element of high-quality orthopedic treatment
of patients with partial or complete absence of
teeth.
Key
words:
removable
prosthesis,
thermoplastic raw materials, impact on the
tissues of the prosthesis area, prosthetic
stomatitis, acrylic plastic.
ПРОБЛЕМЫ СМЕЖНЫХ СПЕЦИАЛЬНОСТЕЙ
УДК: 617.713-007.681-073.756.8
BIRLAMCHI OCHIQ BURCHAKLI GLAUKOMA BILAN OG'RIGAN BEMORLARNI
KOMPLEKS DAVOLASH SAMARADORLIGINI BAHOLASH
Tuychiboeva D.M., Dusmuxamedova A.M.
Toshkent davlat stomatologiya instituti
Glaukoma
O'zbekiston
Respublikasida,
hatto
butun
dunyoda
davolanmaydigan
ko'rlikning sabablari orasida yetakchi o‘rinni
egallaydi
[4-8,11,12].
Hozirda
kunda
birlamchi
ochiq
burchakli
glaukomani
(BOBG) progressiv optik neyropatiya bilan
tavsiflangan multifaktorial neyrodegenerativ
kasallik
sifatida
ta’riflashgan
[1,2,3,7].
Ko'plab
ilmiy
tadqiqotlarga
qaramay,
birlamchi ochiq burchakli glaukomaning
etiologiyasi
va
patogenezi
noaniqligicha
qolmoqda [8,9,11,12].
BOBG
rivojlanishining
asosiy
nazariyalaridan biri bu endotelial tomir
disfunktsiyasi (ED) bo’lib, ko’ruv nervi
diskning ishemiyasiga va ko’ruv nervi
aksonlarining siqilishiga olib keladi [4,6,9,10].
Endotelial
disfunktsiyaning
paydo
bo'lishida lipid almashinuvining buzilishi,
xususan, giperxolesterinemiya muhim rol
o'ynaydi [10,12].
Yuqorida aytilganlar shuni ko'rsatadiki,
BOBG uchun samarali davo ko'p yo'nalishli
ta'sir mexanizmlariga ega bo’lgan, shu
jumladan endotelial disfunktsiyani tuzatish
uchun keng imkoniyatlarga ega bo'lgan
dorilarni talab qiladi. Ulardan biri - substrat
antigipoksantlar
guruhiga
kiruvchi
Sitoflavindir. Uning tarkibida suksin kislotasi,
nikotinamid, riboflavin va inozin mavjud.
Preparat
farmakologik
faollikning
keng
doirasiga
ega:
bu
aerob
glikolizning
kompensatsion faollashuvining kuchayishiga
olib keladi va ATF va kreatin fosfat ishemiya
va gipoksiya sharoitida sintezning kamayishi
nerv
hujayralarida
patomorfologik
o'zgarishlarning qo'zg'atadi, ularning miqdori
ko'payishi bilan kechuvchi gipoksik sharoitda
Krebs siklidagi oksidlanish jarayonlarini
darajasini pasayadi. [1-3,8,9,10].
Materiallar va tadqiqot usullari
Tadqiqotga 2021-2022 yillar davomida
Toshkent tibbiyot akademiyasi ko‘p tarmoqli
klinikasi oftalmologiya bo‘limiga davolangan
65 yoshdan 80 yoshgacha bo‘lgan birlamchi
ochiq burchakli glaukoma (BOBG) bilan
og‘rigan 92 nafar bemor ishtirok etdi. Nazorat
guruhiga o'sha yoshdagi, oftalmopatologiyasi
bo'lmagan 30 somatik jihatdan sog'lom odam
kiritilgan. Istisno mezonlari quyidagilardan
iborat edi: yondosh oftalmopatologiyaning
mavjudligi (dastlabki kataraktadan tashqari),
refraksiya anomaliyalari (miyopiya, 6,0 D dan
yuqori gipermetropiya, 3,0 D dan yuqori
astigmatizm);
surunkali
autoimmun
kasalliklar, qandli diabet, tizimli kasalliklar,
anamnezida o'tkir qon aylanishining buzilishi,
onkologik va yuqumli kasalliklar. Tahlil faqat
ilgari ko'zlarida jarrohlik operatsiyalarini
o'tkazmagan, latanoprost ko’z tomchisini bir
marta instilatsiya qiluvchi bemorlarni o'z
ichiga oldi. Tadqiqot paytida barcha bemorlar
trombotsitlar gemostazi va qon bosimiga ta'sir
qiluvchi tizimli dorilarni qabul qilishni
to'xtatdilar. Birlamchi yoki ikkilamchi qon
tomir disregulyatsiyasi belgilari (migren,
Raynaud
kasalligi,
vazospazm,
neyrokirkulyator distoni) bo'lgan shaxslar
nazorat guruhidan chiqarildi. Vizometriya,
tonometriya, biomikroskopiya, gonioskopiya,
paximetriyani o'z ichiga olgan standart
oftalmologik
tekshiruvlarga
qo'shimcha
ravishda, barcha bemorlar perimetrik indeks
MD (o'rtacha og'ish) ni aniqlash bilan
avtomatlashtirilgan perimetriyadan va optik
kogerent tomografiya o'tkazildi.
Endotelial
disfunktsiya
sharoitida
Sitoflavinning
antioksidant
xususiyatlarini
qiyosiy tahlil qilish uchun BOBG bilan
kasallangan barcha bemorlar ikki guruhga
bo'lingan. 1-guruh tavsiya etilgan terapiyani
olgan 54 bemorni o'z ichiga oldi: Sitoflavin 10
ml 200 ml 5% glyukoza eritmasida kuniga
vena ichiga, 10 in'ektsiya 1 kurs uchun, so'ngra
kuniga 2 marta 2 tabletkadan ovqatdan oldin 8
soat oralig'ida, kurs 60 kun. 2-guruhga
an'anaviy
terapiya,
faqat
mahalliy
antigipertenziv davolashni olgan 38 bemor
kiritilgan. Nazorat guruhiga ko'rish tizimi
patologiyasi bo'lmagan 30 nafar sog'lom odam
kiritilgan. Klinik, instrumental va laboratoriya
tadqiqot usullari davolanishdan so'ng 10 kun, 3
oydan keyin va 6 oydan keyin amalga
oshirildi.
Tadqiqot
natijalari
va
ularning
muhokamasi
I.N.
Tyurenkov
va
boshqalarning
tadqiqotlarida (2013) erkin radikal oksidlanish
(ERO) oksidlovchi fosforlanish jarayonlarda,
biologik
faol
endogen
birikmalarning
biosintezida,
immun
reaktsiyalarida
va
biologik membranalarning fizik jarayonlarni
tartibga solish natijasida to'yinmagan yog'li
kislotalarning
peroksidlanishida
muhim
metobolik qismi sifatida ko’satilgan. Natijada,
oqsillar, nuklein kislotalar va lipidlar reaktiv
kislorod turlari tomonidan hujumga uchraydi,
bu esa turli to'qimalar va organlarning
disfunktsiyasiga,
patologik
jarayonlarning
rivojlanishiga,
shu
jumladan
endotelial
disfunktsiyaga olib keladi.
Shuni ta'kidlash kerakki, ERO mahsulotlari
nafaqat tomir tonusini, balki tomirning
tuzilishi va o'tkazuvchanligini ham nazorat
qiladi. Oksidlovchi stress (OS) to’r parda
ganglion hujayralarining (RGH) subhujayrali
tuzilmalarining
neyrodegeneratsiyasining
tarkibiy qismi sifatida sitotoksik ta'sirga olib
kelishi va signalizatsiya mexanizmlari orqali
ta'sir qilib, retinal hujayralarning o'limiga olib
kelishi mumkin.
Ma'lumki, malon dialdegidi (MDA) uch
yoki undan ortiq qo'sh bog'larni (mos ravishda
linolenik va araxidon kislotalari) o'z ichiga
olgan yog' kislotalarining peroksidlanishi
natijasida hosil bo'ladi. MDA membrana
tarkibiy qismlarining o'zaro bog'lanishi va
polimerizatsiyasini rag'batlantirishi,
ularga
zarar yetkazishi mumkin, bu esa ionlarni
tashish,
fermentativ
va
retseptorlarning
faolligi, hujayra yuzasi determinantlarini
aggregatsiyalash
qobiliyati
va
boshqa
xususiyatlar va funktsiyalarning buzilishiga
olib keladi.
1-jadvalda
keltirilgan
tadqiqotlar
natijalarini tahlil qilish shuni ko'rsatadiki,
BOBG bilan og'rigan bemorlarda an'anaviy
terapiya fonida qonda MDA darajasi biroz
pasaygan,
o'rganilayotgan
ko'rsatkichlar
sog'lom shaxslarda esa ularga nisbatan yuqori
qiymatlarda kuzatilgan. Shu bilan birga,
BOBG bilan og'rigan bemorlarda tavsiya
etilgan terapiyadan foydalanish qondagi MDA
darajasining pasayishiga yordam berdi va
o'rganilgan ko'rsatkich nazorat qiymatlaridan
atigi 16% ga oshdi.
1-jadval
Terapiyaga ko'ra BOBG bilan og'rigan bemorlarda lipid peroksidlanish jarayonlari va qon
plazmasidagi AOS faolligi ko'rsatkichlari
Ko'rsatkichlar
Sog'lom shaxslar,
n=30
Davolash paytida BOBG bilan og'rigan
bemorlar
аn'anaviy, n=38
tavsiya etilgan, n=54
MDA, mkmol / l
1,74±0,15
2,78±0,26*
2,01±0,17
SOD birligi /min/l
578,32±16,51
323,03±13,79
491,83±14,61
Katalaza, mkmol/min/l
183,42±12,43
572,13±16,64 *
206,54±12,76
Eslatma. * - p<0,05 nazorat guruhi bilan solishtirganda.
Olingan natijalarga asoslanib, BOBG bilan
og'rigan
bemorlarda
qon
plazmasidagi
oksidlovchi
stressning
yaqqolligining
pasayishi haqida gapirish mumkin. Bizning
fikrimizcha, BOBG uchun tavsiya etilgan
terapiya
arsenalida
Sitoflavinni
qo'llash
to'qimalarning metabolizm jarayonlariga -
hujayrali nafas olish, LPO / AOS tizimi, oqsil
sintezi
va
endotelial
hujayralar
va
peritsitlarning transport funktsiyasiga to’r
pardaning
mikrosirkulyatsiyazsi,
kompensatsion-tiklash
va
adaptiv
jarayonlarning rivojlanishini rag'batlantirgan
holda
o'zgartiruvchi
ta'sirga
asoslangan
bo’ladi.
Shu
bilan
birga,
qon
plazmasidagi
peroksidlanishning asosiy maqsadlari, bizning
fikrimizcha,
lipoproteinlar
va
esterifikatsiyalanmagan yog'li kislotalardir.
BOBG
bilan
og'rigan
bemorlarda
oksidlovchi
stress
darajasining
oshishi,
ayniqsa, progressiv kechuvchi glaumada, AOS
ning pasayishi bilan birga keldi . Shunday
qilib, an'anaviy terapiya fonida BOBG bilan
og'rigan bemorlarda superoksid dismutaza
(SOD)
faolligi
biroz
oshdi,
Sitoflavin
yordamida
tavsiya
etilgan
terapiya
qo’llanilganda esa SOD ko'rsatkichlari sog'lom
odamlarning qiymatlariga yaqinlashdi. SOD
dan farqli o'laroq, taklif qilingan terapiyada
katalaza faolligi 206,54±12,76 mkmol/min/l ni
tashkil etdi, bu sog'lom odamlarga qaraganda
13% ga yuqori. Katalaza o'zining hujayradan
tashqari shakliga ega emasligi sababli, qon
plazmasidagi bu fermentning faolligi oshishi,
aftidan, hujayralarning shikastlanishi yoki
nobud qilinishi natijasida hujayralardan ajralib
chiqishi bilan bog'liq. Bu holatda katalaza
faolligini saqlab, ma'lum
darajada qon
plazmasidagi oksidlovchi stressni qoplashga
yordam
beradi.
Oksidlanish
stressiga
qo'shimcha ravishda, lipid almashinuvining
buzilishi, ayniqsa giperxolesterinemiya, ED
boshlanishiga sababchi bo’ladi. Qon tomir
devoridagi xolesterin kontsentratsiyasining
o'zgarishi uning qattiqligini sezilarli darajada
oshirishi mumkin. Puls to'lqini, katta tomirlar
devorlarining qattiqligining kuchayishi va
ularning damping funktsiyasining pasayishi
tufayli mikrotomirlarga tarqaladi , bu ularning
devorlarining gipertrofiyasini (qalinlashishini)
keltirib chiqaradi. Shu bilan birga, periferik
qon tomirlarining qarshiligi kuchayadi va
shuning uchun organlarga, shu jumladan
ko'zga kamroq qon kiradi. Taqdim etilgan
tadqiqotlar natijalaridan ko'rinib turibdiki,
BOBG bilan og'rigan bemorlarda tavsiya
etilgan
terapiya
fonida
triglitseridlar
darajasining sezilarli darajada pasayishi qayd
etilgan
va
uning
ko'rsatkichi
sog'lom
odamlarning
natijalariga
yaqinlashgan.
Bemorlarning
ushbu
guruhida
yuqori
zichlikdagi lipoproteinlar (YZLP) darajasining
oshishi fonida aterogen indeksning pasayishi
ham qayd etilgan . Oxirgi adabiyotlar shuni
ko'rsatadiki, lipoproteinlarning asosiy anti-
aterogen fraktsiyasi bo'lgan YZLP endotelial
hujayralarni apoptozdan himoya qiladi. YZLP,
shuningdek, reaktiv kislorod radikallarini
ingibirlash va sitoplazmaga sitokrom C ni
chiqarishni oldini olish orqali apoptozning
mitoxondrial yo'lini bloklaydi. Natijada, YZLP
9 va 3 kaspazalarining faollashishini va
plazma
membranalarida
apoptotik
o'zgarishlarni, masalan, o'tkazuvchanlikni va
fosfatidilserin
translokatsiyani
oshirishni
oldini
oladi.
Shunday
qilib,
olingan
ma'lumotlar YZLP ni endoteliyni beshikast
qolishida endogen omillarining tashuvchisi
sifatida ko’rsatadi.
2-jadval
Terapiyadan keyin BOBG bilan og'rigan bemorlarda qon lipid tarkibining asosiy ko'rsatkichlari
Ko'rsatkichlar
Sog'lom shaxslar,
n=30
Davolash paytida BOBG bilan og'rigan
bemorlar
аn'anaviy, n=38
tavsiya etilgan, n=54
CS, mmol/l
4,02±0,31
4,49±0,29
4,08±0,27
TG, mmol/l
1,58±0,12
2,12±0,17
1,61±0,15
LDL, mmol/l
2,35±0,24
2,76±0,23
2,42±0,21
HDL, mmol/l
1,23±0,13
1,12±0,12
1,21±0,13
IA
2,27±0,22
3,00±0,26
2,37±0,18
Eslatma. * - p<0,05 nazorat guruhi bilan solishtirganda.
Xulosa
1.
Shunday qilib, bizning tadqiqotlarimiz
ED ning BOBG rivojlanishidagi rolini
ko'rsatib, bunda oksidlovchi stress fonida
kuchayadigan periferik tomirlarning tomir
devorining elastik xususiyatlari va tonusining
pasayishi, antioksidant himoyasi pasayishi va
lipid
metabolizmining
buzilishlari
gematooftalmik kasalliklar rivojlanishi uchun
muhim ahamiyatga egadir. Shuningdek, lipid
peroksidlanish jarayonlarining faollashuvi va
oksidlovchi
stress
dislipoproteinemiya
(umumiy triglitseridlarning yuqori darajasi va
yuqori zichlikdagi lipid fraksiyalarining past
darajasi)
bilan
chambarchas
bog'liqligi
kuzatilgan.
2.
Shuning
uchun
hujayra
membranalarining
lipid
almashinuvining
buzilishi va qon plazmasida antioksidant
himoya
omillarining
kamayishi,
bizning
fikrimizcha, ED boshlanishiga va aterogenez
jarayonlarining faollashishiga yordam beradi.
Oksidlanish stressi ko'rsatkichlarini va qon
zardobining
antioksidant
holatini
mos
keladigan darajalarga (yuqori, o'rta va past)
o'rganish kasallikning rivojlanish xavfini
aniqlash va BOBG bilan og'rigan bemorlarda
davolash samaradorligini baholash imkonini
beradi. Sitoflavinning qon tomir endotelial
funktsiyasi,
oksidlovchi
stress
va lipid
muvozanati
kabi
muhim
patogenetik
jarayonlarga ijobiy ta'siri BOBG patogenetik
terapiyasi va rivojlanishining oldini olish
uchun yangi strategiyani ishlab chiqishga
imkon beradi.
Adabiyotlar
1.
Гусев А.Н., Красногорская В.Н.,
Сорокина Е.В., Гусева Е.В. Результаты
лечения
глаукомной
оптической
нейропатии с использованием препаратов
Цитофлавин и Комбилипен // Cоврем.
технологии в офтальмол. – 2015. – №2. – С.
154-155.
2.
Курышева Н.И., Иртегова Е.Ю.,
Ясаманов А.Н. Роль эндотелиальной
дисфункции
в
прогрессировании
глаукомной оптической нейропатии // Рос.
офтальмол. журн. – 2015. –№2. – С. 34-39.
3.
Малишевская Т.Н., Долгова И.Г.
Возможности коррекции эндотелиальной
дисфункции оксидативного стресса у
пациентов с первичной открытоугольной
глаукомой // Вестн. офтальмол. – 2014. – Т.
130, №5. – СВ. 67-73.
4.
Ризаев Ж.А., Туйчибаева Д.М.
Изучение общего состояния и динамики
первичной
и
общей
инвалидности
вследствие глаукомы взрослого населения в
республики Узбекистан и города Ташкент //
J. Oral Med. Craniofac. Res. – 2020. – №2 (2).
– С. 75-78.
5.
Ризаев Ж.А., Туйчибаева Д.М.
Прогнозирование
частоты
и
распространенности
глаукомы
в
Республике
Узбекистан
//
Журн.
биомедицины и практики. – 2020. – № 6 (5).
– С. 180-186.
6.
Туйчибаева
Д.М.
Основные
характеристики
динамики
показателей
инвалидности вследствие глаукомы в
Узбекистане
//
Офтальмология
//
Офтальмология. Вост. Европа: Междунар.
науч.-практ. журн. – 2022. – Т. 12, №2. – С.
195-204.
https://doi.org/10.34883/PI.2022.12.2.027
7.
Туйчибаева Д.М., Ризаев Ж.А.,
Малиновская И.И. Динамика первичной и
общей заболеваемости глаукомой среди
взрослого
населения
Узбекистана
//
Офтальмология. Вост. Европа: Междунар.
науч.-практ. журн. – 2021. – Т. 11, №1. – С.
27-38.
8.
Туйчибаева Д., Дусмухамедова А.
Диагностическая
роль
оптической
когерентной томографии ангиографии при
первичной открытоугольной глаукомы //
Медицина и инновации. – 2022. – Т. 1, №4.
– С. 44-54.
9.
Chitranshi N., Dheer Y., Abbasi M.
Glaucoma Pathogenesis and Neurotrophins:
Focus on the Molecular and Genetic Basis for
Therapeutic
Prospects
//
Curr.
Neuropharmacol. – 2018. – Vol. 16, №7. – Р.
1018-1035.
10.
McMonnies
C.
Reactive
oxygen
species, oxidative stress, glaucoma and
hyperbaric oxygen therapy // J. Optometry. –
2018; – Vol. 11, №1. – Р. 3-9.
11.
Tuychibaeva D.M., Rizayev J.A.,
Stozharova N.K. Longitudinal changes in the
incidence of glaucoma in Uzbekistan // J.
Оphthalmol. (Ukraine). – 2021. – Vol. 4. – Р.
43-47.
12.
Тuychibaeva
Д.M.
Longitudinal
changes in the disability due to glaucoma in
Uzbekistan // J. Оphthalmol. (Ukraine). –
2022. – Vol. 507, №4. – Р. 12-17.
Цель:
оценка влияния лекарственного
препарата цитофлавин на антиоксидантную
систему и липидный спектр крови у
пациентов с первичной открытоугольной
глаукомой (ПОУГ).
Материал и методы:
обследованы 92 пациента с ПОУГ. В 1-ю
группу вошли 54 пациента, которые
получали
лекарственный
препарат
цитофлавин, 2-ю группу составили 38
больных, которые получали только местное
гипотензивное лечение.
Результаты:
на
фоне традиционной терапии у больных с
ПОУГ
наблюдается
незначительное
снижение уровня МДА в крови, при этом
изучаемые показатели были значительно
выше, чем у здоровых лиц. У больных
ПОУГ прием цитофлавина способствовал
снижению уровня МДА в крови, который
оставался выше контрольных значений
всего на 16%.
Выводы: определение
показателей оксидативного стресса и
антиоксидантного
статуса,
липидного
спектра и компонентов комплемента в
крови у больных ПОУГ позволяет оценить
риск прогрессирования заболевания и
эффективность лечения.
Ключевые
слова:
первичная
открытоугольная глаукома, цитофлавин,
антиоксидантный статус, липидный спектр.
Maqsad:
birlamchi
ochiq
burchakli
glaukoma (POAG) bilan og'rigan bemorlarda
Cytoflavin preparatining antioksidant tizimiga
va qon lipid spektriga ta'sirini baholash.
Material va usullar:
POAG bilan kasallangan
92 bemor tekshirildi. 1-guruhga Cytoflavin
preparatini qabul qilgan 54 nafar bemor, 2-
guruhga faqat mahalliy antihipertenziv davo
olgan 38 nafar bemor kirdi.
Natijalar:
POAG
bilan og'rigan bemorlarda an'anaviy terapiya
fonida
qonda
MDA
darajasining
biroz
pasayishi kuzatiladi, o'rganilgan ko'rsatkichlar
sog'lom
odamlarga
qaraganda
sezilarli
darajada yuqori edi. POAG bilan og'rigan
bemorlarda sitoflavinni qabul qilish qondagi
MDA darajasining pasayishiga yordam berdi,
bu nazorat ko'rsatkichlaridan atigi 16% ga
yuqori bo'ldi.
Xulosa:
POAG bilan og'rigan
bemorlarda oksidlovchi stress va antioksidant
holat ko'rsatkichlarini, qondagi lipid spektri va
komplement
komponentlarini
aniqlash
kasallikning rivojlanish xavfini va davolash
samaradorligini baholashga imkon beradi.
Kalit so'zlar:
birlamchi ochiq burchakli
glaukoma, sitoflavin, antioksidant holati, lipid
spektri.
Objective:
To evaluate the effect of the
drug Cytoflavin on the antioxidant system and
blood lipid spectrum in patients with primary
open-angle glaucoma (POAG).
Material and
methods:
92 patients with POAG were
examined. The 1st group included 54 patients
who received the drug Cytoflavin, the 2nd
group consisted of 38 patients who received
only local antihypertensive treatment.
Results:
Against the background of traditional therapy
in patients with POAG, there is a slight
decrease in the level of MDA in the blood,
while
the
studied
parameters
were
significantly
higher
than
in
healthy
individuals. In patients with POAG, the intake
of cytoflavin contributed to a decrease in the
level of MDA in the blood, which remained
above the control values by only 16%.
Conclusions:
Determination of indicators of
oxidative stress and antioxidant status, lipid
spectrum and complement components in the
blood in patients with POAG allows us to
assess the risk of disease progression and the
effectiveness of treatment.
Key words:
primary open-angle glaucoma,
cytoflavin, antioxidant status, lipid spectrum.
ПРОГНОСТИЧЕСКАЯ ЗНАЧИМОСТЬ НЕЙРОТРОФИЧЕСКИХ И
СОСУДИСТЫХ ФАКТОРОВ РОСТА В РАННЕЙ ДИАГНОСТИКЕ
ДИАБЕТИЧЕСКОЙ РЕТИНОПАТИИ
Урманова Ф.М.
Многопрофильная клиника Ташкентской медицинской академии
На сегодняшний день специалисты
проявляют большой интерес к раскрытию
патогенеза и молекулярного механизма
развития диабетической ретинопатии (ДР).
Американская диабетическая ассоциация
определила диабетическую ретинопатию как
тканеспецифическое
нейроваскулярное
осложнение, включающее прогрессирующее
нарушение
взаимозависимости
между
несколькими типами клеток сетчатки [3,4].
Нейротрофический фактор головного
мозга BDNF и сосудистый фактор роста
(VEGF), имеющие регуляторный контроль
различных сигнальных путей, играют
решающую роль в активации нейро- и
ангиогенеза.
Многочисленными
исследованиями доказано, что BDNF может
стимулировать ангиогенез, опосредованный
VEGF.
Были
обнаружены
различные
промежуточные молекулы ниже BDNF для
регуляции
секреции
VEGF.
Доказана
определенная
закономерность,
проявляющаяся повышением активации
факторов роста VEGF на ранних стадиях
ДР
как
проявление
компенсаторных
механизмов [5-7].
Ишемические состояния и снижение
уровня BDNF при ДР приводят к
нейродегенерации
и
высвобождению
провоспалительных цитокинов [1,2], в
результате экспрессия VEGF и ангиогенез
ослабляются. Однако пролонгированное
высвобождение
VEGF,
секретируемого
клетками
ретинального
пигментного
эпителия, приведет к микрососудистым
осложнениям и в конечном итоге к
