SARS-COV-2hhhr оғиз бўшлиғи шиллиқ қаватига билвосита таъсири

CC BY f
169-171
37
0
Поделиться
Рахимова M., & Камилов X. (2022). SARS-COV-2hhhr оғиз бўшлиғи шиллиқ қаватига билвосита таъсири. Дни молодых учёных, 1(1), 169–171. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/young-scientists/article/view/15170
M Рахимова, Ташкентский государственный стоматологический институт

докторант кафедры госпитальной терапевтической стоматологии, Научный руководитель кафедры госпитальной терапевтической стоматологии

X Камилов, Ташкентский государственный стоматологический институт

профессор, к.м.н.

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Оғиз бўшлиғи очиқ биологик тизим бўлиб, унда патоген омиллар, масалан, вируслар, бактериялар ва тананинг ҳимоя кучлари ўртасида доимий мувозанат мавжуд.

Похожие статьи


background image

169

6.

Шукурова, У. А., И. Э. Садикова, and Р. Г. Бахадиров. "Современные

методы лечения клиновидных дефектов твердых тканей зубов.” Актуальные

проблемы стоматологии детского возраста и ортодонтии. 20

19.

SARS

-

COV

-

2HHHr ОҒИЗ БЎШЛИҒИ ШИЛЛИҚ ҚАВАТИГА

БИЛВОСИТА ТАЪСИРИ

Рахимова М.А.

Госпитал терапевтик стоматология кафедраси

докторанти

Илмийрахбар: ТДСИГоспитал терапевтик стоматология кафедраси

профессори, т.ф.д.

Камилов Х.П.

Тошкент давлат

стоматология институти, Узбекистон

Оғиз бўшлиғи очиқ биологик тизим бўлиб, унда патоген омиллар,

масалан, вируслар, бактериялар ва тананинг ҳимоя кучлари ўртасида

доимий мувозанат мавжуд. Бироқ, микроорганизмлар ва вирусларнинг

кўпайиши ва жадал ривожланиши, шунингдек, умумий ва айниқса

маҳаллий иммунитет ҳимояси омилларининг заифлашиши туфайли бундай

муҳим мувозанат кўпинча ҳужумга учрайди.

Янги коронавирус инфекциясининг тарқалиши муносабати билан

Covid-

19 келтириб чиқарадиган оғиз бўшлиғи шиллиқ қавати

касалликлари сони муттасил ортиб бормоқда. Тиш шифокори учун вазифа

патологиянинг ривожланишига ва стоматологик касалликларнинг янада

оғирроқ шаклларга айланишига йўл қўймаслик учун ўз вақтида ташхис

қўйиш, патологияни аниқлаш ва оқилона фармакотерапияни бошлашдир.

SARS-CoV-

2 танамиздаги ҳар бир тизимга у ёки бу тарзда таъсир

қилади. Ички органларнинг функционал етишмовчилигининг клиник

кўриниши органлар яллиғланиш цитокинлари, хусусан, цитокин

бўронининг ривожланишида асосий рол ўйнайдиган интерлейкин 6 (ИЛ

-6)

даражасининг ошиши билан бирга келади. ИЛ

-

6 кенг кўламли яллиғланиш

ўзгаришларига воситачилик қилади, бу қон томирларининг структуравий

ва функционал ташкил этилишида бузилишларга олиб келади. SARS

-CoV-2

билан касалланган беморларда қон зардобида ИЛ

-

1б кўтарилганлиги

аникланган. Ушбу цитокин ҳужайрали пироптознинг кўрсаткичидир ва

лимфоцитлар, макрофаглар ва қон томир эндотелиясидаги ҳужайра

пироптоз каскадини кучайтириши мумкин, бу эса Covid

-

19 билан

касалланган беморларда васкулопатияларга олиб келади.

Хусусан, патоморфологик таҳлил шуни кўрсатдики, эндотелиал

ҳужайраларда вирус мавжудлиги яллиғланиш ҳужайраларининг

тўпланиши билан бирлаштирилган. Бу факт шуни кўрсатадики, SARS

-CoV-2

инфекцияси бутун инсон танасида эндотелиал яллиғланишни бошлайди,

шунингдек, қон оқимининг турли қисмларида тизимли микроциркуляция

кўринишини ва уларнинг Covid

-

19. Вирус инвазиясининг молекуляр


background image

170

биологик механизмлари унинг ҳужайра ичига кириб боришининг турли

йўллари туғма ва орттирилган иммунитет реакцияларини ўз ичига олган

яллиғланиш реакцияси ривожланишининг турли шаклларини ўз ичига

олади. Ушбу механизмларнинг кашф этилиши янги яллиғланишга қарши

омиллар даражасининг нисбатини аниқлаш учун лаборатория диагностика

тадқиқотлари қаторига киритишни талаб қилади ва терапияда нафақат

вирусга қарши дориларни қўллашни, балки яллиғланишга қарши,

антикоагулянт, фибринолитик, антифибротик ва иммунокорректив

таъсирга эга бўлган дори воситаларининг кенг фармакологик спектрли

воситалардан фойдаланишни ҳам ўз ичига олади.

Яқинда ўтказилган тадқиқотларга кўра, Covid

-

19 беморларда

стоматологик муаммоларнинг пайдо бўлиши билан бирга келади: яралар,

бляшка, оғиз бўшлиғининг кандидози, лаблар ва тилнинг ёрилиши,

петехиал қон кетишлар, шишган лимфа тугунлари кўринишида намоён

бўлиши мумкин. Бундай муаммолар қон ўтқазувчанлигини бузилиши

шунингдек тиш ва периодонт тўқималарига озуқа моддалари этказиб

берилишининг бузилиши натижаси бўлиши мумкин, чунки коронавирус

ҳужайра ретцепторлари билан ўзаро таъсир қилиб, оғиз бўшлиғи

томирларининг

эндотелиал ҳужайраларини шикастлайди ва Covid

-

19 нинг

оғир ҳолатларида гиперкоагуляция ва тромбоз кузатилади, бу эса

микроциркуляция бузилишига олиб келади. Иккинчи механизм Covid

-19

инфекцияси пайтида вужудга келадиган яллиғланиш реакциялари билан

боғлиқ. Қондаги цитокинлар даражасининг кескин ошиши билан

кечадиган назоратсиз яллиғланиш иммунитет ҳужайралари томонидан

тананинг ўз тўқималарига зарар этказиши мумкин (цитокин бўрони).

Бундан ташқари, оғиз бўшлиғида патологиянинг сабаблари коронавирусни

даволаш учун буюрилган дори

дармонларни узоқ муддат қўллаш таъсири

бўлиши мумкин.

Афтоз яралар, герпетикяралар, кандидоз ва Кавасаки касаллиги

Covid-

19 касаллигининг энг кенг тарқалган оғиз бўшлиғидаги

кўринишидир. Оғиз бўшлиғи гигиенасига риоя қилмаслик, инфекциялар,

стресс, қўшма касалликлар (қандли диабет, иммуносупрессия), травма

(интубациядан кейин иккинчи даражали), қон томир аномалиялари ва

Covid-

19 га иккиламчи гиперсезувчан жавоб энг муҳим бўлиши мумкин

Covid-

19 билан оғриган беморларда оғиз бўшлиғи касалликлари

ривожланишига мойил бўлган омиллар.

Баъзи беморларда тилда оқ плиталар шаклида псевдомембраноз

бляшка ҳам мавжуд. Қаттиқ танглайнинг шиллиқ қавати қисман гиперемия

аниқланган, энантема енантема фақат қаттиқ танглайда қайд этилган,

петехиал ўзгаришлар беморларнинг 15,2 фоизида содир бўлган.

Беморларда эритематоз тошмалар турли хил кўринишга эга. Коронавирус

инфекциясига чалинган беморларда оғиз бўшлиғида энг кўп учрайдиган

касалликлардан бири сурункали такрорий афтоз стоматитдир.


background image

171

Хулоса қилиб шуни айтмоқчиманки, Covid

-

19 пандемияси вирусли

тажовуз натижасида организмда содир бўладиган жараёнлар ҳақидаги

тушунчамизни сезиларли даражада ўзгартирди. Бироқ, SARS

-CoV-2

инфекцияси келтириб чиқарадиган ва деярли барча органлар ва

тизимларга таъсир қиладиган турли хил касалликларнинг патогенези ҳали

ҳам деярли ноаниқ. Коронавирус инфекцияси билан бевосита ёки

билвосита боғлиқ бўлган оғиз бўшлиғи шиллиқ қаватининг патологиясига

келсак, ҳали кўп изланишлар олиб борилишикерак.

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати:

1. Yardimci, Gurkan, et al. "Precancerous lesions of oral mucosa." World

Journal of Clinical Cases: WJCC 2.12(2014): 866.

2.

Камилов

,

Хайдар

.

Малика

Ибрагимова

, and

Адиба

Камилова

.

"

Ретроспективный анализ частоты встречаемости глоссалгии на кафедре

госпитальной терапевтической стоматологии тгси за 2016

-

2020 годы

."

Журнал

стоматологии

и

краниофациальных

исследований

2.2 (2021): 32-37.

3. Kamilov, Khaydar, et al. "Experimental Estimation Of’ Denta Aloe"

Efficiency In The Complex Treatment Of Sutton’s Aphthae." European Journal of

Molecular & Clinical Medicine 7.03: 2020.

СТОМАТОЛОГИК ТИББИЙ

-

МАОРИФ ИШЛАРИНИНГ СТОМАТОЛОГИК

КАСАЛЛИКЛАР ПРОФИЛАКТИКАСИДАГИ ЎРНИ

РахматуллаеваД

.

У

.,

СурьатовД

.

Х

.,

Махмуджонова

Ш

.

У

.

Ташкент

давлат

стоматология

институти

,

Ўзбекистон

Ўзбекистон

Республикаси

Президентининг

2017

йил

20

апрелдаги

Олий

таълим

тизимини

янада

ривожлантириш

чора

тадбирлари

тўғрисида

ги

ҳамда

5

майдаги

Ўзбекистон

Республикасида

тиббий

таълим

тизиминии

янада

ислоҳ

қилиш

чора

тадбирлари

тўғрисида

ги

қарорларнинг

ижросинии

таъминлаш

мақсадида

Ўзбекистон

стоматологлар

уюшмаси

ва

Тошкент

давлат

стоматология

институтида

тизимли

ишлар

амалга

оширилмоқда

.

Ушбу

ишлар

қаторида

институтнинг

стоматологик

касалликлар

профилактикаси

ва

болалар

терапевтик

стоматологияси

кафедраси

ходимлари

,

клиник

ординаторлар

томонидан

пойтахтимиздаги

умумтаълим

мактаблариўқувчилари

ўртасида

Бир

умрга

ёрқин

табассум

лойиҳаси

амалга

ошириб

келинмоқда

.

Тадқиқот мақсади.

Бошланғич

синф

болалари

ўртасида

стоматологик

маориф

ишларини

тарғиб

қилиш

.

Тадқиқот материаллари ва усуллари.

Ушбу

лойиҳадастоматологик

маориф

ишлари

Тошкент

шаҳридаги

284

та

умумтаълим

мактабининг

200

мингга

яқин

бошланғич

синф

ўқувчиларига

оғиз

бўшлиғи

шахсий

гигиенаси

қоидаларига

риоя

қилишни

ўргатиш

билан

олиб

борилмоқда

.

Библиографические ссылки

Yardimci, Gurkan, et al. "Precancerous lesions of oral mucosa." World Journal of Clinical Cases: WJCC 2.12(2014): 866.

Камилов, Хайдар. Малика Ибрагимова, and Адиба Камилова. "Ретроспективный анализ частоты встречаемости глоссалгии на кафедре госпитальной терапевтической стоматологии тгси за 2016-2020 годы." Журнал стоматологии и краниофациальных исследований 2.2 (2021): 32-37.

Kamilov, Khaydar, et al. "Experimental Estimation Of Denta Aloe" Efficiency In The Complex Treatment Of Sutton's Aphthae." European Journal of Molecular & Clinical Medicine 7.03: 2020.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов