«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
262
Annotatsiya
:
Ushbu tezisda raqamli iqtisodiyotning birinchi navbatda insonlarning tur-
mush darajasini sezilarli darajada oshira olishi va bu uning asosiy foydasi ekanligi yoritib
berilgan. Bu raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi va iqtisodiyotning globallashuv
jarayonlarini tezlashtirish bilan ajralib turishi haqida ma’lumotlar berilgan.
Kalit so‘zlar:
Raqamli texnologiyalar, raqamli iqtisodiyot, kraudfanding ,CRM, fidbek.
Raqamli iqtisodiyot tushunchasi nisbatan uzoq bo‘lmagan vaqtda,1995-yili
Massachusets universiteti amerikalik olimi Nikolas Negroponte tomonidan aniqlab
berilgan.Olim axborot-kommunikatsiya texnologiyalarining intensiv rivojlanishi
ortidan eski iqtisodiyotdan yangi iqtisodiyotga o‘tishda qanday o‘zgarishlar ro‘y
berishi mumkinligini aytib o‘tgan. Raqamli iqtisodiyot - bu xo‘jalik faoliyatini
yuritish bo‘lib, bunda ishlab chiqarish va xizmat ko‘satishdagi asosiy omil raqamlar
ko‘rinishidagi ma’lumotlar bo‘lib, katta hajmdagi axborotlarni qayta ishlash va
shu qayta ishlash natijasini tahlil qilish yordamida har xil turdagi ishlab chiqarish,
xizmat ko‘rsatish, texnologiyalar, qurilmalar, saqlash, mahsulotlarni yetkazib
berishda oldingi tizimdan samaraliroq yechimlar tatbiq qilishdir. Boshqacha qilib
aytganda, raqamli iqtisodiyot bu onlayn xizmatlar ko‘rsatish, elektron to‘lovlar
amalga oshirish, internet savdo, kraudfanding va boshqa turdagi sohalarni raqamli
komputer texnologiyalarining rivojlanishi bilan bog‘langan faoliyatdir.
Shuningdek raqamli iqtisodiyot –bu noldan boshlab yaratilishi lozim bo‘lgan
qandaydir boshqacha iqtisodiyot emas. Bu yangi texnologiyalar, platformalar
va biznes modellari yaratish, ularni kundalik hayotda joriy etish orqali mavjud
iqtisodiyotni yangicha tizimga ko‘chirish deganidir. Bu tizimning belgilari
quyidagilardan iborat:
• yuqori darajada avtomatlashtirilganlik;
• elektron hujjat almashinuvi;
• buxgalterlik va boshqaruv tizimlarining elektron integratsiyalashuvi;
• ma’lumotlar elektron bazalari;
• CRM (mijozlar bilan o‘zaro munosabat tizimi) mavjudligi;
• Korporativ tarmoqlar.
Raqamli iqtisodiyotning qulayliklariga quyidagilar kiradi:
G‘AYBULLAYEV SARVAR O‘KTAM O‘G‘LI
O‘zMUJF, o‘qituvchi
XOLIQULOV ABDINUR MUXAMMAT O‘G‘LI
O‘zMUJF, talaba
E-mail:elyorjonxoliqulov@gmail.com
RAQAMLI
IQTISODIYOTNING
BUGUNGI KUNDAGI
O‘RNI
https://doi.org/10.47689/STARS.univer-
s i t y - 5 - p p 2 6 0 - 2 6 3
STARS International University
263
• To‘lovlar uchun xarajatlar kamayadi(masalan, bankka borish uchun yo‘lkira va
boshqa resurslar tejaladi).
• Tovarlar va xizmatlar haqida ko‘proq va tezroq ma’lumot olinadi.
• Raqamli dunyodagi tovar va xizmatlarning jahon bozoriga chiqish imkoniyatlari
katta.
• Fidbek (iste’molchi fikri)ni tez olish hisobiga tovar va xizmatlar jadal ta
komillashtiriladi.
• Tezroq, sifatliroq, qulayroq.
Dunyo mamlakatlari kabi O‘zbekistonda ham raqamli iqtisodiyot rivojlanmoqda.
Kundalik hayotimizda axborot texnologiyalarining tatbiq qilinishi ortidan oddiy
insonlar uchun ko‘plab imkoniyatlar yaratilmoqda. Hozirgi kunda uydan chiqmasdan
ko‘plab oziq-ovqat mahsulotlari va taomlariga buyurtma berishimiz, ularni
uyimizgacha yetkazib berishi mumkin. Lekin shuni ta’kidlash lozimki, O‘zbekistonda
raqamli iqtisodiyot respublikamiz salohiyatiga nisbatan bir necha barobar sekinroq
rivojlanmoqda. Ya’ni imkoniyat bor, kerakli resurslar mavjud, lekin rivojlanish ancha
sust. Bunga sabab sifatida raqamli iqtisodiyoni O‘zbekistonda rivojlanishining bir
qancha to‘siqlarini ko‘rsatib o‘tish mumkin:
• Ko‘plab sohalardagi monopoliya;
• Internet tezligining pastligi va uning sifatsizligi;
• Axborot texnologiyalari sohasida qonunchilikning zamondan orqada qolganligi;
• Fuqarolarda komputer savodxonligining o‘ta pastligi;
• Qonunchlikning shaffof emasligi;
• Boshqaruv organlarida sohani tushunadigan mutaxassislarning kamligi yoki
(ba’zilarida) ularning umuman yo‘qligi.
Yuqorida keltirilgan muammolar bosqichma-bosqich, tizimli, dunyo tajribasidan
kelib chiqib hal qilinsa, O‘zbekiston ham bemalol raqamli iqtisodiyoti rivojlangan
mamlakatlarda biri bo‘la oladi.
Davlatimiz rahbarining ta’kidlashicha, “...yurtimiz xalqaro axborot kommunikatsiya
texnologiyalarini rivojlantirish indeksi bo‘yicha 2019-yilda 8- pog‘onaga ko‘tarilgan
bo‘lsa-da, hali juda ham orqada. Aksariyat vazirlik va idoralar, korxonalar raqamli
texnologiyalardan mutlaqo yiroq, desak, bu ham haqiqat. Albatta, raqamli
iqtisodiyotni shakllantirish kerakli infratuzilma, ko‘p mablag‘ va mehnat resusrlarini
talab etishini juda yaxshi bilamiz. Biroq qanchalik qiyin bo‘lmasin, bu ishga bugun
kirishmasak, qachon kirishamiz?! Ertaga juda kech bo‘ladi. Shu bois, raqamli
iqtisodiyotga faol o‘tish –kelgusi 5 yildagi eng ustuvor vazifalarimizdan biri bo‘ladi”.
Yangi O‘zbekistonda amalga oshirilayotgan islohotlar natijasida ochiqlik,
xalqaro iqtisodiy-siyosiy aloqalarning rivojlanishi yurtimizda sanoat tarmoqlarini
modernizatsiya qilish, texnik va texnologik jihatdan qayta jihozlash imkoniyatlarini
yuzaga chiqaradi. Bunga mamlakatimiz tashqi savdo hajmining o‘sishini misol qilib
keltirish mumkin. “Elektron hukumat”, “elektron boshqaruv”, “telekommunikatsiya”,
“Internet”, “veb-sayt” kabi yuzlab iboralar hayotimizning ajralmas bo‘lagiga aylandi.
IT kundalik hayotimizning barcha sohasini qamrab olmoqda.
Xulosa qilib aytganda, “raqamli” atamasi barcha sohalarda axborot
texnоlogiyalaridan faol foydalanishni anglatadi. Davlat innоvatsion va raqamli
ekotizimni qo‘llab-quvvatlash sohasida raqamli ta’limning zamonaviy metodlarini
qo‘llab-quvvatlashi, innоatsion xizmatlarni samarali tartibga solish normalarini
ishlab chiqishi maqsadga muvofiq bo‘ladi.
«Yangi O‘zbekiston: Moliyaviy hisobotning xalqaro
standartlarini joriy etishda muvaffaqiyatli
xalqaro tajriba» 16 dekabr, 2022 yil.
264
Foydalanilgan adabiyotlar:
1.Akramovich N. A. THE PRIORITY OF USING INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN
THE AGRICULTURAL EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research and
Trends in Educational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 185-191.
2.Хакимов О. М., Курбанов З. Х., Мухаммедов Ф. Реализация возможностей
получения легких наполнителей на основе меньше пластиковых почв в на-
шей республике //Science and Education. – 2021. – Т. 2. – №. 5. – С. 176-181.
3.Мухтаров Б. А., Ортиков Ё. Ю. Культурное и экономическое развитие ту-
ризма в Узбекистане //Молодой ученый. – 2016. – №. 14. – С. 375-378.
4.Rashidov U., Rashidov A. Assessment of Costs For the Quality of Logistics
Activities //INTERNATIONAL JOURNAL OF BUSINESS DIPLOMACY AND
ECONOMY. – 2022. – Т. 1. – №. 3. – С. 39-43.
5.Ҳосилмуродов И., Султоналиева Г. Тафаккур услубининг фалсафий-мето-
дологик таҳлили //Zamonaviy innovatsion tadqiqotlarning dolzarb muammolari
va rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va istiqbollar. – 2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 549-
551.
6.Nodira T. INNOVATIVE MANAGEMENT IN THE DEVELOPMENT OF THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Journal of Academic Research and Trends in
Educational Sciences. – 2022. – Т. 1. – №. 10. – С. 346-351.
7.Ali o‘g‘li A. O. STATISTICAL STUDY OF DIRECT MAINTENANCE OF SMALL
BUSINESS ACTIVITIES IN THE REGIONS //EPRA International Journal of Economic
and Business Review (JEBR). – 2022. – Т. 10. – №. 6. – С. 30-33.
Норбеков, Х., & Туйчиева, Н. (2022). Формирование конкурентных преиму-
ществ компании . Zamonaviy Innovatsion Tadqiqotlarning Dolzarb Muammolari
Va Rivojlanish Tendensiyalari: Yechimlar Va Istiqbollar, 1(1), 589–592. Retrieved
from https://inlibrary.uz/index.php/zitdmrt/article/view/5351
Nasirov B. U., Boltaeva M. J. Genesis And Transformation Of The Public Catering
System In Uzbekistan During The Soviet Period //Turkish Online Journal of
Qualitative Inquiry (TOJQI) Volume. – Т. 12. – С. 5834-5841.
Uchkun S., Dilshod N. PROCESS OF IDENTIFYING THE SIGNIFICANT ACCOUNTS
IN THE REVENUE CYCLE //Journal of marketing, business and management. –
2022. – Т. 1. – №. 1. – С. 32-36.
Nodira T., Rashid X. PROBLEMS OF INNOVATION MANAGEMENT IN THE
HIGHER EDUCATION SYSTEM //Web of Scientist: International Scientific Research
Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 11. – С. 155-164.
Abdusattarovich M. B. CALCULATING ECONOMIC EFFICIENCY IN THE DIGITAL
ECONOMY IN UZBEKISTAN //Web of Scientist: International Scientific Research
Journal. – 2022. – Т. 3. – №. 10. – С. 1189-1194.
Khakimov O. SOCIAL GOALS OF STUDENTS IN HIGHER EDUCATION //
International Bulletin of Applied Science and Technology. – 2022. – Т. 2. – №. 11. –
С. 55-59.
Nosirovich A. N. The Methodology of Preparation of Students of Vocational
Schools and Colleges for Technical Creative Activity //PSYCHOLOGY AND
EDUCATION. – 2021. – Т. 58. – №. 2. – С. 1470-1485.
STARS International University
265
Alimov N., Gulrukh F. Dependence of psychological maturity on the strength of
family relationships //Eurasian Journal of Humanities and Social Sciences. – 2022.
– Т. 6. – С. 38-41.
Nosirovich A. N. The Methodology of Preparation of Students of Vocational
Schools and Colleges for Technical Creative Activity //PSYCHOLOGY AND
EDUCATION. – 2021. – Т. 58. – №. 2. – С. 1470-1485.
Burkhanovna, K. D., Alisherovich, M. R., & Ugli, N. B. U. (2021). Communication
as the main source of personality development. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 75-80.
Nosirovich, A. N., & Umarovich, N. B. (2022). CYBERSPACE IN THE REAL WORLD.
Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences, 1(10), 410-414.
Burkhanovna, K. D., Alisherovich, M. R., & Ugli, N. B. U. (2021). Communication
as the main source of personality development. ACADEMICIA: An International
Multidisciplinary Research Journal, 11(5), 75-80.
Nosirovich, A. N., & Umarovich, N. B. (2022). CYBERSPACE IN THE REAL WORLD.
Journal of Academic Research and Trends in Educational Sciences, 1(10), 410-414.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning 2020-yil
24-yanvarda Oliy Majlisga yo‘llagan Murojaatnomasi.
8.Xaydarov Baxrom Xolmurodovich Iqtisodiy islohotlarni rivojlanturishda
kambag‘allikni qisqartirish.IQTISODOYOT VA TA’LIM 2020 4-son. 288-292-b.
9.http://texnoman.uz sayti.Raqamli iqtisodiyot nima?
10.http://researchgate.net sayti.Raqamli iqtisodiyot tushunchasi,afzalliklari va
amaliy ahamiyati.
