«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
270
Annotatsiya:
Bu maqolada siz raqamli iqtisodiyot haqida quyidagi ma’lumotlarni
olishingiz mumkin. “Raqamli iqtisodiyot haqida qisqacha malumot”, “Raqamli iqtisodiyotning
afzalliklari”, “Raqamli iqtisodiyotning salbiy tomonlari”, “Rivojlangan davlatlar asosida
raqamli iqtisodiyot”, “O‘zbekistonda raqamli iqtisodiyotni rivojlantirish yo‘llari”.
Kalit so
‘
zlar:
Digital economy,Deverloped countries,Information technology, Economic
indicator, Technology infrastructure.
So‘nggi vaqtlarda “Digital Economy” tushunchasi juda ko‘p marotaba ishlatilm-
oqda. Darhaqiqat, ko‘plab rivojlangan mamlakatlarda digital economy ularning
rivojlanishiga sezilarli darajada ta’sir o‘tkazmoqda.
Keling, avvalo “Digital Economy”ning kelib chiqishi tarixini o‘rganaylik.
Digital Economy bu uzoq vaqtlar oldin ya’ni 1995-yil Massachusets universtiteti
olimi Nikolas Negroponte tomonida aniqlab berilgan.Olim axborot-kommunikatsi-
ya texnologiyalarini intensiv rivojlanishi ortidan eski iqtisodiyotni yangi iqtosodiy-
otga o‘tishda qanday o‘zgarishlar ro‘y berishi mumkinligini aytib bergan.
Digital Economy - bu xo‘jalik faoliyatini yuritishdir, bunda ishlab chiqarish va
xizmat ko‘rsatishdagi asosiy omili raqamlar ko‘rinshidagi ma’lumotlar bo‘lib, kat-
ta hajmdagi axborotlarni qayta ishlash va shu qayta ishlash natijasini tahlil qilish
yordamida har xil turdagi ishlab chiqarish, xizmat ko‘rsatish, texnologiyalar, qur-
ilmalar, saqlash, mahsulotlarni yetkazib berishda oldingi tizimdan samaraliroq ye-
chimlar tatbiq qilishdir. Boshqacha qilib aytganda, raqamli iqtisodiyot bu onlayn
xizmatlar ko‘rsatish, elektron to‘lovlar amalga oshirish, internet savdo va boshqa
turdagi sohalarni raqamli komputer texnologiyalarini rivojlanishi bilan bog‘langan
faoliyat. Digital Economy raqamli texnologiyalarga asoslangan, elektron biznes va
elektron tijorat bilan bog‘langan, raqamli tovar va xizmatlar ishlab chiqarayotgan
va taqdim etilayotgan iqtisodiy xizmat va tovarlar uchun hisob-kitoblar elektron
pul orqali amalga oshiriladigan iqtisodiy faolyatdir.
Axborot texnologiyalarining rivojlanishi va tatbiq qilinishi evaziga kundalik hay-
otimizda juda ko‘plab qulayliklar paydo bo‘lmoqda.
RAQAMLI
IQTISODIYOTNI
HOZIRGI
HAYOTIMIZDAGI
O‘RNI
https://doi.org/10.47689/STARS.univer-
s i t y - 5 - p p 2 6 8 - 2 7 1
G‘AYBULLAYEV SARVAR O‘KTAM O‘G‘LI
O‘zMUJF, o‘qituvchi
JARASHEVA GO‘ZAL BAHODIR QIZI,
O‘zMUJF, talaba
E-mail: dilshodbekshodlikov@gmail.com
STARS International University
271
Tajribalar natijasida digital economy rivojlangan va rivojlanayotgan davlatlarda
teng huquqli qoidalarini, o‘yinning barcha ishtirokchilari uchun bir xil imkonyat be-
radi. Bularga AQSH, Buyuk Britanya, Daniya, Finlandiya,Singapur,J anubiy Korya,
Gonkong, Norvegiya, Shvetsiya va Shvetsariya kiradi.
Demak, digital economy rivojlanishi uchun davlat hammaga teng sharoit yaratib
berishi, iloji boricha bozor qonun-qoidalari, shartnomalar shaffof bo‘lishi, qonunlar
bozor talabidan kelib chiqqan holda (ya’ni bozordagi rivojlanish tendensiyalarini
oldindan aniqlay olishi va kerakli normativ hujjatlarni qabul qilishi) o‘yin ishtirok-
chilari uchun erkinlik berishi zarurdir.
Zamonaviy ilm-fanning cho‘qqisi yuqori texnologiyalarda, raqamli olamda ko‘zga
tashlanadi. Zero, digital economy aql bovar qilmas katta hajmda raqamli ma’lumo-
tlarni to‘plashda va to‘laqonli taqdim etishni davom etmoqda. 2022-yilda global
IP trafik hajmi 150 700 Gbit/s (solishtirish uchun 2017-yil 45 000 Gbit/s) chiqi-
shi ko‘zda tutilayotgan edi. Shuningdek, texnologiya olamida ko‘pchilikka ma’lum
bo‘lgan “Microsoft” korparatsiyasi asoschisi Bill Geytsning bir fikri bor. “Tez orada
Yer sharida faqat ikki tur kompaniyalari mavjud bo‘ladi. Birinchisi, Internet orqali
biznes qiluvchi va ikkinchisi, biznesdan chiqqan kompanyalardir”.
Xususan, Digital Economy afzalliklari va salbiy tomonlari haqida to‘xtaladigan
bo‘lsak.
Albatta, Information technology texnologiyalarning rivojlanishi, zamonaviy tex-
nologiyalarning hayotimizga tatbiq etilishi har bir inson hayotida ko‘plab ijobiy im-
konyatlar berishi mumkin. Raqamli texnologiyalar rivojlanishi ortidan inson, unga
kerakli xizmatdan tezroq foydalanishi, internet orqali o‘ziga zarur mahsulotlarni
arzon sotib olish bilan yetarlicha pul mablag‘larini tejash mumkin.
Shuningdek, information technology quyidagi afzalliklarni berishi mumkin:
•ishlab chiqarishda mehnat samaradorligini oshirish;
•ishlab chiqarishdagi xarajatlarning kamayishi;
•kompaniyalarning raqobatdoshligini o‘sishi;
•yangi ish o‘rnini yaratilishi;
•yangi zamonaviy kasblarning paydo bo‘lishi;
•kambag‘allikni yengishning yangicha usuli.
Bu raqamli iqtisodiyotni bor-yo‘g‘i bir nechta afzalliklaridir.
Digital Economy rivojlanishini bizning kundalik hayotimizga ijobiy ta’sir qiladi,
oddiy foydalanuvchiga ko‘plab qo‘shimcha imkonyatlar beradi va qolaversa, bo-
zorning o‘sishi va rivojlanishini ta’minlab berishi mumkin.
Raqamli iqtisodiyot keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan xavflardanbirinchi o‘rinda
Kiber hujum xavfidir. Bunda asosan shaxsiy hujjatlarni va shaxsiy ijtimoyi-iqtisodiy
huquqlarini oshkor qilish kabi muammolarni amalga oshiradi.
Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirishda digital econo-
my alohida faolyat turini emas, balki ishbilarmonlik, sanoat ob’yektlari, xizmatlarda
axborot texnologiyalaridan faol foydalanishni anglatadi. Agar oddiy iqtisodiyotda
moddiy buyumlar asosiy resurs hisoblansa, raqamli iqtisodiyotda bu qayta ishlan-
adigan hamda uzatiladigan axborot, ma’lumotlar hisoblanadi.
Nufuzli xalqaro tashkilotlar olib borgan tahlillarga ko‘ra digital economy yalpi
ichki mahsulotni kamida 30 foizga oshiradi, shuningdik, xufyona iqtisodiyotga bar-
ham beradi.
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
272
O‘zbekistonda “Raqamli O‘zbekiston-2030” dasturining ishlab chiqilishi va
hayotga tatbiq etilishi, eng avvalo, puxta va mukammal tashkiliy-huquqiy mex-
anizmlarni shakllantirish, qolaversa, innovatsion g‘oyalar, texnologiyalar va ishlan-
malarni joriy etish bo‘yicha davlat organlari va tadbirkorlik sub’yektlarining uz-
viy hamkorligini ta’minlash, barcha soha va tarmoqlarda ishlab chiqarish va xi-
zmat ko‘rsatishni raqamli texnologiyalar bilan qamrab olish, bu borada zamonaviy
bilimlarni chuqur egallagan, intellektual salohiyatli kadrlarni yetishtirish, shu orqali
mamlakatda “axborotlashgan jamiyat” muhitini yaratishga xizmat qiladi.
Xulosa: Aql-zakovat va ilm — taraqqiyot qanotidir. Zamonaviy ilm-fanning
cho‘qqisi yuqori texnologiyalarda, raqamli olamda ko‘zga tashlanadi. To‘rtinchi sa-
noat inqilobi taraqqiyotning yangi ko‘rinishi-“Digital Economy” boshlanganini an-
glatadi.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Akramovich N. A. THE PRIORITY OF USING INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN
THE AGRICULTURAL EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research and
Trends in Educational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 185-191.
2.Хакимов О. М., Курбанов З. Х., Мухаммедов Ф. Реализация возможностей
получения легких наполнителей на основе меньше пластиковых почв в на-
шей республике //Science and Education. – 2021. – Т. 2. – №. 5. – С. 176-181.
3.Мухтаров Б. А., Ортиков Ё. Ю. Культурное и экономическое развитие ту-
ризма в Узбекистане //Молодой ученый. – 2016. – №. 14. – С. 375-378.
4.Rashidov U., Rashidov A. Assessment of Costs For the Quality of Logistics
Activities //INTERNATIONAL JOURNAL OF BUSINESS DIPLOMACY AND
ECONOMY. – 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 39-43.
5.Ҳосилмуродов И., Султоналиева Г. Тафаккур услубининг фалсафий-мето-
дологик таҳлили //Zamonaviy innovatsion tadqiqotlarning dolzarb muammolari
va rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 549-
551.
6.Nodira T. INNOVATIVE MANAGEMENT IN THE DEVELOPMENT OF THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research and Trends in
Educational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 346-351.
7.Ali o‘g‘li A. O. STATISTICAL STUDY OF DIRECT MAINTENANCE OF SMALL
BUSINESS ACTIVITIES IN THE REGIONS //EPRA International Journal of Economic
and Business Review (JEBR). – 2022. – Т. 10. – №. 6. – С. 30-33.
8.Норбеков, Х., & Туйчиева, Н. (2022). Формирование конкурентных преи-
муществ компании. Zamonaviy Innovatsion Tadqiqotlarning Dolzarb Muammolari
Va Rivojlanish Tendensiyalari: Yechimlar Va Istiqbollar, 1(1), 589–592. Retrieved
from https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5351
9.Nasirov B. U., Boltaeva M. J. Genesis And Transformation Of The Public
Catering System In Uzbekistan During The Soviet Period //Turkish Online Journal
of Qualitative Inquiry (TOJQI) Volume. – Т. 12. – С. 5834-5841.
10.Uchkun S., Dilshod N. PROCESS OF IDENTIFYING THE SIGNIFICANT
ACCOUNTS IN THE REVENUE CYCLE //Journal of marketing, business and
management. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 32-36.
STARS International University
273
11.Nodira T., Rashid X. PROBLEMS OF INNOVATION MANAGEMENT IN THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Web of Scientist: International Scientific Research
Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 11. – С. 155-164.
12.Abdusattarovich M. B. CALCULATING ECONOMIC EFFICIENCY IN THE
DIGITAL ECONOMY IN UZBEKISTAN //Web of Scientist: International Scientific
Research Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 10. – С. 1189-1194.
13.Khakimov O. SOCIAL GOALS OF STUDENTS IN HIGHER EDUCATION //
International Bulletin of Applied Science and Technology. – 2022. – Т. 2. – №. 11. –
С. 55-59.
14.Nosirovich A. N. The Methodology of Preparation of Students of Vocational
Schools and Colleges for Technical Creative Activity //PSYCHOLOGY AND
EDUCATION. – 2021. – Т. 58. – №. 2. – С. 1470-1485.
15.Alimov N., Gulrukh F. Dependence of psychological maturity on the strength
of family relationships //Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences. –
2022. – Т. 6. – С. 38-41.
16.Nosirovich A. N. The Methodology of Preparation of Students of Vocational
Schools and Colleges for Technical Creative Activity //PSYCHOLOGY AND
EDUCATION. – 2021. – Т. 58. – №. 2. – С. 1470-1485.
17.Burkhanovna, K. D., Alisherovich, M. R., & Ugli, N. B. U. (2021). Communication
as the main source of personality development. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 75-80.
18.Nosirovich, A. N., & Umarovich, N. B. (2022). CYBERSPACE IN THE REAL
WORLD. Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences, 1(10),
410-414.
19.Burkhanovna, K. D., Alisherovich, M. R., & Ugli, N. B. U. (2021). Communication
as the main source of personality development. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 75-80.
20.Nosirovich, A. N., & Umarovich, N. B. (2022). CYBERSPACE IN THE REAL
WORLD. Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences, 1(10),
410-414.
