485
XXI ASRDA TA’LIM MENEJMENTINING AHAMIYATI
Abduvoidov Hasan Ilhom o’g’li
Sirdaryo viloyati yuridik
texnikumi o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10578103
Annotatsiya.
Mazkur tezisda ta’lim menejmentining 21-asrda qanday o’rin tutayotganligi,
samaradorligi, raqamli texnologiya asridagi moslashuvchanligi va boshqaruv tizimlarda e’tibor
qaratilishi kerak bo’lgan jihatlari haqida ma’lumotlar beriladi.
Kalit so’zlar:
ta’lim menejmenti, korxonalar, globallashuv, texnologik taraqqiyot,
iqtisodiyot, ilm-fan, kompetensiya, biznes strategiyalar.
THE IMPORTANCE OF EDUCATION MANAGEMENT IN 21
st
CENTURY
Abstract
. This thesis provides information about the place of educational management in
the 21st century, the control that should be focused in the management systems of the production,
technology age.
Key words:
educational management, enterprises, globalization, technological
development, economy, science, competence, business strategies.
ВАЖНОСТЬ УПРАВЛЕНИЯ ОБРАЗОВАНИЕМ В 21 ВЕКЕ
Аннотация
.
В данной статье представлена информация о месте
образовательного менеджмента в 21 веке, управлении, на котором следует
сосредоточить внимание в системах управления производственно-технологического века.
Ключевые слова:
менеджмент образования, предприятия, глобализация,
технологическое развитие, экономика, наука, компетентность, бизнес-стратегии.
O’tgan ikki dekada, aniqroq qilib aytganda 21-asrning birinchi choragi shiddat bilan
borayotgan texnologik taraqqiyot, barcha mamlakatlararo globallashuv, yuqori sur’atlarda
rivojlanib borayotgan iqtisodiyot va ilm-fan taraqqiyotining jadallik bilan oldinga borishi bilan
ajralib turadigan davrdir. Ilgarilari ta’lim menejmentining ahamiyati ham hozirgichalik yaqqol
ko’zga tashlanmagan va hozirda unga bo’lgan e’tibor har tomonlama takomillashib bormoqda. Bu
davr katta iqtisodiy raqobatlarni keltirib chiqarmoqda - korxonalar ko’zda tutilmagan
qiyinchiliklar va qo’lga kiritish qiyin bo’lgan imkoniyatlar bilan kurashayotgan bir paytda, bu
muhitda rivojlanishga intilayotgan shaxslar boshqaruv tamoyillarida mustahkam poydevor
qurishga majbur bo’lmoqda. Natijada, sohadagi boshqaruvchilar, rahbarlar boshqaruv ta’limotini
yanada kuchliroq o’rganishga intilishmoqda. Ushbu tezisda 21-asrda menejment ta'limining
486
ahamiyatini chuqur o'rganish afzalliklari, hamda uning shaxslar va tashkilotlarning kelajagini
shakllantirishdagi ko'p qirrali roli haqida ma’lumot olish mumkin.
XXI asrning o'ziga xos xususiyatlaridan biri bu raqamli inqilobdir, aniqroq qilib aytganda
texnologiyalar asrining jadal taraqqiy etish asridir. Texnologiya hayotimizning barcha sohalariga
kirib, sanoat va ish uslubimizni qaytadan shakllantirib kelmoqda. Ushbu o’sish jarayonida
muvaffaqiyatga erishish uchun odamlar texnologiyaning biznesdagi rolini to'liq tushunishlari
kerak. Menejment ta'limi yuqoridagi marralarga erishish uchun o'z o'quv tizimiga ma'lumotlarni
tahlil qilish, raqamli marketing va axborot texnologiyalaridan to’g’ri foydalanish kabi strategiyalar
orqali soha o’rganuvchilariga bilim bera boshladi. Mazkur menejment dasturlari bitiruvchilari
nafaqat kuchli nazariy bilim asosiga ega, balki texnologiya kuchidan samarali foydalanish
imkonini beruvchi amaliy ko‘nikmalarga, ya’ni kasblararo kompetensiyaga ega bo‘ladilar.
Globallashuv mamlakatlar va madaniyatlarni bir-biriga tobora yaqinlashtirib, o‘zaro
bog‘langan xalqaro dunyoni yaratib kelmoqda. Bir tomonlama qaraganda, bu biznes sohasidagi
insonlar uchun o'z imkoniyatlarini kengaytirishda ko'plab imkoniyatlarni taqdim etadi. Boshqa
tomonlama qaraganda esa bu holat madaniyat to’qnashuvlar va xalqning urf-odatlari bo’yicha
tortishuvlarni keltirib chiqaradi. Menejment bo'yicha ta'lim - millatlararo turli xil madaniyatlarning
imkoniyatlarini, xalqaro biznes strategiyalarini va global ta'minot zanjirini boshqarishni
rivojlantirishga urg'u beradi. Ta’lim menejmenti o’rganuvchilar uchun nafaqt boshqaruv usullari
yoki biznes tamoyillarini, balki jahon bozorlarining nozik jihatlarini va xalqlar o’rtasidagi sog’lom
raqobatni ham o’rgatadi.
Kundan kunga rivojlanib borayotgan dunyoda ta’lim menejmenti yanada takomillashtirish
va o’rganish uchun bir nechta uslublardan foydalansa bo’ladi. Masalan, bir qator davlatlarning
universitetida talabalarni bog’lab turishi mumkin bo’lgan umumiy tarmoq (bu jarayon jahonda
“networking” tushunhasi bilan mashxur) tuzilishi mumkin. Bunday tarmoqlar iqtisodiyot
olamidagi muvaffaqiyatning asosidir va u menejment bo'yicha ta'limda o’rganuvchilar uchun
tengdoshlar, professorlar va sanoat mutaxassislari bilan bog'lanish imkoniyatini taqdim etadi. Bu
kabi dasturlarni nafaqat universitetlardan, balkim kollej va texnikumlardan ham boshlash mumkin.
Bu talabalarga erta yoshdanoq ta’lim menejmenti haqida xabardor bo’lishlariga yordam beradi.
Kollej va texnikum aloqalarni osonlashtirish uchun tarmoq va mezbon tadbirlar, seminarlar va
bitiruvchilar yig'ilishlarining ahamiyatini tushuniladi. Ushbu muassasalarning o’quvchilari ta’lim
menejmenti darslaridan tashqari kuchli va xilma-xil professional tarmoqlardadan foydalanish
imkoniyatiga ega bo’ladilar. Bundan tashqari, ta’lim menejmentida talabalarni sanoat
ko’rsatkichlariga moslashtirish va raqobatbardosh bo’lishni ham o’rgatish zamonamizda katta
487
ahamiyatga ega bo’lishi mumkin. Sanoat doimiy ravishda rivojlanmoqda va so'nggi
tendensiyalardan xabardor bo'lish har bir kadrning martabasi o'sishi uchun juda muhimdir.
Menejment bo'yicha ta'lim talabalarni amaliy tadqiqotlar, turli xil ma'ruzalari va tadqiqot
loyihalari orqali sohaga oid o'zgarishlar haqida xabardor qiladi. Natijada, talabalar o'zgaruvchan
sanoat ko’rsatkichlariga moslashishga va o'z sohalarida innovatsiyalarni rivojlantirishga tayyor
bo’lishadi. Qo’shimchasiga, bu sohada talabalarga tanqidiy fikrlash va muammoga yechim topish
mahoratlarini yangicha uslublarda o’rgatish zarur. Hozirgi murakkablik va noaniqlik davrida
tanqidiy fikrlash va muammolarni hal qilish qobiliyati birinchi o'rinda turadi. Menejment bo'yicha
ta'lim o'quvchilarni ushbu ko'nikmalarni hayotda real sodir bo’ladigan misollar, simulyatsiyalar va
tajribaviy o'rganishlar orqali rivojlantirishga undaydi. Bu o’rganuvchilarni 21-asrdagi murakkab
biznes muammolarini hal qilish va ongli qarorlar qabul qilishlari uchun muhim ahamiyat kasb
etadi.
Xulosa qilib aytganda, 21-asr insoniyat va tashkilotlar uchun o'ziga xos muammolar va
imkoniyatlar ko’lamini taqdim etib kelmoqda. Menejment ta’limi ma’rifat chirog‘i bo‘lib xizmat
qilishi, o‘quvchilarni ushbu dinamik muhitda ustun bo‘lish uchun zarur bo‘lgan bilim va
ko’nikmalarni berishi lozim. Ta’lim menejmenti har doim texnologiyaga moslashishda, jahon
bozorlarida sof raqobatbardoshlikni yaratishda, yetakchilikni qo‘llab-quvvatlash yoki
innovatsiyalarni rivojlantirishda muhim rol o‘ynaydi.
