YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
25
ALGORITIMLASH ASOSLARI BO‘LIMINI O‘QITISH METODIKASI
Mahmudova Shohsanam Musoqul qizi
SHDPI Matimatika va Informatika yo‘nalishi talabasi
O‘ktamov Madadjon O‘ktam o‘g‘li
Shahrisabz davlat pedagogika instituti
Matematika va ta’limda axborot texnologiyasi kafedrasi o‘qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.14998038
Annotatsiya.
Ushbu maqola “Algoritimlash asoslari bo‘limini o‘qitish metodikasi
“Algoritmlar - har qanday muammoni yechish uchun qadam-baqadam bajariladigan amallar
ketma-ketligi bo‘lib, ular dasturlash va kompyuter fanlarining asosini tashkil etadi.
Algoritmlash asoslarini o‘rgatish metodikasi, talabalarga algoritmlarni tushuntirish va ularni
dasturlash tilida kodlashni o‘rgatishda muhim ahamiyatga ega. Ushbu bo‘limda algoritm
tuzishning asosiy prinsiplariga, algoritmlarning to‘g‘ri ishlashini tekshirish metodlariga, va
dasturlashning samarali usullariga alohida e'tibor qaratiladi.
Абстрактный
. Данная статья представляет собой методику преподавания
раздела «Основы алгоритмизации» «Алгоритмы — это последовательность действий,
выполняемых шаг за шагом для решения какой-либо задачи, и составляют основу
программирования
и
информатики.
Методология
преподавания
основ
алгоритмизации важна для объяснения алгоритмов студентам и обучения их
программированию на языке программирования. В этом разделе рассматриваются
основные принципы проектирования алгоритмов, методы проверки правильности
работы алгоритмов и эффективные методы программирования.
Abstract
. This article is a methodology for teaching the section “Fundamentals of
Algorithms” “Algorithms are a sequence of actions that are performed step by step to solve
any problem, and they form the basis of programming and computer science. The
methodology for teaching the basics of algorithms is important in teaching students to explain
algorithms and code them in a programming language. This section pays special attention to
the basic principles of algorithm development, methods for checking the correct operation of
algorithms, and effective programming methods.
Kalit so‘zlar
.
Algoritm, dasturlash, o‘qitish metodikasi, algoritm tuzish, rekursiya,
saralash algoritmlari, qidiruv algoritmlari,
Ключевые слова
: Алгоритм, программирование, методика преподавания,
построение алгоритмов, рекурсия, алгоритмы сортировки, алгоритмы поиска
Keywords:
Algorithm, programming, teaching methodology, algorithm design,
recursion, sorting algorithms, searching algorithms.
Algoritmlash asoslari — bu kompyuter fanlarining va dasturlashning markaziy elementi
bo‘lib, har qanday muammoni yechish uchun bajarilishi kerak bo‘lgan qadam-baqadam
amallar ketma-ketligini tashkil etadi. Dasturlashga kirishishdan oldin algoritmlarni tushunish
zarur, chunki ular dasturlarni yaratishning asosiy poydevori hisoblanadi. Shuningdek,
algoritmlashni o‘rganish, talabalarni nafaqat dasturlashga, balki turli masalalarni ilmiy va
amaliy jihatdan tahlil qilishga, qarorlar qabul qilishda mantiqiy va tizimli yondashishga ham
o‘rgatadi.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
26
Algoritmlash asoslari bo‘limini o‘qitish metodikasi, talabalarga algoritm tuzish va uni
dasturlash tilida kodlashni, shuningdek, algoritmlar bilan bog‘liq masalalarni samarali va tez
yechish usullarini o‘rgatishni maqsad qilgan. Bu bo‘limda o‘qitish jarayonida algoritmlarni
faqat nazariy jihatdan emas, balki amaliyotda qo‘llashga qaratilgan yondashuvlar ham muhim
rol o‘ynaydi. O‘qituvchilar algoritmlarni tushuntirishda turli metodlardan foydalanadilar:
masalan, grafiklar, diagrammalar, amaliy mashg‘ulotlar, va vizualizatsiya vositalari orqali
talabalar uchun tushunarli va qiziqarli tarzda taqdim etishadi.
Algoritmlash asoslari bo‘limining o‘qitish metodikasi talabalarga nafaqat algoritmlar va
dasturlash tillarini o‘rgatishga, balki ularda tizimli fikrlash, mantiqiy yondashuv va ijodiy
masalalarni hal etish qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan. O‘qitish jarayonida talabalar
algoritmni tuzishning turli usullari, ularning samaradorligini baholash, shuningdek,
algoritmlarni optimallashtirish bo‘yicha amaliy mashg‘ulotlar orqali ko‘nikmalarni
egallaydilar.
Algoritmlashning asosiy printsiplari va metodologiyalari, shu jumladan qidiruv,
saralash, rekursiya va boshqa turli algoritmlar, talabalarni murakkab masalalarni yechish
jarayonida eng samarali yondashuvni tanlashga o‘rgatadi. Bo‘limning o‘qitish metodikasida
vizualizatsiya, amaliy mashg‘ulotlar, interaktiv darslar va real hayotdan olingan misollar
yordamida talabalar nazariy bilimlarni amaliyotda qo‘llashni o‘rganadilar.
Nazariy tayyorgarlik
.
1.
Algoritm tushunchasi-Algoritm nima, uning xususiyatlari va turlari (masalan, aniqlik,
cheklanganlik, samaradorlik).
2.
Algoritm tuzish prinsiplari-Algoritmni qanday tuzish, uning qadamlarini qanday
belgilash, amallar ketma-ketligini shakllantirish.
3.
Algoritm va dasturlash tili o‘rtasidagi bog‘liqlik-Algoritmni dasturlash tilida ifodalashni
o‘rgatish.
4.
Algoritmlar turlari-Qidiruv, saralash, rekursiya, dinamik dasturlash kabi turli
algoritmlar va ularning qo‘llanilishi.
Amaliy mashg‘ulotlar
.
Kod yozish-talabalar algoritmni dasturlash tilida yozishni o‘rganadilar. Bu qadamda ular
kodni to‘g‘ri yozish, sintaksis va semantika bo‘yicha nazariy bilimlarni amaliyotga tadbiq
etishni o‘rganadilar.
Amaliy masalalar yechish-real hayotdan olingan masalalar orqali algoritmlarni
amaliyotda qo‘llash. Masalan, sortlash yoki qidiruv algoritmlarini real muammolarga
moslashtirish.
Dastur tuzish va test qilish-algoritmni dasturga aylantirib, uning ishlashini tekshirish va
optimallashtirish.
Tizimli fikrlash va muammo yechish
.
Tizimli yondashuv-talabalarga masalani tizimli tarzda tahlil qilish va algoritmni yaratish
uchun kerakli qadamlarni belgilash. Bu yondashuv, ular uchun har qanday dasturlash
muammosini tushunarli va samarali tarzda hal qilishni osonlashtiradi.
Muammo yechish metodlari-algoritm yaratish jarayonida turli xil yechimlar ustida
ishlash va ularning samaradorligini baholash metodlari.
Baholash va fikr-mulohazalar.
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
27
Algoritmning samaradorligini baholash: Algoritmlarning ishlash tezligini (yuklab olish
vaqti, hisoblash resurslari) baholash va optimallashtirish metodlarini o‘rgatish.
Fikr-mulohaza olish-talabalarni o‘z ishlarini baholash, kodni va algoritmlarni tahlil
qilishga o‘rgatish. Bu metod talabalarda mustaqil fikrlash va xatolarni aniqlash qobiliyatini
rivojlantiradi.
Pedagogik yondashuvlar.
Differensial yondashuv-talabalar turli darajadagi bilimga ega bo‘lgani uchun, o‘qitish
metodikasi har bir talabaga mos ravishda turli darajada taqdim etilishi kerak.
Masalalar orqali o‘qitish-amaliy masalalar va vazifalar yordamida talabalarni
faollashtirish va ularning amaliy ko‘nikmalarini shakllantirish.
Algoritmlash asoslarini o‘qitish metodikasi kompyuter fanlari va dasturlash sohasidagi
eng muhim va asosiy yo‘nalishlardan biridir. Talabalarga algoritmlar va dasturlash tillarini
o‘rgatish, nafaqat ularni texnologik sohalarga tayyorlash, balki umumiy muammolarni tizimli,
mantiqiy va samarali tarzda hal qilish qobiliyatini rivojlantirishga ham xizmat qiladi.
Algoritmlar, har qanday muammoni yechishda bajariladigan qadam-baqadam amallar
ketma-ketligi sifatida tasavvur qilinadi, va bu amallarni to‘g‘ri tuzish va samarali yechish,
kompyuter bilimlari uchun zarurdir. Algoritmlashni o‘rgatishda muhim jihat – talabalarga
faqat algoritmlarni qanday yaratish, balki ular orasidagi bog‘liqlik, algoritmlarni
optimallashtirish va turli masalalarni samarali tarzda yechish bo‘yicha bilim va ko‘nikmalarni
ham o‘rgatishdir.
Foydalanilgan adabiyotlar/Используемая литература/References:
1.
Musurmanova, Yayra, and Jasmina Toshpo‘lotova. "Iqtisodiyotni raqamlashtirish
sharoitida iqtisodiy jarayonlar va moliyaviy munosabatlarning transformatsiyasi." (2024): 38-
41.
2.
Uktamov, M. "Modeling the professional training development of future teachers
through computer training." Science and innovation 2.B9 (2023): 139-141.
3.
Октамов, Мададжон, Жасмина Тошполотова, and Яйра Мусурманова. "Aniq fanlarni
o ‘qitishda zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo ‘llagan holda dars jarayonlarini tashkil
etish." Новый Узбекистан: наука, образование и инновации 1.1 (2024): 432-434.
4.
Madadjon, O‘Ktamov. "PEDAGOGIKA OLIY TA’LIM MUASSASALARI TALABALARINING
INFORMATIKADAN
AXBOROT-TEXNOLOGIK
KOMPETENTLIGINI
RIVOJLANTIRISH
METODIKASI." Academic research in educational sciences 4.CSPU Conference 1 (2023): 275-
281.
5.
O’G’Li, Madadjon O’Ktam. "Kuzatuv quduqlarida yer osti suvlarini gidrorejim
parametrlarini masofaviy nazorat qilishning avtomatlashgan tizimlari." Science and Education
2.12 (2021): 202-211.
6.
Usmon o‘g‘li, Musirmanov Shohboz. "IJTIMOIY TARMOQLAR ORQALI TURISTIK
JOYLARNI REKLAMA QILISH VA MIJOZLAR BILAN SAMARALI ALOQA O ‘RNATISH." Scientific
Journal of Actuarial Finance and Accounting 4.10 (2024): 369-374.
7.
Xabibullayevich, Abdullayev Safibullo, et al. "TECHNOLOGY OF ORGANIZATION OF
ENVIRONMENT FOR THE DEVELOPMENT OF ERGONOMIC CULTURE." Harvard Educational
and Scientific Review 1.1 (2021).
YOSH OLIMLAR
ILMIY-AMALIY KONFERENSIYASI
in-academy.uz/index.php/yo
28
8.
Beknazarova, Saida, et al. "METHOD OF FILTERING DIGITAL IMAGES BY PULSE
CHARACTERISTIC IN THE SPECTRAL REGION." Актуальные вопросы развития
инновационно-информационных технологий на транспорте 2021 (2021): 66-69.
9.
Musirmanov, Shohboz. "TURIZM SOHASIDA KADRLAR TAYYORLASHDA AMALIYOT VA
NAZARIYANING PEDAGOGIK UYG ‘UNLIGI." Ижтимоий-гуманитар фанларнинг долзарб
муаммолари/Актуальные проблемы социально-гуманитарных наук/Actual Problems of
Humanities and Social Sciences. 4.11.
