«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
67
TRANSPORT TIZIMIDA AHOLI UCHUN ISH IZLASH
PLATFORMASINI ISHLAB CHIQISH
Rasulmuhamedov M.M.,
Toshkent davlat transport universiteti
Shukurova Sh.B.,
Toshkent davlat transport universiteti
Q
o‘chqorov B.D.,
Toshkent davlat transport universiteti
https://doi.org/10.47689/978-9943-7818-0-1-v2-pp67-69
Annotatsiya: Bugungi kunda raqamli platformalar eng k
o‘p muhokama
qilinadigan mavzularning tepasida. Ularning voqelikni
o‘zgartirishdagi asosiy rolini
iqtisodchilar va siyosatchilar, IT-mutaxassislari va ishlab chiqarish vakillari, fan va
madaniyat, ta
’lim va tibbiyot vakillari aytadi. Hayotimizning barcha jabhalarida
raqamli muhitni yaratish b
o‘yicha maqsadli, rejali ishlarni boshlash vaqti kelganiga
hamma ham rozi. Asosiy e
’tibor, birinchi navbatda, blokcheyn, sun’iy intellekt, katta
ma
’lumotlarni tahlil qilish kabi istiqbolli innovatsion texnologiyalarga qaratilgan.
Lekin, afsuski, raqamli kelajak haqidagi munozaralarda fundamental texnologiyalar
muhokamasiga asossiz ravishda kam e
’tibor qaratilmoqda.
Kalit s
o‘zlar: Android, IOS, mobil ilova, nazariy, amaliy, Laravel, October
CMS, server
Kirish.
Har qanday raqamli muhitni qurishning markazida
“protsessor – operatsion
tizim
” texnologik juftligi yotadi [1]. Protsessor raqamli muhitning moddiy
infratuzilmasini tashkil etuvchi barcha qurilmalarning “yuragi va miyasi”dir [2].
Operatsion tizim unga iste
’molchi xususiyatlarini beradi: u qo‘llaniladigan uskunada
amaliy dasturiy ta
’minotning ishlashini ta’minlaydi [3]. Mamlakatning iqtisodiy va
ijtimoiy rivojlanish darajasi bevosita raqamli muhit sifatiga bo
g‘liq bo‘lganligi sababli,
asosiy elementlarni tanlashda noto
‘g‘ri hisob-kitoblar nafaqat xavf, balki milliy
xavfsizlikka tahdidga aylanishi mumkin [4-6].
Aksariyat tarmoqlar tashqi hujumlar va kiberhujumlardan ishonchli
himoyalangan, sanktsiyalar xavfiga duchor b
o‘lmagan va katta yuk ostida ko‘p sonli
tranzaktsiyalarni qayta ishlashga qodir b
o‘lgan ishonchli yuqori texnologiyali raqamli
muhitlarni talab qiladi. Ushbu shartlarga rioya etilishini faqat mahalliy texnologiyalar
asosida yaratilgan dasturiy va texnik vositalargina ta
’minlaydi.
Davlat sektorida va biznesda foydalanish tajribasi shuni k
o‘rsatadiki, ular
haqiqatan ham
G‘arb echimlariga to‘liq muqobil bo‘lib xizmat qiladi va bir qator
xususiyatlar b
o‘yicha ulardan ustundir, chunki ular mahalliy tashkilotlarning
ehtiyojlariga, birinchi navbatda, biznes sohasida. axborot xavfsizligi.
Eng keng tarqalgan xorijiy operatsion tizimdan farqli
o‘laroq, eng yaxshi rus
operatsion tizimlari bepul dasturiy ta
’minotga (Linux yadrosi va ochiq manba
komponentlari) asoslangan. Ochiq manba tufayli ular tashkilotning dasturiy
resurslariga ruxsatsiz kirish uchun orqa eshiklarni
o‘z ichiga olmaydi. Bu raqamli
infratuzilma poydevoriga xususiy
“qora quti” emas, balki zarur xususiyatlarga ega
“shaffof” operatsion tizimni qo‘yish imkonini beradi.
«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
68
Asosiy qism.
Tanlangan
mavzuning
dolzarbligi
shundaki,
k
o‘pchilik
telefondan
kommunikator sifatida foydalanadi. Shuning uchun biz aholi uchun mobil ish qidirish
platformasini yaratishga qaror qildik. Bu tadqiqotning amaliy ahamiyati, ishning
yangiligi shundaki, bu ishlanma aholiga nafaqat taklif qilingan r
o‘yxatdagi vazifalarni
tanlashga, balki muayyan xizmatlarni taqdim etish b
o‘yicha takliflar berishga
yordam beradi.
Ushbu ishning maqsadi Android va iOS uchun mobil ilovani ishlab chiqishdir.
Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:
“mobil ilova”
tushunchasini
o‘rganish; maqsadli auditoriya bilan muloqot jarayonida zamonaviy
mobil ilovalarning rolini k
o‘rib chiqish; mobil ilovani ishlab chiqishni amalga oshirish
vositalarini
o‘rganish va tanlash; Android va iOS uchun mobil ilovani ishlab chiqish.
Belgilangan maqsad va vazifalarga erishish uchun ishda quyidagi usullardan
foydalanildi: maxsus adabiyotlarni tahlil qilish va umumlashtirish, sintez qilish,
tasniflash, taqqoslash, modellashtirish.
Tadqiqot ikki bosqichda
o‘tkazildi:
1) nazariy
– mavzu bo‘yicha adabiyotlarni tahlil qilish va umumlashtirish, turli
manbalardan materiallarni tanlash;
2) amaliy
– mobil ilovani yaratish texnologiyalari va mexanikasi tavsiflash.
Bu asrda
– IT texnologiyalari asrida – deyarli hammada smartfon bor.
K
o‘pchilik bu qurilmasiz bir kunni tasavvur ham qila olmaydi, chunki u hayotni
ancha osonlashtiradi. Mobil ilova nima? Mobil ilova
– bu smartfonlar, planshetlar va
boshqa mobil qurilmalarda ishlash uchun m
o‘ljallangan dasturiy ta’minot.
Mobil ilovani yozish uchun quyidagi masalalarni k
o‘rib chiqish kerak:
1) operatsion tizimni tanlash;
2) rivojlanish muhitini tanlash;
3) dasturlash tilini tanlash;
4) funksionallik;
5) ilovaning server qismini tanlash.
Bugungi kunga qadar faqat ikkita operatsion tizim eng mashhur
– iOS va
Android va bu ularning tanlovida asosiy omilga aylandi.
Keyingi qadam dasturlash tilini tanlashdir. Bu erda dasturning ishlashi va
platformalararo til muhim ahamiyatga ega. Ba
’zi sinovlar va ishlash tahlillaridan
s
o‘ng, men PHP dasturlash tilining Laravel frameworkidagi October CMS
texnologiyalaridan foydalanishga qaror qildim, til menga mos tuyuldi, bundan
tashqari, u yirik IT kompaniyalari tomonidan faol ishlab chiqilgan va yetarli
miqdordagi hujjatlar bilan q
o‘llab-quvvatlangan.
Keyinchalik, biz rivojlanish muhitini tanlashimiz kerak edi. Mening tanlovim
Androidstudioga t
o‘g‘ri keldi. Uning interfeysi bizga yaqin edi, chunki bu muhitda
tajribamiz bor edi, lekin boshqa dasturlash tilida.
Server qismida ba
’zi muammolar bor edi, chunki bizda o‘z serverimiz yo‘q va
texnik xizmat k
o‘rsatish bilan sozlash juda ko‘p vaqtni oladi. Ko‘pgina onlayn
manbalarni tahlil qilib, biz heroku serverini tanladik va ma
’lumotlar bazasi sifatida
mongoDB ishlatamiz.
Mobil ilovaning mexanikasi. Birinchi maket yuklash ekrani, kelajakda ilovani
ochishga k
o‘p vaqt talab qilmasligi uchun ilovaning elementlari va kutubxonalarini
yuklash kerak. Ikkinchi ekran avtorizatsiya b
o‘lib, foydalanuvchi google akkaunti
«Актуальные вопросы развития инновационно-
информационных технологий на транспорте» АВРИИТТ-2022
I-
Республиканская научно-техническая конференция
(Ташкент, 21-22 ноября 2022 года)
69
orqali tizimga kirishi yoki tegishli tugmani bosish orqali r
o‘yxatdan o‘tgan
akkauntning login va parolidan foydalanib tizimga kirishi mumkin. Agar
foydalanuvchi ilovada akkauntga ega b
o‘lmasa, uni ilovada ro‘yxatdan o‘tkazishi
mumkin. Maydonni tekshirish ham mavjud. Foydalanuvchi
o‘z ma’lumotlarini kiritib,
r
o‘yxatdan o‘tish tugmasini bosgandan so‘ng, u ma’lumotlar bazasida akkaunt va
parol bilan doimiy loginga ega b
o‘ladi. Asosiy menyuning keyingi elementi lentadir.
Foydalanuvchi takliflar r
o‘yxatini aylanib chiqishi va unga mos keladigan taklifni
bosishi mumkin, shundan s
o‘ng vazifa ochiladi va ish ostida sharhlar yozish, ish
beruvchiga savollar berish imkoniyati paydo b
o‘ladi. Agar foydalanuvchi
topshiriqdan t
o‘liq qoniqsa, u “Javob berish” tugmasini bosish va shu bilan ish
beruvchi bilan bo
g‘lanishi mumkin. Asosiy menyuning oxirgi elementi – Profil.
Ushbu elementda siz ekranning burchagidagi kontekst menyusi orqali akkauntni
taxrir qilishingiz yoki bir xil nomdagi elementlarni bosish orqali foydalanuvchining
faol va bajarilgan vazifalarini k
o‘rishingiz mumkin.
Rivojlanish jarayonining samaradorligi turli bosqichlar va funktsional rollarni
bajarish uchun m
o‘ljallangan vositalarni birlashtirish orqali oshiriladi. Agar ishlab
chiqish muhiti jarayon manti
g‘ini qo‘llab-quvvatlaydigan ish oqimini boshqarish
mexanizmini ham amalga oshirsa, bu allaqachon biznes jarayoni sifatida
rivojlanishni
boshqarishni
avtomatlashtirishga
qaratilgan
qadamdir.
Qoida
tariqasida, bunday mexanizmlar konfiguratsiya va
o‘zgarishlarni boshqarish tizimiga
(dasturiy ta
’minot konfiguratsiyasini boshqarish, SCM) asoslangan. U asosiy
rivojlanish artefaktlari (talablar, dizayn modellari, manba kodlari, testlar va tayyor
dasturning bajariladigan modullari) t
o‘g‘risidagi metama’lumotlarning yagona
omborini yuritadi, ularning bosqichdan bosqichga va iteratsiyadan iteratsiyaga
o‘zgarishini kuzatib boradi va sinxronizatsiyani ta’minlaydi. taqsimlangan loyiha
guruhlari a
’zolarining ishi.
Xulosa qilib aytganda, aynan transport tizimida ishlashni xoxlovchi aholi uchun
tushunarli va qulay platforma yaratamiz. Ushbu platforma tushunarli interfeysga ega
boladi. Uni mobil telefon orqali ishlatish, transport tizimidagi bosh ish
o‘rinlari bilan
tanishish, rezyume qoldirish va transport korxonalari esa
o‘z bo‘sh ish o‘rinlari haqidagi
takliflarini platformaga joylashtirishlari va kerakli mutaxasislarni topishlari mumkin.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR R
O‘YXATI:
1.
Нейт Купер и Ким Джи: «Как создать сайт. Комикс-путеводитель по
HTML, CSS и WordPress» Издательство: МИФ, Год: 2019.
2.
Джон Дакетт: «HTML и CSS. Разработка и дизайн веб-сайтов»
Издательство: ЭКСМО, Год: 2020.
3.
Технологический процесс склада вагонного депо при автоматизации
учетных
операций.
Т.Р. Нурмухамедов,
Ж.Н. Гулямов
–
Sustainable
Development Forum 2022, 2022.
4. Development of the information system for inventory control of wagon
depot stock. T.R. Nurmukhamedov, J.N. Gulyamov, T.S. Tashmetov
– AIP
Conference Proceedings, 2022.
5. Modeling of a railway warehouse commodity and material values
accounting (on the example of a train depot). T.R. Nurmukhamedov,
Z.N. Gulyamov, S.T. Shaxidaeva
– AIP Conference Proceedings, 2021.
6.
Складские операции вагонного депо пассажирской службы с
элементами логистики. Т.Р. Нурмухамедов, Ж.Н. Гулямов – Глобус: технические
науки, 2021.
