ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
592
O’QUVСHILARNING OG’ZAKI VA YOZMA NUTQINI O’STIRISHDA
MUSTAQIL ISHLARDAN FOYDALANISH
Allambergenova Gulchexra Qoylıbaevna
Qoraqalpog’iston Respublikasi, I.Yusupov ijod maktabi,
ona tili va adabiyoti fani o’qituvchisi
Qudaynazarova Xalmira Jollıbaevna
Nukus shahri, 32-sonlı maktab ona tili va adabiyoti fani o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10535941
Annotatsiya. Ushbu maqolada ona tili darslarini zamonaviy talablarga mos ravishda
o’qıtishda mustaqil ishlarning ahamiyati va mustaqil ishlarni tashkil etish maqsadlari,
o’quvchilarning yozma savodxonligini rivojlantirish, mustaqil ishlash usullari haqida so’z etiladı.
Kalit so’zlar: Bilim, ko’nlikma, qobiliyat, mustaqil ish, faktlar ketma-ketligi.
USE OF INDEPENDENT WORK IN DEVELOPING ORAL AND WRITTEN
SPEECH OF STUDENTS
Abstract. This article talks about the importance of independent work and the goals of
organizing independent work in teaching native language classes in accordance with modern
requirements, the development of students' written literacy, and methods of independent work.
Key words: Knowledge, skill, ability, independent work, sequence of facts.
ИСПОЛЬЗОВАНИЕ САМОСТОЯТЕЛЬНОЙ РАБОТЫ ПРИ РАЗВИТИИ
УСТНОЙ И ПИСЬМЕННОЙ РЕЧИ СТУДЕНТОВ
Аннотация. В данной статье говорится о значении самостоятельной работы и
целях организации самостоятельной работы на уроках родного языка в соответствии с
современными требованиями, развитии письменной грамотности учащихся, методах
самостоятельной работы.
Ключевые слова: Знания, умения, умения, самостоятельная работа,
последовательность фактов.
Ona tili darslarida bog’lanishli nutqni o’stirish o’quvchilarning fikrlash qobiliyotini
rivojlantiradi, ularning tafakkurini kengaytiradi. Shuning uchun o’qituvchining vazifasi talabalarni
bir “qolip”ga solmay, ularning fikrlash doiralarini kengaytirish, o‘z nuqtai nazarini erkin ifodalay
olishga imkon berish va mustaqil fikrlashga, tafakkur qilishga yo‘naltirishdir.
Ayrim o’qituvchilar mustaqil ijodiy ishga etarli e’tibor bermaydilar, natijada o’quvchilar
o’z fikrlarini og’zaki va yozma boyon qilishda qiynaladilar.
O’quvchilarning bog’lanishli nutqini o’stirish maqsadida turli xarakterdagi mustaqil
ishlardan foydalaniladi. Jumladan ma’lum bir grammatik qoyda asosida tekst mazmunini qoyta
hikoya qilish, rasmlar, diafilmlar, kinofilmlarda ko’rganlari yaki shaxsiy taassurotlari va
eshitganlari asosida turli xarakterdagi insholar yozish, o’qilgan badiy asar, ko’rilgan film va
spektakllarga taqrizlar yozish, ma’lum bir uslubda berilgan tekstni ikkinshi bir uslubdagi tekstga
taqqoslash orqali o’quvchilarda nutq madaniyatini shakillantirishga erishish mumkin.
O’quvchilar o’z fikrini erkin bayon qilishi uchun quyidagilarga ega bo’lishi lozim:
a)
Etarli darajada so’z boyligi;
b)
ona tilidan o’rganilgan qoydalarni amalda qo’llay olish malakasi;
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
593
v) gapda so’zlarni o’rinli ishlatish, gapni grammatik jihattan to’g’ri tuzish, gaplarning bir-
biriga bog’lanishini hisobga olgan holda bog’li tekst olish malakasi;
g) o’z nutqida tilning tasviriy vositalaridan o’rinli foydalana olish malakasi;
d) to’g’ri yozish ko’nikmasi.
O’quvchilarning bog’lanishli nutqini o’stirishda yoziladaigan insholarning ahamiyati katta.
O’quvchilar o’z taassurotlari asosida mustaqil insho yozishga qiziqadilar.
O’quvchilarni mustaqil ravishda bayon va insho yozishga o’rgatish maqsadida o’qituvchi
mustaqil ishning quyidagi bosqichlarini utashga daavat etadi: a/ tekstni diqqat bilan o’qib chiqish
va tushinmagan so’zlarining manosini bilib olish; b/tekst mazmuniga qarab bayon rejasini tuzish;
v/ reja asosida tekst mazmunini og’zaki hikoya qilishga tayyorlanish; g/ tekst mazmunini izchil
bayon qilish uchun so’z, so’z birikmasi, gaplar tanlash; d/ yozilgan bayonni diqqat bilan o’qib
chiqish, o’z-o’zini control qilish.
O’qituvchilar yozma ishlarga ajratilgan vaqtdan to’liq foydalanib bilishi kerak, va ha’r bir
yozma ishni sinchiklab tekshirishi, xato va kamshiliklarni aniq ko’rsatishi, o’quvchilarga maslahat
berishi, keying ishlarda shu tipdagi qatolarning oldini olishi kerak.
Xatolarning aldini olish savodxonlikni har tomonlama takomillashtirishning asosiy
garobidir. O’quvchilar yo’l qo’yishi mumkin bo’lgan xatolarning oldini olish ushun o’qituvchi
quyidagi shora tadbirlarni amalga oshirishi lozim: lug’at ishini keng yo’lga qo’yish, ha’r darsda
o’quvchilarning mustaqil ishlarida ushragan tipik xatolar hisobini olib boorish va keying darslarda
mustaqil ishlarning tegishli xatolarni bartaraf etishga qaratilgan turlaridan foydalanish,
Xatolar oldini olishning eng muhim shoralaridan biri o’quvchilarning har kuni bajaradigan
mustaqil ishlarida yul qo’ygan qatolari ustida ish olib borishni taminlashdir. O’quvchi mustaqil
ishdagi qatoni o’qituvchi signali (xato haqida signal) asosida o’zi “Imlo lug’ot” bilan taqqoslash
orqali aniqlaydi va shu so’zning to’g’ri variantini o’z imlo lug’oti daftariga ko’shirib oladi.
O’quvchilar nutqidagi dialektal xatolarni bartaraf qilish maqsadida bir-birining nutqidagi
qato aytilgan so’zlarni aniqlab, uning adabiy tildagi variantini aytishni talab qilish kabi mustaqil
ish turlaridan foydalanish mumkin.
O’qituvchi o’quvchilarninig og’zaki va yozma nutqlarini rivojlantirishda mustaqil ish
turlaridan samarali foydalansa, shubhasiz o’quvchilarning ijodiy fikrlashiga, nazariy
tushunshalarni amaliy ish bilan qo’shib olib borishiga erishadi.
REFERENCES
1.
Usmonova O. O’quvchilarning mustaqil fikrlash salohiyatlarini o’stirish usullari. - «Til va
adabiyot ta’limi» jurnali, 2002, №3
2.
Husanboeva Q. Ta’limning zamonaviy texnologiyalari va mustaqil fikrlash. - «Til va
adabiyot ta’limi» jurnali, 2003, №3
3.
Niyazbaeva A., Kamalova G. ÓZBEKISTON XALQ BAXSHISI QALLIEV TEŃELBAY
GENJEBAEVICH IJODI //Общественные науки в современном мире: теоретические
и практические исследования. – 2023. – Т. 2. – №. 7. – С. 22-24.
4.
Segizbaeva G., Kamalova G. M. DEVELOPMENT OF THE ORCHESTRA OF
MUSICAL INSTRUMENTS IN KARAKALPAKSTAN //Modern Science and Research.
– 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 875-879.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
594
5.
Abdikarimova I. T., Kamalova G. M. QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNDAǴÍ
BIRINSHI FLEYTA ATQARÍWSHÍSÍ //Journal of new century innovations. – 2023. – Т.
43. – №. 3. – С. 178-181.
6.
Guldana S., Kamalova G. M. J. CHARSHEMOVTIŃ DÓRETIWSHILIGINDE FUGA
JANRI //World scientific research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 32-38.
7.
Omarova A. SCHOOL CHEERS THROUGH MUSIC PROFESSIONAL DIRECTION
//Modern Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 151-8. 8.Omarova A.
SCHOOL CHEERS THROUGH MUSIC PROFESSIONAL DIRECTION //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 151-156.
8.
Омарова
А.
ПРИМЕНЕНИЕ
ИННОВАЦИОННО-ПЕДАГОГИЧЕСКИХ
ТЕХНОЛОГИЙ В ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ ПРИ ПРЕПОДАВАНИИ
МУЗЫКАЛЬНОГО УРОК.
9.
Begis P., Kamalova G. М. SÓNBES JULDIZ //ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА И
ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т. 32. – №. 2. – С. 55-59.
10.
Niyazbaeva A., Kamalova G. ÓZBEKISTON XALQ BAXSHISI QALLIEV TEŃELBAY
GENJEBAEVICH IJODI //Общественные науки в современном мире: теоретические
и практические исследования. – 2023. – Т. 2. – №. 7. – С. 22-24.
11.
Segizbaeva G., Kamalova G. M. DEVELOPMENT OF THE ORCHESTRA OF
MUSICAL INSTRUMENTS IN KARAKALPAKSTAN //Modern Science and Research.
– 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 875-879.
12.
Abdikarimova I. T., Kamalova G. M. QARAQALPAQSTAN RESPUBLIKASÍNDAǴÍ
BIRINSHI FLEYTA ATQARÍWSHÍSÍ //Journal of new century innovations. – 2023. – Т.
43. – №. 3. – С. 178-181.
13.
Kamalova G. M. et al. ÓZBEKSTAN XALIQ BAQSISI ǴAYRATDIN ÓTEMURATOV
//TADQIQOTLAR. – 2023. – Т. 25. – №. 1. – С. 40-42.
14.
Kamalova G. M. et al. ÓZBEK MUZIKASINDA BALALAR FOLKLORI //Journal of
new century innovations. – 2023. – Т. 39. – №. 2. – С. 85-87.
15.
Kamalova G. M. et al. QARAQALPAQTIŃ BAY MIYRASI //ОБРАЗОВАНИЕ НАУКА
И ИННОВАЦИОННЫЕ ИДЕИ В МИРЕ. – 2023. – Т. 32. – №. 2. – С. 52-54.
16.
Kamalova G. M. et al. QARAQALPAQSTANDA AKADEMIYALIQ VOKAL JÓNELISI
//World scientific research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 21-25.
17.
Guldana S., Kamalova G. M. J. CHARSHEMOVTIŃ DÓRETIWSHILIGINDE FUGA
JANRI //World scientific research journal. – 2023. – Т. 22. – №. 2. – С. 32-38.
18.
Kamalova, G. (2023). QÁLEMI ÓTKIR KOMPOZITOR (D.Djańabaeva dóretiwshilik
jolı). Вестник музыки и искусства, 1(2), 37–39.
19.
Charshemov J. A REVIEW OF MARKABAY JIEMURATOV'S WORK //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 818-821.
20.
Чаршемов Ж. МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕК КИНОМУСИҚАСИ
//Вестник музыки и искусства. – 2023. – Т. 1. – №. 2. – С. 16-22.
21.
Charshemov J. A REVIEW OF MARKABAY JIEMURATOV'S WORK //Modern
Science and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 818-821.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 1 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
595
22.
Abdikarimova, I. (2023). ORTA AZIYADAǴÍ OYANÍW DÁWIRI. Вестник музыки и
искусства, 1(2), 161–163
23.
Чаршемов, Ж. (2023). МУСТАҚИЛЛИК ЙИЛЛАРИДА ЎЗБЕК КИНОМУСИҚАСИ.
Вестник музыки и искусства, 1(2), 16–22
24.
Charshemov J. Problems of Using Karakalpak Folklore in Composers //Vital Annex:
International Journal of Novel Research in Advanced Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 3. –
С. 270-273.
25.
Abatbayeva U. INITIAL LEVEL OF STUDENTS'MUSICAL CREATIVITY
DEVELOPMENT //Modern Science And Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 323-326.
26.
Абатбаева У. А. Арт-Педагогические И Арт-Терапевтические Технологии, Методы
Пребывания В Образовании, Формы И Инструменты //Miasto Przyszłości. – 2023. –
Т. 40. – С. 496-498.
27.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
28.
Saginbaevna T. S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Spectrum Journal
of Innovation, Reforms and Development. – 2022. – Т. 9. – С. 386-392.
29.
Sag’inbaevna T. S. Cultural Life in Uzbekistan during the Years of Independence //Spanish
Journal of Innovation and Integrity. – 2023. – Т. 18. – С. 39-41.
30.
Tajimuratova S. FORMATION OF STUDENTS'SKILLS OF INDEPENDENT
PERFORMANCE THROUGH THE TEACHING OF ART HISTORY //Modern Science
and Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 841-849.
31.
Saginbaevna T. S. Management and study of culture and art. – 2022.
32.
Тажимуратова Ш. С. САНЪАТШУНОСЛИК ФАНЛАРИНИ ЎҚИТИШ ОРҚАЛИ
ТАЛАБАЛАРНИНГ
МУСТАҚИЛ
ИШЛАШ
КЎНИКМАЛАРИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШ. – 2023.
33.
Tajimuraova S. S. INFORMATION AND COMMUNICATIONS IN MANAGEMENT
//Journal of Integrated Education and Research. – 2022. – Т. 1. – №. 5. – С. 509-511.
