrijiy tarzda beriladi. Otning turkiy xalqlar tarixida tutgan o‘rni, bu borada tarixchilarning e’tiroflari, qadimiy qo‘lyozma manbalarda ot bilan bog‘liq topilmalar, xullas, turkiy xalqlar mafkurasi dostonlardagi jangovar ot obrazi bilan qiyoslanadi.
Xalq dostonlarida tasvirlangan jangovar otlarga xos xususiyatlar sifatida ularning tabiiy otlar orasidagi eng mukammali, ayni paytda mifologik va totemistik e’tiqodiy tasavvurlarda ifodalangan ot xususiyatlar- iga ham ega ekanligida ko‘rinmoqda. Shu jihatdan dostonlardagi jangovar otlar chinakam tulpor bo‘lishlari uchun bevosita yoki bilvosita suv otlari hamda samoviy otlarga bog‘liq bo‘lishligi shart deb anglangan.
Biz ushbu maqolada xalq dostonlarida epik ot obrazining yaratilishiga asos bo‘lgan tabiiy, diniy e’tiqodiy tayanchlarni va qarashlarni botartib ravishda bir-bir qarab chiqamiz.
Shuningdek, maqolada “zotli ko‘chmanchi mavaniyer”, “hayvon – ona” an’ana va ishonchlari, “Devonu lug‘otut-turk” va ot bilan bog‘liq turkiy so‘zlar izohi, qarvosh xalq dostonlaridagi ot obrazi borasidagi tahlil va talqinlar o‘rin olgan.
Фан тараққиёти замонавий мифологизация, уни тадқиқ қилишнинг янги усуллари, шаклларини кашф қилиш заруратини намоён қилмоқда. Шу сабабли бизнинг фикримизча замонавий мифология ва унинг аҳамияти тўғрисида мулоҳаза юритиш аҳамияти жиҳатдан ўринли. Мазкур тушунчани ижтимиоий жараёнлар маҳсули сифатида тадбиқ қилган ҳолда фикр юритар эканмиз, ўз навбатида у қатор ижтимоий ва психологик омилларга, жумладан, шахсининг ўзига хослигига ҳам боғлиқ. Мазкур жараён айниқса, иккиламчи мифологизация, яъни бадиий асарларни экранлаштиришда яққол кўзга ташланади. Мифологизация жараёни тафаккур тарзи билан бевосита боғланган бўлади.