ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 7 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
239
O‘QUVCHILRNI DUNYOQARASHINI SHAKLLANTIRISHDA
MUZEYLARNING TUTGAN O‘RNI
Muhammadjonova O‘g‘iloy Bahodirjon qizi
FarDU 1-kurs talabasi
https://doi.org/10.5281/zenodo.8170462
Annotatsiya.
Mazkur maqolada, muzeyshunoslik fani haqida ma’lumotlar berilib o‘tildi
va pedagogik jihatdan o‘quvchilarni dunyoqarashini shakllantirishda muzeylarning o‘rni va roli
qanchalik ahamiyatga egaligi, shuningdek, muzeylarning tarixiy faoliyati haqida keng
ma’lumotlar berilib o‘tildi.
Kalit so‘zlar:
muzeyshunoslik, muzey pedagogikasi, tarixiy obidalar, dunyoqarash,
tasavvurlar, pedagogik xulosalar, yosh talabalar, madaniy – ma’rifiy faoliyat.
FORMING THE WORLDVIEW OF STUDENTS
THE ROLE OF MUSEUMS
Abstract.
In this article, information was provided about the science of museology, and
pedagogically, how important the place and role of museums are in shaping the worldview of
students, as well as extensive information was provided about the historical activity of museums.
Key words:
museology, museum pedagogy, historical monuments, worldview, imagination,
pedagogical conclusions, young students, cultural-educational activity.
ФОРМИРОВАНИЕ МИРОВОЗЗРЕНИЯ УЧАЩИХСЯ
РОЛЬ МУЗЕЕВ
Аннотация.
В данной статье были даны сведения о науке музеологии, а в
педагогическом плане о месте и роли музеев в формировании мировоззрения учащихся, а
также обширные сведения об исторической деятельности музеев.
Ключевые слова:
музейное дело, музейная педагогика, исторические памятники,
мировоззрение, воображение, педагогические выводы, студенческая молодежь, культурно-
просветительская деятельность.
Bugungi kunda ta’lim yoki ijtmoiy- madaniy hordiq chiqarish faoliyatini muzey
vositalarisiz tasavvur qilib bo‘lmaydi, shuning uchun muzeyning ijtmoiy- madaniy ma’rifiy
faoliyatini biladigan malakali mutaxassisisiz bu sohani chuqur o‘rganish va undan unumli
foydalanish mushkul. Ta’kidlash joizki, ushbu murakkab vazifa o‘quvchilarni muzey materillri
asosida o‘qitish va tarbiyalash, shuningdek, ularning nazariy tushunchalirini boyitish orqali
muzey muhiti va o‘quvchi muassasida pedagogik muammolarni hal qilishga qodir
o‘qituvchilarni tayyorlashni ta’minlaydigan yangi pedagogik yo‘nalish, ya’ni muzey
pedagogikasi doirasida muvaffaqiyatli hal etilmoqda.
Muzey pedagogikasi- muzeylarning tarixi, madaniy –ma’rifiy faoliyatining o’ziga xos
hususiyatlarini, muzeylarning turli toifadagi tashrif buyuruvchilarga ta’sir qiish usullarini,
muzeylrning ta’lim muassasalari bilan o‘zaro aloqalarini o‘rganuvchi fan sohasi.
Muzey pedagogikasi shaxsni maxsus tashkil etilgan predmet fazoviy muhitga, jumladan,
sa’anat asarlari va tabiat yodgorliklari ekzotik obyektlar va tarixiy yodgorliklarga olib kirish
g‘oyasiga asaoslanadi. Ko‘rgazmadagi to‘plamlarga nazar tashlab, ular haqida ma’lumot olgan,
tashrif buyuruvchi tarixi va madaniyati bilan tanishadi, obyektiv dunyoning xilma- xilligini
anglaydi, umuminsoniyatning o‘ziga xos ko‘rinishlarini o‘rganadi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 7 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
240
Hozirgi vaqtda muzey pedagogikasi madaniy tajribalarni o‘tkazishga yo‘naltirilgan
muzeylarning maqsadi va vazifalari, tamoyillari, mazmuni, usullari o‘rganish bilan
shug‘ullanadigan ilmiy bilimlaning fanlararo yo‘naishi sifatida belgilangan. Muzeyshunoslik
sohsida maktab audotoriyasi bilan ishlashni kengaytirish muzey va maktab o‘qituvchilari
o‘rtasida keng ko‘lamli tajriba almashish imkonini beradi. Zamonaviy muzey pedagogikasi
muzey aloqasi muammolariga mos ravishda rivojlanmoqda va eng avvalo shaxsning ijodiy
qobilyatlarini faollashtirish muammolarini hal etishga qaratilgan. Muzey pedagogikasi
ma’naviy-vatanparvarlik tarbiyasida beqiyos yordam ko‘rsatadi.
Muzey pedagogikasi ma’naviy – vatanparlik tarbiyasida beqiyos yordam ko‘rsatadi va
bu sohada u bola shaxsni madaniy jihatdan tarbiyalashda yordamchidir: u axloqiy asoslarni
shakllantirishga, muloqot qoidalarini o‘rgatishga, bolaning ijodiy salohiyatini rivojlantirishga
haqiqiy qadriytlarni joriy etishga yordam ko‘rsatadi.
Muzeyda ham maktabda ham teng muvaffaqiyat bilan ishlay oladigan mutaxassislarni
tayyorlash g'oyasi 20 asr boshlarida vujudga kelgan. Muzey kolleksiyasi muzey tashrif
buyuruvchilariga turli bilim sohaarining ichki aloqalarini taqdim eta oladi. Bu hol asosan
muzey xodimi va maktab o‘quvchilarining katta ta’sir ko‘rsatishda asossiy rol o‘ynaydi.
Muzey pedagogikasi o‘quvchilarni talaba yoshlarni dunyoqarashini ularni tassurotlarini
boyitishga katta yordam beradi. Yoshlar o‘zlari xoxlagan madaniy meros bilan tanishib
chiqishadi va yanada ko‘proq o‘z tassurotlarini keng boyitib olishadi. Muzeyshunoslik fani
esa talaba yoshlarni muzey dargohlariga tarixiy xotiralar sari yetaklaydi. Ular bizning buyuk
tariximizdan habardor bo‘lishadi. Mamalakatimizda mustaqillik tantana qilingan kundan buyon
yoshlar masalasiga alohida e'tibor berib kelinmoqda. Bugungi kunda mustaqil vaerkin
fikrlaydigan har tomonlama rivojlangan yoshlarni tarbiyalash nafaqat murabbiylarning balki
ota- onlarning ham muqaddas burchidir. Odam erkin va keng fikrlay olishi uchun u oldin ko’p
kitoblarni o‘qigan va bir qancha joylarga borgan bo‘lishi kerak.
Shundagina bolalarda taqqoslash sa’nati shakllanib erkin fikrlashi yanada oshadi va o‘sha
ko‘rgan joylari haqida qo’rqmasdan bemalol o‘ z fiklarini ayta oladi. Ayniqsa, ularni
kichkinaligidan boshlab, muzey sohasiga qiziqyirib borish ularninng dunyoqarashini kengaytirib
borishga katta yordam beradi. Shuni aytishimiz mumkunki o‘qituvchilarning asosiy
maqsadlaridan biri ham yoshlarning intellektual tafakkurini shakllantirsh asosida yoshlaring
dunyoqarash va tafakkurlarini rivojlantirish hisoblanadi. Maktab muzeyi haqida aytadigan
bo‘lsak, bolalarga turli xil, texnik va ijtmoiy faoliyatda o‘z kuchlarini sinab ko‘rish imkoniyatini
beradi. O‘lkashunoslik sayohatlari va ekspiditsiyalarda qatnashib, maktab o‘quvchilari jismoniy
tayyorgarlikka ega bo‘ladilar. Hozirgi vaqtda muzey va muzey muhiti tashrif buyuruvchisining
bilim olishi, hordiq chiqarishi, dam olishi, ijtmoiylashuvi uchun muhum vosita ekanigiga shubha
yo‘q.
2022-yil 1-yanvar holatiga ko‘ra O‘zbeistonda muzeylar soni 127 nafarni tashkil etib,
ularga 2021 yil davomida 5 million 100ming kishi tashrif buyurgan. Ma’lumotlarga ko‘ra,
mamlakatimizdagi eng ko‘p tashrif buyuruvchilarga ega bo‘lgan muzeylar quyidagilar:
-Qoraqalpog‘iston Respublikasi I.V. Savitskiy nomidagi davlat muzeyi-4,83 ming kishi;
-Temuriylar tarixi davlat muzeyi- 86,5ming kishi;
-Buxoro davlat badiiy me’morchilik muzey qo‘riqxonasi- 399, 4 ming kishi;
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 7 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
241
-Samarqand davlat badiiy muzey qo‘riqxonasi- 683, 9 ming kishini tashkil etadi.
XULOSA
qilib olish mumkunki, yoshlarning dunyoqarashini ularning tasuvvurlarini va
fikrlash jarayonlarini rivojlanishida muzeylarlarning o‘rni juda ham katta hisoblandi. Yoshlarning
muzeylar hamda muzey pedagogikasiga qiziqishi ularning tarixiy o‘tmishimiz va tarixiy
xotiralarimizi o‘rganib, qiziqqan savollariga javob topishlariga katta yordam beradi.
REFERENCES
1.
Marayimova, K.I. (2020) Museum excursions as an innovatie apporoach in continouns
education of students.(5080-5085)
2.
Marayimova, K. I. Q. (2022) MUZEY PEDAGOGIKASI VOSITASIDA BO‘LAJAK
O‘QITUVCHLARNI TURISTIK FAOLIYATGA YO‘NALTIRISHNING MAZMUNI
VA DIDAKTIK IMKONIYATLARI.
Academic resurach in educational scinces, 3 (1)
17-26.
3.
Muzeylar tariximiz ko‘zgusi. Tosh. 2020,
Qizi, M. K. I. (2021). The role of museum in the devolepment of tourism.
ACADEMICAL AN MULTIDISCIPLINARY RESEARCH JOURNAL 11(2), 121-124.
4.
Egamberdiyev, O. A. O., Turdaliyev, A. Y. O., & Maxamadjonov, J. Z. O. (2021). Kasbiy
kompetentlikni shakllantirishning pedagogik asoslari.
Science and Education
,
2
(11), 985-
991.
5.
Zarnigor, R. A. Q., Egamberdiyev, O. A. O. G. L., & Sotvoldiyeva, O. M. R. Q. (2021).
Pedagogik kompetentlikning: nazariy va amaliy tahlili.
Science and Education
,
2
(9), 309-
314.
6.
Egamberdiyev, O. A. O., Sotvoldiyeva, O. M. Q., & Turdaliyev, A. Y. O. (2021).
PEDAGOGIK MAHORATNING MUAMMOLI O’ZLASHTIRISH YO’LLARI.
Oriental
renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences
,
1
(10), 535-542.
7.
Yusufovich, A. A., & O’G’Li, E. O. A. (2022). BO’LAJAK O’QITUVCHILARNING
KOMMUNIKATIV KOMPETENTLIGINI TAKOMILLASHTIRISHNING PEDAGOIK
ASOSLARI.
Science and innovation
,
1
(B3), 40-46.
8.
Alisher o‘g‘li, E. O. (2022). O ‘ZBEKISTONDA MADANIYAT VA SAN’AT TARIXI
MASALALARI.
Journal of new century innovations
,
14
(3), 33-36.
9.
Alisher o'g'li, E. O. (2022). O’QUVCHILARNI TANQIDIY FIKRLASHGA O'RGATISH
DOLZARB PEDAGOGIK MUAMMO SIFATIDA.
Journal of new century innovations
,
4
(1), 52-59.
10.
11.Alisher o‘g‘li, Y. O. (2022). IJTIMOIY MUHITNING SHAXS RIVOJLANISHIGA
TA’SIRI.
PEDAGOGS jurnali
,
18
(1), 220-225.
11.
Yusufovich, A. A. (2020). ISSUES OF FORMATION OF COMMUNICATIVE
COMPETENCE, WHICH IS AN INTEGRAL PART OF PROFESSIONAL-
PEDAGOGICAL TRAINING OF FUTURE TEACHERS IN THE EDUCATIONAL
PROCESS.
European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol
,
8
(7).
12.
Tojimamatov, J., & Egamberdiyev, O. (2022). THE IMPORTANCE OF PHYSICAL
EDUCATION IN THE FORMATION OF PSYCHOLOGICAL HEALTH OF A
PERSON.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 7 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
242
13.
Egamberdiyev, O., Kholdarova, Z., & Khusanova, M. (2022). THE ORDER OF THE
APPEARANCE OF THE PEOPLE'S DIPLOMACY OF THE GREAT SILK ROAD
COUNTRIES.
14.
ugli Egamberdiyev, O. A., ugli Maxamadjonov, J. Z., & kizi Sobirova, A. M. (2022).
NEED TO FORM CREATIVE COMPETENCE IN EDUCATORS.
Educational Research
in Universal Sciences
,
1
(3), 162-165.
15.
ugli Egamberdiyev, O. A., ugli Maxamadjonov, J. Z., & kizi Sobirova, A. M. (2022). USE
OF INNOVATIVE TECHNOLOGIES IN THE EDUCATIONAL ACTIVITY OF
EDUCATIONAL ORGANIZATIONS.
Educational Research in Universal Sciences
,
1
(3),
166-169.
16.
ugli Egamberdiyev, O. A., ugli Maxamadjonov, J. Z., & kizi Sobirova, A. M. (2022).
DIFFERENT APPROACHES TO THE DEVELOPMENT OF CHILDREN'S SPEECH.
Educational Research in Universal Sciences
,
1
(3), 158-161.
17.
Oyatillokh Alishero'g'li, E. (2022). Ways and Methods of Formation of Communicative
Competence in Future Teachers.
EUROPEAN JOURNAL OF INNOVATION IN
NONFORMAL EDUCATION
,
2
(4), 63-65.
18.
Oyatillokh Alishero'g'li, E. (2022). Ways and Methods of Formation of Communicative
Competence in Future Teachers.
EUROPEAN JOURNAL OF INNOVATION IN
NONFORMAL EDUCATION
,
2
(4), 63-65.
19.
Iqboljon O'g'li, T. J., & Alisher o'g'li, E. O. (2022). THE IMPORTANCE OF PHYSICAL
EDUCATION IN THE FORMATION OF PSYCHOLOGICAL HEALTH OF A
PERSON.
PEDAGOGS jurnali
,
9
(3), 4-7.
20.
Alisher o'g'li, E. O. (2022). Issues of Retraining and Professional Development of
Pedagogical Personnel.
The Peerian Journal
,
5
, 192-194.
21.
Yusufovich, A. A., & Alisher o'g'li, E. O. (2022). PSYCHOLOGICAL AND
PEDAGOGICAL OPPORTUNITIES FOR THE FORMATION OF COMMUNICATIVE
COMPETENCE IN FUTURE TEACHERS.
Galaxy International Interdisciplinary
Research Journal
,
10
(6), 1157-1161.
22.
Alisher o'g'li, E. O., & Zokirjon o'g'li, M. J. (2022). The Role of Psychology in the
Treatment of Heart Failure in Humans.
European Multidisciplinary Journal of Modern
Science
,
5
, 500-502.
23.
Ахмедов, А., Эгамбердиев, А., & Сотволдиева, О. (2022). The role of pedagogical
technologies in improving the quality of education.
Zamonaviy innovatsion
tadqiqotlarning dolzarb muammolari va rivojlanish tendensiyalari: yechimlar va
istiqbollar
,
1
(1), 59-60.
24.
Alisher o‘g‘li, Y. O. (2022). IJTIMOIY MUHITNING SHAXS RIVOJLANISHIGA
TA’SIRI.
PEDAGOGS jurnali
,
18
(1), 220-225.
25.
Yusufovich, A. A. (2022). PEDAGOGICAL ASPECTS OF FORMATION OF
PROFESSIONAL COMPETENCE IN FUTURE TEACHERS.
Science and Innovation
,
1
(4), 136-138.
26.
Zokirjon o'g'li, M. J. (2022). PROFESSIONALISM AS A GENERALIZED TYPICAL
MODEL OF A PROFESSIONAL IN THE HIGHER EDUCATION SYSTEM.
Journal of
new century innovations
,
11
(1), 186-189.
