ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
167
TEMURIY MALIKALAR ICHIDA BIBIXONIM
X.M.Mamatova
GulDPI "Pedagogika" kafedrasi v.b dotsenti(PhD)
Toshpoʻlatova Kamola Zafarjon qizi
Guliston Davlat Pedagogika Instituti Pedagogika yo‘nalishi 1-bosqich
talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.8247571
Annotatsiya.
Mazkur maqolada temuriy malikalar, xususan, Bibixonimning insoniy
fazilatlari va Amir Temur hayotida tutgan o’rni haqida to’xtalib o’tilgan. Maqola davomida asosli
fikr va mulohazalar keltirib o’tilgan.
Kalit so’zlar:
temuriy malikalar, Bibixonimning insoniy fazilatlari,
Sohibqiron.
AMONG THE TIMURID PRINCESSES, BIBIKHANIM
Abstract.
This article focuses on the human qualities of Timurid princesses, in particular
Bibi Khanim, and her role in the life of Amir Temur. During the article, reasonable opinions and
considerations are mentioned.
Key words:
Timurid princesses, Bibikhanim's human qualities, Sahibqiran.
СРЕДИ ТИМУРИДСКИХ ПРИНЦЕСС БИБИХАНИМ
Абстрактный.
Данная статья посвящена человеческим качествам тимуридских
принцесс, в частности Бибиханим, и ее роли в жизни Амира Темура. В статье
упоминаются обоснованные мнения и соображения.
Ключевые слова:
тимуридские принцессы, человеческие качества Бибиханим,
Сахибкиран.
Amir Temur deganimizda koʻz oldimizga buyuk Sohibqiron yarim dunyoni oʻziga
boʻysintirgan, bosib olgan joylarini obod qilgan, doimo hammaga adolat qilgan shaxs gavdalanadi.
Buyuk bobomizning otasi Taragʻay Bahodir Markaziy Osiyoning ijtimoiy -siyosiy hayotida katta
nufuzga ega boʻlgan, Barlos qavmidan chiqqan oʻrtahol beklardan boʻlib, Chigʻatoy xonlaridan
Qozoqxonning lashkarida xizmat qilgan. Xoʻja ilgʻor qishlogʻi va uning tevarak atrofdagi yerlar
unga mulk hisoblangan. Bobomizning bolaligini qanday kechganligi haqida aniq maʼlumot deyarli
yoʻq. Lekin bizga maʼlumkim shahzodalarning taʼlim -tarbiyasiga katta eʼtibor berilgan. Taragʻay
Bahodir birmuncha kambagʻallashib qolganiga qaramay oʻgʻlini yoshligidan aslzodalarga yarasha
oʻqitgan. Otasi Amir Temurga katta-kichik bilan muomala ilmini, ov qilish va harbiy ilmlarni
oʻrgatgan. Amir Temurning onasi Takina Mohbegim Buxoroda shariat ishlari boʻyicha yuksak
lavozimlarni egallagan Sadr-shariat unvonli Ubaydulla Mahmud al-Buxoriyning qizi boʻlgan.
Takina Mohbegim oʻgʻliga shariat ilmini oʻrgatadi. Shuning uchun ham Amir Temurga ona yurti
Buxoro juda azizdir. Amir Temur davrida ayollarning oʻrni beqiyosdir.
Amir Temurning Saroy Mulkxonim ismli rafiqasi bizga ,,Bibixonim“ nomi bilan
mashhurdir. Saroy Mulkxonim Chigʻatoy ulusining mansub moʻgʼul xonlaridan Qozoqxonning
qizi boʻlib,1342-yilda tugʻilgan. Saroy Mulkxonim zamonasining yuksak idrokli, farosatli,
tadbirkor va aql-zakovat bobida ham benazir edi. Insonparvar, Vatanni sevguvchi, mamlakatning
siyosiy, ijtimoiy, madaniy hayotidan yaxshigina xabardor boʻlgan, Saroy Mulkxonim saltanat
ishlarida oʻzining dona maslahatlari bilan oʻz oʻrniga egadir. Amir Temur Saroy Mulkxonimga
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
168
shunday taʼrif beradi. ,,Agar saltanatni oltin uzuk desam“,-deydi, uning oliy bezagi siz, yoqut koʻzi
siz “. Amir Temur Hofiz Sheroziyning mana bu sheʼrni juda ham yoqtirib qoladi.
Agar koʻnglimni shod etsa oʻsha Sheroz jananoni,
Qora xoliga baxsh etgum Samarqand-u Buxoroni.
Aynan Hofiz Sheroziyning mana shu jumlalariga Amir Temur ikki shahar hirojini beradi.
Saroy Mulkxonim Amir Temurning harbiy yurishlarida koʻpincha birga yurgan va Saroy
Mulkxonim oʻzing dona maslahatlari bilan ishtirok etgan. Aytishlaricha, Amir Temur Eronga
qarshi yurish boshlaganda Isfaxonning qamali koʻpga choʻzilib, qoʻshinning ozuqa bilan
taʼminlashga mablagʻ yetishmay qoladi. Nihoyat, Amir Temur Samarqandga chopar yoʻllab,
Saroy Mulkxonimga maktub joʻnatadi. Maktub qisqa boʻlib, Qoʻshinning zahirasi tutadi,
xazinasdan zar yuboring “-, deyilgandi. Saroy Mulkxonim bu maktubning mazmunidan ogoh
boʻlgach, maktubning orqa tomoniga ,,Ulugʻ amir zaringiz tugagan boʻlsa, siyosatingiz ham
tushadimi?”-deb yozib, joʻnatib yuboradi. Shundan ham koʻrinib turibdiki Saroy Mulkxonim aql-
zakovatda benazir ayol boʻlgan.
Amir Temurning saroyida joriy qilingan tartibga koʻra, chet ellik elchilarni qabul qilish
marosimlarida hukmdor yonida xotinlari ham ishtirok etishgan. Ispaniya qiroli Genrix lll ning
Samarqand hukmdori Amir Temur huzuriga yuborgan elchisi Klavixoning yozishicha, Amir
Temur elchilarni ,,Dilkusho“ bogʻida qabul qiladi. Qabul marosimi katta ziyofat va tantana bilan
boshlanadi. Qabul marosimida hukmdor Temurning yonida Saroy Mulkxonim boshliq boshqa
xotinlarni ham yuzlariga parda tashlab oʻtirganlar. Ispan qiroli yuborgan hadyalar orasida Amir
Temurga koʻproq qizil movut maʼqul boʻladi va bu haqida avvalo Saroy Mulkxonim bilan
fikrlashadi. Bunday koʻrinadiki Saroy Mulkxonim Amir Temurning xotinlari ichida eng
nufuzlisidir. Amir Temur Saroy Mulkxonimdan farzandi yoʻq. Ammo Sohibqiron oʻz oʻgʻli
Shohruh Mirzo, suyukli nabiraslari Muhammad Sulton Mirzo, Xalil Sulton Mirzo va Ulugʻbek
Mirzolarni Saroy Mulkxonimning tarbiyasini ishonib topshiradi. Saroy Mulkxonimning
tarbiyasini olgan Shohruh Mirzo, Xalil Sulton Mirzolar sanʼat va adabiyotga, Ulugʻbek Mirzo esa
ilm-fan, adabiyot va musiqaga mehr qoʻyishadi. Koʻp befarzand ayollar oʻz qora qismatlari tufayli,
boshqalardan tugʻilgan bolalarni yomon koʻrib qolishadi. Lekin Bibixonim farzandsizligi uchun
bolalarga yanada qattiqroq mehr qoʻygan va shu mehr tufayli hatto umrida bola koʻrmagan vujudi
uygʻonib, koʻkragidan sut kelgan paytlar ham boʻlgan ekan. Mehr tufayli, uning allalarini eshitib
ulgʻaygan Temuriy shahzodalar uni onalaridek suyub, izzat -ikrom qilishgan. Nevaralari ichida
eng ziyragi boʻlgan Muhammad Taragʻay uxlamay osmondagi yulduzlarga tikilib yotgannini
koʻrgan Saroy Mulkxonim jilmayib ,,Bu bola namuncha yulduzlarga tikilishni yaxshi koʻrmasa!”,-
deb oʻylardi va nevarasining yonboshida yotgan ,, Ziji jadid Elxoniy “kitobini koʻrib, uning shu
yoshda bunday murakkab kitobni oʻqiyotganidan bir tarafdan tashvishlansa, bir tarafdan xursand
boʻlardi. Saroy Mulkxonim oʻsha paytlardayoq nevarisining baxti kelajagini koʻra olgan. Bunday
tashqari Bibixonim tufayli Shohruh Mirzo, Sulton Iskandar Mirzo, Xalil Sulton Mirzo, Abu Bakr
Mirzolar goʻzal gʻazallar bitishgan.
Bibixonimning tarbiyasini olgan shahzodalarimiz tarixlarda oʻzlarining ishlari bilan
oʻchmas iz qoldirishdan. Barcha yaxshi ishlarning boshida toʻgʻri va chiroyli tarbiyadir. Barcha
tarbiyalarining boshida esa ayollar turadi. Ayollarimiz qanchalik bilimli va dona, boʻlishsa, ertangi
kelajagimiz uchun yetuk iqtidorli bolalari tarbiyalashadi. Bekorga xalqimiz ayollar oʻqimishli
boʻlsa, butun jamiyat oʻqimishli boʻladi deyishmagan.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 8 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
169
REFERENCES
1.
Myxiddinovna M. H. METHODS OF TEACHING ENGLISH BASED ON CREATIVE
THINKING //Berlin Studies Transnational Journal of Science and Humanities. – 2021. – Т.
1. – №. 1.5 Pedagogical sciences.
2.
Mamatova K. THE POTENTIAL OF THE LEADER IN MANAGING THE
EDUCATIONAL INSTITUTIONS //Science and innovation. – 2023. – Т. 2. – №. B5. – С.
180-183.
3.
Mamatova K. M. Creative Techniques, Methods and Trends in English Language Teaching
//Eastern European Scientific Journal. – 2018. – №. 2.
4.
MAMATOVA K. CREATIVE APPROACH TO TEACHING ENGLISH AS A FOREIGN
LANGUAGE //O ‘ZBEKISTON MILLIY UNIVERSITETI XABARLARI, 2019, [1/3]
ISSN 2181-7324.
5.
Shahriddinоvna, K. S. (2023). Didactic Features Of Development Of Nature Perception
Skills Of Primary School Students.
Eurasian Journal of Learning and Academic
Teaching
,
19
, 183-187.
6.
Shahriddinovna, K. S. (2023). INTRODUCING CHILDREN OF PRIMARY SCHOOL
AGE WITH THE WORLD.
American Journal of Applied Science and Technology
,
3
(06),
09-14.
7.
Shahriddinоvna K. S. Didactic Features Of Development Of Nature Perception Skills Of
Primary School Students //Eurasian Journal of Learning and Academic Teaching. – 2023. –
Т. 19. – С. 183-187.
8.
Shahriddinovna K. S. INTRODUCING CHILDREN OF PRIMARY SCHOOL AGE WITH
THE WORLD //American Journal of Applied Science and Technology. – 2023. – Т. 3. – №.
06. – С. 09-14.
9.
Karimova, S. (2022). THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN
THE DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL
SECONDARY SCHOOLS.
Science and innovation
,
1
(B6), 214-218.
10.
Karimova S. THE ROLE AND IMPORTANCE OF" NATURAL SCIENCES" IN THE
DEVELOPMENT OF UNDERSTANDING OF NATURE IN GENERAL SECONDARY
SCHOOLS //Science and innovation. – 2022. – Т. 1. – №. B6. – С. 214-218.
11.
Karimova S. CHARACTERISTICS OF NATURAL TEACHING METHODOLOGНY
//Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences. – 2021. – Т. 1. –
№. 11. – С. 737-740.
