158
Dasturning samaradorligi bolaning bezovtaligi va xatti-harakatlarini
o‘zgartirish bilan baholandi.
Natija. 7-9 yoshli bolalar 0,1% hollarda o‘zini yaxshi tutdi,(0,07% hollarda
bolalar xulqi ijobiy va0,09% hollarda- ijobiy) va 0,1% – yomon va xulq tuzatish
metodlariga muxtoj (0,1% hollarda – salbiy xulq va 0,05% – juda salbiy).
Bolalarning salbiy xulq atvori 0,72 ballga to‘g‘ri keldi (kuchli bezovtalik), salbiy-
0,55 ball (juda kuchli bezovtalik). Quyidagi dasturdan foydalanilganda98%
bolalarning xulqi o‘zgardi, stomatologik bezovtaligi kamaydi. 0,13% hollarda
salbiy xatti-harakatlar ijobiy tomonga o‘zgargan, 0,13% hollarda bioroz ijobiy,
19% hollarda salbiy xatti- harakatlar ijobiy bo‘ldi, 0,19% hollarda biroz ijobiy.
Xulosa: ushbu bezovtalikni kamaytirish dasturi yuqori samaradorlikni
ko‘rsatdi. Shuning uchun, u tishni davolash davomida kelib chiqadigan boladagi
qo‘rquvni yo‘qotish uchun umumta’lim maktablarining stomatologik
poliklinikalarida, xususiy stomatologik klinikalarida, bolalar stomatologik
poliklinikalarda foydalanish uchun tavsiya qilishimiz mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro
‘yxati
:
1.
Камилов, X. П. "Эффективность терапии при действии
комбинированного низкоинтенсивного ультрафиолетового и инфракрасного
лазерного облучения у больных с хроническим пародонтитом." Российский
стоматологический журнал 3 (2002): 18
-21.
2.
Камилов, Хайдар. Малика Ибрагимова, and Адиба Камилова.
"
Ретроспективный анализ частоты встречаемости глоссалгии на кафедре
госпитальной терапевтической стоматологии тгси за 2016
-
2020 годы
."
Журнал стоматологии и краниофациальных исследований 2.2 (2021): 32
-37.
3.
Юльбарсова
Н.А., О.Е.
Бекжанова, and Ф.Р.
Наврузова. "эндотелиальная
дисфункция при хронической рецидивирующей трещине губ." Актуальные
проблемы стоматологии детского возраста и ортодонтии. 2020.
O
G
‘
IZ B
O‘
SHLIG
‘I
SHILLIQ QAVATI LEYKOPLAKIYASINI
DAVOLASHNI BAHOLASH
To‘rayev A.I., KamilovX.P., Kadirbayeva A.A.
Tashkent davlat stomatologiya instituti, Uzbekistan
Dolzarblik. Og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavati salomatligi ovqat hazm qilish
a’zolarining boshlang‘ich profilaktikasi uchun muhim omil hisoblanadi. Hozirgi
davrda og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklari jismoniy og‘riq hamda psixologik ta’siri
natijasida insonlarning hayot kechirish sifatini pasaytirib yuboryabti. Ayniqsa,
kasalliklar og‘iz bo‘shlig‘i strukturasini va funksional holatini buzishga olib keladi.
Ushbu tezisda aholi orasidagi statistika natijasida topilgan eng ko‘p og‘iz bo‘shlig‘i
salomatligiga ta’sir qiluvchi kasalliklar ko‘rsatgichi haqida ma’lumot berilgan.
159
Tadqiqot maqsadi. Bir qator tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki og‘iz bo‘shlig‘i
salomatligi va umumiy hayot tarzi sifati yonma-yon boradi. Periodontal
kasalliklar natijasida tishlarning yo‘qotilishi kuzatiladi. Bu esa juda ko‘p mablag‘
va vaqt talab qiladi, hamda chaynov samaradorligini pasaytirib yuboradi. Bu
vaqtda profilaktik chora tadbirlari asosiy rol o‘ynaydi. Og‘iz bo‘shlig‘i
leykoplakiyasi og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavatining eng keng tarqalgan potensial
xavfli kasalligidir.
Materiallar va tadqiqot usullari. Bemorlarda o‘tkazilgan muolajalarni
solishtirish va natijalarni baholash maqsadida davolashdan oldingi va
davolashdan keyingi klinik xulosalarolindi va o‘rganildi.
Tadqiqot natijalari. Epidemiologik tadqiqotlar ma’lumotlari OBSHQda
leykoplakiyaning tarqalishini ko‘rsatadi. OBSHQda ushbu kasalliklarning eroziv
va giperplastik shakllari 3-12%hollarda malign transformatsiyaga uchraydi.
Ko‘pgina tadqiqotchilar leykoplakiyani saratondan oldingi holat deb
hisoblashadi, uni davolash murakkab va hal qilinmagan muammo bo‘lib
qolmoqda. Bemorlar soni yil sayin ortib bormoqda, davolash natijalarini esa
qoniqarli deb bo‘lmaydi. Uzoq muddatli konservativ davo ko‘pincha
bemorlarning to‘liq tiklanishiga kafolat bermaydi va og‘iz bo‘shlig‘ining anatomik
tuzilishining murakkabligi va patologik jarayonning tarqalishi tufayli
qo‘llaniladigan jarrohlik usullari har doim ham mumkin emas. Keratoz, giper va
parakeratoz, diskeratoz kabi morfologik o‘zgarishlar klinik jihatdan farq qiladi,
leykoplakiyaning nozoformalarini tashxislashda ma’lum qiyinchiliklarni keltirib
chiqaradi va muayyan davolash taktikasini tanlashni talab qiladi.
Leykoplakiya tashxisini qo‘yish va davolash uchun og‘iz bo‘shlig‘i shilliq
qavatining strukturaviy xususiyatlari va fiziologik jarayonlaridagi o‘zgarishlarni,
shikastlanishlarning lokalizatsiyasini hisobga olgan holda, sabab omillarining
og‘iz bo‘shlig‘iga ta’siri haqida aniq tasavvurga ega bo‘lish kerak.
Keratinizatsiyaning fiziologik jarayoni (og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavati epiteliysining
sirt hujayralarining deskvamatsiyasi) notekis tarzda ifodalanadi. Har xil turdagi
tirnash xususiyati beruvchi moddalarga javoban, og‘iz bo‘shlig‘i shilliq qavati ko‘p
qatlamli keratinlashtiruvchi epiteliya tarkibidagi aniq donador qatlam tufayli
keratin hosil bo‘lishi va to‘planishiga qodir, bu esa oq rangli epiteliyning
qalinlashishiga olib keladi (to‘qimalar keratinizatsiyasining kuchayishi). SHu
bilan birga, keratinlashmagan epiteliyning aniq submukozal qatlamli joylarida
doimiy travma ta’sirida sirt qatlamlarining deskvamatsiyasi kuchayadi va bu ham
keratinizatsiya jarayonining buzilishiga olib keladi. Ikkala holatda ham
keratinizatsiya jarayonining buzilishi tufayli yallig‘lanishning keratotik turi
haqida gapiriladi – leykoplakiya klinik jihatdan shilliq qavatning oq bo‘lmagan
tirnalgan zararlanishlari shaklida tashxis qilinadi.
Xulosa. Og‘iz orqali leykoplakiyani davolashning asosiy maqsadi
malignizatsiyani aniqlash va oldini olishdir. Birinchi qadam chekish kabi xavfli
faoliyatni to‘xtatishdir. Qo‘shimcha gistopatologik baholash talab qilinadi.
Displaziya darajasi davolash tanlovini aniqlaydi. Og‘iz bo‘shlig‘i leykoplakiyasi
yomon sifatliga aylanish havfipast bo‘lganda (displaziya yoki oddiy displaziya)
160
butunlay o lib tashlanishi mumkin yokiqaror qabul qilishda joylashuvi, hajmi va
chekuvchilarda bemorning chekishni tashlashda ishtirok etishi kabi boshqa
omillarni hisobga olish kerak. O‘rtacha va og‘ir epitelial displaziya uchun jarrohlik
davolash tavsiya etiladi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro
‘yxati
:
1.
Камилов, X., Кадырбаева, А., Арипова, Д., & Фазплбекова, А. (2021).
Лейкоплакия полости рта: клиника, диагностика, лечение. Медицина и
инновации, 7(2), 44
-49.
2.
Ибрагимова
М.X., 3.X.
Адилходжаева, and Ш. II. Самадова.
«Этиопатогенетическое и клиническое обоснование лечения красного
плоского лишая». Медицинский журнач Узбекистана 2 (2020): 71
-77.
3.
Ибрагимова
М
., et al.
«Защитная система слизистой оболочки полости
рта при хроническом рецидивирующем афтозном стоматите на фоне
хронического холецистита». Медицина и инновации 1.3 (2021): 265
-270.
4.
Кадирбаева
А., Тураев
А., & Дадамукхамедов S. (2019).
Assessment of
treatment of oral leukoplakia.
Актуальные проблемы стоматологии и
челюстно
-
лицевой хирургии, (1), 51
-
52. извлечено от
https://inhbrary.uz/
index.php/actual-dentistry/article/view/14409.
KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI BOLALARDA ASOSIY STOMATOLOGIK
KASALLIKLARNI OLDINIOLISH
Xushboqova. Sh. A., Abduazimova-Ozsoylu L.A.
Tashkent davlat stomatologiya instituti, Uzbekistan
Dolzarbligi.
Profilaktika (yunon. prophylaktikos xavfsizlik) –
kasalliklarning kelib chiqishi va tarqalishini oldini olish, salomatlikni himoya
qilish va mustahkamlashga qaratilgan chora-tadbirlar majmuidir. Tish
kasalliklarining oldini olish og‘iz bo‘shlig‘i kasalliklarining paydo bo‘lishi va
rivojlanishining oldini olish hisoblanadi.
Ushbu yo‘nalish zamonaviy stomatologiyada ustuvor hisoblanadi. Ko‘pgina
amlakatlarning tajribasi shuni ko‘rsatadiki, stomatolog xodimlarning oddiy
miqdoriy o‘sishi, stomatologik xizmatni moliyalashtirish va moddiy jihatdan
ta’minlash, tish karieslari va periodontal kasalliklarning tarqalishi va
intensivligida mavjud vaziyatni o‘zgartirish uchun etarli bo‘lmaydi. Jahon
stomatologik amaliyoti ishonchli profilaktik dasturlarini qo‘llash tishlarning
karies intensivligi va periodontal kasalliklar jadalligini keskin pasayishiga olib
keladi, bolalarda tishlarning erta yo‘qotilish hollari kamayishiga va sun’iy tishlari
bo‘lgan bolalar va o‘smirlar sonini kamayishiga muhim o‘rin tutadi.
Ishonchli dalillar shundan iboratki, profilaktika usullarining qiymati
o‘rtacha hisobda tish kasalliklarini davolash narxidan 20 marta past.
