272
ЯНГИ ДОРИВОР ПРЕПАРАТЛАРНИ ТАЙЁРЛАШ УЧУН ТАБИИЙ
ПОРФИРИНЛАРНИ МОДИФИКАЦИЯСИ
Бойирбеков У.З
., 105-
гуруҳ Даволаш иши факультеты Илмий
раҳбар
:
Г.Г
.
Сулаймонова
ТошПТИ
,
Тиббий ва биологик кимё
,
тиббий биология
,
умумий генетика кафедраси
Мавзунинг долзарблиги
:
О
хирги бир неча ўн йилликларда
,
ўсимталар
диагностикасининг янги усулларини ишлаб чиқиш ва шишларга таъсир қилиш
,
клиник
онкологиянинг асосий йўналишларидан бири бўлиб келмоқда
.
Шундай усуллардан бири
фотодинамик терапия
(
ФДТ
)
усули ҳисобланади
.
ФДТ усули фотосенсибилизаторларнинг
(ФС
)
ўсимта тўқимасида селектив тўпланиши хамда уларни нур таъсирида парчалашга
асосланган
.
Жахон амалиёти шуни кўрсатадики
,
ФДТ учун юқори самарали доривор
препаратларини яратишда порфирин табиатли ФС лар мухим ахамиятга эга
.
Ишнинг мақсади
:
илмий адабиётлар таҳлили ва интернет маълумотлари тахлили
асосида
,
фотодинамик терапия учун юқори самарали доривор препаратларни яратишда
,
порфирин табиатли
Zn
2+
, Cu
2+
, Ni
2+
ионларининг моно ва биядроли комплексларини
(
ФС
)
хосил
бўлиш механизмларини ўрганиш
.
Материаллар ва текшириш усуллари
:
фотодинамик терапияда қўлланадиган
препаратлар олишда бошланғич моддалар бўладиган хлорофил қатори ҳосилалари
(
феофитин
а
,
метилфеофорбид а
,
хлоран е
6,
бактериохлорин
)
катта қизиқиш уйғатмоқда
.
Метилфеофорбид
а нинг
Zn, Cu, Ni
лар билан синтези хона хароратида амалга оширилган
.
Олинган
металлокомплексларнинг тузилиши электрон
,
ИК
-,
ЯМР
-,
масспекироскопия усуллари
ёрдамида аниқланди
.
Синтезнинг юмшоқ шароитда ўтказилишига қарамай
,
реакция
жараёнларида моноядроли комплекслардан ташқари биядроли комплекслар олинган
.
Уларда
биринчи металл координацон текисликнинг ичида
,
иккинчиси эса ташқи координацон сферада
жойлашади
.
Реакцион аралашмадаги хосил бўлган комплексларнинг нисбати
,
комплекс ҳосил
қилишда қатнашган металл табиатига боғлиқ бўлади
.
Феофитин ва феофорбидларнинг енол
шаклидаги ташқи сферали магнийли хелат комплекслари олинган
.
Тахмин қилиш мумкинки
,
металл тузлари бинар эритувчиларда кето-енол таутомерия хисобига
,
ички координацион
текисликдан ташқари
,
ташқи сферали хелат комплекс хосил қилаиш қобилиятига эга бўлади
.
Комплекс ҳосил бўлиши жараёнида
,
реакцион массада оз миқдорда сув молекулаларининг
мавжуд бўлиши
,
метилфеофорбид молекуласидаги экзоциклнинг гидролизига олиб келади
.
Натижада ташқи сферали хелат комплекс ҳосил бўлади
.
Хулоса
:
Хлорофил қатори ҳосилалари
(
феофитин а
,
метилфеофорбид а
,
хлоран е
6,
бактериохлорин)ларнинг
Zn, Cu, Ni
лар билан хосил қиладиган ички комплекс бирикмаоари
,
металл табиатига кўра моно ва биядроли комплеклар ҳосил қилиши мумкин
.
Ўрганиб чиқилган
маълумотлар кўрсатадики порфирин табиатли фотосенсибилизаторларнинг синтез оптимал
усулларини ишлаб чиқиш
,
фотодинамик терапия учун истиқболли деб хисоблаш имконини
беради
.
Адабиётлар рўйхати
:
1.
Аскаров
,
Т
.
А
., et al. "
Совершенствование методов анестезиологического пособия при
синдроме диабетической стопы
."
Материалы
XIX
Республиканской научно-практической
конференции
"
Вахидовские чтения
-2014","
Ошибки и осложнения в плановой хирургии
органов грудной и брюшной полости
,
сердца и сосудов
".
Фергана
. 2014.
2. Akhmedov, A. I., A. A. Tursumetov, and M. Zhafarov Kh. "Features Of Allohernioplasty For
Postoperative Ventral Hernias In The On-Lay Position Under Conditions Of Infection In The
Experiment." European Journal of Molecular & Clinical Medicine 7.03 (2020): 2020.
3.
Абдураззакова
,
Диёра Абдумаликовна
, et al. "Efficiency of endolymphatic drug
administration."
Молодой ученый
9 (2018): 61-62.
4.
Агзамова
,
Махмуда Набиевна
. "
РАННЕЕ РАСПОЗНАВАНИЕ И ОПТИМИЗАЦИЯ
СЕПСИСА
." Medical sciences (2019): 10.