214
tabiiy gazni o'z ichiga olgan omborlarning normal ishlashini buzilishiga olib kelishi mumkin.
Foydalanilgan adabiyotlar ro'yxati
1. Федорова Е.Б. Современное состояние и развитие мировой индустрии сжиженного
природного газа: технологии и оборудование. М.: РТУ нефти и газа им. И.М. Губкина, 2011.
159 с.
2. Системы повторного сжижения и утилизации газов Морская техника и
оборудование, справочник: [сайт]. 2018. URL: http://sea-technics.ru/sistemy-povtornogo-
szhizheniya-iutilizatsii-gazov.
3. Пронин Е.Н. Использование сжиженного природного газа на водном транспорте.
СПб., 2016. 44 с.
BIOTEXNOLOGIK OB’YEKT XLORELLANI MUQOBIL ENERGIYA MANBASI
SIFATIDA FOYDALANISH
mag. Dadamuxamedov X.A. M21-15u BIO1 gr, prof. Bobaev I.D.,
dots. Normatov A.M.
Toshkent kimyo-texnologiya instituti, Biotexnologiya kafedrasi,
bobaev-isom@mail.ru
, +998 93 543 89 45
Hozirgi paytda ko‘k-yashil suvo‘ti xlorellani chuqur o‘rganilishining sabablaridan biri, inson
ehtiyoji uchun zarur bo‘lgan fotosintetik komponentlarga sistematik ravishda asosiy vositadir.
Qishloq xo‘jaligida suvo‘tining suspenziyasi qo‘shimcha sifatida cho‘chqa, baliq, qushlarning
ozuqasiga qo‘shiladi va oqova suvlarini tozalashda foydalaniladi. Bir qator mamlakatlarda oziq –
ovqat mahsulotlarini biologik qimmatini oshirish maqsadida ham qo‘llaniladi. Xlorella, suvo‘tlari
spirulin va lyutsernlarga nisbatan 5 marta ko‘p ko‘k - yashil pigment xlorofill saqlaydi. Fotosintez
jarayonida suvo‘ti 12 % gacha yorug‘lik energiyasidan foydalansa, quruqlik o‘simliklarida esa 1-
2 % tashkil qiladi [1].
Ko‘k-yashil suvo‘ti xlorellani biomassasi farmakologiyada ham keng ishlatiladi [2].
Masalan, tolasimon modda, ichak hujayra devorlari tuzilishiga ta’sir ko‘rsatadi, natijada interferonni
ishlab chiqarilishi tezlashib, rakga qarshi faolligi ortadi. Hujayra devorlarini mustahkamligini
ta’minlab, har xil toksik ta’sirlarga chidamliligini kuchaytiradi, bakteretsid xususiyatga ega
bo‘lganligi uchun zaharli moddalar ta’sirini neytrallaydi, u kamqonli bemorlarni davolashda
samarali vositadir, organizm kislorod bilan to‘yintirilganda xlorofill o‘z navbatida gemoglobinga
aylanadi [3].
Ko‘k-yashil suvo‘ti xlorella vulgaris (Chlorilla) - planetamizda uzaq yashaydigan, noyob
tuzilishga ega bir hujayrali ko‘k-yashil suvo‘tidir.
Ko‘k-yashil suvo‘ti xlorella yuqori konsentratsiyali biologik faol moddalarga boyligi va
oddiy texnologik yo‘l bilan ko‘p miqdorda biomassa olish mumkin bo‘lganligi uchun unga qiziqish
juda katta. Xlorella biomassadan lipidlarni ajratish uchun biomassani dastlab issiq suvda qayta
ishlash orqali amalga oshirildi. Organik eritmalar ta’sirida, masalan etanol, xloroform va
xloroformning etanol bilan aralashmasi 1:2 nisbatda foydalaniladi.
Shu asosda quyidagi lipidli birikmalarning ekstraksiyalari amalga oshirildi: glikolipidlar va
fosfolipidlar 50,02 dan 56,20 % gacha, xlorofill va diatsilglitserollar 31,4 dan 39,8 % gacha, -
triatsilglitserol 1,7 dan 6,4 % gacha, erkin yog‘ kislotalari 2,1 dan 5,8 % gacha, uglevod va
karotinoidlar 0,4 dan 2,2 % miqdorgacha bo‘ladi. Ekstraksiya tugagandan keyin qismlarga
ajratildi, masalan, filtrlash yordami bilan biomassa tarkibidagi lipidli birikmalar ajratib olindi.
Xlorella biomassasidan ajratib olingan lipidlar bioyoqilg'i ishlab chiqarish uchun potentsial
manbalari hisoblanadi. Mikro suv o’tlardan bioyoqilg'i ishlab chiqarish bir qator biotexnologik,
ekologik va iqtisodiy muammolarni bartaraf etishning potentsiali barqarordir.
215
Adabiyotlar
1. Bobayev I.D., Xujamshukurov N.A., Abdullayev X.O., Ramazanov N.Sh. Biotexnologik
sharoitda yetishtirilgan Chlorella vulgaris sp
2
tarkibidagi yashil pigmenti tarkibi va mikdori / “Kimyo,
neft-gazni qayta ishlash hamda oziq-ovqat sanoatlari innovatsion texnologiyalarini dolzarb
muammolari” Resp. ilmiy-texn. anjumani maqolalar to‘plami. Toshkent. 2015. – B. 191-192.
2. Сафаров И.В., Абдуллаев Х.О., Юнусходжаева С.С., Хужамшукуров Н.А., Комилова
Ш.А. Жирнокислотный состав липидов водорослей в зависимости от фазы роста культуры.
Республиканский межвузовский сборник “Актуальные вопросы в области технических и
социально-экономических наук”. Ч. I. Ташкент, 2015. –С. 249-251.
3. Bobaev I.D., Alimova M.T., Ramazanov N.S. 3 rd International Symposium on Edible Plant
Resources and the Bioactive Ingredients. study of the immuno-stimulating action of phytoecdysteroids.
Urumqi – China. July 28 -August 1. – 2012. – P. 28.
4. Dominik, V.Z. Vladimir, W.H. Schwarz, Applied Microbiology and Biotechnology. 2007. Vol.
77, p. 23-35.
TECHNOLOGY OF MEDICINAL DRINK PREPARATION FROM THE SAFRAN PLANT
Assistant X.N.Niyozov., prof. I.D. Bobayev, dots. V.Z. Nurmuxamedova., F. Norqulova
b
Tashkent Institute of Chemical Technology, Department of Biotechnology
e-mail: xasan.niyozov@mail.ru tel: +99897-771-16-88
Plant saffron in July-August. Light, sandy soil is the best soil for growing saffron. Before
planting saffron, the land is thoroughly plowed and fertilized. The saffron plant is planted at a depth
of 10-12 cm. It is recommended to plant this plant in rows. The distance between rows is 15-20 cm,
and the distance between plants is 10-15 cm. After the saffron plant is planted, watering several
times will give good results. They should be cleaned of weeds and soften the ground between the
rows. In this way, many saffron plants are grown and prepared [1, 2].
The technology of preparation of medicinal tincture from ready-grown saffron plant is
described in the following order.
Choosing a technological scheme and justifying it
Picture 1. Technological line for making medicinal tincture from saffron flower pollen.
The record of the technological scheme
. The raw materials of the saffron plant, which
were brought in by the transportation techniques, are first sorted in the hopper (1) and finely ground
in the grinder (2), then crushed in the stekatel device (3) and the free-flowing juice is separated,
then together with the residue kept in a nickel bath (4) for two hours, during which the process of
dressing with antiseptic agents is suspended. After the process is completed, the mass of petals (5)
is squeezed well in a press device, the juice is completely extracted, the remaining mass (6) is
filtered through a second large stekatel in a filter (7) and boiled in a pipe device (8) with an internal
boiling layer. (12) is transferred to a stirred tank device. After boiling (13), it is transferred to the