Қонунга хилоф равишда ахборот тўплаш, уни ошкор Қилиш, ундан фойдаланганлик учун жиноий жавобгарлик масаласи

inLibrary
Google Scholar
Журнал:
Выпуск:
CC BY f
1-3
14
7
Поделиться
Расулев, А. (2020). Қонунга хилоф равишда ахборот тўплаш, уни ошкор Қилиш, ундан фойдаланганлик учун жиноий жавобгарлик масаласи. in Library, 20(2), 1–3. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/archive/article/view/9511
Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

Ѕозирги замон ѕуқуқ фанида ахборотни тақдим этиш ва ишлов беришга яроқли шаклда тақдим этилган,фойдаланиши мумкин бўлган маълумотлар деб баѕоланади. Ушбу маълумотларни тарқатиш бугунги кунда Қай даражада шуни алоѕида такидлаб ўтиш лозимки, ахборотларга эгалик ѕуқуқини белгиловчи нормалар Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик кодексиларида «Ахборотлаштириш» тў¦рисидаги Қонуннинг 23-моддасида ѕам кўрсатиб ўтилган: унга мувофиқ: «Ахборот давлат органлари, юрдик ва жисмоний шахслар фаолиятининг масъули сифатида моддий ёки интелектуал мулк объекти бўлиши мумкин». 1

Похожие статьи


background image

А.Расулев

Қонунга хилоф равишда ахборот тўплаш, уни ошкор Қилиш,

ундан фойдаланганлик учун жиноий жавобгарлик масаласи


Ѕозирги замон ѕуҚуҚ фанида ахборотни таҚдим этиш ва ишлов

беришга яроҚли шаклда таҚдим этилган,фойдаланиши мумкин
бўлган маълумотлар деб баѕоланади.

Ушбу маълумотларни

тарҚатиш бугунги кунда Қай даражада шуни алоѕида такидлаб ўтиш
лозимки, ахборотларга эгалик ѕуҚуҚини белгиловчи нормалар
Ўзбекистон

Республикасининг

фуҚаролик

кодексиларида

«Ахборотлаштириш» тў¦рисидаги Қонуннинг 23-моддасида ѕам
кўрсатиб ўтилган: унга мувофиҚ: «Ахборот давлат органлари,
юрдик ва жисмоний шахслар фаолиятининг масъули сифатида
моддий ёки интелектуал мулк объекти бўлиши мумкин».

1

Ахборотга оид воситалардан Қонун чиҚариш жараёнида ва

умуман Қонун ижодкорлигида фойдаланиш, ахборотнинг алоѕида
тури билан бо¦лиҚ бўлиб, уни ѕуҚуҚий ахборот деб таърифлаш
мумкин.

Аммо ахборотга оид технологиялар ѕуҚуҚий маълумотлар

билан ишлаш воситаси сифатида, уларни тўплаш, узатиш, йи¦иш,
ишлов бериш, саҚлаш, таҚдим этиш ва фойдаланиш учун
Қўлланилади.

Ахборотларни тўплаш, улардан фойдаланиш, уларни

саҚлашнинг барча тартиб Қоидалари норматив меъёрий
хужжжатларда, Қонунларда ўз ифодасини топгандир. Шу билан бир
Қаторда Қонунга хилоф равишда ахборот тўплаш, уни ошкор Қилиш
ва ундан фойдаланганлик учун эса жавобгарлик масаласи ѕал жиноят
Қонунчилигида ўз ифодасини топгандир.

Жумладан, Ўзбекистон Республикасининг жиноят кодекси 191-

моддасида Қонунга хилоф равишда ахборот тўплаш, уни ошкор
Қилиш ёки ундан фойдаланганлик учун жиноий жавобгарлик
берилгандир.

Қўйида биз ушбу жиноятнинг юридик таѕлилига тўхталиб

ўтамиз.

ТДЮИ «Жиноят ѕуєуєи» кафедраси ўєитувчиси.

1

Каранг Л.П. Кураков С. Н. Смирнов "Информация как объект правовой защиты" М. 1998

глава 4 стр 11.


background image

Ушбу жиноят бевосита хўжалик юритувчи субъектларнинг

нормал

фаолият

кўрсатишини

таъминловчи

ижтимоий

муносабатларга тажовуз Қилади.

Жиноятнинг предмети эса учинчи шахсларга маълум эмаслиги

сабабли Қимматга эга бўлган, эгаси унинг махфийлигини саҚлаш
чораларини Қурган, сир тутилаётган фан-техника, ишлаб чиҚариш,
иҚтисодиёт, саводга оид ёки бошҚа ахборотлардир.

Биз ушбу жиноятни юридик таѕлил Қилиб чиҚар эканмиз

бевосита айрим атамаларни ѕам тушунтиришга ўз эътиборимизни
Қаратамиз. Жумладан сир тутиладиган ахборот тўплаш ва ѕоказолар.

Масалан: сир тутиладиган ахборот деганда, эгасининг

руѕсатисиз ошкор Қилиниши мумкин бўлмаган турли хусусиятдаги
ахборотлар тушунилади. Бўлар иҚтисодий, ижтимоий, маданий ва
маънавий соѕага таалуҚли бўлиб, шу ахборот эгасига таалуҚли
бўлиши лозим.

Тўплаш деганда эса эркин, Қонуний йўл билан олиш мумкин

бўлмаган ахборотни Қўлга киритишга, эгаллаб олишга Қаратилган
ѕарҚандай ¦айриҚонуний ѕракат билан ҚўрҚитиш тушунилади.

Мисол келтирадиган бўлсак М. исмли шахс Н. га таалуҚли

бўлган ахборотларни талон-тарож Қилиш йўли билан тўпланган,
аслида бу ахборотлар сир тутилиши лозим бўлган.

Ахборотларни тўплаш, пора бериш орҚали компьютер

тизимига Қириб ёки нусха кўчириш орҚали ѕам бўлиши лозимдир.
Шубу жиноят ахборот биз юҚорида Қуриб ўтилган ѕар Қандай
усулда тўпланган пайтдан эътиборан тамом бўлган деб топилади.

Масалан: ахборот тўпламоҚчи бўлган шахс компьютер

тизимидан уша маълумотларни, ахборотларни тўплаган пайтдан
эътиборан тамом бўлган деб топилади.

Ошкор Қилиш деганда ахборотни ўзгаларга маълум Қилиш

натижасида бундан бехабар шахслар хабардор бўлиши тушунилади.
Ахборотдан фойдаланиш деганда эса, айбдор тмомнидан мазкур
ахборотдан фойдаланишига Қаратилган ѕар Қандай ѕаракатларни
содир этиш тушунилади. Ушбу жиноятлар ошкор Қилиши ёки
ахборотдан фойдаланиш натижасида содир этилса ва хўжалик
юритувчи субъектга кўп миҚдорда зарар етказилган пайтдан тамом
бўлган ѕисобланади.

Агар биз ушбу жиноятларни юридик таѕлил Қилиб, ўтадиган

бўлсак,

ушбу

жиноятнинг

объекти

хўжалик

юритувчи


background image

субъектларнинг нормал фаолият кўрсатишини таъминловчи
ижтимоий муносабатлардир.

Объектив томондан сир тутиладиган фан-техника, ишлаб

чиҚариш, иҚтисодиёт савдога оид ёки бошҚа шу каби ахборотни
эгасининг розилигисиз йи¦ишда ифодаланилади.

Субъектив томондан ушбу ѕаракатлар Қасддан содир

Қилинади.

191-модданинг 2-Қисми о¦ирлаштирувчи ѕолат ѕисобланиб

унинг объектив томони хўжалик юритувчи субъектга кўп миҚдорда
зарар етказиб, сир тутиладиган фан-техника, ишлаб-чиҚариш,
иҚтисодиёт, савдога оид ёки бошҚа шу каби ахборотни эгасини
розилигисиз Қасддан ошкор Қилиш ёки ундан фойдаланишдан
иборат бўлади.

Ушбу жиноят хўжалик фаолияти соѕасидаги бошҚа

жиноятларидан объектив томони билан фарҚ Қилади.

Хулоса Қилиб айтиб ўтадиган бўлсак, Қонунга хилоф равишда

ахборот тўплаш нафаҚат хўжалик юритувчи субъектларнинг нормал
фаолиятига эмас, балки иҚтисодиётимизга, хўжалик фаолиятига ѕам
жиддий зарар етказади.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов