269
KÓP QIRLI BIR SIRLI INSAN
Muratbaeva Rayxan
Ózbekstan Mámleketlik Konservatoriyası Nókis filialı
“Ulıwma kásiplik hám social gumanitar pánler kafedrası”
“Kórkem ónertanıw” qániygeligi 1-kurs studenti
Kamalova G. M
Ilimiy basshı.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10527068
Annotaciya. Bul maqalada Qaraqalpaqstanda demli sáz-ásbaplar orkestırnıń dirijyorı,
pedagog, kórkem-óner ǵayratkeri Polat Tınıbaevtıń ómiri hám dóretiwshiligi haqqında tolıq
maǵlıwmat beriledi.
Gilt sózleri: Muzıka, kórkem-óner, simfoniyalıq orkestr, demli sáz- ásbaplar, dirijor,
Konservatoriya, oqıw ornı.
MULTI-FACETED MONOCHROME
Abstract. This article provides detailed information about the life and creativity of Polat
Tınıbaev the conductor of the Karakalpakstan music-instrument orchestra a pedagogue and a
craftsman.
Keywords: Music art, craft, orchestra, folk music, instruments, conductor, conservatory.
МНОГОСЛОЙНАЯ ЕДИНАЯ ТАЙНА
Аннотация. В данной статье представлена подробная информация о жезини и
творчестве Полат Тыныбаев дирижор Каракалпакского музыкально- инстрментального
оркестра, педагога и мастера.
Ключевые слова: музыка искусство, ремесло, оркестр, народная музыка,
инструменты, дирижор, консерватория.
Bizge belgili hámme xalıqtıń hám millettiń ózine tán salt- dástúrleri úrip- ádetleri hám
ózine tán muzıkaları bar bolıp esaplanadı. Muzıka bul adamzat payda bolǵannan baslap insannıń
ańına hám qulaǵına sińıp ketken. Insan dúnyaǵa kelgennen baslap eń birinshi ana háyyiwin esitip
ósedi. Bul háyyiwda muzıkanıń bir túrine kiredi. Qaraqalpaq muzıka mádeniyatınıń rawajlanıwına
júdá kóplegen insanlar úles qosqan. Sol qatar da jas kórkem-óner qáneygesi P.Tınıbaevtıń da
miyneti úlken bolıp esaplanadı.
P.Tınıbaev 1981-jılı 8-avgust kúni Nókis qalasında ataqlı Tınıbay baqsı shańaraǵında
dúnyaǵa keledi. Onıń ata- babaları óz dáwirinde Qaraqalpaq muzıka mádeniyatınıń rawajlanıwına
270
úlken úles qosqan elimiz bilgen hám elimiz tanıǵan baqsılardıń biri bolıp esaplanadı. Tınıbaevtıń
shańaraǵında 9 tuwısqanlı bolǵan hám olar 4-qız hám 3 ulı Kishkene Polattıń barlıq ata-babaları
hám tuwısqanları muzıkadan xabarı bar hám muzıka menen shuǵıllanıwshı insanlar bolǵanlıqtan
Polat Tnıbaev jaslayınnan muzıka qorshawında ósedi. Ol jaslayınan muzıkaǵan júdá qızıǵıwshań
bolǵan.
P.Tınıbaev 1988-jıldan baslap Nókis qalası Maksim Gorkiy atındaǵı ulıwma orta bilim
beriw mektebine birinshi klasqa baradı. Sol jıllardan baslap Polat birinshi muzıkalıq sabaqların
ákesinen alıp baslaydı. Onıń eń birinshi ustazı bul óziniń ákesi bolıp esaplanadı. P.Tınıbaevtıń
ákesinen eń birinshi úyrengen sáz-ásbabı bul qaraqalpaqtıń milliy ásbabı alamoynaq duwtar ásbabı
bolǵan.
Bıraq muzıkaǵa endi kirip kiyatırǵan jas balanıń duwtar áspábın elede tereńrek úyreniwine
qarsı bolǵan ákesi onı 1988-jılı Nókis qalasındaǵı Esjan baqsı atındaǵı muzıka mektebine
fortepiano klasına oqıwǵa beredi. Biraq fortepiano ásbabına qızıǵıwshılıǵı bolmaǵan jas talant
iyesi fortepiano klasında oqıwın toqtatıp sol jılı yaǵınıy 1988-jılı akkardion sáz- ásbabına qızıǵadı
hám ákesi Polattı akkardion ásbabına Keńesbay Abdullaev klasına oqıwǵa beredi. Solay etip Esjan
baqsı atındaǵı muzıka mektebin 1996-jılı pitkerip shıǵadı. Biraq jas talant iyesi mektep
dáwirlerinde tek ǵana bilim alıp júre bermesten óziniń ústinde tınımsız islep birneshe márte
qaraqalpaqtıń milliy sáz- ásbabı alamoynaq duwtardı shertip tikkiley efirlerge qatnasqan.
P.Tınıbaevtıń bunday jetiskenlikke erisiwinde óziniń ákesi hám birinshi ustazı Tınıbay baqsınıń
miyneti úlken bolıp esaplanadı.
1996-jılı mektepte oqıwın pitkergennen kiyin 1996-2000 jıllar aralıǵında Japaq
Shamuratov atındaǵı uchelishege házirgi Nókis qániygeletirilgen mádeniyat mektebine girjek sáz-
ásbapına oqıwǵa tapsıradı. Hám A. X. Abdullaev klasında girjek shertiw sırların tereńnen úyrene
baslaydı. Bul jerdi pitkergennen keyin 2000-jılı M. Ashrafiy atındaǵı Ózbekistan mámleketlik
Konservatoriyasında Fagot sáz- ásbapında X. Kadirov klasında oqıp tálim aladı. Usı jerde
Qaraqalpaqtıń erteden kiyatırǵan bir danalıq sózin aytıp ótsek orınlı dep oylayman, dóretiwshilik
jolında ”Bir jigit mıń qırlı bir sırlı” degen naqıl xalqımız arasında biykarǵa aytılmaǵan eken.
Yaǵınıy bizdiń qaharmanımız eń birinshi muzıka mektebine qádem qoyǵan waqtında
birinshi fortepiano sáz-áspábında, onnan keyin okkardion, onnan keyin girjek al Konservatoriyaǵa
oqıwǵa barǵan waqtında ulıwma ózgeshe sáz áspabı biraq demli ásbaplar túri bolǵan Fagot saz-
ásbabında tálim alıwǵa qarar etedi. Konservatoriyada oqıw jas talant iyesine júdá kop
qıyınshılıqlar keltirip shıǵaradı.
271
Biraq Tınıbaev bul qıyınshılıqlardı úlken sabırlılıq hám tınımsız miynetleri arqasında jeńip
shıǵadı. P.Tınıbaev Muxtar Ashrafiy atındaǵı Ózbekstan Mámleketlik Konservatoriyasında 2000-
2004 jıllar aralıǵında fagot ásbabında oqıydı. Biraq 2004-jılı óziniń den sawlıǵına baylanıslı fagot
ásbabında oqıwın dawam ettire almay Konservatoriyada 4 - kurs bolǵan waqtında oqıwın
toqtatıwǵa májbúr boladı. Biraq Polat Tınıbaev oqıwın toqtatqanı menen ulıwma dóretiwshilik
etiwden toqtap qalmaydı kerisinshe elede óz ústinde islep jetiskenliklerge erisiwge háreket etedi.
2006-2008- jıllar aralıǵında ol magistraturaǵa opera simfoniyalıq hám orkestr dirijorlıǵı
qániygeligine Z.V.Xaqnazarov klasında bilim aladı. Bul jerde oqıp júrip P.I.Chaykovskiydıń
nomer 6-simfoniyası haqqında disirtaciya jumısın jaqlaydı. Jas talant iyesi magistraturada oqıp
júrip simfoniyalıq orkestrǵa fagot áspabın atqarıwshı sıpatında jumıs alıp baradı.
Polat Tınıbaev Ózbekistan Mámleketlik Konservatoriyasın hám magistraturanı
pitkergennen keyin kúshli talant iyesi bolǵanlıqtan óziniń tuwılıp ósken jeri Qaraqalpaqstan
Respublikasına qaytıp óz dóretiwshilik jumısın baslaydı. Tınıbaev 2008- jılı magistraturanı
pitkerip kelgen bolsa sol jıldan baslap házirgi Nókis qániygelestirilgen mádeniyat mektebinde hám
Berdaq atındaǵı qaraqalpaq máamleketlik akademiyalıq teatırında óz jumısın baslaydı. Keyin
2010-jılǵa kelip Qaraqalpaqstan Respublikası ministiriniń tapsırması menen suwretshilik jámát
birlespesi xalıq sazlar orkestirinde basshı bolıp jumıs alıp baradı. Keyin 2013-jılǵa kelip P.
Tınıbaev jáne Nókis qániygelestirilgen mádeniyat mektebine qaytıp kelip sol jerde jumısın dawam
ettiredi. Qaraqalpaq muzıka mádeniyatınıń rawajlanıwında úlken úles qosıp kiyatırǵan jas talant
iyesi Qaraqalpaq muzıkasın jáne de rawajlandırıw ushın 2015- jılǵa kelip Qaraqalpaq muzıka
mádeniyatında demli orkestrdi dúziwge háreket etedi. Oǵan jaqınnan járdem bergen insanlar bular
J. Sháriypov. S. Seytqasimovlar bolıp esaplanadı.
Demli orkestr 2017-jılı dúziledi hám sonnan keyin J.Sháriypov, S.Seytqasimovlar menen
birgelikte úsh jıl dawamında konsertler beriwge miyassar bolǵan.
Jas talant iyesi tek ǵana girjek hám fagot ásbapların úyrenip qoymastan keyingi altı jıl
dawamında saksafon sáz- áspabın úyreniwge háreket etedi, hám saksafon áspabın úyrenip pedagog
sıpatında bir neshe shákirtler tayarlap baslaydı.
P. Tınıbaevtıń pedagog sıpatında tayarlaǵan birinshi shákirtleri B.Mátisup hám I.
Kárimovlar bolıp esaplanadı. Jas talant iyesiniń ómirinde úlken burılıs 1981-jılı Qaraqalpaqstanda
S. Palwanov tárepinen dúzilgen simfoniyalıq orkestrdı 2021-jılı ashılǵan Ózbekistan Mámleketlik
Konservatoriyası Nokis filialında dúziw baxtına miyassar boldı.
Polat Tınıbaev házirgi kúnde Ózbekistan Mámleketlik Konservatoriyası Nókis filialında
dirijor hám pedagog sıpatında jumıs alıp barmaqta. Ol pedagog sıpatında 80ge jaqın shákirtler
272
tayarlaǵan bolıp olardan Quwatbay Kárimbaev, Atabek Yóldashov, Mátisup Batır usı shákirtleri
házirgi kúnde ustaz jolın dawam etip kórkem óner hám muzıka menen shuǵıllanıp kiyatırǵan
shákirtleri bolıp esaplanadı
Quwatbay Kárimbaev házirgi kúnde Nókis qániygelestirilgen mádeniyat mektebinde
oqıtıwshı sıpatında jumıs alıp barmaqta , Yóldashov Atabek bolsa Esjan baqsı atındaǵı balalar
muzıka mektebinde muǵallim bolıp jas áwladqa muzıka sırların úyretiwde óz úlesin qosıp atır.
Tınıbaev házirgi kúnde “Qaraqalpaqstanda orkestırdıń rawajlanıwı hám jaslar mánáwiy
temasına tiykarlanıw “ degen tema boyınsha doktorlıq jumısın jaqlaw ushın háreket etpekte.
Doktorlıq jumısın jaqlawda oǵan jaqınnan járdem berip atırǵan ustazı hám dostısı Artıq Erejepov
bolıp esaplanadı. P.Tınıbaevtıń keleshektegi jumısları Ózbekistan mámleketlik Konservatoriyası
Nókis filialın dúnyaǵa tanıtıp, Qaraqalpaq muzıkasın jáhán saxnalarına alıp shıǵıw bolıp
esaplanadı. Polat Ózbekistan mámlketlik Konservatoriyası Nókis filialın dúnyaǵa tanıtıw ushın
qaharmanımız házirgi kúnde kózge kórinerli jumıs alıp barmaqta. Mısal etip aytatuǵın bolsaq jaqın
kúnde bolıp ótetuǵın Kompozitor Nájimatdin Muxammetdinovtıń konsert baǵdarlamasına
qatnasıp kompozitordıń qálemine tiyisli qaraqalpaq muzıka mádeniyatında birinshi opera bolǵan
“Ájiniyaz” operasınıń kirisiw bólimin tamashagóyler aldına alıp shıǵıw ushın qızǵın tayarlıq
kórmekte.
Onnan keyin qaharmanımızdıń aldına qoyǵan úlken rejesi Chaykovskiydiń birinshi
simfoniyasın orkestr menen tamashagóyler aldına alıp shıǵıw bolıp esaplanadı. Hám kelesi jıldıń
aqırlarında yaǵınıy may, iyun aylarında Rus kompozitorı S. S. Raxmaninovtıń “Aleko” operasına
dirijorlıq etiwdi aldına maqset etip qoyǵan.
P.Tınıbaevtıń usı kúnge shekem islegen tınımsız miynetleri ushın Polat Tınıbaevqa
húkimetimiz tárepinen 2023- jılı “Madaniyat fidokori” degen kókirek nıshanı beriledi.
REFERENCES
1.
Charshemov J. Problems of Using Karakalpak Folklore in Composers //Vital Annex:
International Journal of Novel Research in Advanced Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3.
– С. 270-273.
2.
Charshemov J. A REVIEW OF MARKABAY JIEMURATOV'S WORK //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 818-821.
3.
Niyazbaeva A., Kamalova G. ÓZBEKISTON XALQ BAXSHISI QALLIEV
TEŃELBAY GENJEBAEVICH IJODI //Общественные науки в современном мире:
теоретические и практические исследования. – 2023. – Т. 2. – №. 7. – С. 22-24.
273
4.
Begis P., Kamalova G. М. SÓNBES JULDIZ //ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т. 32. – №. 2. – С. 55-59.
5.
Aysawle J., Kamalova G. M. SAHRA BÚLBÚLI ROZA QUTEKEEVA
//ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т.
32. – №. 2. – С. 60-66.
6.
Dauletbaeva G., Kamalova G. A SHINING STAR //Modern Science and Research. –
2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 880-884.
7.
Segizbaeva G., Kamalova G. M. DEVELOPMENT OF THE ORCHESTRA OF
MUSICAL INSTRUMENTS IN KARAKALPAKSTAN //Modern Science and
Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 875-879.
8.
Niyazbaeva A. J., Kamalova G. M. CHANQOVUZ MUSIQA ASBOBI VA UNING
TURLARI //Journal of Integrated Education and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 1. – С.
26-30.
9.
Kamalova G. M. et al. QARAQALPAQTIŃ BAY MIYRASI //ОБРАЗОВАНИЕ
НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т. 32. – №. 2. – С. 52-
54.
10.
Kamalova G. M., Axmetovna M. A. QOBIZ HÁM JIRAWSHILIQ DÁSTÚRLERIN
SAQLAW //Лучшие интеллектуальные исследования. – 2023. – Т. 9. – №. 1. – С.
123-126.
11.
Kamalova G., Akhmetovna M. A. THE LEGACY THAT HAS COME DOWN TO US
AS “JETI ASIRIM” //Лучшие интеллектуальные исследования. – 2023. – Т. 9. – №.
1. – С. 117-122.
12.
Kamalova G. M. et al. ÓZBEKSTAN XALIQ BAQSISI ǴAYRATDIN
ÓTEMURATOV //TADQIQOTLAR. – 2023. – Т. 25. – №. 1. – С. 40-42.
13.
Kamalova G. M. et al. ÓZBEK MUZIKASINDA BALALAR FOLKLORI //Journal of
new century innovations. – 2023. – Т. 39. – №. 2. – С. 85-87.
14.
Тажетдинова С. М., Худайбергенова Г. Ж. Формирование музыкальной культуры
студентов //Молодой ученый. – 2018. – №. 47. – С. 380-382.
15.
Тажетдинова С. М. Народные песни как фактор развития личности учащихся
//Вестник Курганского государственного университета. – 2018. – №. 3 (50). – С.
62-62.
16.
Guldana S., Kamalova G. M. J. CHARSHEMOVTIŃ DÓRETIWSHILIGINDE FUGA
JANRI //World scientific research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 32-38.
274
17.
Gulxumar D., Gulmaryam K. BASHEROV DYNASTY //World scientific research
journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 26-31.
18.
Gúlmaryam K. QARAQALPAQ QIZ BAQSISI SAPARGÚL //World scientific
research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 39-42.
19.
Kamalova G. M. et al. QARAQALPAQSTANDA AKADEMIYALIQ VOKAL
JÓNELISI //World scientific research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 21-25.
20.
Kamalova G. M., Axmetovna M. A. QOBIZ HÁM JIRAWSHILIQ DÁSTÚRLERIN
SAQLAW //Лучшие интеллектуальные исследования. – 2023. – Т. 9. – №. 1. – С.
123-126.
21.
Kamalova G. M. et al. ÓZBEK MUZIKASINDA BALALAR FOLKLORI //Journal of
new century innovations. – 2023. – Т. 39. – №. 2. – С. 85-87.
22.
Kamalova, G. (2023). QÁLEMI ÓTKIR KOMPOZITOR (D.Djańabaeva dóretiwshilik
jolı).
Вестник
музыки
и
искусства
,
1
(2),
37–39.
извлечено
от
https://science.uzdknf.uz/index.php/science/article/view/104
23.
Begis P., Kamalova G. М. SÓNBES JULDIZ //ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т. 32. – №. 2. – С. 55-59.
24.
Niyazbaeva A., Kamalova G. ÓZBEKISTON XALQ BAXSHISI QALLIEV
TEŃELBAY GENJEBAEVICH IJODI //Общественные науки в современном мире:
теоретические и практические исследования. – 2023. – Т. 2. – №. 7. – С. 22-24.
25.
Abdikarimova I. T., Kamalova G. M. QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNDAǴÍ
BIRINSHI FLEYTA ATQARÍWSHÍSÍ //Journal of new century innovations. – 2023. –
Т. 43. – №. 3. – С. 178-181.
26.
Segizbaeva G., Kamalova G. M. DEVELOPMENT OF THE ORCHESTRA OF
MUSICAL INSTRUMENTS IN KARAKALPAKSTAN //Modern Science and
Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 875-879.
27.
Abdikarimova I. T., Kamalova G. M. QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNDAǴÍ
BIRINSHI FLEYTA ATQARÍWSHÍSÍ //Journal of new century innovations. – 2023. –
Т. 43. – №. 3. – С. 178-181.
28.
Kamalova G. M. et al. ÓZBEKSTAN XALIQ BAQSISI ǴAYRATDIN
ÓTEMURATOV //TADQIQOTLAR. – 2023. – Т. 25. – №. 1. – С. 40-42.
29.
Kamalova G. M. et al. ÓZBEK MUZIKASINDA BALALAR FOLKLORI //Journal of
new century innovations. – 2023. – Т. 39. – №. 2. – С. 85-87.
275
30.
Kamalova G. M. et al. QARAQALPAQTIŃ BAY MIYRASI //ОБРАЗОВАНИЕ
НАУКА И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ.–2023. – Т. 32. – №. 2. – С. 52-54.
31.
Kamalova G. M. et al. QARAQALPAQSTANDA AKADEMIYALIQ VOKAL
JÓNELISI //World scientific research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 21-25.
32.
Guldana S., Kamalova G. M. J. CHARSHEMOVTIŃ DÓRETIWSHILIGINDE FUGA
JANRI //World scientific research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 32-38.
33.
Kamalova, G. (2023). QÁLEMI ÓTKIR KOMPOZITOR (D.Djańabaeva dóretiwshilik
jolı). Вестник музыки и искусства, 1(2), 37–39
