ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
164
AXBOROT TEXNOLOGIYALARINI TA’LIM JARAYONIDA QO‘LLASHNING
PEDAGOGIK - PSIXOLOGIK OMILLARI.
Tohirova Farida Olimjonovna
Samarqand Davlat Tibbiyot Universiteti,
Informatika va information texnologiyalari kafedrasi asistienti.
Abdullaeva Malika Sobirovna
Samarqand Davlat Tibbiyot Universiteti qoshidagi
Akademik litsey 108 guruh talabasi
Nasrullayev Nurbek Baxtiyorovich
Muhammad Al-Xorazmiy nomidagi
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Nurafshon filiali direktori.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10636481
Annotatsiya.
"Axborot texnologiyasi" har qanday pedagogik tizimda ilmiy masalalar
bilan o‘zaro munosabatda bo‘lgan tushunchadir. Biroq, agar ilmiy masala o‘qitish va tarbiya
qilish maqsadlarini ifodalaydigan bo‘lsa, u holda axborot texnologiyasi o‘qitish va tarbiyalash
yo‘llari, ulargan erishish vositalarini ifodalaydi. Bu jarayonda ilmiy masala tuzilmasida
talabalarning shakllantirilishi va rivojlantirilishi lozim bo‘lgan aniqlangan sifatlari muayyan
shartsharoitlarda o‘qitish maqsadlari sifatida ishtirok etadi, u esa umumiy holda ta’lim
mazmunining o‘ziga xos xususiyatini belgilaydi.
Kalit so`zlar:
Axborot texnologiya, zamonaviy texnologiya, sivilizatsiya, ilmiy-texnik,
majmua, ta’limni rivojlantirish v.h.k.
PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL FACTORS OF USING
INFORMATION TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL PROCESS.
Abstract.
"Information technology" is a concept that interacts with scientific issues in any
pedagogical system. However, if the scientific problem represents the goals of education and
training, then information technology represents the ways of education and training and means
of achieving them. In this process, in the structure of the scientific problem, the determined
qualities of students that need to be formed and developed in certain conditions participate as
teaching goals, which in general determines the specific nature of the educational content.
Keywords:
Information technology, modern technology, civilization, scientific and
technical, complex, educational development, etc.
ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ И ПСИХОЛОГИЧЕСКИЕ ФАКТОРЫ
ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ В
ОБРАЗОВАТЕЛЬНОМ ПРОЦЕССЕ.
Аннотация.
«Информационные технологии» понятие, которое взаимодействует
с научными проблемами в любой педагогической системе. Однако если научная проблема
представляет собой цели образования и обучения, то информационные технологии
представляют собой способы образования и обучения и средства их достижения. В этом
процессе в структуре научной проблемы в качестве целей обучения участвуют
детерминированные качества учащихся, которые необходимо формировать и развивать
в определенных условиях, что в целом определяет специфику содержания образования.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
165
Ключевые слова:
информационные технологии, современные технологии,
цивилизация, научно-технический, комплекс, образовательное развитие и др.
Mamlakatning iqtisodiyotdagi, insonlar hayoti va jahon hamjamiyatidagi o‘rni axborot-
texnologik rivojlanishning holatiga bog‘liq bo‘lib qolmoqda. Zamonaviy texnologiyalarning
rivojlanish holati birinchi navbatda jamiyatning intellektual salohiyatiga, jumladan, ta’lim
sohasining rivojlanishiga bog‘liq. Ta’lim mazmuni va sifati masalalari jamiyatda ustuvor
yo‘nalish sifatida qaralmoqda. Dunyoning rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarida
ta’limni axborotlashtirishga alohida e’tibor qaratilmoqda. Ta’limni rivojlantirish, uning
samaradorligini oshirish yullari izlanmokda, ta’limda yangi axborot texnologiyalarini joriy etish
ta’lim sohasidagi islohotlarning diqqat markazidan o‘rin olgan. Jahonda masofaviy o‘qitish ochiq
ta’lim tizimining muhim bo‘g‘ini sifatida keng quloch yoymoqda.
Planetamiz sivilizatsiyasining axborot maydonida, jamiyatning har bir a’zosi, o‘zining
kundalik faoliyatida, uzluksiz ravishda axborotlardan foydalanadi. Doimiy ravishda ortib
borayotgan axborotlar hajmi jamiyatdagi intellektual salohiyatning oshishiga xizmat qiladi.
Jamiyatning har bir a’zosi hayotiy faoliyatining barcha sohalarida axborotlardan foydalanish
axborot muhitining shakllanishiga asos bo‘ladi. Zamonaviy axborot texnologiyalari muhiti,
o‘zida axborot ob’ektlarini, ularning o‘zaro aloqasini, axborotlarni yaratish, tarqatish, qayta
ishlash, to‘plash texnologiyalari va vositalarini, shuningdek axborot jarayonlarining tashkiliy va
huquqiy tarkibini mujassamlapggirgan bo‘ladi.
Hozirgi kunda ta’lim tizimi insoniyatning imkoniyatlari va talablarini inobatga olishi
zarur. Ta’lim tizimi shaxsga yo‘naltirilgan xarakterga ega bo‘lishi, ya’ni shaxsning har xil
xususiyati va sifatiga e’tibor qilgan holda differensiyalangan bo‘lishi kerak. Yaqin o‘tmishda
jahonning ko‘p mamlakatlarida hukmron bo‘lgan o‘rtacha o‘quvchiga yo‘naltirilgan ta’lim tizimi
bugunda nafaqat o‘quvchini, balki jamiyatni ham qoniqtirmayapti. Har qanday ta’lim tizimi
ma’lum bir ijtimoiy, ilmiytexnik, iqtisodiy, madaniy va nihoyat, siyosiy muhitda shakllanadi va
rivojlanadi. Bu muhitlarning eng ustuvori va ijtimoiyiqtisodiy omil sanaladi. Ilmiy-texnik
taraqqiyot, madaniy va siyosiy muhit ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlarni rivojlantirishi yoki
sekinlaiggirishi mumkin. Ta’lim tizimi jamiyatning ijtimoiy-iqtisodiy va madaniy
rivojlanishining asosiy vazifalarini amalga oshirishga xizmat qiladi, chunki maktab, oliy ta’lim
muassasi insonni iqtisodiyot, madaniyat, siyosiy hayotda faol faoliyat ko‘rsatish uchun
tayyorlaydi.
Shuning uchun ham maktab va oliy ta’lim muassasasi ta’limning tayanch bo‘g‘ini sifatida
muhim ahamiyat kasb etadi. Shu bilan bir qatorda maktab va oliy o‘quv yurti pedagoglari
o‘rtasida ijtimoiy-iqtisodiy o‘zgarishlar va ilmiy-texnik taraqqiyot o‘zining ifodasini kechikib
topadi.
O‘qituvchi va o‘quvchilarning fikrlashi va qabul qilish faoliyatida yangi g‘oyalar, yangi
texnologiyalarni o‘zlashtirish ma’lum bir davrni talab etadi. Shaxsga yo‘naltirilgan o‘qitish,
birinchi navbatda, ta’limning paradigmasini o‘zgartiradi. Agar avvallari ta’lim tizimida o‘qitish
ustuvor sanalgan bo‘lsa, hozirda jamiyatning axborotlashuvi davrida ustuvorlik o‘qishga
o‘rgatishga yo‘naltirilgan. Shu sababdan ta’limning o‘qituvchi-darslik-o‘quvchi paradigmasi
o‘quvchi-darsliko‘qituvchi paradigmasi bilan o‘rin almashishi zarurdir.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
166
Pedagog yangi statusga ega bo‘ladi, endi uning vazifasi o‘quvchilarni mustaqil bilim olish
faoliyatini tashkil etish, bilimlarni mustaqil egallash va ularni amaliyotda qo‘llashga o‘rgatishdan
iborat bo‘ladi. O‘qituvchi bunday maqsadlarda o‘qitishning metodlari, texnologiyalarini shunday
tanlashi kerakki, u o‘quvchilarga nafaqat tayyor bilimlarni o‘zlashtirishlarida, balki bilimlarni
turli manbalardan izlash, mustaqil egallash, o‘zlarida shaxsiy nuqtai nazarning shakllanishi, uni
asoslashi va avvalgi egallangan bilimlardan yangilarini olishda foydalanish imkoniyatini yaratish
kerak. Bunday o‘qitishni rivojlantiruvchi ham deyish mumkin. Bilimlarni o‘zlaiggirish fikrlashni
rivojlantiruvchi muhim omil hisoblansa-da, bilimlarni har qanday o‘zlaiggirish yoki egallash
o‘quvchining fikrlashiga rivojlantiruvchi ta’sir ko‘rsatmaydi.
Buning uchun bilimlarni, faoliyat shakllarini faollashtirish lozim. Egallangan bilimlarni
oddiy qaytarish o‘kuvchi va talabalarning mustaqil fikrlashlarini rivojlantirishda yetarli
bo‘lmaydi. Faol bilish, mustaqil fikrlash faoliyati juda zarurdir. Bilimlarni mustaqil egallash
faoliyati va olingan bilimlarni qo‘llash jarayoni yangi bilimlarni shakllanishiga, o‘quvchining
samarali fikrlash manbaiga aylanadi. Shu sababdan mamlakatimizda va jahonning rivojlangan
davlatlarida ta’lim sohasini isloh qilish jarayonida pedagogik texnologiyalarning rivojlanishi
zarur axborotlarni musgaqil izlab to- pish, muammoni qo‘ya bilish va uning yechimini hal etish,
olingan bilimlarni tanqidiy tahlil eta olish va bu bilimlarni yangi masalalarni yechishda qo‘llash
uchun yo‘naltirilgan. Endilikda shaxsga yo‘naltirilgan ta’limning zaruriyligi barchaga ayon
bo‘lmokda.
Shaxsga yo‘naltirilgan o‘qitish - bu o‘quvchining shaxsiy xususiyatlarini, qobiliyati va
imkoniyatini inobatga oluvchi, ilgor pedagogik va axborot texnologiyalaridan o‘quvchi shaxsini
rivojlantirishda samarali foydalanuvchi o‘kitishdir. Shunday qilib, shaxsga yo‘naltirilgan
o‘qitish, o‘qitishni differensiatsiyalash va individuallashtirish asosiy tamoyil sifatida qaraladi.
Shakl va mazmunning rang-barangligi - o‘quvchining qiziqishi, imkoniyati va shaxsiy
xususiyatidan kelib chiqib taklif etilayoggan hollardan tanlash imkoniyatini beradi.
Bunday imkoniyat ta’lim tizimida ham o‘z aksini topishi zarur. Har xil sathli o‘qitish
bunday muammoning yechimi bo‘la oladi. O‘quv mashg‘ulotlarining o‘quvchilarni kundalik
fanlar majmuasi va ular bo‘yicha berilgan topshiriqlar majmuasi bilan hisoblashishga to‘g‘ri
keladigan qilib tashkil etilishi ko‘plab muammolarni keltirib chiqaradi. Bunday holda
o‘quvchilar biron bir fanga o‘zlarining diqqat e’tiborini to‘liq qarata olmaydilar. Bunday
notugalliklarni bartaraf etishda, nazarimizda, modulli o‘qitish eng yaxshi yechim hisoblanadi.
REFERENCES
1.
Abdullayeva S., Maxmudova Z., Xujakulov S. TIBBIY TA’LIMDA VR
TEXNOLOGIYA //Eurasian Journal of Academic Research. – 2022. – Т. 2. – №. 11. –
С. 1140-1144.
2.
Abdusamatovich K. S., Olimjonovna T. F. Application of web applications in medicine
//Eurasian Research Bulletin. – 2022. – Т. 14. – С. 46-50.
3.
Nabiyeva, S. S., Rustamov, A. A., Malikov, M. R., & Ne'matov, N. I. (2020). Concept of
medical information. European Journal of Molecular and Clinical Medicine, 7(7), 602-
609.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
167
4.
Malikov, M. R., Rustamov, A. A., & Ne'matov, N. I. (2020). STRATEGIES FOR
DEVELOPMENT OF MEDICAL INFORMATION SYSTEMS. Theoretical & Applied
Science, (9), 388-392.
5.
Berdiyevna, A. S., & Olimjonovna, T. F. (2022). INNOVATIVE APPROACHES IN
THE EDUCATION SYSTEM TO INCREASE YOUTH PARTICIPATION. Web of
Scientist: International Scientific Research Journal, 3(3), 674-677.
6.
Esirgapovich, K. A. (2022). THE EASIEST RECOMMENDATIONS FOR CREATING
A WEBSITE. Galaxy International Interdisciplinary Research Journal, 10(2), 758-761.
7.
Toxirova, F. O., Malikov, M. R., Abdullayeva, S. B., Ne’matov, N. I., & Rustamov, A.
A. (2021). Reflective Approach In Organization Of Pedagogical Processes. European
Journal of Molecular & Clinical Medicine, 7(03), 2020.
8.
Ne’matov,
N.,
&
Rustamov,
T.
(2022).
SANATORIYLAR
ISHINI
AVTOMATLASHTIRISH: BRON XIZMATI VA UNING STRUKTURASI. Eurasian
Journal of Academic Research, 2(11), 763-766.
9.
Ne’matov, N., & Ne’matova, N. (2022). OLIY TA’LIM TIZIMI TALABALARIGA
O’ZBEK
TILINI
O’QITISHDA
AXBOROT
TEXNOLOGIYALARINING
O’RNI. Академические исследования в современной науке, 1(19), 37-38.
10.
OB Akhmedov, AS Djalilov, NI Nematov, AA Rustamov // Directions Of
Standardization In Medical Informatics // Emergent: Journal of Educational Discoveries
and Lifelong Learning (EJEDL), 2(2), 1-4 p. 2021
11.
Ne’matov, N., & Isroilov, J. (2022). TIBBIY VEB SAYTLAR YARATISH YUTUQ VA
KAMCHILIKLARI. Zamonaviy dunyoda innovatsion tadqiqotlar: Nazariya va
amaliyot, 1(25), 162-164.
12.
Ne’matov, NI. (2022). TIBBIY VEB SAYTLAR YARATISH SAMARADORLIGI.
Academic Research in Educational Sciences (ARES) 3 (2), 118-124
13.
Berdiyevna, A. S., Fazliddinovich, S. R., & Uralovich, R. N. (2022). Use of Information
Technology in Improving the Quality of Education. Eurasian Research Bulletin, 14, 134-
138.Abdullayeva, S. B., & Dosmurodova, S. S. (2022). THE ROLE OF THE FAMILY
IN THE FORMATION OF VALUE DIRECTIONS IN YOUTH. Procedia of Theoretical
and Applied Sciences, 1(1), 93-95.
14.
Olimjonovna, T. F. (2023). SOCIO-HISTORICAL FOUNDATIONS OF FORMATION
OF INTEREST IN THE PROFESSION AND DEVELOPMENT OF PROFESSIONAL
THINKING THROUGH PEDAGOGICAL COMMUNICATION.
15.
Berdiyevna, A. S., & Shokirovich, X. S. (2023). Prospective Directions of
Implementation of Modern Information Technologies in Education. Eurasian Journal of
Research, Development and Innovation, 17, 7-11.
16.
Berdiyevna, A. S., Akramovna, M. M., & Olmasovna, R. P. (2023). Research in the
Process of Education of Medical Students Shaping Their Abilities. Eurasian Journal of
Learning and Academic Teaching, 17, 95-99.
17.
Ismatullayevich, N. N. (2023). The role of educational websites in the development of
student’s higher education systems. Eurasian Journal of Research, Development and
Innovation, 17, 17-20.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
168
18.
Ismatullayevich N. N., Ilxomovna M. Z. Automation of Sanatorium Work: Reservation
Service and its Structure //Miasto Przyszłości. – 2022. – Т. 29. – С. 65-67.
19.
Olimjonovna T. F. Pedagogical Communication and its Role and Significance in
Developing the Professional Thinking of Students //Eurasian Scientific Herald. – 2023.
– Т. 16. – С. 82-86.
20.
Berdiyevna, A. S., Ilhomovna, M. Z., & Ogli, K. S. S. (2023). Modern methods of
information exchange in polyclinic conditions. Genius Repository, 25, 16-20.
21.
Abdullayeva, S., Maxmudova, Z., & Xo’jaqulov, S. (2023). MODERN METHODS OF
INFORMATION EXCHANGE IN POLYCLINIC CONDITIONS. Modern Science and
Research, 2(10), 304-310.
22.
Махмудова, З. И., & Аббосова, Р. Р. (2023). ТЕМА: РОЛЬ ИНФОРМАЦИОННЫХ
ТЕХНОЛОГИИ
В
ФАРМАЦЕВТИЧЕСКОЙ
ОТРОСЛИ. Gospodarka
i
Innowacje., 33, 164-169.
23.
Илхомовна, М. З., & Ражабоевна, А. Р. (2023). ТЕМА: РОЛЬ
ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИИ В ФАРМАЦЕВТИЧЕСКОЙ ОТРОСЛИ.
24.
Maxmudova, Z. (2023). THE ROLE OF INFORMATION TECHNOLOGY IN THE
PHARMACEUTICAL INDUSTRY. International Bulletin of Engineering and
Technology, 3(3), 52-54.
25.
Maxmudova, Z., Mehmonov, A., Maxsiddinova, O., & Tirkashev, A. (2023).
SCIENTIFIC STUDIES SHOWING HOW MUCH PART OF THE BRAIN A PERSON
USES. Modern Science and Research, 2(10), 960-964.
26.
Tohirova, F., & Esanmurodova, D. (2024). THE IMPORTANCE, ADVANTAGES AND
DISADVANTAGES OF THE MODULAR PROGRAM IN THE EDUCATIONAL
SYSTEM. Modern Science and Research, 3(1), 789-794.
27.
Olimzhanovna, T. F. (2023). Facts About the Poisonous Mammal-Loris. Miasto
Przyszłości, 42, 592-594.
28.
Elamanova, M., & Toxirova, F. (2023). FACTS ABOUT THE POISONOUS
MAMMAL-LORIS. Modern Science and Research, 2(12), 226-229.
29.
Olimjonovna,
T.
F.
(2023).
FERMENTLAR
VA
ULARNING
INSON
ORGANIZMIDAGI O’RNI.
30.
Olimjanovna, T. F. (2023). ZAHARLI SUTEMIZUVCHI-LORIS HAQIDA FAKTLAR.
31.
Olimjonovna, T. F., Rustamjonovna, T. P., & Zafarovna, I. S. (2023). Causes Leading to
Baldness and How to Deal With Them. Miasto Przyszłości, 42, 216-220.
32.
Abdusamatovich, K. S., & Olimjonovna, T. F. (2023). Information technologies in the
economy. Genius Repository, 26, 30-33.
33.
Olimjonovna,
T.
F.
(2023).
TELEMEDITSINA
TEXNOLOGIYALARINI
RIVOJLANTIRISH.
34.
Olimjonovna, T. F. (2023). AXBOROT TEXNOLOGIYALARINI TA’LIM
JARAYONIDA QO ‘LLASHNING PEDAGOGIK-PSIXOLOGIK OMILLARI.
35.
Karabaev, S., & Toxirova, F. (2023). DEVELOPMENT OF TELEMEDICINE
TECHNOLOGIES. Modern Science and Research, 2(4), 698-702.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 2 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
169
36.
Karabaev, S., & Toxirova, F. (2023). PEDAGOGICAL AND PSYCHOLOGICAL
FACTORS OF USING INFORMATION TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL
PROCESS. Modern Science and Research, 2(4), 703-707.
37.
Abdusamatovich, K. S., & Olimjonovna, T. F. (2023). Information technologies in the
economy. Genius Repository, 26, 30-33.
