STARS International University
113
Annotatsiya:
Ushbu maqolada
yangi O‘zbekistonning iqtisodiy rivojlanishida ayollarning
tutgan o‘rni hamda uni ta’lim sohasida tatbiq qilish, ayollarning iqtisodiy rivojlanishga
qo‘shayotgan hissasi yoritib o‘tilgan. Jahon iqtisodiyotida va O‘zbekistonda iqtisodiyotga
ayollarning keltirayotgan foydasi haqida so‘z boradi. Ayollarning ish bilan ta’minlanishi,
ularning daromadlari qanday sarf qilinishi, ayollar ishsizligining ta’lim sohasida tutgan o‘rni
to‘g ‘risida fikr yuritiladi.
Kalit so
‘
zlar:
ijtimoiy inqiroz,
noqonuniy iqtisodiyot, infratuzilma loyihalari, imtiyozli
kredit,
Ko‘pgina mamlakatlarda gender tengligiga erishish yo‘lida muhim qadamlar
qo‘yildi, biroq hal etilmagan muammolar ko‘p, tadbirkorlik va iqtisodiyotni
rivojlantirish uchun ayollarning katta salohiyatidan foydalanish zarur. Xotin-
qizlarning imkoniyatlarini kengaytirish inson kapitalidan samaraliroq foydalanish
demakdir, bu gender tengsizligini kamaytiradi va samaradorlikni va iqtisodiy
o‘ishni kuchaytiradi.
Zamonaviy jamiyatda ayollarning o‘rni katta. Bugungi kunda xotin-qizlarning
tadbirkorlik va biznes sohasidagi qobiliyat va imkoniyatlarini qo‘llab-quvvatlash
hamda kengaytirish, ulardan samarali foydalanish; ijtimoiy hayotdagi imkoniyatlarini
oshirish maqsadida respublikada bir qator ishlar amalga oshirildi. Mustaqillikning
dastlabki yillaridan to hozirgi kungacha davlat islohotlari, bozor iqtisodiyotiga
o‘tish xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishga biznes va tadbirkorlik qaratilgan.
Ayollar butun dunyoda iqtisodiy rivojlanishda muhim rol o‘ynabgina qolmay,
so‘nggi yillarda chiqqan farmon va qarorlar yangi O‘zbekistonda ayollarga ulkan
imkoniyatlar bermoqda. 200- yil aprel oyida “The Economist” jurnalida chop
etilgan maqolaga yozilishicha, so‘nggi bir necha o‘n yillikda ayollar bandligining
o‘sishi iqtisodiy o‘sishning asosiy harakatlantiruvchi kuchi bo‘lgan. Ayollarning
BOLTAYEVA GULILOLA
XURSHID QIZI
Jizzax davlat pedagogika
universiteti, Ingliz tili o‘qitish
metodikasi Kafedra o‘qituvchisi
Email: boltayeva1997@gmail.com
BOTIROVA HAKIMA
ABDUQODIR QIZI
Jizzax davlat pedagogika
universiteti
Ingliz tili o‘qitish metodikasi
Kafedra o‘qituvchisi
Email: Teacher_1000@mail.ru
YANGI O‘ZBEKISTONDA
IQTISODIY
RIVOJLANISHDA
AYOLLARINING
ROLI VA UNI TA’LIM
TIZIMI MISOLIDA
TAKOMILLASHTIRISH
https://doi.org/10.47689/STARS.
university-pp111-113
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
114
iqtisodiy imkoniyatlarini kengaytirish butun oilalar va jamoalarni qashshoqlik-
dan qutqarishi mumkin. Kambag‘al mamlakatlardagi ayollar o‘z daromadlarini
farzandlari uchun oziq-ovqat, ta’lim va sog‘liqni saqlash uchun erkaklarga qa-
raganda ko‘proq sarflashadi - bu jamiyat uchun kuchli, ijobiy va foyda keltira-
di. Ayollarning rivojlanishda muhim rol o‘ynashiga qaramay, kambag‘al mam-
lakatlarda yashovchi ayollar iqtisodiy inqiroz sharoitida nomutanosib yukni
ko‘tarishlari mumkin. BMTning Taraqqiyot dasturiga ko‘ra, ayollar dunyodagi
kambag‘allarning ko‘p qismini tashkil qiladi. Davom etayotgan iqtisodiy inqiroz
davrida ayollar eng ko‘p jabr ko‘rishlari sababli, boshqa rivojlanayotgan mam-
lakatlarga ayollarning iqtisodiy imkoniyatlarni kengaytirishda yordam berishiga
katta ehtiyoj bor. Bundan tashqari, ayollar jahon iqtisodiyotini tiklashda katta
rol o‘ynashi mumkin.
Eksportga yo‘naltirilgan mamlakatlarda ayollar uchun ishsizlik darajasi yuqori.
Ishlab chiqarishdagi ish o‘rinlarining qisqarishi ayollar uchun ishsizlik darajasining
oshishini anglatadi, chunki ular rivojlanayotgan mamlakatlardagi ishlab chiqarish
ishchilarining 60-80 foizini tashkil qiladi.
Ham qonuniy, ham noqonuniy iqtisodiyotda ekspluatatsiyaning kuchayishi.
Ayollar uchun ish joylarining qisqarishi ekspluatatsiyaning yuqori darajasini
anglatishi mumkin, chunki ayollar tobora yomon sharoitlarda yoki undan ham
yomoni, noqonuniy iqtisodiyotda ishlashga majbur bo‘ladilar.
Iqtisodiy tanazzul davrida ko‘proq ayollar va qizlar o‘z mamlakatlarida yoki
chet elda iqtisodiy imkoniyatlar izlab o‘z jamoalaridan uzoqqa ko‘chib ketishadi.
Adolatli mehnat amaliyotini bilmagan ko‘pchilik odam savdogarlarining qurboniga
aylanib, ularni majburiy mehnat yoki tijorat jinsiy ekspluatatsiya qilish holatlariga
olib keladi.
Iqtisodiy inqiroz davrida yaratilgan ish o‘rinlari erkaklarga mo‘ljallangan.
Iqtisodiy inqiroz davrida hukumatlar va donorlar ish o‘rinlarini yaratish uchun
asosan erkaklar tomonidan boshqariladigan yirik infratuzilma loyihalariga urg‘u
berishadi. Ayollarni o‘z ichiga olgan sohalar odatda e’tibordan chetda qolib, ular
uchun ishsizlik darajasining o‘sishiga sabab bo‘ladi.
O‘zbek xalqi azaldan o‘z mahsulotlari bilan dunyoga mash’hur. Bugungi
kunda turli mamlakatlardan kelayotgan sayyohlar, bu ajoyib go‘zal hudud xorijiy
investorlarni va ishbilarmonlarni tobora ko‘proq jalb qilmoqda. Ular bir tomondan
tarixiy obidalarni ko‘rish uchun kelsa, ikkinchi tomondan qo‘l mehnatida yaratilgan
xalq hunarmandchiligi bilan tanishish uchun keladi. O‘zbek ayollari qo‘llari bilan
tikilgan bosh kiyimlar, to‘qilgan turli xil ipak matolar o‘ziga xos rang-barangligi
bilan kishini hayratga soladi.
Zamonaviy ayol xalq xo‘jaligining turli tarmoqlarida o‘zining keng qobiliyati va
iste’dodini namoyon etmoqda. Agar u bir tomondan kulolchilik, tasviriy san’at,
haykaltaroshlik, miniatyura kabi milliy hunarmandchilik sohasiga hech ikkilanmasdan
kirib kelsa, ikkinchi tomondan, o‘z imkoniyatlaridan samarali foydalansa, qishloq
xo‘jaligini qunt bilan rivojlantirsa, xalq iste’moli mollari ishlab chiqarsa, xalq ehtiyoji
uchun zarur mahsulotlar ishlab chiqaradi, maishiy xizmat ko‘rsatish sohasini
yaxshilaydi.
Davlat tomonidan grant fondlari, imtiyozli kreditlar yaratish, xususiy tadbirkorlikni
rivojlantirishga qaratilgan turli loyihalarni ishlab chiqish biznes va tadbirkorlik,
qonun hujjatlarini nashr etish xotin-qizlarning iqtisodiy faolligini qo‘llab-quvvatlash
STARS International University
115
borasida katta o‘zgarishlar kiritdi. Yuqoridagilardan kelib chiqadiki, zamonaviy
dunyoda ayollarning jamiyatdagi o‘rniga katta e’tibor berilmoqda.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi. 63-modda.
2.Goldman Sachs:The Power of the Purse: Gender Equality and Middle-Class
Spending”. Global Markets Institute.2009
3.Mskinsey & Company “The Power Of Parity: How Advancing Woman’s Equality
Can Add $12 Trillion To Global Growtth”. 2015.
4.Ernst & Young “Groundbreakers Using the Strength of Women to Rebuild the
World Economy”.2015
5.Forbes Georgia:L Pataraia “Women`s role in economy – Modern tendency.
2013
