Koviddan keyingi davrida yurak – qontomlar tizimining holati

Annotasiya

COVID-19 bilan kasallangan bolalarning aksariyati tuzalib ketadi, biroq baʼzilarida uzoq muddatli, koʻp aʼzoli simptomlar va asoratlar mavjud boʻlib, ularning kasallanish darajasi ortib bormoqda [1]. Uzoq muddatli COVID yoki post-Covid sindromi (PCS) yoki post-o‘tkir COVID – bu tibbiyot hamjamiyati tomonidan tan olingan va xavotirga sabab bo‘lgan fanlararo ishtirokni talab qiladigan nisbatan yangi muammodir. COVID-19 bilan uzoq muddatli yurak oqibatlarini bashorat qilish qiyin. SARS-CoV-1 va SARS-CoV-2 ning genetik o‘xshashligi, shuningdek, 12 yillik kuzatuv davomida bemorlarning 40 foizida yurak-qon tomir kasalliklari aniqlangan oldingi virusli epidemiyalar tajribasi bu kasallikning uzoq muddatli oqibatlarini ko‘rsatadi. COVID-19 [2]. SARSCoV-2 virusi uchun ijobiy PCR testi (polimeraza zanjiri reaktsiyasi) bo‘lgan bemorlarning taxminan 10% 3 haftadan ko‘proq vaqt davomida tiklanmaydi, kichikroq qismi esa oylar davomida tuzalmaydi [3]. COVID-19 boshlanganidan 100 kun o‘tgach, bemorlarning 41 foizida hali ham doimiy alomatlar mavjud, nafas qisilishi eng keng tarqalgan simptom (36%). Chap qorincha funktsiyasining pasayishi va o‘pka gipertenziyasi belgilari kamroq tashxis qilinadi [4]. COVID-19 ning inson organizmiga uzoq muddatli oqibatlari hali ham noma’lum, ammo SARSCoV-2 virusi keltirib chiqaradigan pandemiyadan keyin tasvirlangan alomatlar xavotirga soladi va bemorlarni uzoq muddatli kuzatishni talab qiladi [5]. Prognoz nafaqat kasallikning o‘tkir davrida o‘pkaning shikastlanish darajasiga, balki ekstrapulmoner ko‘rinishlarga ham bog‘liq bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, diagnostika, shoshilinch tibbiy yordam, kasallikning kechishini va uning asoratlarini o‘rganish va oldini olishga asosiy e’tibor uzoq muddatli oqibatlarga olib keladigan omon qolganlar tanasidagi o‘zgarishlarni o‘rganishga qaratildi [6].

Manba turi: Konferentsiyalar
Yildan beri qamrab olingan yillar 2023
inLibrary
Google Scholar
Chiqarish:
CC BY f
268-270
30

Кўчирилди

Кўчирилганлиги хақида маълумот йук.
Ulashish
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Annotasiya

COVID-19 bilan kasallangan bolalarning aksariyati tuzalib ketadi, biroq baʼzilarida uzoq muddatli, koʻp aʼzoli simptomlar va asoratlar mavjud boʻlib, ularning kasallanish darajasi ortib bormoqda [1]. Uzoq muddatli COVID yoki post-Covid sindromi (PCS) yoki post-o‘tkir COVID – bu tibbiyot hamjamiyati tomonidan tan olingan va xavotirga sabab bo‘lgan fanlararo ishtirokni talab qiladigan nisbatan yangi muammodir. COVID-19 bilan uzoq muddatli yurak oqibatlarini bashorat qilish qiyin. SARS-CoV-1 va SARS-CoV-2 ning genetik o‘xshashligi, shuningdek, 12 yillik kuzatuv davomida bemorlarning 40 foizida yurak-qon tomir kasalliklari aniqlangan oldingi virusli epidemiyalar tajribasi bu kasallikning uzoq muddatli oqibatlarini ko‘rsatadi. COVID-19 [2]. SARSCoV-2 virusi uchun ijobiy PCR testi (polimeraza zanjiri reaktsiyasi) bo‘lgan bemorlarning taxminan 10% 3 haftadan ko‘proq vaqt davomida tiklanmaydi, kichikroq qismi esa oylar davomida tuzalmaydi [3]. COVID-19 boshlanganidan 100 kun o‘tgach, bemorlarning 41 foizida hali ham doimiy alomatlar mavjud, nafas qisilishi eng keng tarqalgan simptom (36%). Chap qorincha funktsiyasining pasayishi va o‘pka gipertenziyasi belgilari kamroq tashxis qilinadi [4]. COVID-19 ning inson organizmiga uzoq muddatli oqibatlari hali ham noma’lum, ammo SARSCoV-2 virusi keltirib chiqaradigan pandemiyadan keyin tasvirlangan alomatlar xavotirga soladi va bemorlarni uzoq muddatli kuzatishni talab qiladi [5]. Prognoz nafaqat kasallikning o‘tkir davrida o‘pkaning shikastlanish darajasiga, balki ekstrapulmoner ko‘rinishlarga ham bog‘liq bo‘lishi mumkin. Shunday qilib, diagnostika, shoshilinch tibbiy yordam, kasallikning kechishini va uning asoratlarini o‘rganish va oldini olishga asosiy e’tibor uzoq muddatli oqibatlarga olib keladigan omon qolganlar tanasidagi o‘zgarishlarni o‘rganishga qaratildi [6].


background image

II конгресс детских врачей

РУз с международным участием

«Актуальные вопросы практической

педиатрии»

268

KOVIDDAN KEYINGI DAVRIDA YURAK

QONTOMLAR TIZIMINING HOLATI

Xasanova G.M.

Toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Muxsimova M.Sh.

Toshkent pediatriya tibbiyot instituti

Oʻz

bekiston, Toshkent

Kirish

COVID-19 bilan kasallangan bolalarning aksariyati tuzalib ketadi, biroq

baʼzilarida uzoq muddatli, koʻp aʼzoli simptomlar va asoratlar mavjud boʻlib,

ularning kasallanish darajasi ortib bormoqda [1]. Uzoq muddatli COVID yoki post-

Covid sindromi (PCS) yoki post-

o‘

tkir COVID

bu tibbiyot hamjamiyati

tomonidan tan olingan va xavotirga sabab b

o‘

lgan fanlararo ishtirokni talab

qiladigan nisbatan yangi muammodir. COVID-19 bilan uzoq muddatli yurak

oqibatlarini bashorat qilish qiyin. SARS-CoV-1 va SARS-CoV-2 ning genetik

o‘

xshashligi, shuningdek, 12 yillik kuzatuv davomida bemorlarning 40 foizida

yurak-qon tomir kasalliklari aniqlangan oldingi virusli epidemiyalar tajribasi bu

kasallikning uzoq muddatli oqibatlarini k

o‘

rsatadi. COVID-19 [2]. SARSCoV-2

virusi uchun ijobiy PCR testi (polimeraza zanjiri reaktsiyasi) b

o‘

lgan

bemorlarning taxminan 10% 3 haftadan k

o‘

proq vaqt davomida tiklanmaydi,

kichikroq qismi esa oylar davomida tuzalmaydi [3]. COVID-19 boshlanganidan

100 kun

o‘

tgach, bemorlarning 41 foizida hali ham doimiy alomatlar mavjud,

nafas qisilishi eng keng tarqalgan simptom (36%). Chap qorincha funktsiyasining

pasayishi va

o‘

pka gipertenziyasi belgilari kamroq tashxis qilinadi [4]. COVID-19

ning inson organizmiga uzoq muddatli oqibatlari hali ham noma

lum, ammo

SARSCoV-2 virusi keltirib chiqaradigan pandemiyadan keyin tasvirlangan
alomatlar xavotirga soladi va bemorlarni uzoq muddatli kuzatishni talab qiladi

[5]. Prognoz nafaqat kasallikning

o‘

tkir davrida

o‘

pkaning shikastlanish

darajasiga, balki ekstrapulmoner k

o‘

rinishlarga ham bo

g‘

liq b

o‘

lishi mumkin.

Shunday qilib, diagnostika, shoshilinch tibbiy yordam, kasallikning kechishini va

uning asoratlarini

o‘

rganish va oldini olishga asosiy e

tibor uzoq muddatli

oqibatlarga olib keladigan omon qolganlar tanasidagi

o‘

zgarishlarni

o‘

rganishga

qaratildi [6].

Tadqiqotning maqsadi

Coviddan keyingi davrda bolalarda yurak-qon tomir tizimidagi

buzilishlarning o

g‘

irligini aniqlash va baholash.

Materiallar va usullar

Tadqiqotda 5 yoshdan 17 yoshgacha b

o‘

lgan 131 nafar bola ishtirok etdi.

Asosiy guruhga yangi yengil koronavirus infeksiyasidan s

o‘

ng 76 bola (

o‘

rtacha


background image

II конгресс детских врачей РУз с международным участием

«Актуальные вопросы практической

педиатрии»

269

yoshi 12,0 [7,5; 14,3] yil) kirdi. Kasallikdan keyin

o‘

rtacha kuzatuv davri 6 oyni

tashkil etdi (3 oydan 12 oygacha). Nazorat guruhi ARVI (

o‘

rtacha yoshi 12,5 [7,5;

16,0] yil) b

o‘

lgan, COVID-19 tarixi b

o‘

lmagan 55 boladan iborat edi. Barcha bolalar

EKG, ekokardiyografik tekshiruv, 24 soatlik Xolter EKG monitoringi va 24 soatlik

qon bosimi monitoringidan

o‘

tkazildi. Natijalar. Yangi koronavirus infektsiyasiga

chalingan bolalarda sinus taxikardiyasi (p = 0,025), ekstrasistol (p = 0,046) va 2-

darajali atrioventrikulyar blokada (p = 0,027) statistik jihatdan sezilarli darajada

k

o‘

proq qayd etiladi. COVID-19 bilan o

g‘

riganidan s

o‘

ng, bolalarning 19,7 foizida

qon bosimi k

o‘

tarildi, 15,8 foiz bolalarda tunda qon bosimi sezilarli darajada

pasaydi, biz taqqoslash guruhida buni sezmadik (p = 0,008). Asosiy guruhdagi

bolalarning 38,2 foizida parasempatik asab tizimining faoliyatining pasayishi

qayd etilgan.

Xulosa

Yangi yengil koronavirus infeksiyasiga chalingan bolalar kasallikdan 3 va 6

oy

o‘

tgach, qon bosimi, yurak ritmi va elektrokardiogrammasini majburiy

baholagan holda klinik k

o‘

rikdan

o‘

tishlari tavsiya etiladi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘

yxati:

1. NIHR Themed Review: Living with Covid19. October 2020. Available at:

https://evidence.nihr.ac.uk/themedreview/living-with-covid19/

[Accessed

April 08, 2021] https://doi.org/10.3310/themedreview_41169

2.

O‘

Sullivan O. Long-term sequelae following previous coronavirus

epidemics. Clin Med (Lond). 2021;21(1):e68

e70. PMID: 33144403

https://doi.org/10.7861/clinmed.2020-0204

3. Ahmed H, Patel K, Greenwood DC, Halpin S, Lewthwaite P, Salawu A, et al.

Long-term clinical outcomes in survivors of severe acute respiratory syndrome

(SARS) and Middle East respiratory syndrome (MERS) coronavirus outbreaks

after hospitalisation or ICU admission: a systematic review and

meta-analysis. J Rehabil Med. 2020;52(5): jrm00063. PMID: 32449782

https://doi.org/10.2340/16501977-2694

4. Iqbal A, Iqbal K, Arshad Ali S, Azim D, Farid E, Baig MD, et al. The COVID-

19 Sequelae: A Cross-Sectional Evaluation of Post-recovery Symptoms and the

Need for Rehabilitation of COVID-19 Survivors. Cureus. 2021;13(2):e13080.

PMID: 33680620 https://doi.org/10.7759/ cureus.13080

5. Raveendran AV. Long COVID-19: Challenges in the diagnosis and

proposed diagnostic criteria. Diabetes Metab Syndr. 2021;15(1):145

146. PMID:

33341598 https://doi.org/10.1016/j.dsx.2020.12.025

6. Sonnweber T, Sahanic S, Pizzini A, Luger A, Schwabl C, Sonnweber B, et al.

Cardiopulmonary recovery after COVID-19

an observational prospective multi-

center trial. Eur Respir J. 2020 Dec 10:2003481. PMID: 33303539

https://doi.org/10.1183/13993003.03481-2020 Online ahead of print

7.

Агзамова,

Ш.

А.

"ЭФФЕКТИВНОСТЬ

ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ

ПРОГРАММЫ ДЛЯ ЖЕНЩИН С АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИЕЙ В ПЕРИОД


background image

II конгресс детских врачей

РУз с международным участием

«Актуальные вопросы практической

педиатрии»

270

ПОСТМЕНОПАУЗЫ В АМБУЛАТОРНО

-

ПОЛИКЛИНИЧЕСКИХ УСЛОВИЯХ."

Артериальная гипертония 2018 на перекрестке мнений. 2018.

8.

Улугов, Аскар Исматович. "Функциональные изменения в миокарде

при хронических гепатитах." Молодой ученый 22 (2016): 113

-116.

9.

Ганиева,

Дурдона

Камаловна.

"Патология

гепатопанкреатодуоденальной системы и факторы риска ее развития."

Молодой ученый 22 (2016): 97

-99.

10.

Махкамова, Гулноза Тураходжаевна,

and

Эльмира Амануллаевна

Шамансурова. "Чувствительность пневмококков к антибиотикам у детей с

пневмониями на фоне антибактериальной терапии." Медицина: теория и
практика 4.

S (2019): 357-357.

11.

САДЫКОВА, АА, ШШ ЭРГАШЕВА,

and

ФМ АХМЕДОВА.

"СОВРЕМЕННЫЕ АСПЕКТЫ АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИИ У БЕРЕМЕННЫХ

И ИХ СОЦИАЛЬНАЯ ЗНАЧИМОСТЬ." ББК 60 Н 34 (2020): 117.

12.

Агзамова, Шоира Абдусаламовна,

and

Гузалия Марсовна Хасанова.

"Факторы риСка кардиоваСкуЛЯрныХ наруШениЙ при ожирении у детеЙ."

FORCIPE 5.S2 (2022): 30.

13.

Шухратова,

Дурдона

Жавахировна,

Ширина

Абраровна

Абдуразакова,

and

Шоира Абдусаламовна Агзамова. "Характер изменений

гематологических показателей при целиакии у детей школьного возраста в
зависимости от формы заболевания." Евразийский Союз Ученых 29

-1

(2016): 36-37.

14.

Исаханов, Баходир Гафурович, Бахром Анисханович Аляви,

and

Нигора Хикматовна Исаханова. "Клиническая эффективность ингибитора

АПФ и АРА при кардиоренальном синдроме." Молодой ученый 1 (2015):

144-146.

15.

Тиллабаева, Акида Ариповна,

and

Шахноза Тулкиновна

Искандарова. "критерии раннеГо выЯвЛениЯ артериаЛЬноЙ Гипертонии у

детеЙ подроСтковоГо воЗраСта."

FORCIPE 5.S2 (2022): 477-478.

16.

Очилова, Гузаль Араловна, Бахром Аролович Очилов,

and

Мирзобек

Бахромович Аралов. "ГАРМОНИЗАЦИЯ ИНТЕРЕСОВ НАРОДОВ ЯВЛЯЕТСЯ

ВАЖНЫМ

ФАКТОРОМ

РАЗВИТИЯ

МЫШЛЕНИЯ

НАЦИОНАЛЬНОЙ

ГОСУДАРСТВЕННОСТИ." Актуальные

научные

исследования

в

современном

мире

2-9 (2021): 43-47.

Bibliografik manbalar

NIHR Themed Review: Living with Covid19. October 2020. Available at: https://evidence.nihr.ac.uk/themedrevie/living-with-covid19/ [Accessed April 08, 2021] https://doi.org/10.3310/themedreview_41169

O‘Sullivan O. Long-term sequelae following previous coronavirus epidemics. Clin Med (Lond). 2021;21(1):e68–e70. PMID: 33144403 https://doi.org/10.7861/clinmed.2020-0204

Ahmed H, Patel K, Greenwood DC, Halpin S, Lewthwaite P, Salawu A, et al. Long-term clinical outcomes in survivors of severe acute respiratory syndrome (SARS) and Middle East respiratory syndrome (MERS) coronavirus outbreaks after hospitalisation or ICU admission: a systematic review and meta-analysis. J Rehabil Med. 2020;52(5): jrm00063. PMID: 32449782 https://doi.org/10.2340/16501977-2694

Iqbal A, Iqbal K, Arshad Ali S, Azim D, Farid E, Baig MD, et al. The COVID-19 Sequelae: A Cross-Sectional Evaluation of Post-recovery Symptoms and the Need for Rehabilitation of COVID-19 Survivors. Cureus. 2021;13(2):e13080. PMID: 33680620 https://doi.org/10.7759/ cureus.13080

Raveendran AV. Long COVID-19: Challenges in the diagnosis and proposed diagnostic criteria. Diabetes Metab Syndr. 2021;15(1):145– 146. PMID: 33341598 https://doi.org/10.1016/j.dsx.2020.12.025

Sonnweber T, Sahanic S, Pizzini A, Luger A, Schwabl C, Sonnweber B, et al. Cardiopulmonary recovery after COVID-19 – an observational prospective multi-center trial. Eur Respir J. 2020 Dec 10:2003481. PMID: 33303539 https://doi.org/10.1183/13993003.03481-2020 Online ahead of print

Агзамова, Ш. А. "ЭФФЕКТИВНОСТЬ ОБРАЗОВАТЕЛЬНОЙ ПРОГРАММЫ ДЛЯ ЖЕНЩИН С АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИЕЙ В ПЕРИОД ПОСТМЕНОПАУЗЫ В АМБУЛАТОРНО-ПОЛИКЛИНИЧЕСКИХ УСЛОВИЯХ." Артериальная гипертония 2018 на перекрестке мнений. 2018.

Улугов, Аскар Исматович. "Функциональные изменения в миокарде при хронических гепатитах." Молодой ученый 22 (2016): 113-116.

Ганиева, Дурдона Камаловна. "Патология гепатопанкреатодуоденальной системы и факторы риска ее развития." Молодой ученый 22 (2016): 97-99.

Махкамова, Гулноза Тураходжаевна, and Эльмира Амануллаевна Шамансурова. "Чувствительность пневмококков к антибиотикам у детей с пневмониями на фоне антибактериальной терапии." Медицина: теория и практика 4.S (2019): 357-357.

САДЫКОВА, АА, ШШ ЭРГАШЕВА, and ФМ АХМЕДОВА. "СОВРЕМЕННЫЕ АСПЕКТЫ АРТЕРИАЛЬНОЙ ГИПЕРТЕНЗИИ У БЕРЕМЕННЫХ И ИХ СОЦИАЛЬНАЯ ЗНАЧИМОСТЬ." ББК 60 Н 34 (2020): 117.

Агзамова, Шоира Абдусаламовна, and Гузалия Марсовна Хасанова. "Факторы риСка кардиоваСкуЛЯрныХ наруШениЙ при ожирении у детеЙ." FORCIPE 5.S2 (2022): 30.

Шухратова, Дурдона Жавахировна, Ширина Абраровна Абдуразакова, and Шоира Абдусаламовна Агзамова. "Характер изменений гематологических показателей при целиакии у детей школьного возраста в зависимости от формы заболевания." Евразийский Союз Ученых 29-1 (2016): 36-37.

Исаханов, Баходир Гафурович, Бахром Анисханович Аляви, and Нигора Хикматовна Исаханова. "Клиническая эффективность ингибитора АПФ и АРА при кардиоренальном синдроме." Молодой ученый 1 (2015): 144-146.

Тиллабаева, Акида Ариповна, and Шахноза Тулкиновна Искандарова. "критерии раннеГо выЯвЛениЯ артериаЛЬноЙ Гипертонии у детеЙ подроСтковоГо воЗраСта." FORCIPE 5.S2 (2022): 477-478.

Очилова, Гузаль Араловна, Бахром Аролович Очилов, and Мирзобек Бахромович Аралов. "ГАРМОНИЗАЦИЯ ИНТЕРЕСОВ НАРОДОВ ЯВЛЯЕТСЯ ВАЖНЫМ ФАКТОРОМ РАЗВИТИЯ МЫШЛЕНИЯ НАЦИОНАЛЬНОЙ ГОСУДАРСТВЕННОСТИ." Актуальные научные исследования в современном мире 2-9 (2021): 43-47.