ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
965
LOR ENDOSKOPIK AMALIYATLARDA ANESTETIK YARDAMNING OPTIMAL
TURINI TANLASH
Tojiboev Murod Obidovich
Valiyev A.N
Madaminov M.M
Farg‘ona viloyati Ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi anesteziologlari
https://doi.org/10.5281/zenodo.10232293
Annotatsiya.
Mazkur maqolada Farg'ona viloyati ko'p tarmoqli tibbiyot markazida LOR
endoskopik jarrohlik polipotomiya amaliyotida bemorlarni anesteziya davridagi gemodinamik
ko'rsatkichlari ko'rsatilgan.
Kalit so’zlar:
anesteziya davridagi gemodinamik ko'rsatkichlar, ko'p tarmoqli tibbiyot
markazi, LOR.
CHOOSING THE OPTIMUM TYPE OF ANESTHETIC SUPPORT IN ENT
ENDOSCOPIC OPERATIONS
Abstract.
This article shows the hemodynamic indicators of patients during anesthesia
during ENT endoscopic surgery polypotomy at the multidisciplinary medical center of Fergana
region.
Key words:
hemodynamic indicators during anesthesia, multidisciplinary medical center,
ENT.
ВЫБОР ОПТИМАЛЬНОГО ТИПА АНЕСТЕЗИОЛОГИЧЕСКОЙ ПОДДЕРЖКИ
ПРИ ЛОР-ЭНДОСКОПИЧЕСКИХ ОПЕРАЦИЯХ
Аннотация.
В статье показаны гемодинамические показатели больных во время
анестезии при ЛОР-эндоскопической операции полипотомии в многопрофильном
медицинском центре Ферганской области.
Ключевые слова:
гемодинамические показатели во время анестезии,
многопрофильный медицинский центр, ЛОР.
Mavzuning dolzarbligi: Maqolada LOR endoskopik jarrohlikda qo'llaniladigan anesteziya
turlari va bemorning anesteziya davridagi gemodinamik ko'rsatkichlari keltirilgan. LOR
endoskopik jarrohlik paytida arterial bosimni me'yorda ushlab turish va biroz gipotoniya qilish
jarrohlikning sifati oshirish va vaqtini tejashni samarali omilidir. Maqolada Farg'ona viloyati ko'p
tarmoqli tibbiyot markazida LOR endoskopik jarrohlik polipotomiya amaliyotida bemorlarni
anesteziya davridagi gemodinamik ko'rsatkichlari ko'rsatilgan. Standart sinov usullaridan tashqari
(biokimyoviy qon tahlili, umumiy qon tahlili, umumiy siydik tahlili va EKG) qon koagulyatsiya
tizimining holati tekshiriladi. Bu ma'lumot juda muhim va jarrohlik yarasining yuzasi kichik
bo'lsa ham, oz miqdorda qon ketishi operatsiya joyini ko'rishni qiyinlashtiradi va jarrohning ishini
murakkablashtiradi. Jaroxat sohasida kamroq qon ketishiga erishish va yetarli gemostazni
ta'minlash juda muhimdir.
So'nggi paytlarda LOR sohasidagi operatsiyalarda mikroendoskoplardan foydalanish
operatsiyalar sifatini oshiradi va shu sababli umumiy anesteziyaga talab ortib bormoqda. LOR
jarrohligida adekvat anesteziologik yordam bemor uchun ham, shifokorlar uchun ham psixologik
stressni kamaytirish, psixoemotsional qulaylikka erishish va davolanish muddatini qisqartirishning
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
966
asosiy omilidir. Ba'zi LOR kasalliklarini faqat jarrohlik yo'li bilan davolash hali ham dolzarb
masala bo'lib qolmoqda. Jaroxat sohasida kamroq qon ketishiga erishish va yetarli gemostazni
ta'minlash juda muhimdir. So'nggi paytlarda LOR sohasi operatsiyalarida mikroendoskoplardan
foydalanish yaxshilandi.
Operatsiyalar
sifatini
oshirish
uchun
umumiy
anesteziyaga
talab
ortib
bormoqda. Mikroendoskopik operatsiyalarda rinoplastika, burun bo'shliqlari, adenoid va
tonzillektomiya, pastki burun konka plastiklari, sinusotomiya, frontotomiya qo'llaniladi va bu
operatsiyalar soni va davomiyligini oshiradi. Bu anesteziologlar uchun yangi muammolar paydo
bo'ladi, chunki u to'liq ko'p komponentli umumiy anesteziyani talab qiladi. Ammo lokal
anesteziya uning faqat bir qismidir.
Maqsad: LOR operatsiyalarida optimal anesteziya usulini tanlash.
LOR operatsiyalariga tayyorgarlikning muhim xususiyatlari:
Standart sinov usullaridan tashqari (biokimyoviy qon tahlili, umumiy qon tahlili, umumiy
siydik tahlili va EKG) qon koagulyatsiya tizimining holati tekshiriladi. Bu ma'lumot juda muhim
va jarrohlik yarasining yuzasi kichik bo'lsa ham, oz miqdorda qon ketishi operatsiya joyini
ko'rishni qiyinlashtiradi va jarrohning ishini murakkablashtiradi. Shuni hisobga olib, asosiy e'tibor
trombotsitlar, qon ivish vaqti, protrombin, fibrinogen, antirombin III, ACHTV, PTI
ko'rsatkichlariga beriladi.
Bunday hollarda bemorning anamnezi chuqur o'rganiladi va diqqat markazida bo'ladi
(terida qon ketish, tishlarni yuvishda qon ketish, hayz paytida ko'p qon ketish, antikoagulyantlar
va antiagregant vositalarni qabul qilish). Har qanday patologik holatga shubha tug'ilsa, gematolog
bilan maslahatlashish buyuriladi. Qon ketish xavfi yuqori bo'lsa, eritrotsitlarning yagona guruhi
tayyorlanadi. Bemorga operatsiyadan 3 kun oldin gemostatik terapiya (etamzilat, vikasol,
askorbutin) buyurilgan.
Usul va yondashuvlar: tadqiqot Farg‘ona viloyat ko‘p tarmoqli tibbiyot markazi LOR
bo‘limida 2022-2023 yillar davomida o‘tkazildi. Umumiy behushlik uchun anestezik qurilma:
Drager FABIUS PLUS (Dragerwerk AG, Germaniya) izafluran bug'latgichli (Drager-Vapor
2014). Drager FABIUS PLUS da o'pka ventilyatsiyasi parametrlari kuzatildi. CO2, O2 qisman
bosimi ABL800 FLEX qurilmasida kuzatildi. Exo KG SAMSUNG qurilmasidagi gemodinamik
parametrlar. Tadqiqot uchun 40 nafar bemor 2 guruhga bo'lingan. Har bir guruhda 20 nafar bemor
bor, ulardan 10 nafari (50%) ayollar va 10 nafari (50%) erkaklar. Ikkinchi guruhda 8 (40%) ayol
va 12 (60%) erkak edi.
Jarrohlik behushligi ostidagi ikkala guruhdagi bemorlarda ASA modifikatsiyasi xavfi - I-
II. Barcha bemorlarga endoskopik polipotomiya operatsiyasi o'tkazildi.
Birinchi guruhga: premidikatsiya: benzodiazepam seriyali midazolam 0,2-0,3 mg / kg
mushak ichiga. Umumiy anesteziya uchun ketamin 2-3 mg / kg tomir ichiga
yuboriladi. analgeziya fentanil 1-2mkg/kg vena ichiga, traxeya intubatsiya arduan (tsisatkuroniy)
0,1mg/kg vena ichiga. Anesteziyani ushlab turish uchun: Propofol 8-10 mg/kg/soat vena ichiga,
analgeziya fentanil har 25-30 minut davomida vena ichiga.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
967
birinchi guruh AB, YuQS, Sp02% va Exo KG ning markaziy gemodinamik parametrlari
quyidagi jad valda keltirilgan.
Ko’rsatkichlar
Premidikatsiya I
bosqich
Narkozga kirish
II bosqich
Xirurgik bosqich
III bosqich
Uyg’onish IV
bosqich
Bir daqiqalik yurak urishi
78± 6
92± 10
100± 8*
106± 10
АBsist(mmHg)
120 ± 5
130± 10*
130± 10
120± 10
АBdiast(mmHg)
70± 2,87
80± 5
80± 5
80± 10
Sp02 %
98± 1
98± 1
98± 1
98± 5*
Yurak urishi indeksi, мl/м
2
41,19±2,14
41,19±2,14
41,19±2,14
41,19±2,14
O’rtacha qon bosimi,
mmHg
92,3±1,93
92,3±1,93
92,3±1,93
92,3±1,93
Yurak indeksi, l/min хm 2
115,44±5,87*
115,44±5,87
115,44±5,8
115,44±5,87
Yurak urish tezligi indeksi,
ml/m 2
5,0±0,5
5,0±0,5
5,0±0,5
5,0±0,5
Umumiy periferik qon
tomir qarshiligi, din/s хu
sm
-5
1100
1300
1300
1200
Olingan natijalar: Birinchi guruh AB ning markaziy gemodinamik ko'rsatkichlari, Yurak
qisqaruvchanligi, Sp02% va Exo KG quyidagi jadvalda ko'rsatilgan. Bemorning anesteziya
o`tqizilganidan keyin asosiy jarrohlik amaliyoti o'tkaziladigan davrlar bu anesteziyani 2 va 3-
davrlari hisoblanadi.
Bu vaqtda bemorlarda Sist AB, YuQS va umumiy periferik qon tomir qarshiligining
oshishi kuzatildi. Biz buni ketaminning simpatik asab tizimini faollashtirishi bilan bog'laymiz
Ikkinchi guruhga: Premedikasiya.benzodiazepam seriyali midazolam 0,2-0,3 mg/kg
mushak ichiga
Induksiya. (propofol 2,5-3 mg / kg). Miyorelaksant (arduan 0,06-0,08 mg / kg vena ichiga)
vena ichiga fentanil (2-3 mkg / kg) va orotraxeal entübasyon.
Birinchi burun shilliq qavatini anesteziyasi.
Anesteziyani ushlab turish uchun: Past bosimli anestetik izofluran1.5 x % + kislorod
aralashmasi (0,5-1,0 l / min). Analgetik komponent fentanyl har 20- 30 daqiqada operatsiya
oxirigacha.
Ikkinchi guruh AB, YuQS, Sp02% va Exo KG ning markaziy gemodinamik parametrlari
quyidagi jad valda keltirilgan.
Ko’rsatkichlar
Premidikatsiya
I bosqich
Narkozga
kirish II
bosqich
Xirurgik
bosqich III
bosqich
Uyg’onish
IV bosqich
Bir daqiqalik yurak
qisqarishi
68± 10
58± 10
55± 8
68± 10*
АBsist(mmHg)
120 ± 10
100± 10
90± 10
110± 10
АBdiast(mmHg)
70± 5
70± 5
70± 10
80± 10
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
968
Sp02 %
98± 1
98± 1
98± 1
98± 2*
Yurak urishi indeksi,
мl/м 2
41,19±2,14
41,19±2,14
41,19±2,14
41,19±2,14
O’rtacha qon bosimi,
mmHg
92,3±1,93
92,3±1,93
92,3±1,93
92,3±1,93
Yurak indeksi, l/min
хm 2
115,44±5,87*
115,44±5,87
115,44±5,8
115,44±5,87
Umumiy periferik qon
tomir qarshiligi, din/s
хu sm
-5
1100
900
900
1200
Olingan natijalar: Ikkinchi guruh AB ning markaziy gemodinamik ko'rsatkichlari,
Yurak qisqaruvchanligi, Sp02% va Exo KG quyidagi jadvalda ko'rsatilgan. Bemorning
anesteziya o`tqizilganidan keyin asosiy jarrohlik amaliyoti o'tkaziladigan davrlar bu
anesteziyani 2 va 3-davrlari hisoblanadi.
Bu vaqtda bemorlarda Sist AB, YuQS va umumiy periferik qon tomir qarshiligining
pasayishi kuzatildi. Biz buni ingalasion anestetik isofluranni simpatik nerv sistemasini tonusini
kamaytirib, Umumiy periferik qon tomir qarshiligi pasayishi bilan bog'laymiz
XULOSA
1. LOR jarrohligida qo'llaniladigan kombinasiyalangan (vena ichi va ingalyatsion)
anesteziyaning gemodinamik ko'rsatkichlarning boshqarilishi bilan an'anaviy vena ichi
anesteziyasidan ustunligini ko'rsatdi.
2. Jarrohlik amaliyotida gemodinamik ko'rsatkichlarning nazorat qilinishi. AB
normatoniyasi yoki engil gipotenziya holatini saqlab turish. Jarrohlik jarohati yuzasidan qon
ketishini kamaytirish orqali LOR endoskopik jarrohlik amaliyotini nisbatan muddatidan oldin
yakunlash imkoniyatini beradi.
3. Bemorning gemodinamik ko'rsatkichlari an'anaviy usul ketamin bilan umumiy vena
ichi anesteziyasidan ko'ra ko'proq ekanligini ko'rsatdi. Birlashtirilgan umumiy vena ichiga va
ingalatsiyali anesteziyada AB ning gemodinamik ko'rsatkichlarining pasayishi va umumiy
periferik tomir qarshiligi pasayishi kuzatildi. Bu anesteziyani etarli ekanligini ko'rsatadi.
REFERENCES
1.
Меркулов О.А., Горбунова Т.В., Поляков В.Г. Метод трансназального
эндоскопического
удаления
опухоли
в
комплексном
лечении
с
эстезионейробластомой
//
Онкопедиатрия
. — 2017. — Т.4. — №1 — С. 31–42.[Merkulov OA, Gorbunova TV,
Polyakov
VG.
Transnasalendoscopic
surgery
in
complex
treatment
of
esthesioneuroblastomain.
Oncopediatria
.
2017;4(1):31–42.
(In
Russ).]
doi:
10.15690/onco.v4i1.168
2.
Ivan ME, Iorgulescu JB, El-Sayed I, et al. Risk factors forpostoperative cerebrospinal fluid
leak and meningitis afterexpanded endoscopic endonasal surgery.
J ClinNeurosci
.
2015;22(1):48–54. doi: 10.1016/j.jocn.2014.08.009.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 11 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
969
3.
Виганд М.Э., Иро Х.
Эндоскопическая хирургия околоносовых пазух и переднего
отдела основания черепа
. Пер.с англ. Кочкин Р.В., Кузьменко Е.В., Кутько А.П., и
др.— М.:Медицинскаялитература; 2014. — 296 с. [VigandME, Iro H.
Endoscopic
surgery of the paranasal sinuses andanterior skull base.
Translated from English by Kochkin
R.V.,Kuz’menko E.V., Kut’ko A.P., et al. Moscow: Meditsinskayaliteratura; 2014. 296 p.
(In Russ).]
4.
Stapleton AL, Tyler-Kabara EC, Gardner PA, et al. Risk factorsfor cerebrospinal fluid leak
in pediatric patients undergoingendoscopic endonasal skull base surgery.
Int J
PediatrOtorhinolaryngol
. 2017;93:163–166. doi: 10.1016/j.ijporl.2016.12.019..
5.
Неттер Ф.
Атлас анатомии человека
/ Под ред.Бартоша Н.О., Колесникова Л.Л. — М.:
ГЭОТАР-Медиа;2007. — 624 с. [NetterF.
Atlasanatomiicheloveka
. Edby Bartosh N.O.,
Kolesnikov L.L. Moscow: GEOTAR-Media; 2007. 624 p. (In Russ).]
6.
Kozek-Langenecker SA, Afshari A, Albaladejo P, et al.Management of severe perioperative
bleeding Guidelines
fromthe European Society
of Anaesthesiology.
Eur J
Anaesthesiol
.2013;30(6):270-382. doi: 10.1097/EJA.0b013e32835f4d5b.
7.
Aldecoa C, Bettelli G, Bilotta F, et al. European Societyof Anaesthesiology evidence-based
and
consensusbasedguideline
on
postoperative
delirium.
Eur
JAnaesthesiol
.
2017;34(4):192– 214. doi: 10.1097/Eja.0000000000000594.
8.
Smith HS. Perioperative intravenous acetaminophenand NSAIDs.
Pain Med
.
2011;12(6):961–981. doi:10.1111/j.1526-4637.2011.01141.x.
9.
Stokken J, Recinos PF, Woodard T, Sindwani R. The utilityof lumbar drains in modern
endoscopic skull base surgery.
Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg
. 2015;23(1):78–
82.doi: 10.1097/Moo.0000000000000119.
10.
Juraevna, G. D. (2022). Psychological views on the role of parents in raising children in the
family. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 12(10), 143-
147.
11.
Juraevna, D. G. (2022). Preparing young boys and girls for family life. Web of Scientist:
International Scientific Research Journal, 3(6), 1513-1517.
12.
Juraevna, G. D. (2021). Prevention of divorce by preparing young people for family life.
13.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(12), 398-401.
14.
GAFFOROVA, D. (2023). Provoking factors of family breakdown in modern society.
Transnational Journal of Medicine & Health, 2(10), 3-5.
15.
GAFFOROVA, D. (2023). Psychoprophylaxis of monthly conflict generating
disagreements in modern society. Young Scholar’s Academic Journal, 2(7), 5-7.
