63
ЗАРАРЛИ ОДАТЛАР ВА ИНСОН САЛОМАТЛИГИГА ТАЪСИРИ
Дўстмуродов Ж
. 308-
гуруҳ
, I-
педиатрия факультеты
Илмий раҳбар
:
ассистент Хамраева Ф.М
.
ТошПТИ
,
Жамоат саломатлиги ва соғлиқни сақлашни бошқариш кафедраси
Мавзунинг долзарблиги
.
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг маьлумотига кўра ҳар
йили дунё бўйича
5
миллионга яқин киши тамаки чекиш асоратидан келиб чиқадиган касалликлар
туфайли вафот этади
.
Тамаки деганда фақат сигарета турларини эмас
,
балки таркибида тамаки
моддалари бўлган воситалар
,
масалан психотроп таъсирга эга нос ҳам назарда тутилади
.
Аммо нос
чекувчилар орасида нафақат катта ёшли эркаклар балки ёшларнинг ҳам борлиги
,
мавзунинг нақадар
долзарб эканлигидан дарак беради
.
Шу билан аср вабоси номини олган саратоннинг оғиз бўшлиғи
ва тилда учрайдиган турларининг келиб чиқиши билан ҳам боғлиқлиги аниқланган
.
Мақсад ва вазифалар
.
Зарарли одатларнинг инсон саломатлигига таъсирини ўрганиш
.
Материаллар ва текшириш усуллари
Илмий адабиётлар таҳлили ва интернет маълумотлари
билан ишлаш
.
Текшириш натижалари
.
Маҳсулотнинг асосини нос тамакиси ташкил этада
,
оғиз шиллиқ
қаватида яхшироқ сўрилиши учун кул
,
сўндирилган оҳак
,
ўсимлик ёғлари
,
турли хил таьм берувчи
қўшимчалар
,
товуқ тезаги ва туя гўнги аралаштирилиши мумкин
.
Ботқоқ рангини эслатувчи тўқ
яшил тусдаги нос юмалоқ шаклда
,
ингичка чўпча ёки кукун кўринишида бўлиб
,
асосан тамаки
,
доғланмаган ёғ ва оҳак каби маҳсулотлар аралашмасидан ҳосил бўлади
.
Нос тайёрлашда ҳар хил
усуллардан фойдаланилади
.
Масалан
,
Каттақўрғон носида ёғ миқдори камроқ
,
донадор шаклда
бўлса
,
Ургутда тайёрланган нос таркибида тўлиқ сўндирилмаган оҳак моддаси бўлиб
,
у шиллиқ
қобиқларни кўпроқ куйдиради
.
Ушбу маҳсулот узоқ вақт истеъмол қилинса
,
оғиз бўшлиғи шиллиқ
қобиғида ўсма касалликларининг ривожланишига олиб келиши мумкин
.
Нос чекилганида никотин
моддасининг оғиз шиллиқ қавати орқали қонга сингиши юз беради ва психотроп моддаларнинг
мияга таьсири кузатилади
.
Натижада психотроп моддалар мияни заҳарлаб
,
турли
безовталикларнинг келиб чиқишига замин яратади
.
Носнинг организмга зарарли таъсиридан бири
эркакларда энг кўп тил ости ракини келтириб чиқаришини кузатилишидир
.
Нос таркибини ташкил
этган маҳсулотлар
-
тамаки
,
доғланмаган ёғ
,
сўндирилмаган оҳак
-
ҳар бири алоҳида канцероген
(рак касалини чақирувчи
)
моддалар ҳисобланади
.
Киши кунига ўртача
7-10
марта нос чекса
,
бу
кўрсаткич бир кунда
30
грамм
,
бир ойда
1
килограмм
, 1
йилда
10-12
килограмм ва
30
йилда
300-350
килограммни ташкил қилиши аниқланган
.
Носни узлуксиз истеъмол қилиш тил остида
,
тилда ва
оғиз тубида шиллиқ қобиқларида метаплазиясига сабаб бўлиши ва бу жараён эса тил остида
оқимтир доғлар пайдо бўлиши билан намоён бўлади
,
яъни дори
-
дармонга деярли таъсирсиз бўлган
,
рак олди касаллиги ҳисобланадиган лейкоплакияга олиб келади
.
У оператив давони талаб этади
,
вақтида даволанмаса саратонга олиб келади
.
Муолажалардан сўнг атиги
40
фоиз беморларни асраб
қолишга муваффақ бўлинади
.
Тузалган беморлар ҳам меҳнатга лаёқатсиз бўлиб
,
ижтимоий ҳаётдан
четланиб колишлари мумкин
.
Хулоса
.
Хулоса қилиб шуни айтиш лозимки
,
ҳар бир инсон ўз саломатлигига онгли
муносабатда бўлиши ва зарарли одатлардан воз кечиши зарурдир
.
Шунингдек аҳоли ўртасида
зарарли одатлар ва уларнинг жиддий оқибатлари ҳақида аҳоли ўртасида оммавий ахборот ишлари
ўтказилиши муҳим ҳисобланади
.
Адабиётлар рўйхати
:
1.
Aliev, Makhmudjon, Akmal Rakhmatullaev, and Bilim Terebaev. "Results of Transurethral Correction
of Stenotic Developmental Abnormalities of Ureterovesical Junction in Children." Indian Journal of
Forensic Medicine & Toxicology 14.4 (2020).
2.
Насыров
,
А
.,
Х
.
Хотамов
, and
Ш
.
Холметов
. "
Выбор первичной хирургической помощи при
почечной форме первичного гиперпаратиреоидизма у детей
."
Журнал вестник врача
1.1 (2019):
103-107.
3.
Nosirov, Abdusattor A., Temur T. Narbaev, and Fatkhulla F. Bayakhmedov. "Frequency and Risk
Factors of Stone Formation in Kidneys of Children Experience of the Urology Department of Clinic of
Tashpmi 1995-2019." Journal of Advanced Medical and Dental Sciences Research 9.4 (2021): 71-76.
4.
Алиев
,
Махмуд Муслимович
, et al. "
Выбор метода коррекции послеоперационной анальной
64
инконтиненции у детей
."
Молодой ученый
22 (2020): 433-437.
