ISSN:
2181-3906
2023
International scientific
journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 /
MODERNSCIENCE.UZ
304
POLIKLINIKA SHAROITIDA AXBOROT ALMASHINILISHINING
ZAMONAVIY USULLARI.
Abdullayeva Sanobar Berdiyevna
Samarqand davlat tibbiyot universiteti assistenti
Maxmudova Zarina Ilhomovna
Samarqand davlat tibbiyot universiteti assistenti
Xo’jaqulov Shaxriyor Shokir o’g’li
Samarqand davlat tibbiyot universiteti магистри
https://doi.org/10.5281/zenodo.8426113
Annotatsiya.
Ushbu tadqiqotning maqsadi O’zbekiston Respublikasi poliklinikalarida
bemorlar nuqtai nazaridan kelib chiqqan holda tibbiyot sohasida ilovani ishlab chiqishdir.
Tibbiyot sohasida dasturni ishlab chiqish jarayoni texnologiya u bilan hamkorlik qilganidan beri
davom etmoqda. Shu sababli ikkita dastur ishlab chiqilib, ulardan biri mobil ilova, ikkinchisi esa
veb-ilova sifatida ikkita dastur bemorlar uchun xizmat qiladi.
Ushbu tadqiqot ishi to'rt bosqichga bo'lingan. Birinchidan, mahalliy poliklinikalar bilan
ilovalar uchun talablar bosqichini o'rganadi. Ikkinchidan, talablar bosqichining natijalari
asosida dastur dizaynini aniqlashda ishlatiladi. Uchinchidan, foydalanuvchi dizayni va dasturlash
kodi dastur prototiplariga qo'llaniladi va ba'zi xatolarni topish uchun sinov bosqichi ham mavjud.
Bosqich oxirida so'nggi ilovalar chiqariladi va ilovalarning yaxshi ishlashiga ishonch hosil qilish
uchun yakuniy versiya sinov bosqichi bo'ladi.
Kalit so’zlar:
Poliklinika, tadqiqot, tibbiyot, dastur, texnologiya, jarayon,
axborot
almashinuvi.
MODERN METHODS OF INFORMATION EXCHANGE IN POLYCLINIC
CONDITIONS.
Abstract.
The purpose of this study is to develop an application in the field of medicine
based on the perspective of patients in polyclinics of the Republic of Uzbekistan. In the medical
field, the software development process has been ongoing since technology has partnered with it.
Therefore, two applications have been developed, one as a mobile application and the other as a
web application to serve patients.
This research work is divided into four phases. First, it examines the stage of requirements
for applications with local polyclinics. Second, based on the results of the requirements phase, it
is used to determine the design of the program. Third, the user design and programming code are
applied to the software prototypes, and there is also a testing phase to find some bugs. At the end
of the phase, the final apps will be released and the final version will be the testing phase to make
sure the apps work well.
Key words:
Polyclinic, research, medicine, program, technology, process, information
exchange.
СОВРЕМЕННЫЕ МЕТОДЫ ОБМЕНА ИНФОРМАЦИЕЙ В
ПОЛИКЛИНИЧЕСКИХ УСЛОВИЯХ.
Аннотация.
Целью данного исследования является разработка приложения в
области медицины с учетом мнения пациентов поликлиник Республики Узбекистан. В
медицинской сфере процесс разработки программного обеспечения продолжается с тех
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific
journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 /
MODERNSCIENCE.UZ
305
пор, как с ним сотрудничают технологии. Поэтому были разработаны два приложения:
одно как мобильное, а другое как веб-приложение для обслуживания пациентов.
Данная исследовательская работа разделена на четыре этапа. Сначала
рассматривается стадия требований к обращениям в местные поликлиники. Во-вторых,
на основе результатов этапа требований он используется для определения дизайна
программы. В-третьих, пользовательский дизайн и программный код применяются к
прототипам программного обеспечения, а также проводится этап тестирования для
обнаружения некоторых ошибок. В конце этапа будут выпущены окончательные
приложения, а окончательная версия станет этапом тестирования, чтобы убедиться,
что приложения работают хорошо.
Ключевые слова:
Поликлиника, исследование, медицина, программа, технология,
процесс, обмен информацией.
METODOLOGIYA
Tadqiqot natijalari shuni ko'rsatadiki, ilovalar talablar bosqichiga mos keladigan
xususiyatlar bilan yaxshi ishlaydi. Ilovalarning mavjudligi funksionallikni yaxshilash uchun etarli
darajada o'zgartirilishi mumkin.
Mobil ilovalarni ishlab chiqish metodologiyasi tezkor ilovalarni ishlab chiqishdan (RAD)
foydalanadi. Ilovalarni tezkor ishlab chiqish - bu an'anaviy hayot sikliga qaraganda tezroq
rivojlanish va yaxshi natijalarga erishish uchun mo'ljallangan ishlab chiqishning shakli.
Jeyms Martinning yondashuviga ko'ra, RADning to'rt bosqichi mavjud, xususan:
1.
Talablarni rejalashtirish
Ushbu bosqichda ushbu loyihaning manfaatdor tomonlari biznes ehtiyojlari, loyiha ko'lami,
cheklovlar va tizim talablarini muhokama qiladilar va kelishib oladilar. Jamoa asosiy masalalar
bo'yicha kelishib, rahbariyatdan davom etish uchun ruxsat olganida tugaydi.
2.
Maxsus dizayn
Foydalanuvchilar tizim tahlilchilari bilan o'zaro aloqada bo'lib, barcha tizim jarayonlari, kirish
va chiqishlarini ifodalovchi modellar va prototiplarni ishlab chiqadilar. Foydalanuvchi dizayni -
bu ishlash mumkin bo'lgan tizim modelini tushunish, o'zgartirish va oxir-oqibat tasdiqlashni o'z
ichiga olgan doimiy interaktiv jarayon.
3.
Qurilish bosqichi
Ushbu bosqich o'quv dasturlari va qo'llashga qaratilgan. Biroq, foydalanuvchilar hisobotlar
ishlab chiqilayotganda o'zgartirishlar yoki yaxshilanishlarni taklif qilishlari mumkin. Ushbu
bosqichda prototip yaratiladi, lekin u keyingi dizaynda ishchi tizimning maqsadga yakuniy
muvofiqligiga erishilgunga qadar o'zgaradi.
4.
Kommutatsiya bosqichi
Ushbu bosqich yakuniy bosqich bo'lib, u ma'lumotlarni o'zgartirish, sinovdan o'tkazish, yangi
tizimga o'tish va foydalanuvchilarni o'qitishni o'z ichiga oladi. An'anaviy usullar bilan
solishtirganda, butun jarayon siqiladi. Natijada yangi tizim ancha tez qurilib, yetkazib berilib,
ishga tushiriladi.
NATIJALAR VA MUHOMA
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific
journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 /
MODERNSCIENCE.UZ
306
Ilova Client va Server kabi ikkita komponentning ishidan foydalanadi. Server mijoz bilan
o'zaro aloqa qilish uchun ishlatiladigan funktsiyalarni ta'minlash uchun kerak. Ushbu ilovalar ilova
ma'lumotlarini saqlash va uzatish uchun Internetga ulanishni talab qiladi. Ma'lumotlarga kirish
uchun foydalanuvchi autentifikatsiyasi talab qilinadi. Buning uchun bemor hisob qaydnomasini
ro'yxatdan o'tkazishi kerak.
Android qurilmalari MySQL-dan ma'lumotlarni olish uchun administrator tomonidan
chiqarilgan JSON xabariga kirishadi. Shuningdek, agar mobil ilova API orqali serverga
maʼlumotlarni yuborishi mumkin boʻlsa, masalan, yangi foydalanuvchi roʻyxatga olish
maʼlumotlari, API maʼlumotlarni qayta ishlaydi va tarmoq orqali MySQL ga kiritadi. Ushbu
ilovada talab qilinadigan xususiyatlar quyidagilardan iborat:
• Kirish va ro'yxatdan o'tish faoliyati
• Ma'lumotlar bazasi serveriga ma'lumotlarni yuborish.
• Mijoz interfeysida ma'lumotlarni ko'rsatish.
Ma'lumotlar bazasi jadvalining tuzilishi:
Bemorlar jadvali bemor ma'lumotlarini saqlash
uchun ishlatiladi. Ushbu ma'lumotlar mobil ilovalar tizimining deyarli barcha qismlarida
qo'llaniladi.
Shifokorlar jadvali jadvali, bu jadval poliklinika mutaxasislari mavjud bo'lgan shifokorlar
jadvali haqidagi ma'lumotlarni saqlash uchun ishlatiladi.
Rezervasyon jadvali, bu jadval yangi ko’rik haqidagi ma'lumotlarni saqlash uchun
ishlatiladi. Shuningdek, ushbu jadval ko’riklar ro'yxatini ko'rsatish uchun ishlatiladi.
Retseptlar jadvali, bu jadval barcha bemorlar uchun retsept bo'yicha ma'lumotlarni saqlash
uchun ishlatiladi.
Diagnostika jadvali, ushbu jadval barcha bemorlar uchun tashxis ma'lumotlarini saqlash
uchun ishlatiladi.
Foydalanuvchi jadvali, ushbu jadval veb-ilova uchun kirish ma'lumotlarini saqlash uchun
ishlatiladi.
Session Table, bu jadval veb-ilova uchun seansga kirish ma'lumotlarini saqlash uchun
ishlatiladi. Mobil ilovada bemor va veb-ilovada administrator uchun ikkita foydalanuvchi
interfeysi dizayni mavjud. Mobil ilova uchun foydalanuvchi interfeysi Android sxemasiga
muvofiq quriladi.
XML tilidan foydalangan holda dizayn. Veb-ilova uchun foydalanuvchi interfeysi dizayni
PHP va CSS yordamida quriladi.
Android UI dizayni
• Kirish ekrani.
Ilovani ishga tushirganingizda birinchi navbatda kirish ekrani paydo bo'ladi. Kirish
ekranida ikkita matn kiritish maydoni va 2 tugma mavjud. Ikkita matn kiritish maydoni Bemor ID
(NIP) va Tug'ilgan sana uchun. Ikkita tugma, ro'yxatdan o'tish tugmasi va kirish tugmasi mavjud.
Ro'yxatdan o'tish tugmasi to'g'ridan-to'g'ri ro'yxatdan o'tish ekraniga ulanadi. Kirish tugmasi
asosiy menyu ekraniga ulanadi. Sxema rasmda ko'rsatilgan. 3.9.
• Ro'yxatdan o'tish ekrani
Ro'yxatga olish ekranida tizim tomonidan talab qilinadigan har qanday turdagi
ma'lumotlarni kiritish uchun maydonlardan iborat ro'yxatga olish shakli mavjud. Ikkita tugma,
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific
journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 /
MODERNSCIENCE.UZ
307
ro'yxatga olish tugmasi va bekor qilish tugmasi mavjud. Ro'yxatdan o'tish tugmasi kiritilgan
ma'lumotlarni serverga qayta ishlaydi.
Agar ro'yxatdan o'tish muvaffaqiyatli bo'lsa, tizim bemorning identifikatorini taqdim etadi.
• Asosiy menyu ekrani
Asosiy menyu mobil ilovada mavjud bo'lgan barcha funktsiyalarni o'z ichiga oladi.
Menyuni ifodalovchi oltita tasvir tugmasi mavjud. Har bir rasm tugmasi har bir harakatga o'z
havolasiga ega. Ushbu ekran foydalanuvchi haqiqiy hisob qaydnomasi bilan muvaffaqiyatli
kirgandan so'ng paydo bo'ladigan sahifani ko'rsatadi.
• Yangi ko’rik
Bu xususiyat uchta foydalanuvchi interfeysini o'z ichiga oladi: Qidiruv jadvali, Jadval
ro'yxati va Jadval tafsilotlari. Qidiruv grafigida bitta kiritish matni mavjud bo'lib, agar
foydalanuvchi uni bosgan bo'lsa, sana dialog oynasi ochiladi, shuningdek, klinika xizmatlarini
ifodalovchi spinner va bitta qidiruv tugmasi mavjud.
Rejalashtirilgan shifokorlar ro'yxati ekranida rejalashtirilgan shifokorlar ma'lumotlar
bazasidan ma'lumotlarni o'z ichiga olgan ro'yxat ko'rinishi mavjud. Har bir jadvalda batafsil jadval
ekraniga havola mavjud. "Batafsil jadval" ekranida jadval bo'yicha shifokorlar haqidagi
ma'lumotlarni o'z ichiga olgan matn ko'rsatiladi. Jadval kitobi jarayoni uchun tugma mavjud.
Shundan so'ng, tizim tomonidan tayinlangan token raqami bo'ladi.
• Roʻyxatni koʻrish ekrani
Ushbu ekran mobil ilovaning uchta funksiyasi uchun shablondir. Uch funktsiya: retseptlar
ro'yxati, retseptlar ro'yxati va tashxis ro'yxati. Uchta funksiya bir xil ekran tartibiga ega. Ekran
sxemalari ma'lumotlar bazasidan ma'lumotlar ro'yxatini o'z ichiga olgan ro'yxat ko'rinishini o'z
ichiga oladi. Uchrashuvlar ro'yxatida hali ariza berilmagan tayinlash sanalari ko'rsatilgan.
Retseptlar ro'yxati retseptlar sanasini ko'rsatadi. Tashxislar ro'yxati bemorning tashxislari haqida
ma'lumotni o'z ichiga oladi.
Web foydalanuvchi interfeysi dizayni
• Kirish ekrani
Veb-ilovaga kirish sahifasi asosiy menyu tizimiga kirish uchun to'ldirilishi kerak bo'lgan
foydalanuvchi nomi va parol maydonlarini ko'rsatadigan standart sahifadir. Boshqa veb-sahifa
singari, bu sahifada ikkita kirish maydoni va jarayonni davom ettirish uchun tugma mavjud.
"Kirish" tugmasini bosgandan so'ng, dastur foydalanuvchi nomi va parolni ma'lumotlar bazasiga
mos keladimi yoki yo'qligini tekshiradi.
Shundan so'ng, tizimga kirishni tekshirish sahifasi paydo bo'ladi. Bu sahifa foydalanuvchi
nomini tekshirish uchun va agar joriy foydalanuvchi nomi boshqa joyda qolsa, administratorga
ko'rsatiladi.
• Bosh sahifa
Bosh sahifa ekrani administrator tizimga muvaffaqiyatli kirgandan so'ng paydo bo'ladigan
ekran sahifasidir. Ushbu sahifada 5 ta asosiy menyu mavjud bo'lib, ularning har biri bir nechta
pastki menyularga ega. Asosiy menyu asosiy yorliqda, pastki menyu esa pastki yorliqda taqdim
etiladi. Barcha menyularda har bir menyu uchun ma'lumotlarni taqdim etadigan jadval mavjud.
Jadvalda bir nechta harakat tugmalari mavjud bo'lib, ularning funktsiyasi tanlangan menyuga
bog'liq.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific
journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 /
MODERNSCIENCE.UZ
308
XULOSA
Ushbu tadqiqot mobil ilovaning ilova funksiyalarini qo‘llab-quvvatlash uchun veb-
ilovadan ulangan fayllardan foydalanishi mumkinligini isbotlaydi. Android qurilmasidan
foydalanganda ma'lumotlarni uzatish yanada vizual va qulayroq bo'lishi mumkin.
Tizimni ishlab chiqish va sinovdan o'tkazish natijalariga ko'ra, ilovalardan bir nechta
xulosalar chiqarish mumkin:
1. Android ilovasi ilova funksiyalarini qo'llab-quvvatlash uchun Internetdagi ba'zi
fayllardan foydalanishi mumkin.
2. Android ilovasi ma'lumotni oson, tez va moslashuvchan tarzda oladi.
3. Barcha ma'lumotlar ilovaga kirgan foydalanuvchi asosida ko'rsatiladi.
4. Veb-ilova mobil ilovaga kiradigan va undan chiqadigan ma'lumotlarni boshqarishga
yordam beradi.
REFERENCES
1.
Вохидов А. М. и др. Разработка Графическим Пользовательским Интерфейсом-Программ
В Пакете Tkinter С Использованием Современных Педагогических Технологий В Области
Медицины //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 30. – С. 181-184.
2.
Vohidov D., Maxmudova Z., Sayfullayev R. TIBBIYOT YO’NALISHIDA ZАMONАVIУ
PEDАGOGIK
TEХNOLOGIУАLАRINI
QО
‘LLАB TKINTER PАKETIDА GUI
DАSTURLАRINI TUZISH //Eurasian Journal of Mathematical Theory and Computer Sciences.
– 2022. – Т. 2. – №. 12. – С. 31-35.
3.
Voxidov A. M. et al. TIBBIY-BIOLOGIK TADQIQOTLARDA STATISTIK TAHLIL
JARAYONLARI //Academic research in educational sciences. – 2022. – Т. 3. – №. 3. – С. 287-
293.
4.
Melitoshevich V. A., Alikulovich V. D. Main Issues of Statistical Analysis in Medical Research
//Eurasian Research Bulletin. – 2022. – Т. 13. – С.129-132.
5.
Vohidov A. Structural semantic characteristic of lexis in" Ghiyas-ul-lughot : дис. – Dissertation
abstract of Cand. Sci. in Phil./A. Vohidov.-Dushanbe, 1975.-33.
6.
Melitoshevich V. A., Alikulovich V. D. Development by a Graphic User Interface-Programs in
the Tkinter Package Using Modern Pedagogical Technologies in the Field of Medicine //Miasto
Przyszłości. – 2023. – Т. 32. – С. 13-17.
7.
Alikulovich V. D., Melitoshevich V. A. Use of Interactive and Modern Pedagogical Software in
the Process of Freelancing Sites in Medicine //Eurasian Scientific Herald. – 2023. – Т. 17. – С. 1-
6.
8.
Voxidov A. et al. TIBBIYOT UNIVERSITETI PEDIATRIYA FAKULTETI TALABALARI
UCHUN TA'LIMDA ISHLAB CHIQISH AMALIYOTINING KONTEKST SIFATIDA TA'LIM
//Eurasian Journal of Academic Research. – 2023. – Т. 3. – №. 2 Part 4. – С. 150-154.
9.
Abdullayeva S., Maxmudova Z., Xujakulov S. TIBBIY TA’LIMDA VR TEXNOLOGIYA
//Eurasian Journal of Academic Research. – 2022. – Т. 2. – №. 11. – С. 1140-1144.
10.
Abdusamatovich K. S., Olimjonovna T. F. Application of web applications in medicine //Eurasian
Research Bulletin. – 2022. – Т. 14. – С. 46-50.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific
journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 /
MODERNSCIENCE.UZ
309
11.
Nabiyeva, S. S., Rustamov, A. A., Malikov, M. R., & Ne'matov, N. I. (2020). Concept of medical
information. European Journal of Molecular and Clinical Medicine, 7(7), 602-609.
12.
Malikov, M. R., Rustamov, A. A., & Ne'matov, N. I. (2020). STRATEGIES FOR
DEVELOPMENT OF MEDICAL INFORMATION SYSTEMS. Theoretical & Applied Science,
(9), 388-392.
13.
Berdiyevna, A. S., & Olimjonovna, T. F. (2022). INNOVATIVE APPROACHES IN THE
EDUCATION SYSTEM TO INCREASE YOUTH PARTICIPATION. Web of Scientist:
International Scientific Research Journal, 3(3), 674-677.
14.
Esirgapovich, K. A. (2022). THE EASIEST RECOMMENDATIONS FOR CREATING A
WEBSITE. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(2), 758-761.
15.
Toxirova, F. O., Malikov, M. R., Abdullayeva, S. B., Ne’matov, N. I., & Rustamov, A. A. (2021).
Reflective Approach In Organization Of Pedagogical Processes. European Journal of Molecular
& Clinical Medicine, 7(03), 2020.
16.
Ne’matov, N., & Rustamov, T. (2022). SANATORIYLAR ISHINI AVTOMATLASHTIRISH:
BRON XIZMATI VA UNING STRUKTURASI. Eurasian Journal of Academic Research, 2(11),
763-766.
17.
Ne’matov, N., & Ne’matova, N. (2022). OLIY TA’LIM TIZIMI TALABALARIGA O’ZBEK
TILINI O’QITISHDA AXBOROT TEXNOLOGIYALARINING O’RNI. Академические
исследования в современной науке, 1(19), 37-38.
18.
OB Akhmedov, AS Djalilov, NI Nematov, AA Rustamov // Directions Of Standardization In
Medical Informatics // Emergent: Journal of Educational Discoveries and Lifelong Learning
(EJEDL), 2(2), 1-4 p. 2021
19.
Ne’matov, N., & Isroilov, J. (2022). TIBBIY VEB SAYTLAR YARATISH YUTUQ VA
KAMCHILIKLARI. Zamonaviy dunyoda innovatsion tadqiqotlar: Nazariya va amaliyot, 1(25),
162-164.
20.
Ne’matov, NI. (2022). TIBBIY VEB SAYTLAR YARATISH SAMARADORLIGI. Academic
Research in Educational Sciences (ARES) 3 (2), 118-124
21.
Berdiyevna, A. S., Fazliddinovich, S. R., & Uralovich, R. N. (2022). Use of Information
Technology in Improving the Quality of Education. Eurasian Research Bulletin, 14, 134-138.
22.
Abdullayeva, S. B., & Dosmurodova, S. S. (2022). THE ROLE OF THE FAMILY IN THE
FORMATION OF VALUE DIRECTIONS IN YOUTH. Procedia of Theoretical and Applied
Sciences, 1(1), 93-95.
23.
Olimjonovna, T. F. (2023). SOCIO-HISTORICAL FOUNDATIONS OF FORMATION OF
INTEREST IN THE PROFESSION AND DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL THINKING
THROUGH PEDAGOGICAL COMMUNICATION.
24.
Berdiyevna, A. S., & Shokirovich, X. S. (2023). Prospective Directions of Implementation of
Modern Information Technologies in Education. Eurasian Journal of Research, Development and
Innovation, 17, 7-11.
25.
Berdiyevna, A. S., Akramovna, M. M., & Olmasovna, R. P. (2023). Research in the Process of
Education of Medical Students Shaping Their Abilities. Eurasian Journal of Learning and
Academic Teaching, 17, 95-99.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific
journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 10 / UIF:8.2 /
MODERNSCIENCE.UZ
310
26.
Ismatullayevich, N. N. (2023). The role of educational websites in the development of student’s
higher education systems. Eurasian Journal of Research, Development and Innovation, 17, 17-20.
27.
Ismatullayevich N. N., Ilxomovna M. Z. Automation of Sanatorium Work: Reservation Service
and its Structure //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 29. – С. 65-67.
28.
Olimjonovna T. F. Pedagogical Communication and its Role and Significance in Developing the
Professional Thinking of Students //Eurasian Scientific Herald. – 2023. – Т. 16. – С. 82-86.
