ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2012
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
84
И
.
Рустамбеков
Юридик
фанлар
номзоди
ДОМЕН
НОМЛАРИГА
ОИД
НИЗОЛАРНИ
ҲАЛ
ҚИЛИШНИНГ
ЧЕТ
ЭЛ
ТАЖРИБАСИ
ҲАҚИДА
Бутун
дунё
бўйлаб
юқори
ахборот
технологияла
-
рининг
ривожи
,
хусусан
Интернет
тармоғининг
вужудга
келиши
ва
ривожланиши
жамиятда
янги
ижтимоий
му
-
носабатлар
вужудга
келишига
олиб
келди
.
Хусусан
Интернет
тармоғида
мавжуд
домен
номлари
,
уларга
бўлган
ҳуқуқ
масаласи
дунё
бўйлаб
мунозараларни
вужудга
келтириб
,
домен
номлари
эгалари
ўртасидаги
низолар
вужудга
келишига
олиб
келмоқда
.
Ҳозирги
замон
кўплаб
мамлакатлар
миллий
қонунчилиги
жавобгарнинг
домен
номидан
фойдаланишга
бўлган
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларига
лозим
даражада
эътибор
бермайди
,
ҳолбуки
бу
UDRP
1
халқаро
таомиллари
доирасида
қарор
қабул
қилишда
биринчи
даражали
аҳамият
касб
этади
.
Сиёсатни
ишлаб
чиқишдан
мақсад
доменларни
ҳуқуқ
эгасига
сотиш
мақсадида
рўйхатдан
ўтказиш
амалиётига
тўсқинлик
қилиш
бўлгани
боис
,
унда
турли
хил
индивидуаллаштириш
воситалари
ўртасида
низоларни
ҳал
қилиш
механизмлари
назарда
тутилмаган
.
Шу
нуқтаи
назардан
келиб
чиқиб
жавобгарда
домен
номига
мустақил
ҳуқуқнинг
мавжудлиги
даъвогарнинг
домен
номини
бериш
ҳақидаги
аризасини
қаноатлантириш
рад
этилишига
сабаб
бўлиши
лозим
деб
айтиш
мумкин
.
Ушбу
холатни
тасдиқловчи
бир
қанча
қарорлар
ҳам
мавжуд
.
Мас
.,
avnet.net
доменини
беришга
доир
ишда
(Avnet, Inc. v.
Aviation
Network,
Inc.
WIPO,
D2000-0046
2
)
жавобгарнинг
расмий
номи
Aviation Network Inc.
бўлган
. CellControI Biomedical Laboratories GmbH v.
Mike Flowers, WIPO, D2000-1257
ишида
3
домендан
жавобгар
илгари
ўзи
ишлаб
чиққан
дастурий
таъминотни
белгилаш
учун
фойдаланганлигининг
аниқланиши
қарор
унинг
фойдасига
чиқарилишига
сабаб
бўлган
. USA Video Interactive Corporation v. B.G.
Enterprises, WIPO, D2000-1052
ишида
4
доменни
беришнинг
рад
этилишига
домен
номи
даъвогарда
товар
белгисига
бўлган
ҳуқуқ
пайдо
бўлишидан
олдинроқ
рўйхатдан
ўтказилганлиги
сабаб
бўлган
.
Scientologie.org
домен
номини
беришга
доир
ишда
(Re-
ligious Technology Center v. Freie Zone E. V WIPO,
D2000-0410
5
)
жавобгар
кейинчалик
домен
номини
рўйхатдан
ўтказишда
фойдаланилган
ном
билан
китобни
нашр
этиш
ҳуқуқига
самарали
таянган
.
1
Uniform Domain Name Dispute Resolution Policy (UDRP) –
домен
номларига
доир
низоларни
кўриб
чиқиш
ягона
сиёсати
;
Бутунжаҳон
Интеллектуал
мулк
ташкилоти
томонидан
ишлаб
чиқилган
ҳужжат
.
2
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html'2000/d2000-
0046.html
3
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
1257.html
4
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
1052.html
5
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/htmJ/2000/d2000-
0410.html
America Online, Inc. v. Vadim Eremeev, WIPO, D2001-
0003
ишида
6
россиялик
жавобгар
домен
номидан
тижорат
мақсадида
фойдаланганлигини
исбот
қилиб
берган
ва
бу
унинг
домен
номидан
фойдаланишдан
қонуний
манфаати
тан
олинишига
кўмаклашган
. CPR
институти
томонидан
кўрилган
ишда
арбитр
: “
Муайян
доменни
биринчи
бўлиб
рўйхатдан
ўтказган
ҳар
ким
тармоқда
ҳар
қандай
виждонли
фаолиятни
домен
номи
билан
айний
бўлган
товар
белгисини
рўйхатдан
ўтказиш
заруриятисиз
амалга
ошириши
мумкин
”,
деб
таъкидлаган
(CPR Institute, CPR0232).
Шуни
қайд
этиш
лозимки
,
жавобгарда
қонуний
манфаат
мавжудлиги
унинг
виждонсизлиги
билан
айниқса
узвий
боғлиқ
.
Бунда
домен
номидан
фойдаланишга
қонуний
ҳуқуқнинг
мавжудлиги
эмас
,
балки
низо
чиққунга
қадар
домендан
амалда
виждонли
фойдаланилгани
ҳал
қилувчи
аҳамият
касб
этади
.
Жавобгар
домен
номига
ўхшаш
фирма
номи
,
шахсий
исм
,
тахаллус
,
рақаб
,
аббревиатура
ёки
ҳатто
товар
белгисига
бўлган
ҳуқуққа
эга
бўлса
,
бундай
ҳуқуқнинг
ўзи
Сиёсат
мазмуни
бўйича
домендан
фойдаланишдан
қонуний
манфаатни
яратмайди
.
Агар
трибунал
домен
номи
рўйхатдан
ўтказилгунга
ёки
низоли
белгили
номдан
фойдаланишга
асосланган
фаолият
бошлангунга
қадар
унинг
маъмури
ҳуқуқ
эгаси
ҳақида
билган
ва
номдан
фойдаланишга
ҳуқуқий
замин
яратишга
виждонсизларча
ҳаракат
қилганини
аниқлаган
бўлса
,
қарор
даъвогар
фойдасига
қабул
қилинган
.
Бу
жиҳатдан
madonna.com
домени
бўйича
чиқарилган
қарор
диққатга
сазовор
(Madonna Ciccone,
p/k/a Madonna v. Dan Parisi and "Madonna.com", WIPO,
D2000-0847
7
).
Доменни
бериш
тўғрисидаги
қарор
асосланар
экан
,
трибунал
шундай
деб
кўрсатди
: “
Ўз
-
ўзидан
равшанки
,
жавобгар
ўз
нуқтаи
назарини
Сиёсатга
мувофиқ
ўзининг
имтиёзли
ҳуқуқини
намойиш
этиш
учун
товар
белгисини
рўйхатдан
ўтказганлигига
ҳавола
қилиш
йўли
билан
асослаши
мумкин
.
Аммо
,
товар
белгисини
рўйхатдан
ўтказишнинг
ўзи
Сиёсат
мазмунига
мувофиқ
қонуний
манфаатни
яратади
деган
хулосага
келиш
янглишишдан
бошқа
нарса
бўлмас
эди
.
Агар
Америкада
жойлашган
жавобгар
ўз
товар
белгисини
Тунисда
рўйхатдан
ўтказиб
,
америкалик
даъвогарга
нисбатан
ўз
“
ҳуқуқлари
”
ни
даъво
қила
олса
, ICANN
тартиб
-
таомилларини
бефойда
деб
тан
олиш
керак
бўлар
эди
.
Ҳуқуқ
амалда
юзага
келиши
учун
ишнинг
ҳолатларидан
Сиёсатнинг
қўлланилишини
четлаб
ўтиш
мақсадида
эмас
,
балки
рўйхатдан
ўтказиш
амалга
оширилган
ҳудудда
виждонли
фойдаланиш
учун
товар
белгиси
рўйхатдан
ўтказилганлиги
келиб
чиқиши
лозим
.
Айни
ҳолда
жавобгар
Тунисда
рўйхатдан
ўтказиш
фақат
ўзининг
домен
номидан
фойдаланишга
доир
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
мақсадида
амалга
оширилганини
тан
олади
.
Товар
белгисини
Тунисда
рўйхатдан
ўтказиш
жавобгарнинг
аризасига
биноан
бирон
-
бир
жиддий
текширувсиз
амалга
оширилган
.
Тунисда
рўйхатдан
ўтказиш
халқаро
шартномага
мувофиқ
тан
олинса
-
да
,
у
Тунисдан
ташқарида
6
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/htmJ/2001/d2001-
0003.html
7
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0847.html
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2012
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
85
қонуннинг
бузилиши
эҳтимолини
истисно
этмайди
.
Бундай
ҳолларда
жавобгар
товар
белгисини
Тунисда
рўйхатдан
ўтказгани
ўз
-
ўзича
унинг
виждонсизлиги
далили
деб
ҳисобланиши
мумкин
,
зеро
қонунга
хилоф
рўйхатдан
ўтказишни
оқлаш
учун
важ
ҳисобланади
.
Бизнинг
фикримизча
,
бундай
ҳолларда
белгининг
рўйхатдан
ўтказилгани
жавобгарда
қонуний
манфаат
мавжудлигининг
далили
ҳисобланмайди
”.
Бошқа
бир
ишда
Россияда
рўйхатдан
ўтказилган
компания
жавобгар
сифатида
иштирок
этар
экан
,
ўз
ҳуқуқлари
ва
қонуний
манфаатларини
асослаш
учун
ўзининг
фирма
номига
бўлган
ҳуқуқига
,
шунингдек
eternit.com
домен
номи
билан
мувофиқ
келувчи
товар
белгисини
рўйхатдан
ўтказиш
учун
патент
идорасига
берилган
аризага
ишора
қилган
.
Трибунал
мазкур
ҳолатлар
Россия
ташкилотида
домендан
фойдаланишга
бўлган
қонуний
ҳуқуқлар
юзага
келишини
назарда
тутишини
тан
олмаган
,
лекин
бундай
хатти
-
ҳаракатлар
одатдаги
киберсквоттерларга
хос
эмаслигини
таъкидлаган
(
ЕТЕХ
Group Societe
Anonyme, Eternit N.V., Eternit A.G. v. Eternit, WIPO,
D2002-0090
1
).
Пировардида
жавобгарнинг
виждонсиз
хатти
-
ҳаракатлари
исбот
қилинмаганлиги
туфайли
домен
номини
даъвогарга
(
Бельгия
компаниясига
)
бериш
рад
этилган
.
Koala Web Design v Patricia Rodrigues d/b/a Koala
Web
Design,
NAF,
FA96333
ишида
2
(koalawebdesign.com)
арбитр
ўхшаш
хизматлар
кўрсатиш
учун
фойдаланилган
домен
маъмури
рўйхатдан
ўтказиш
вақтида
даъвогарнинг
сайти
мавжудлигидан
хабардор
бўлиши
лозим
эди
,
деган
хулосага
келиб
,
домен
номини
Интернет
тармоғида
фойдаланилган
рўйхатдан
ўтказилмаган
товар
белгисининг
эгасига
бериш
тўғрисида
қарор
қабул
қилган
.
SunFest of Palm Beach County, Inc. v. Electronic
System Technologies, Inc. et al., WIPO, D2000-0631
ишида
3
трибунал
жавобгар
низоли
доменларни
рўйхатдан
ўтказар
экан
,
даъвогарнинг
ҳуқуқларидан
хабардор
бўлган
ва
унинг
рўйхатдан
ўтказилган
товар
белгилари
ҳақида
билиши
лозим
бўлган
,
деган
тўхтамга
келган
.
Арбитрлар
томонидан
қабул
қилинган
ёндашувга
мувофиқ
домен
номидан
жавобгар
рўйхатдан
ўтказиш
вақтигача
қонуний
асосларда
ва
даъвогарнинг
ҳуқуқларини
бузмасдан
бўлғуси
домен
номидан
товарларни
сотиш
,
ишларни
бажариш
ёки
хизматлар
кўрсатиш
учун
(
мас
.,
расмий
фирма
номи
ёки
рўйхатдан
ўтказилмаган
шартли
белгили
ном
сифатида
)
фойдаланган
бўлса
,
бундай
фойдаланиши
виждонли
деб
эътироф
этилади
.
Жавобгар
,
агар
унинг
товарлари
(
ишлари
,
хизматлари
)
бошқа
ҳудудда
тарқатилаётган
бўлса
ёки
у
бўлғуси
домен
номидан
даъвогарнинг
товар
белгиси
рўйхатдан
ўтказилмаган
соҳаларда
фойдаланса
,
даъвогарнинг
ҳуқуқларини
бузмайди
.
Бошқача
қилиб
айтганда
,
Сиёсат
ўхшаш
шартли
белгили
номдан
иқтисодий
фаолиятнинг
турли
соҳаларида
параллел
фойдаланилишига
йўл
қўяди
.
Бу
ҳолда
домендан
1
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2002/d2002-
0090.html
2
Қаранг
: http://www.arbforum.com/domains/decisions/96333.htm
3
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0631.html
фойдаланишда
жавобгар
тармоқдан
фойдаланувчиларда
даъвогар
билан
ўхшашлик
тасаввурини
атайлаб
уйғотмаслиги
керак
.
Агар
жавобгар
тегишли
домен
номидан
у
рўйхатдан
ўтказилгунга
қадар
домен
сифатида
фойдаланмаган
бўлса
,
унинг
ҳаракатлари
муайян
ҳолатларда
инсофли
деб
топилиши
мумкин
.
Бунинг
учун
домен
маъмури
даъвогар
ва
унинг
товар
белгиси
мавжудлигини
билмагани
(
ва
билиши
мумкин
ҳам
бўлмагани
)
ни
исбот
қилиб
бериш
талаб
этилади
.
Бундай
ҳолларда
далиллар
сифатида
кўпинча
домен
номида
қўлланилган
сўзлар
даъвогар
жойлашган
мамлакатда
кенг
ишлатилиши
ва
уларнинг
сайт
мазмуни
билан
амалда
боғлиқлиги
амал
қилади
.
Мас
., “
Коммерсантъ
”
ноширлик
уйи
иштирокидаги
ишда
(ZAO Kommersant Publishing House v. Stanley
Tobiason,
WIPO,
D2002-0531
4
)
трибунал
гарчи
“
коммерсант
”
сўзи
Россияда
жинс
билдирувчи
ва
кенг
ишлатиладиган
сўз
бўлса
-
да
,
жавобгар
(
АҚШ
фуқароси
)
нинг
домендан
фойдаланишдан
қонуний
манфаатдорлиги
ундан
рус
тили
ва
унинг
манбалари
билан
боғлиқ
ҳолда
фойдаланилган
тақдирдагина
юзага
келиши
мумкин
эди
деган
хулосага
келган
.
Агар
сўз
сунъий
йўл
билан
яратилган
бўлса
(
қисқартмалар
бундан
мустасно
),
шундай
бир
қоида
қўлланиладики
,
унга
мувофиқ
мазкур
сўзнинг
ўзлаштирилгани
жавобгар
даъвогар
ҳақида
билганини
ва
у
билан
ассоциациялар
уйғотиш
ва
шунинг
ҳисобига
ўз
сайтига
ташриф
буюрувчиларни
жалб
этишга
ҳаракат
қилганини
назарда
тутади
(Telstra Corporation
Limited v. Nuclear Marshmallows, WIPO, D2000-0003
5
).
Мустақил
ҳуқуқ
бўлмагани
ҳолда
жавобгарнинг
номдан
фойдаланишдан
қонуний
манфаатдорлигини
тасдиқлашга
қодир
бўлган
яна
бир
далил
домен
номидан
фойдаланиш
билан
боғлиқ
бизнес
-
режанинг
мавжудлиги
бўлиши
мумкин
,
башарти
айни
шу
домен
номини
танлаш
учун
жиддий
сабаб
мавжудлигини
тасдиқловчи
далиллар
тақдим
этилган
,
мас
.,
сўз
кенг
ишлатилиши
ва
машҳур
товар
белгилари
билан
тўғридан
-
тўғри
алоқа
йўқлиги
исбот
қилиб
берилган
,
шунингдек
жавобгар
мазкур
режани
амалга
ошириш
чораларини
кўрганини
тасдиқловчи
далиллар
тақдим
этилган
бўлса
(Unitil Resources, Inc. v Robert Ampe,
NAF, FA 93553
6
).
Бошқа
бир
иш
(VAT Holding AG v.
Vat.com,
WIPO,
D2000-0607
7
)
бўйича
трибунал
жавобгарнинг
vat.com
домен
номини
кейинчалик
“
қўшилган
қиймат
солиғига
бағишланган
онлайн
марказини
яратиш
”
ниятида
рўйхатдан
ўтказганлиги
ҳақидаги
важларига
қўшилган
8
.
Домен
номи
рўйхатдан
ўтказилганидан
сўнг
узоқ
вақт
мобайнида
ундан
Интернет
-
сайтни
яратиш
учун
фойдаланишга
тайёргарлик
кўрилмагани
ёки
унинг
кенг
сотувга
қўйилгани
аксарият
ҳолларда
арбитрлар
жавобгарда
домен
номига
ҳуқуқлар
мавжуд
эмас
деган
хулосага
келишларига
сабаб
бўлган
(
масалан
, ZAO
4
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2002/d2002-
0531.html
5
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0003.html
6
Қаранг
: http://www.arbforum.com/domains/decisions/93553.htm
7
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/hmil/2000/d2000-
0607.hmil
8
VAT (value added tax)
аббревиатураси
инглиз
тилида
қўшилган
қиймат
солиғини
англатади
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2012
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
86
Kommersant Publishing House v. Stanley Tobiason,
WIPO, D2002-0531
1
; Yandex Technologies Ltd, Comptek
International Ltd, Yandex Inc. v. Law Bureau of Moscow
City Collegium of Advocates, WIPO, D2001-1486
2
).
Арбитр
philipssales.com
домени
бўйича
чиқарган
қарорида
қайд
этганидек
, “
жавобгар
домен
номига
эгалик
қилганлигининг
ўзи
ундан
фойдаланишга
бўлган
бирон
-
бир
ҳуқуқ
ёки
қонуний
манфаатни
яратмайди
” (Koninklijke Philips Electronics N.V. v.
NicNax, WIPO, D2001— 1245
3
).
Айрим
ҳолларда
кенг
ишлатиладиган
оддий
сўзларни
кейинчалик
сотиш
мақсадида
домен
номлари
сифатида
оммавий
тарзда
рўйхатдан
ўтказган
жавобгарлар
рўйхатдан
ўтказиш
вақтида
улар
даъвогарнинг
ҳуқуқларини
бирон
-
бир
тарзда
бузиш
мақсадини
кўзламаганларига
трибунални
ишонтиришга
муваффақ
бўлганлар
.
Умуман
олганда
бир
қатор
ишларда
арбитрлар
қиммати
асосан
тегишли
сўз
одатдаги
маъносида
кенг
ишлатилиши
билан
белгиланадиган
домен
номларини
сотишдан
даромад
олиш
жавобгарларнинг
фаолиятини
виждонли
деб
ҳисоблаш
имкониятини
беради
деган
хулосага
келганлар
(
масалан
, Cream Holdings Ltd. v.
Nat'l Internet Source, Inc., WIPO, D2001-0964
иши
4
;
Michael Leslie Jones a/k/a Mick Jones v. Stephen
Gregory, NAF, FA125747
иши
5
).
Бу
масалада
амалиёт
зиддиятларга
тўла
.
Агар
жавобгар
рўйхатдан
ўтказилган
домен
номи
учун
сайтни
яратишга
киришган
бўлса
,
бу
амалда
ундан
фойдаланишга
бўлган
ҳуқуқларни
яратувчи
ҳаракатлар
сифатида
эътироф
этилган
.
Мас
., Penguin
Books Limited v. The Katz Family and Anthony Katz,
WIPO, D2000-0204
иши
6
бўйича
чиқарилган
қарорда
шундай
дейилган
: “
Сайтни
яратиш
учун
бирон
-
бир
минимал
талабларни
белгилашга
ҳар
қандай
уриниш
айбсиз
маъмурларга
ўз
домен
номларига
эгалик
қилишнинг
дастлабки
шарти
сифатида
жиддий
иқтисодий
харажатлар
юклатилишини
англатиши
мумкин
”.
Айрим
ишлар
бўйича
жавобгарлар
ҳаракатларининг
қонунийлиги
трибуналлар
томонидан
домен
номи
сифатида
домен
маъмурининг
тахаллусидан
ёки
ҳатто
унинг
уй
ҳайвонининг
лақабидан
фойдаланилгани
билан
оқланган
.
Penguin Books Limited v. The Katz Family and
Anthony Katz, WIPO, D2000-0204
ишида
7
жавобгар
узоқ
йиллар
мобайнида
“
пингвин
”
лақаби
билан
машҳур
бўлганига
трибунални
ишонтиришга
муваффақ
бўлган
.
1
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2002/d2002-
0531.html
2
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d2001-
I486.html
3
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/200I/d2001-
1245.html
4
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d2001-
0964.html
5
Қаранг
:
http://www.arbforum.com/domains/decisions/125747.htm
6
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0204.html
7
Қаранг
:http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0204.html
Трибунал
ўз
лақаби
акс
эттирилган
домен
номини
рўйхатдан
ўтказиш
қонунийдир
деган
хулосага
келган
:
“
Бундай
фойдаланиш
даъвогарнинг
интеллектуал
мулк
объектларига
бўлган
қайсидир
ҳуқуқларини
бузиши
ёки
бузмаслиги
масаласини
ҳал
қилиш
мазкур
маъмурий
трибунал
ваколатига
кирмайди
ва
бошқа
органга
кўриб
чиқиш
учун
топширилиши
лозим
”.
Аммо
Gordon Sumner, p/k/a Sting v. Michael Urvan,
WIPO, D2000-0596
ишида
8
жавобгарнинг
шунга
ўхшаш
далиллари
рад
этилган
.
Иш
бўйича
чиқарилган
қарорда
шундай
деб
кўрсатилган
:
“
Жавобгар
ўйинларда
иштирок
этиш
учун
“sting”
ёки
“=sting=”
номидан
фойдалангани
у
4(c)(ii)
параграфда
назарда
тутилганидек
домен
номи
орқали
“
кенг
машҳур
”
бўлганини
англатмайди
.
Сўзнинг
ўзи
ифодали
эмас
ва
кибермаконда
ундан
кўпчилик
фойдаланса
керак
.
Амалда
бу
сўз
жавобгарни
машҳур
қилишдан
ҳам
кўра
унга
анонимликни
таъминлайди
”.
Россиялик
жавобгар
иштирокидаги
ишда
арбитр
унинг
“
Глюкотроль
”
деган
ғалати
лақабга
ҳаволасини
ишонарли
эмас
деб
топиб
,
шунга
ўхшаш
позицияни
эгаллаган
(Pfizer Inc. v. Ivan Glukhov (Glucotrol
Administrator WWW Server), WIPO D2001-1465
9
).
Vanguard Medica Limited v. Theo McCormiek, WIPO,
D2000-0067
ишида
10
арбитр
,
унинг
ўз
иқрорига
кўра
,
ўзининг
доменидан
фойдаланишдан
манфаатдорлигини
ўз
итининг
лақабига
ишора
қилиш
билан
асослашга
ҳаракат
қилган
жавобгарнинг
важларини
рад
этиш
учун
асослар
топа
олмаган
.
Арбитр
Сиёсат
доирасида
низоларни
кўриб
чиқишнинг
табиати
жавобгарни
сўроқ
қилишга
ёки
у
баён
қилган
тусмолнинг
ҳаққонийлигини
ўзгача
йўл
билан
текширишга
йўл
қўймаслигини
қайд
этди
.
Ўхшаш
ҳолатларга
эга
бўлган
бошқа
бир
ишни
(Finter Bank Zurich v. Gianluca Olivieri, WIPO, D2000-
0091
11
)
кўриб
чиқишда
трибунал
қарама
-
қарши
нуқтаи
назардан
келиб
чиқди
: “1958
йилда
таъсис
этилган
,
Швейцарияда
уч
филиалга
эга
бўлган
ва
сўнгги
уч
йил
мобайнида
тармоқда
кўп
сонли
сайтлар
очган
Цюрихдаги
ўртача
банк
манфаатлари
...
кейинроқ
сайтни
ўз
уй
ҳайвонининг
лақаби
билан
номлаган
рўйхатдан
ўтказувчининг
манфаатларидан
устун
бўлишга
лойиқроқдир
”.
Сиёсатнинг
амалий
аҳамиятга
молик
бўлган
яна
бир
масаласи
товар
белгисига
бўлган
ҳуқуқларнинг
эгаси
ёки
унинг
хатти
-
ҳаракатлари
танқид
қилинувчи
сайтни
яратишда
мазкур
шахснинг
товар
белгисидан
фойдаланишга
йўл
қўйилиши
ёки
йўл
қўйилмаслиги
масаласидир
.
Аксарият
арбитрлар
фикрига
кўра
,
ақлга
мувофиқ
танқид
ва
пайровга
йўл
қўйилади
.
Бу
масала
бўйича
диққатга
сазовор
қарорлардан
бири
Bridgestone
Firestone, Inc, Bridgestone/Firestone Research, Inc and
Bridgestone Corporation v. Jack Myers, WIPO, D2000-
8
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0596.html
9
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d2001-
1465.html
10
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0067.html
11
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.mt/domains/decisions/html/2000/d2000-009!
.html
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2012
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
87
0190
иши
бўйича
чиқарилган
1
.
Жавобгар
ўзининг
собиқ
иш
берувчисини
танқид
қилиш
учун
bridgestone-
firestone.net
доменидан
фойдаланган
,
сайтдаги
форум
саҳифасида
эса
даъвогарлар
ва
ҳатто
жавобгарнинг
ўзи
ҳақида
ижобий
ва
салбий
фикрлар
ифодаланган
.
Жавобгар
сайтни
яратиш
учун
.net
2
зонасини
танлагани
ва
бош
саҳифада
сайт
расмий
эмаслиги
ҳақида
ахборотни
жойлаштиргани
туфайли
,
шикоятни
қаноатлантириш
рад
этилган
.
Бунда
иш
бўйича
чиқарилган
қарорда
жавобгарнинг
ҳаракатларида
даъвогарларнинг
товар
белгисини
камситишга
тўғри
қасд
мавжуд
эмаслиги
кўрсатилган
.
Амалиётда
яратилган
яна
бир
ёндашувга
мувофиқ
танқиднинг
сифати
бундай
танқид
Сиёсат
доирасида
муҳофаза
қилиниши
ёки
қилинмаслиги
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилишда
аҳамиятга
эга
бўлмайди
.
Шунга
ўхшаш
ишлардан
бирини
кўриб
чиққан
трибунал
асарнинг
бадиий
қимматига
баҳо
бериш
судьянинг
иши
эмас
,
чунки
гениал
асарлар
кўпинча
жамоатчилик
томонидан
аввал
рад
этилади
,
деб
таъкидлаган
(Wal-
Mart Stores, Inc. v.
Wal-Martcanadasucks.com
and Ken-
neth J. Harvey, WIPO, D2000-1104
3
). Robo Enterprises,
Inc. v. Ronald G. Daringer, NAF, FA96375
ишида
4
три
-
бунал
жавобгарнинг
сайтидаги
ва
адресли
ҳаволалар
мавжуд
бўлган
ресурслардаги
танқидий
фикрлар
воқеликка
зид
бўлса
ҳам
айни
ҳол
туҳматга
эмас
,
балки
киберсквоттерларга
қарши
курашишга
қаратилган
Сиёсат
мазмунига
мувофиқ
виждонсизлик
ҳисобланмайди
,
деб
кўрсатди
.
Ahmanson Land Company v. Save Open Space and
Electronic Imaging Systems, WIPO, D2000-0858
ишида
5
трибунал
жавобгарда
қонуний
манфаат
мавжуд
,
чунки
унинг
домени
сайтидан
даъвогар
компаниясининг
ривожланиш
стратегиясини
танқид
қилиш
учун
майдонча
сифатида
фойдаланилган
,
деган
қарорга
келди
.
Шу
билан
бир
вақтда
, “
нотижорат
мақсадларида
қонуний
ва
виждонли
фойдаланиш
мавжудлиги
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилишда
Сиёсатга
мувофиқ
ҳуқуқ
эгасининг
манфаатларини
бутун
жамият
манфаатлари
билан
солиштириш
талаб
этилади
”,
деб
таъкидланди
.
Айрим
ишлар
бўйича
арбитрлар
доменларни
,
улардан
мустақил
танқид
мақсадларида
фойдаланилганига
қарамай
,
даъвогарларга
бериш
тўғрисида
қарор
чиқарганлар
.
Доменларни
танқид
мақсадларида
рўйхатдан
ўтказиш
ҳуқуқига
шубҳа
билдирилмаган
бўлса
-
да
,
бунда
домен
номлари
сайтларнинг
асл
мазмуни
табиатини
акс
эттириши
лозим
ва
фойдаланувчиларда
домен
номининг
ҳақиқий
маъмури
хусусида
янглиш
фикр
туғилишига
имконият
яратмаслиги
керак
,
деган
тўхтамга
келинган
(Compagnie de Saint Gobain v. Corn-Union Corp WIPO,
1
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0190.html
2
Тармоқнинг
тижорат
фаоллиги
соҳаси
сифатида
яратилган
.
СОМ
зонасидан
фарқли
ўлароқ
, .net
зонаси
аввалбошданоқ
Интернет
-
хизматларнинг
провайдерлари
фойдаланиши
учун
мўлжалланган
.
3
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
1104.html
4
Қаранг
: http://www.arbforam.com/domains/decisions/96375.htm
5
Қаранг
:
t/domains/decisions//html/2000/d2000-
0858.h
пт
iI
D2000-0020
6
; Nik Carter v. The Afternoon Fiasco, WIPO,
D2000-0658
7
).
.com
зонасида
доменлардан
танқид
мақсадларида
фойдаланишда
жавобгарларда
қонуний
манфаатлар
мавжудлиги
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилишда
арбитрлар
,
одатда
,
салбий
жавоб
берадилар
.
Мас
.,
The New York Times Company v. New York Internet
Servises,
WIPO,
D2000-1072
ишида
8
трибунал
жавобгарда
даъвогарнинг
нашрида
эълон
қилинган
мақолалар
хусусида
ўз
фикрини
билдириш
қонуний
ҳуқуқи
,
шунингдек
даъвогарнинг
номини
сайтда
зикр
этиш
ва
ҳатто
унда
даъвогарнинг
товар
белгисини
акс
эттириш
ҳуқуқи
мавжуд
бўлса
-
да
,
лекин
бу
жавобгар
даъвогарнинг
товар
белгисидан
тармоқда
манзил
сифатида
фойдаланиш
ҳуқуқи
борлигини
англатмайди
,
деган
хулосага
келган
.
Ҳолбуки
,
қидирув
сатрига
«newyorktimes.com»
ни
киритган
фойдаланувчи
даъвогарнинг
расмий
сайтига
киришни
хоҳласа
керак
.
Бунда
расмий
сайтга
гиперишоратлар
мавжудлиги
ҳуқуқий
аҳамият
касб
этмайди
.
Бошқа
бир
ишда
трибунал
шунга
ўхшаш
хулоса
чиқариб
,
ўз
фикрини
ифодалаш
эркинлиги
низоли
домен
номига
бўлган
ҳуқуқ
ёки
қонуний
манфаатни
англатмаслигини
таъкидлаган
(Gallo, Supra, Brandon Dunes L. P. v.
Default Data.com, WIPO,D2000-0431
9
).
Кўриб
чиқилган
ишларнинг
айримларида
трибуналлар
жавобгарларнинг
сайтларида
танқиддан
ташқари
тижорат
фаолияти
унсурларига
ҳам
дуч
келганлар
.
Бу
ерда
ҳам
арбитрларнинг
фикрларида
тафовутларни
кузатиш
мумкин
.
Мас
.,
Миллий
Форум
чиқарган
қарорда
битта
тижорат
баннерининг
мавжудлиги
фойдаланишнинг
виждонлилигини
истисно
этиши
мумкин
эмаслиги
кўрсатиб
ўтилган
(Daniel J. Quirk v. Michael J. Maccini, NAF, FA 94964
10
),
Бутунжаҳон
Интеллектуал
мулк
ташкилоти
Марказининг
трибунали
эса
шунга
ўхшаш
вазиятда
бутунлай
қарама
-
қарши
тўхтамга
келган
(The New York
Times Company v. New York Internet Servises, WIPO,
D2000-1072
11
).
Танқидий
фикрлар
жавобгарнинг
товар
белгиси
билан
ўхшаш
домен
номларини
сотиш
ҳақидаги
таклифлар
фонида
билдирилганида
,
танқиддан
бундай
фойдаланиш
ҳам
виждонли
деб
топилмаган
(PG&E Corporation v. Samuel Anderson and PGE in the
Year 2000, WIPO, D2000-1264
12
).
Дистрибьютор
,
лицензиат
ёки
дилернинг
қонуний
йўл
билан
эгалланган
товарларни
сотишда
домен
номидан
фойдаланишга
бўлган
ҳуқуқи
тўғрисидаги
6
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/hhnl/2000/d2000-
0020.html
7
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0658.html
8
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
1072.html
9
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0431.html
10
Қаранг
:
http://www.arbforum.com/domains/decisions/94964.htm
11
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
1072.html
12
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decision»btml/2000/d2000-
1264.html
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2012
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
88
масала
ҳам
баҳслидир
.
Трибуналлар
бу
хусусда
ҳам
ҳар
хил
қарорлар
чиқарганлар
.
Мас
., The Stanley Works and Stanley Logistics, Inc.
v. Camp Creek, WIPO, D2000-0113
ишида
1
арбитр
даъвогарнинг
товар
белгисидан
унинг
товарларини
сотишда
фойдаланиш
у
билан
келишилгани
жавобгарда
мазкур
белгидан
домен
номи
сифатида
фойдаланиш
ҳуқуқи
юзага
келиши
учун
етарли
эмаслигини
кўрсатган
.
Бошқа
бир
ишда
трибунал
бутунлай
қарама
-
қарши
нуқтаи
назарни
илгари
сурган
(Canon U.S.A. Inc., Astro Business Solutions, Inc. and
Canon Information Systems, Inc. v. Richard Sims, WIPO,
D2000-0819
2
).
Қарорда
жавобгар
“Canon”
товар
белгисидан
фойдаланиши
АҚШ
қонунчилиги
томонидан
тан
олинадиган
ўзганинг
товар
белгисини
шахс
сотаётган
товарларни
ифодалаш
воситаси
сифатида
зикр
этиш
ҳуқуқи
доирасида
амалга
оширилгани
таъкидланган
.
OKI Data Americas, Inc. v. ASD, Inc, WIPO, D2001-
0903
ишида
3
арбитр
домен
номига
ҳуқуқ
вужудга
келиши
учун
дилер
товар
белгисининг
эгаси
билан
ўз
муносабатлари
ҳақида
сайт
саҳифаларида
харидорларни
лозим
даражада
хабардор
этиши
лозим
,
бунда
у
ўхшаш
домен
номларининг
барчасини
ўз
қўлида
жамлашга
ҳаракат
қилмаслиги
керак
,
деган
тўхтамга
келган
.
Яна
бир
низода
трибунал
дилернинг
домендан
фойдаланиш
ҳуқуқини
тан
олган
,
чунки
даъвогар
арз
билан
мурожаат
этгунга
қадар
жавобгар
домендан
икки
йил
мобайнида
фойдаланган
ва
бу
даъвогарда
ҳеч
қандай
эътироз
уйғотмаган
(Draw-Tite, Inc. v.
Pittsburgh Spring, Inc., WIPO, D2000-0017
4
).
Дилер
ваколатларининг
ҳақиқийлиги
ёки
ҳажми
тўғрисида
низо
чиққан
ҳолларда
трибуналлар
бундай
низолар
Сиёсат
доирасида
ҳал
қилиниши
мумкин
эмас
,
деган
хулосага
келганлар
.
Мас
., Cellular One
Group v. Vanguard Cellular Systems, Inc., WIPO, D2000-
0268
ишида
5
трибунал
шундай
деб
кўрсатган
:
“
Даъвогарнинг
иқрорига
кўра
,
жавобгар
лицензияга
мувофиқ
товар
белгиларининг
ҳеч
бўлмаса
биттасига
нисбатан
айрим
ҳуқуқларга
эга
бўлган
.
Лицензияга
мувофиқ
жавобгар
қандай
ҳуқуқларга
эга
бўлмасин
...
бу
ҳуқуқлар
ва
уларга
мувофиқ
келувчи
жавобгарлик
чоралари
Сиёсатда
белгиланган
тартиб
-
таомиллар
доирасидан
четга
чиқади
ва
суд
томонидан
аниқланиши
лозим
”.
Жавобгарлар
номли
белгидан
фойдаланиш
ваколатларини
учинчи
шахслардан
олганларига
ишора
қилувчи
даъволар
алоҳида
тоифадаги
ишлар
ҳисобланади
.
Жавобгарлар
домендан
фойдаланишга
бўлган
ўз
ҳуқуқларини
ушбу
йўл
билан
асослашга
1
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0113.html
2
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/htrnl/2000/d2000-
0819.htrnl
3
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d2001-
0903.html
4
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/htmiy2000/d2000-
OOI7.html
5
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0268.html
уринишларининг
аксарияти
самарасиз
тугаган
–
трибуналлар
ушбу
важни
ишонарли
эмас
деб
топган
.
Мас
.,
saradar.com
доменига
доир
ишда
(Investissement
Marius
Saradar
S.A.L.
(Holding
Company) and Banque Saradar S.A.L. v. John Naffah and
Z Publishing Inc, WIPO, D2000-0853
6
)
трибунал
жавобгарнинг
у
доменни
рўйхатдан
ўтказиш
ҳуқуқини
Жим
Сарадар
(Jim Saradar)
исмли
шахсдан
олгани
ҳақидаги
важини
рад
этар
экан
,
жавобгарда
домендан
фойдаланишга
ўз
ҳуқуқи
ёки
қонуний
манфаати
бўлиши
лозим
,
деб
кўрсатган
.
Ушбу
қарор
бундай
ишларнинг
кўрилишидаги
умумий
тенденцияни
акс
эттиради
.
Баъзан
истисно
ҳолатлар
ҳам
учрайди
.
Мас
.,
Royal Bank of Canada v. Xross, eResolution, AF-0133
ишида
7
rbcinsurance.com
домени
маъмурининг
доменга
бўлган
ҳуқуқи
унинг
яқин
ҳамкори
Танзания
ва
Замбияда
қишлоқ
хўжалик
экинларини
суғурталаш
билан
шуғулланган
тадбиркор
Раҳим
Бисмиллоҳ
(Rahim Bismillah)
бўлгани
туфайли
тан
олинган
. Gassan
Diamonds b. v. v. Van Etten Bemardus Jacobus,
eResolution, AF-0149
8
ишида
gassan.com
доменига
бўлган
ҳуқуқ
эр
-
хотин
Гассан
(Gassan)
номидан
доменни
рўйхатдан
ўтказиш
топшириғига
далил
-
исботсиз
ишора
қилган
жавобгарга
қарашли
деб
топилган
.
Жавобгарлар
кўпинча
сўзнинг
кенг
ишлатилишига
ишора
қиладилар
.
Ушбу
важдан
мазкур
ном
домен
номи
сифатида
фойдаланиш
учун
танланганлигининг
асослилигини
намойиш
этишни
истаган
жавобгарлар
фойдаланадилар
.
Мазкур
далилни
таҳлил
қилишда
трибуналлар
учун
жавобгарнинг
ҳақиқий
ниятлари
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилиш
,
аниқроқ
айтганда
,
у
даъвогар
ҳақида
билганми
(
билиши
мумкин
бўлганми
)
ва
унинг
асл
нияти
қандай
бўлган
деган
саволларга
жавоб
топиш
биринчи
даражали
аҳамият
касб
этади
.
UDRP
доирасида
низони
кўришда
жавобгар
домен
номини
рўйхатдан
ўтказиши
ва
ундан
фойдаланишининг
виждонсизлиги
тўғрисидаги
масалани
ҳал
қилиш
ҳам
муҳимдир
.
Домен
номини
рўйхатдан
ўтказиш
ва
ундан
фойдаланишнинг
виждонсизлиги
Сиёсатнинг
4(a)(iii)
бандида
домен
манфаатдор
шахсга
берилишига
сабаб
бўлиши
мумкин
бўлган
юридик
жиҳатдан
муҳим
икки
ҳолат
сифатида
қайд
этилган
.
Расман
виждонсиз
рўйхатдан
ўтказиш
виждонсиз
фойдаланиш
бўлмаган
ҳолда
аҳамият
касб
этмайди
ва
аксинча
,
виждонсиз
фойдаланиш
,
агар
жавобгар
доменни
йўл
қўйилган
мақсадда
рўйхатдан
ўтказган
бўлса
,
аҳамиятга
эга
бўлмайди
.
4(b)
параграфдаги
дастлабки
уч
мисолда
Сиёсат
мазмунига
мувофиқ
виждонсиз
саналган
турли
қонунга
хилоф
мақсадлар
учун
рўйхатдан
ўтказишлар
зикр
этилган
.
Бу
ҳолатларнинг
ҳар
бирида
домен
номи
рўйхатдан
ўтказилишининг
ўзи
виждонсиз
ҳисобланади
,
чунки
зикр
этилган
ножоиз
мақсадларнинг
барчасига
домен
номини
оддий
пассив
ушлаб
туриш
билан
эришилади
.
Сиёсатнинг
4(b)(iv)
бандида
зикр
этилган
тўртинчи
ҳолатда
фақат
домендан
ножоиз
фойдаланишнинг
муайян
тур
хили
ҳақида
сўз
юритилади
.
Бироқ
ICANN
арбитраж
марказлари
амалиётида
мазкур
юридик
6
Қаранг
:
http://arbit
ет
.wipo.int/domains/decisions^tml/2000/d2000-
0853.htmJ
7
Қаранг
: http://www.disputes.Org/eresoIution/decisions/0133.htm
8
Қаранг
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2012
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
89
факт
,
одатда
,
виждонсиз
рўйхатдан
ўтказишнинг
далили
сифатида
ҳам
қаралади
.
Сиёсат
амалга
киритилган
дастлабки
кунлардан
бошлабоқ
домендан
виждонсиз
фойдаланиш
далилларини
қўшимча
тарзда
тақдим
этиш
зарурияти
киберсквоттерларга
қарши
самарали
курашишга
тўсқинлик
қилади
,
чунки
амалда
камдан
-
кам
ҳолларда
киберсквоттерлар
домен
номини
сотиб
олиш
ҳақидаги
таклиф
билан
ҳуқуқ
эгаларига
тўғридан
-
тўғри
мурожаат
этганлар
,
деган
фикр
билдирилди
.
Аксарият
ҳолларда
доменларнинг
маъмурлари
ҳуқуқ
эгасининг
ўзи
музокарага
киришгунга
қадар
доменларни
пассив
ушлаб
туришни
афзал
кўрганлар
ёки
домен
номига
мурожаатларни
бошқа
домен
сайтига
қайта
йўналтиришни
ташкил
этганлар
.
Сиёсат
доирасида
чиқарилган
биринчи
қарордаёқ
(World Wrestling Federation Entertainment, Inc. v. Michael
Bosnian,WIPO, D99-0001
1
)
трибунал
доменни
сотиш
учун
таклиф
қилишни
домендан
фойдаланишнинг
тур
хили
сифатида
эътироф
этганидан
сўнг
бу
ташвишлар
кўп
жиҳатдан
тарқалиб
кетди
.
Сиёсат
4(b)
бандининг
таҳлили
доменни
виждонсизлик
билан
рўйхатдан
ўтказиш
ва
ундан
фойдаланишни
шартли
равишда
тўрт
турга
ажратиш
имкониятини
беради
.
Биринчи
ҳолда
жавобгар
домен
номига
товар
сифатида
ёндашади
ва
унинг
тижорат
қиммати
катта
эканлигини
била
туриб
уни
мўмай
даромад
олиш
учун
сотиш
ниятини
кўзлайди
.
Иккинчи
вазиятда
урғу
даъвогарнинг
расмий
сайтини
топишга
ҳаракат
қилаётган
фойдаланувчилар
ҳисобига
қўшимча
мижозларни
жалб
қилишга
берилади
.
Сиёсатда
тавсифланган
учинчи
мисол
шахснинг
ўз
иқтисодий
рақиби
фаолиятига
халақит
беришга
уринишларига
бағишланган
.
Барча
вариантларда
жавобгар
домен
номини
рўйхатдан
ўтказиш
вақтида
даъвогар
ва
унинг
катта
ишчанлик
обрўси
ҳақида
билгани
назарда
тутилади
.
Мазкур
тезис
россиялик
фуқаро
-
жавобгар
иштирокидаги
ишлардан
бирида
ҳам
қайд
этилди
: “
В
мамлакатида
рўйхатдан
ўтказилган
товар
белгиси
билан
айний
бўлган
домен
номи
рўйхатдан
ўтказилган
.
Айни
ҳолда
А
мамлакатилик
жавобгар
даъвогарнинг
белгиси
машҳур
эканлигини
билиши
лозимлигини
тасдиқловчи
далиллар
талаб
этилади
...
Бутун
жаҳонда
машҳур
белгилар
мавжуд
(
мас
.,
Coca-Cola,
McDonald's)
ва
уларга
нисбатан
жавобгар
уларнинг
мавжудлигини
билиши
лозимлиги
назарда
тутилади
”.
Трибунал
доменни
даъвогарга
бериш
тўғрисида
қарор
чиқаришдан
бош
тортди
,
чунки
“
даъвогар
...
Glucotrol
товар
белгисининг
Россия
бозорида
мавжудлигини
тасдиқловчи
далилларни
тақдим
этгани
йўқ
.
Универсал
тиббий
препаратларнинг
яхши
маълум
бўлган
савдо
номлари
(
шу
жумладан
Panadol)
мавжуд
бўлса
-
да
,
кенг
оммадан
кам
учрайдиган
касалликни
даволаш
учун
мўлжалланган
препаратни
билишни
кутиш
мумкин
эмас
” (Pfizer Inc. v. Ivan Glukhov, WIPO,
D2001 -1465
2
).
Жавобгар
ўз
доменини
рўйхатдан
ўтказиш
учун
ариза
бераётиб
даъвогар
ҳақида
билганини
исбот
қилиш
осон
иш
эмас
.
Бош
муаммо
–
жавобгар
конкрет
ниятларининг
тўғридан
-
тўғри
далиллари
йўқлиги
.
1
Қаранг
: http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/l999/d99-
0001.html
2
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d200l-
1465.html
Бундай
низоларда
даъвогарлар
товар
белгисининг
машҳурлик
даражасини
ҳисобга
олганда
жавобгар
унинг
мавжудлигидан
хабардор
бўлиши
лозимлигини
тасдиқловчи
турли
хил
билвосита
далиллардан
фойдаланадилар
.
Аммо
бу
айнан
қандай
далиллар
билан
тасдиқланиши
лозим
деган
саволга
ҳанузгача
аниқ
жавоб
топилгани
йўқ
.
Мас
., GA Modefine S.A. v. Sparco P/L, WIPO,
D2000-0419
ишида
3
трибунал
товар
белгисининг
машҳурлигини
важ
қилиб
кўрсатишнинг
ўзи
кифоя
қилмаслигини
қайд
этди
(
иш
материалларида
даъвогарнинг
товар
белгиси
жавобгар
жойлашган
ер
ҳудудида
рўйхатдан
ўтказилганлигининг
далиллари
йўқ
эди
)
4
.
Айни
шу
даъвогар
иштирокидаги
бошқа
бир
ишда
(GA Modefine S.A. v. Mark O'Flynn, WIPO, D2000-
1424
5
)
арбитр
бутунлай
қарама
-
қарши
хулосага
келди
.
Низолашувчи
тарафлар
бизнеснинг
айни
бир
соҳасида
фаолият
кўрсатиши
жавобгар
даъвогарнинг
товар
белгисидан
хабардор
бўлганлигини
тасдиқловчи
далиллардан
бири
бўлиши
мумкин
.
Айрим
ҳолларда
виждонсизликни
тасдиқловчи
далил
сифатида
домен
маъмури
Интернетда
машҳур
товар
белгиларига
ўхшаш
бошқа
номларни
оммавий
тарзда
рўйхатдан
ўтказганлиги
амал
қилган
.
Бунда
домен
номлари
билан
савдо
қилиш
ўз
-
ўзича
ҳуқуқбузарлик
саналмаслигини
эътиборга
олиш
лозим
.
Бинобарин
,
машҳур
товар
белгиларига
ўхшаш
бўлмаган
кўп
сонли
доменларнинг
рўйхатдан
ўтказилиши
ҳам
шахснинг
виждонсизлигидан
далолат
бериши
мумкин
эмас
.
Мас
., AtHome Corporation v. Metro.net and The Innova-
tion Group, Inc., a/k/a "Metro.net." D2000-0422
ишида
6
(athome.com,
atwork.com)
суд
жавобгарнинг
у
рўйхатдан
ўтказиш
вақтида
даъвогарнинг
товар
белгиси
мавжудлигидан
бехабар
бўлгани
ҳақидаги
қасамёд
остида
тасдиқланган
ёзма
кўрсатувини
далил
сифатида
қабул
қилган
.
Амалда
ҳаракатсизликни
Сиёсат
қоидаларига
мувофиқ
домендан
виждонсизлик
билан
фойдаланиш
сифатида
тан
олиш
имконияти
тўғрисидаги
масала
юзага
келади
.
Бу
соҳада
биринчи
процесс
telstra.org
доменини
даъвогарга
бериш
ҳақидаги
ишдир
(Telstra
Corporation Limited v. Nuclear Marshmallows, WIPO,
D2000-0003
7
).
Бу
ишда
Австралиянинг
машҳур
теле
-
коммуникация
компанияларидан
бири
даъвогар
сифатида
иштирок
этди
.
Бундай
низоларни
ҳал
қилиш
амалиётида
ҳаракатсизликни
Сиёсат
қоидаларига
мувофиқ
домендан
виждонсизлик
билан
фойдаланиш
сифатида
тан
олиш
имконияти
тўғрисидаги
масала
юзага
келди
.
Ушбу
ишда
жавобгарнинг
фаоллиги
доменни
сохта
рўйхатдан
ўтказиш
ҳужжатлари
3
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0419.html
4
Шунга
қарамай
,
даъвогарнинг
айни
шу
талаблар
ифодаланган
такрорий
даъвоси
қаноатлантирилди
.
Қаранг
:
GA Modefine S.A. v. Sparco P/L, WIPO, D2001-0370. //
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2001/d2001-
0370.html
5
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
1424.html
6
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0422.html
7
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decision»btml/2000/d2000-
0003.html
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2012
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
90
ёрдамида
ўз
номига
рўйхатдан
ўтказишдан
иборат
бўлган
.
Аммо
у
доменни
сотишга
ёки
ундан
фойдаланувчиларни
ўзига
оғдириш
учун
фойдаланишга
ҳаракат
қилмаган
.
Сиёсатнинг
4-
банди
нормаларининг
таҳлили
асосида
арбитр
виждонсизлик
билан
иш
кўришга
келтирилган
мисоллардан
фақат
охиргиси
(
домендан
фойдаланувчиларни
ўзига
оғдириш
учун
фойдаланиш
)
виждонсизлик
билан
фойдаланишга
тааллуқли
,
қолган
мисоллар
эса
домен
номини
виждонсизлик
билан
рўйхатдан
ўтказишдан
бошқа
нарса
эмас
,
деган
хулосага
келди
.
Ҳолбуки
,
доменни
даъвогарга
топширишнинг
зарурий
шарти
виждонсизликнинг
иккала
кўриниши
мавжудлигидир
(
яъни
рўйхатдан
ўтказиш
ҳам
,
фойдаланиш
ҳам
виждонсизлик
билан
амалга
оширилган
бўлиши
лозим
).
Суд
доменни
даъвогарга
бериш
тўғрисида
қарор
қабул
қилди
.
Кейинчалик
ўхшаш
даъво
аризаларини
кўришда
арбитрлар
одатда
айни
шу
нуқтаи
назарга
амал
қилдилар
.
Мас
., kommersant.com
доменига
доир
низони
кўриш
чоғида
жавобгар
доменни
16
ой
мобайнида
пассив
ушлаб
тургани
ва
уни
сотиш
ҳақидаги
таклифга
розилик
бергани
аниқланди
.
Қарорда
маъмурнинг
доменни
муайян
вақт
мобайнида
очиш
мажбурияти
Сиёсатда
назарда
тутилмагани
тўғри
қайд
этилган
бўлса
-
да
,
доменни
пассив
ушлаб
туриш
ундан
виждонсизлик
билан
фойдаланиш
деб
топилди
.
Суд
даъвогарга
қарашли
товар
белгиси
обрўсининг
катталигини
,
жавобгар
инглиззабон
мамлакатлари
учун
ғайриоддий
домен
номини
рўйхатдан
ўтказиш
сабабларини
тушунтира
олмаганини
,
сайтдан
фойдаланишга
тайёргарлик
кўрилмаганини
аҳамиятга
молик
ҳолатлар
деб
эътироф
этди
.
Аммо
бу
нуқтаи
назарга
арбитрларнинг
ҳаммаси
ҳам
қўшилавермайди
.
Мас
., Sporoptic Pouilloux S.A. v.
William H. Wilson, WIPO, D2000-0265
ишида
1
трибунал
домендан
виждонсизлик
билан
фойдаланиш
доим
ҳуқуқбузарнинг
конкрет
фаол
ҳаракатларида
акс
этади
,
деб
қайд
этган
.
Шунга
ўхшаш
фикрни
трибунал
Canal +
Image UK Limited v. VanityMail Services Inc., NAF,
FA94946
ишини
2
кўриб
чиқиш
чоғида
ҳам
илгари
сурган
.
Шуни
қайд
этиш
лозимки
,
жавобгар
домен
номини
пассив
ушлаб
тургани
,
одатда
,
арбитрлар
томонидан
ишнинг
бошқа
материаллари
билан
жамулжам
ҳолда
баҳоланган
.
Жавобгар
даъвогарнинг
рўйхатдан
ўтказилган
товар
белгисидан
хабардор
бўлганлигининг
аниқ
-
равшан
далиллари
мавжуд
бўлмаса
,
бунда
жавобгар
домен
номини
танлаганлигига
оқилона
важлар
келтирган
бўлса
,
фаолликнинг
вақтинчалик
йўқлиги
ўз
-
ўзича
даъвогарнинг
талаблари
қондирилишига
сабаб
бўлмайди
.
Миллий
қонунчиликдан
фарқли
ўлароқ
, UDRP
томонидан
белгиланган
тартиб
-
таомиллар
товар
белгиси
эгасининг
иддаоларини
ва
домен
эгасининг
низо
предметига
доир
ҳуқуқларини
чуқур
ўрганишни
назарда
тутади
.
Чет
эл
суд
амалиётининг
таҳлили
миллий
қонунчиликни
унинг
учун
нисбатан
янги
бўлган
индивидуаллаштириш
воситаси
–
домен
номига
татбиқан
такомиллаштириш
йўлларини
кўрсатади
.
1
Қаранг
:
http://arbiter.wipo.int/domains/decisions/html/2000/d2000-
0265.htnil
2
Қаранг
:
http://www.arbforum.com/domains/decisions/94946.htm
Хулоса
қилиш
мумкинки
,
чет
эл
мамлакатлар
суд
амалиётидан
кенг
фойдаланиш
мумкин
,
лекин
бу
амалиёт
кўпроқ
суд
прецеденти
сифатида
вужудга
келиши
ва
UDRP
сиёсатини
тўлиқ
миллий
амалиётда
қўллаш
ижобий
деб
хисобланмайди
.
Шунинг
учун
суд
амалиёти
ва
сиёсатнинг
ижобий
жихатларини
олган
холда
миллий
қонунчиликда
домен
номлари
тўғрисида
ёки
домен
номлари
билан
боғлиқ
низоларни
ҳал
этилиши
тўғрисидаги
қонунлар
қабул
қилиниши
ўринли
.
