354
ASALNING SHIFOBAXSH XUSUSIYATLARI
Boltayeva М., 101-guruh, Davolash ishi fakulteti
Ilmiy rahbar: Xamroqulova M.R.
ToshPTI, O'zbek tili va adabiyoti, rus va lotin tillari kafedrasi
Mavzuning dolzarbligi:
Dorivor o’simliklar tibbiyotda katta ahamiyatga ega. Dorivor
o’simliklardan qadim zamonlardan buyon foydalanib kelingan. Hozirgi davrga kelib juda ko’plab
kimyoviy dori vositalari ishlab chiqilgan. Lekin ular o'z navbatida ayrim kasalliklarni davolash bilan
bir qatorda salbiy ta'siri ham kuzatilmoqda. Bu esa yana dirivor o'sumliklarga bo'lgan talabni
oshirmoqda. Kimyoviy usullar bilan sintez qilib bo'lmaydigan biologik faol moddalar faqat o'simliklar
tarkibida uchrashi olimlarni dorivor o'simliklarga bo'lgan qiziqishini orttirdi. Hozirgi zamonda
dorivor o'simliklar ilmini rivojlantirish muhim vazifalardan biri. Dorivor o'simliklar bo'yicha olib
borilayaotgan ilmiy tadqiqot ishlari eng kerakli va samarali dori vositalarini yaratishdan iborat.
Ko'pchilik zamondoshlarimiz fikricha asal - o'tmishning tugallangan mavzusi. Sintetik kimyoda
yuz minglab tabiatda hali mavjud bo'lmagan organik birikmalar, turli xil dorilar yaratilishi kimyoviy
sintezning naqadar qudratliligini ko'rsatib berdi. Ammo o'tgan asrlar insoniyatning eski do'sti - asal
ham bu dorilardan qolishmasligi olimlar tomonidan isbotlandi. Asal asrlar davomida insoniyat
tomonidan shifobaxsh vosita sifatida ishlatilgan. Uning bu xususiyati uning tarkibidagi
aminokislotalar,fermentlar,vitaminlar, turli xil mikroelementlar va organizmda suyak to'qimasining
asosiy komponenti bo'lgan kalsiy samarali o'zlashtirilishida yordam berishi bilan bog'liq.
Tadqiqotning maqsadi:
Dorivor o'simliklarni o'rganishdan asosiy maqsad inson organizmida
kechadigan turli kasalliklarga samarali davo topish. Ularni nafaqat dorivor vositalar shaklida balki
tabiiy holicha ham foydali ekanligini tushuntirib bera olish. Masalan, turp ildizmevasini iste'mol qilish
oshqozon ichak kasalliklariga uchragan bemorlar uchun da'vo. Sog'liqni saqlash san'ati o'limdan omon
qoldirishga va gavdani tashqi ovotladsn qutqarishga kafil bo'la olmaydi, lekin odamlarning
salomatligi tashqi sharoit bilan chambarchas bog'langan. Sog'liqni saqlashning asasiy tadbiri
badantarbiya bo'lib, ketin ovqat va undan keyin uyqudir. Jismoniy mashqlar bilan doimo, mo'tadil
shug'ullanib yurgan kishi hech qachon davoga muhtoj bo'lmaydi. To'g'ri ovqatlanish va o'z vaqtida
uhlash ham inson salomatligining asasiy mezoni ekanini unutmasligimiz kerak. To'g'ri ovqatlanishda
tevarak atrofimizni o'rab turgan o'simliklarni, tabiatni roli beqiyosdir. Qadim zamonlardan buyon ota-
bobolarimiz turli kasalliklarni davolashda dorivor o'simliklardan foydalanib kelishgan. Masalan,
nordon anorning siqib olingan suvini asalga qo'shib 10 kun quvoshga qo'yilsa, keyin 10 kun 3
mahaldan ko'zga tomizilsa, ko'zdagi bosimni me'yorlashtiradi. Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib,
asalning dorivor xususiyatlaridan samarali foydalanish va xalq tabobati tajribalaridan an'anaviy
tibbiyotning kelgusi yutuqlari uchun foydalanish.
Olingan natijalar:
Antibakterial va antifungal xususiyatlari mavjud. Asal hazm qilishni
normallashtirishga yordam beradigan fermentlarni o'z ichiga oladi.3 choy qoshig'ida asalni kunlik
iste'mol qilish nafaqat tanani vitaminlar bilan boyitibgina qolmay, balki kuch va quvvat ham beradi.
Bundan tashqari asalarilar kosmetologoyada keng qo'llaniladi.
Xulosa:
Dorivor o'simliklar bizning hayotimizning asosini tashkil etadi. Turli xildagi kimyoviy
yo'l bilan ishlab chiqarilgan dori vositalari qanchalik ko'p hayotimizga kirib kelmasin baribir tabiiy
dorivor o'simliklar biz uchun eng foydali va samarali davolash vositalari bo'lib qolaveradi. Shunday
ekan dorivor o'simliklarni asrab avaylashimiz kerak. Kimyo fani yutuqlari qanchalik yorqin bo'lmasin,
laboratoriya va zavodlarimizdan qanday mo'jizalar kutmaylik, insoniyatning eski do'sti asal hali
insoniyat ushun ko'p xizmat qiladi.
Аdabiyotlar ro'yxati:
1.
Шойимова, Шохиста, Суръат Гулямов, and Акмал Рахматуллаев. "Роль и значение
национальных медицинских ценностей в сохранении здоровья человека." Актуальные
проблемы обучения социально-гуманитарных наук в медицинском образовании 1.1 (2023):
427-436.
2.
Абдуллаева, Лутфинисо, and К. Турдиева. "Стивен Кингнинг “Чекишни ташланг
корпорацияси” ҳикоясида соғлом турмуш тарзи мавзуси." Перспективы развития
медицины 1.1 (2021): 602-603.
