285
SIYDIK KISLATA HOSIL BO'LISH MEXANIZMI VA UNING AHAMIYATI.
Xolmurodova Mohichehra, 202-guruh, Tibbiy-Pedagogika fakulteti
Ilmiy rahbar: assistent Azizova N.M.
ToshPTI, Tibbiy va biologik kimyo, tibbiy biologiya va umumiy genetika kafedrasi.
Dolzarbligi.
Purinli nukleotidlar katabolizmi fosfat qoldig’I, riboza qoldig’I hamda
aminoguruppani gidrolitik yo’l bilan ajratib olish reaksiyalarini o’z ichiga oladi. Natijada purinli
nukleotidlarining purin yadrosi siydik kislata (urat kislata) ga aylanadi. Adenozinmonofosfat
parchalanganda gipoksantin hosil bo’ladi. Undan esa ksantinoksidaza fermenti va kislorod yordamida
ksantinga o’tadi. Kislorod ishtirokida siydik kislataga aylanadi.
Maqsadi.
Siydik kislataning miqdorining organizmda o'zgarishi siydik tosh va boshqa
kaslliklarga olib keladi
.
Siydik kislata hosil bo’lishi mexanizmlarini o'rganish orqali bu jarayonni
chuqurroq bilish va u asosida hosil bo'ladigan kaslliklarni o'rganish asosiy maqsadimiz.
Qo’llanilgan usullar.
Adabiyotlar asosida nazariy tahlili va mavzu asosida ma'lumotlarni
to'plash.
Olingan natijalar muhokamasi.
Siydik kislata asosan jigarda, 1 sutkada 0.5-1 g hosil bo’ladi
va buyrak orqali chiqarilib turiladi. Sog’lom odam qonida 3-7mg/dl bo’ladi. Suvda yomon eriydi,
qonda oqsil va boshqa moddalar bilan birikkan holda bo’ladi. Uning konsentratsiyasining ko’payishi
(giperurekemiya) podagra kasalligiga olib keladi. Podagra kasalligida asosan mayda bo’g’imlarda
takrorlanuvchi yallig’lanish kuzatiladi. Bunday paytlarda bemor og’riq kuchli bo’lganligidan, hatto
choyshab tegib ketishiga chiday olmaydi. Kasallik xuruji saotlab davom etadi va bir necha oydan
keyin yana boshlanadi. Yallig’lanish paytida mononatriyli urat tuzlari kristallari bog’imda to’planib
boradi. Kristallarni leykotsitlar fagotsitlaydi. Kristallar ta’sirida lizosoma membranalari yemiriladi.
Ajralib chiqqan fermentlar hujayralarni yemirib tashlaydi. Hujayra parchalanish mahsulotlari esa
yallig’lanishga olib keladi. Uratlarni to’planib borishi natijasida podagra tugunlari paydo bo’ladi.
Tugunlar ustidagi teri atrofiyaga uchrab yemiriladi va uratlardan tashkil topgan kukun to'kilib turadi.
Bog’imlarni shaklini o’zgartirib,funksiyasini izdan chiqaradi. Podagrani davolashda allopurinoldan
foydalaniladi. Giperurikemiya esa asosan irsiy bo’ladi. Glpoksantin-guanin- fosforiboziltransferaza
fementining yetishmasligi oqibatida yuzaga keladi. Uning og’ir xili Lesh- Nixan sindromi bo’lib
nasldan-naslga o’tadi. Bunday bolalarda serebral falajlar kuzatiladi,aql- idroki o’zgargan,ular
o’zlariga jarohat yetkazadilar, lab, barmoqlarini tishlab qonatadilar.
Xulosa.
Hozirgi kunda siydik kislataning qonda va siydikda ko'payishi bir qancha og'ir
kasalliklarga olib kelmoqda. Siydik kislata hosil bo’lish mexanizmida substrat va fermentlarning
yetishmasligi organizmda urat tuzlarining hosil bo’lishi va chiqarilishida keskin o’zgarishlarga olib
keladi.
А
dabiyotlar ro'yxati:
1.
Алиев
,
М
.
М
.,
Сапаев
,
О
.
К
.,
Теребаев
,
Б
.
А
.,
Сатаров
, X.
А
., &
Ражматуллаев
,
А
.
А
. (2006).
Выбор метода антирефлюксной защиты при хирургическом лечении обструктивного
мегауретера у детей
.
Детская хирургия
, (5), 9-13.
2.
Юлдашев
,
А
.,
Алиев
,
М
.,
Оллабергенов
,
О
.,
Сапаев
,
О
.,
Теребаев
,
Б
., &
Рахматуллаев
,
А
.
(2010).
Морфологическая характеристика врожденной обструкции пиелоуретерального
сегмента у детей
.
Журнал проблемы биологии и медицины
, (2 (61)), 14-19.
3.
Хотамов
,
Х
.
Н
., et al. "
Профилактика уретродер-мальных фистул после балапениальной
неоуретроп-ластики
."
Урология
6 (2020): 114-117.
4. Agzamkhodjaev, Saidanvar T., et al. "Pyeloplasty in Children: Advantages of External Trans-
Anastomotic Drainage." Indian Journal of Forensic Medicine & Toxicology 14.4 (2020).
5.
Бекназаров
,
Ж
.
Б
.,
У
.
К
.
Ибрагимов
, and X.
Я
.
Хотамов
. "
Дренирование и санация мочевого
пузыря и уретры при одномоментной неоуретропластике у детей
."
Детская хирургия
3
(2006): 33-36.
6.
ХОТАМОВ
,
ХН
, et al. "
ХИРУРГИЧЕСКОЕ ЛЕЧЕНИЕ ТРАВМАТИЧЕСКОГО РАЗРЫВА
ПОЧКИ У ДЕТЕЙ
."
7. Khotamov, Kh N., et al. "Prevention of urethrocutaneous fistulas after urethroplasty in patients with
286
glandular and midshaft hypospadias." Urologiia (Moscow, Russia: 1999) 6 (2020): 114-117.
