ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
22
MAKTABGACHA PEDAGOGIKADA DIDAKTIK O'YINLARNING
AHAMIYATI
Xabibullayeva Shaxodat Faxritdinovna
Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi Sirdaryo viloyati hududiy boshqarmasi
Yangiyer pedagogika kolleji o'qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.10277666
Annotatsiya.
Buni deyarli hamma biladi, o'yinchoqlar eng foydali vositalardan biridir.
Bolalar ko'p narsalarni, jumladan, o'zlarini, atrofidagi odamlarni va narsalarni va ular o'z
dunyosi deb ataydigan muhitni o'rganishlari uchun. To'g'ri, o'yinchoqlar ko'p ming yillar
davomida bolalarning rivojlanishi va o'sishini osonlashtirish uchun ishlatilgan. Bugungi kunda
o'yinchoqlar bolalik davridagi ta'lim va ijodkorlik nuqtai nazaridan qanchalik muhimligini
tushunishimiz shunchaki ajoyibdir. Ayrim o'yinchoqlar bor ular ijodkorlikni rag'batlantirishga
yordam beradi ba'zi bolalar. Bunday oʻyinchoqlarga barmoqlar boʻyoqlari, qogʻoz va rangli
qalamlar, plastilin va boshqa sanʼat va hunarmandchilik buyumlari misol boʻla oladi. Ushbu
maqolada, o'yinchoqlar ijodkorlikka undashi haqida fikr va mulohazalar yuritiladi.
Kalit soʻzlar:
O'yinchoqlar, ijodkorlik, bolalar, rivojlanish, dunyo, o'sish, taʼlim, davr.
IMPORTANCE OF DIDACTIC GAMES IN PRESCHOOL PEDAGOGY
Abstract.
Almost everyone knows that toys are one of the most useful tools. For children to
explore many things, including themselves, the people and things around them, and the
environment they call their world. It is true that toys have been used for thousands of years to
facilitate the development and growth of children. It's amazing how important toys are to
childhood education and creativity these days. There are certain toys that help stimulate creativity
in some children. Examples of such toys include finger paints, paper and crayons, plasticine, and
other arts and crafts. In this article, we discuss how toys can stimulate creativity.
Key words:
Toys, creativity, children, development, world, growth, education, period.
ЗНАЧЕНИЕ ДИДАКТИЧЕСКИХ ИГР В ДОШКОЛЬНОЙ ПЕДАГОГИКЕ.
Аннотация.
Практически каждый знает, что игрушки – один из самых полезных
инструментов. Чтобы дети исследовали множество вещей, включая себя, людей и вещи
вокруг них, а также окружающую среду, которую они называют своим миром. Это
правда, что игрушки использовались на протяжении тысячелетий для облегчения
развития и роста детей. Удивительно, насколько важны игрушки для детского
образования и творчества в наши дни. Есть определенные игрушки, которые помогают
стимулировать творческие способности некоторых детей. Примеры таких игрушек
включают пальчиковые краски, бумагу и мелки, пластилин и другие предметы
декоративно-прикладного искусства. В этой статье мы обсудим, как игрушки могут
стимулировать творчество.
Ключевые слова:
Игрушки, творчество, дети, развитие, мир, рост, образование,
период.
Ko‘pchilik bolalar o‘yinlari xilma-xil o‘yinchoqlardan foydalanish bilan bog‘liq.
O‘yinchoq bola hayotining yo‘ldoshi, uning quvonch manbaidir. U nafaqat o‘yin quroli, balki
bolalar o‘yinida sherik, o‘rtoq, kattalar qo‘lida esa tarbiyaning muhim qurollaridan biridir.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
23
O‘yinchoq o‘yin yaratishda ishtirok etadi, bolaning o‘ziga xos sherigi sifatida namoyon bo‘ladi,
uning shaxsiga katta ta’sir o‘tkazadi. U bolaga shunchalik yaqinki, bola o‘z o‘yinchoqlarini sevadi,
ularga bog‘lanib qoladi, shu tufayli u o‘zini atrofdagi hayotning to‘laqonli a’zosi deb hisoblaydi.
To‘g‘ri tanlangan o‘yinchoqlar bolani aqliy rivojlanishiga yordam beradi. Xalq pedagogikasida
o‘yinchoqlarning butun bir sistemasi ishlab chiqilgan. Ular bilan amalga oshiriladigan o‘yinlar
bolaning sensor qobiliyatlarini rivojlantirishga qaratilgan. Yoshlarning ma’naviy olamini
bolalikdan boshlab ezgu g‘oyalar asosida shakllantirish va kamol toptirish haqida gap borganda,
muhim bir masala haqida to‘xtalib o‘tish o‘rinli deb o‘ylayman.
Masalan, to‘pni ushlash qo‘l mushaklarini ochish va yopishga o‘rgatadi. Takroriy amaliyot
bilan bu o'rganish uchun zarur bo'lgan qalam va qalam kabi turli xil yozish vositalarini ushlab
turish uchun asos bo'ladi. Ba'zi o'yinchoqlar psixomotor muvozanat va muvofiqlashtirishni
rivojlantirishga yordam beradi. Bu
mushaklarni
boshqarishning
qandaydir
shakllarini
talab
qiladigan boshqa barcha o'quv
faoliyati uchun ajoyib asos bo'lib
xizmat qiladi. Ular ijodiy fikrlashni
qo'llashni rag'batlantiradilar.
Ba'zi
o'yinchoqlar
bolalarning
ijodkorlikni
rag'batlantirishga
yordam beradi.
Bunday oʻyinchoqlarga barmoqlar
boʻyoqlari, qogʻoz va rangli
qalamlar, plastilin va boshqa sanʼat
va hunarmandchilik
buyumlari
misol boʻla oladi. Bu o‘yinchoqlar bolalarning tug‘ma badiiy iste’dodidan foydalanib, o‘z
tasavvurlari bilan ishlash imkonini beradi. Hatto qurilish o'yinchoqlari ham ochiq onglar ijodning
cheksiz
imkoniyatlarini
o'rganishga
imkon
berib,
ijodiy
fikrlashdan
foydalanishni
rag'batlantirishga yordam beradi. Eng muhimi, bu o'yinchoqlar yozish uchun zarur bo'lgan nozik
vosita mahoratini talab qiladi. Ijodkorlik - bu talab bu innovatsiyalar va ixtirolar haqida.
Zamonaviy dunyoda biz bahramand bo‘layotgan ko‘plab narsalar insonning ijodiy salohiyati
mahsulidir.
Bu o'yinchoqlar alifbo, iboralar va nomlarni birlashtirish, shuningdek, boshqa ko'plab
narsalar bolalarning til va muloqot qobiliyatlarini rivojlantirish uchun juda muhimdir. Yosh
bolalarga o'qish ularga so'zlarni to'g'ri talaffuz qilishni o'rgatishi mumkin, shu jumladan to'liq
gaplar qurish. Ular, shuningdek, nutq va muloqotda mustahkam poydevor uchun talab bo'lgan
o'zlarining so'z boyligini qurishni boshlaydilar. Bolalar o'qish qobiliyatiga ega bo'lganda, ular
ijtimoiy qobiliyatlarini rivojlantirish uchun asos bo'lishi kerak bo'lgan muayyan iboralarning
ma'nosini to'liq tushuna boshlaydilar. Bolalik rivojlanishining dastlabki bosqichlarida bolalar
yolg'iz o'ynashni afzal ko'radilar. Keyin ular mustaqil ravishda, lekin boshqa bolalar bilan birga
o'ynashni boshlaydilar. Muayyan yoshga kelib, bola kooperativ o'yin va jamoaviy ishni o'rganadi.
Rivojlanishga mos keladigan o'yinchoqlar har doim bolalar o'rtasidagi ijtimoiylashuvning ushbu
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
24
modeliga amal qiladi. Maktabda ta'lim olish haqida gap ketganda, ijtimoiy rivojlanishning barcha
zarur bosqichlarini bosib o'tgan bolalar tengdoshlari bilan yanada foydali va ishonchli
munosabatlar o'rnatish imkoniyatiga ega bo'ladilar.
O'yinchoqlar bolalarga o'rganish va ijodiy bo'lishga yordam beradigan boshqa usullar
mavjud. Shuni aytish kifoya o'yinchoqlar bolalarga ko'p foyda keltirishi mumkin, nafaqat o'yin-
kulgi uchun. Masalan, bolalar faoliyati kublari, g'isht qurishda konvergent fikrlashni
rag'batlantirish va qurilish g'ishtlari divergent fikrlashni rag'batlantirishga yordam beradi. Bu ikki
xil tushunchadir, ularni hech qachon aralashtirib yubormaslik kerak. Divergent muammolarni hal
qilish nima bo'lsada printsipi asosida ishlaydi va asosan xulosa chiqarish, sabab va ta'sir
munosabatlarini tushunish va ishonchli bashorat yoki faraz qilish qobiliyatiga tayanadi. Bu
jarayonlarning barchasida yosh ong doimiy ravishda bir vaqtning o'zida juda ko'p ma'lumotlarni
qayta ishlashga harakat qiladi. Mazmunli assotsiatsiyalar va farazlarni yaratish. Keyin ular nima
bo'lsada printsipi bo'yicha ishlay oladilar va ularning tasavvurlari va ijodini kuchaytirishga
yordam beradilar.
Didaktik
o‘yinchoqlarning
asosini xalq o‘yinchoqlari tashkil qiladi.
Ular o‘ynashda bola o‘z-o‘zini nazorat
qiladi. Xilma-xil mozaykalar sensor
qobiliyatlarini rivojlantiradi. Ulardagi
o‘yin vazifasi naqshlar, rasmlarni tanlash
va joylashtirishdan iborat. Harakatli
o‘yinlarga mo‘ljallangan o‘yinchoqlar:
suv,
qum
bilan
o‘ynaladigan
o‘yinchoqlar, koptoklar, arg‘amchilar,
chambaraklar va boshqalar. Ularning
asosiy
vazifasi
bolalarni
jismoniy
jihatdan tarbiyalashdir. Musiqali va
teatrlashtirilgan o‘yinchoqlar bolalarning
musiqaviy ohang va ritmni eshita olish
qobiliyatini o‘stirishga yordam beradi. Katta yoshdagi bolalar ertaklarni sahnalashtiradilar.
Xulosa qilib aytganda,
Bolalar o'qish qobiliyatiga ega bo'lganda, ular ijtimoiy
qobiliyatlarini rivojlantirish uchun asos bo'lishi kerak bo'lgan muayyan iboralarning ma'nosini
to'liq tushuna boshlaydilar. Bolalik rivojlanishining dastlabki bosqichlarida bolalar yolg'iz
o'ynashni afzal ko'radilar. Keyin ular mustaqil ravishda, lekin boshqa bolalar bilan birga o'ynashni
boshlaydilar. Muayyan yoshga kelib, bola kooperativ o'yin va jamoaviy ishni o'rganadi.
Rivojlanishga mos keladigan o'yinchoqlar har doim bolalar o'rtasidagi ijtimoiylashuvning ushbu
modeliga amal qiladi.
REFERENCES
1.
G.A. Kalyujin., M.P.Dеryugina. «Yo`rgakdan maktabgacha» -Toshkеnt «O`qituvchi»
- 1988 y
2.
T. Usmonxo`jaеva. F.Xo`jaеv. Ming bir o`yin -Toshkеnt Ibn Sino nashriyoti-1990
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
25
3.
O`.Otavaliеva. Bola tarbiyasida bog`cha va oila hamkorligi. O`qituvchi 1994 y.
4.
V.G.Nеgachеva, T.A.Markova. Bolalar bog`chasida ahloqiy tarbiya. O`qituvchi - 1990
5.
Bolalarni rivojlantirish va maktabga tayyorlash tayanch-sinov dasturi. Toshkеnt - 1998
y.
6.
Juraevna, G. D. (2022). Psychological views on the role of parents in raising children in
the family. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 12(10),
143-147.
7.
Juraevna, D. G. (2022). Preparing young boys and girls for family life. Web of Scientist:
International Scientific Research Journal, 3(6), 1513-1517.
8.
Juraevna, G. D. (2021). Prevention of divorce by preparing young people for family life.
ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(12), 398-401.
9.
GAFFOROVA, D. (2023). Provoking factors of family breakdown in modern society.
Transnational Journal of Medicine & Health, 2(10), 3-5.
10.
GAFFOROVA, D. (2023). Psychoprophylaxis of monthly conflict generating
disagreements in modern society. Young Scholar’s Academic Journal, 2(7), 5-7.
11.
Ganiyeva, M. (2023). INNOVATSION TA'LIM TEXNOLOGIYALARI ASOSIDA,
O'QUVCHILARNI MANTIQIY FIKRLASHGA O'RGATISHNING, SHAKL, METOD
VA VOSITALARI. Scienceweb academic papers collection.
12.
Ganiyeva, M. (2023). BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI MATEMATIK
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
MURAKKAB
MASALALARNING
AHAMIYATI. Scienceweb academic papers collection.
13.
Ganiyeva, M. (2023). Bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining darslarda
o'quvchilarning mantiqiy fikrlarini o'stirish metodikasi. Toshkent davlat pedagogika
universiteti ilmiy habarlari.
14.
Ganiyeva, M. (2023). Mantiqiy tafakkurni rivojlantirishda TRIZ ning imkoniyatlari.
Scienceweb academic papers collection.
15.
Ganiyeva, M. (2023). BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI MANTIQIY
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
DIDAKTIK
O'YINLARDAN
FOYDALANISHNING AHAMIYATI. TA'LIM FIDOYILARI.
16.
Ganiyeva, M. (2023). BOSHLANG'ICH SINF O'QUVCHILARINI MATEMATIK
TAFAKKURINI
RIVOJLANTIRISHDA
MURAKKAB
MASALALARNING
AHAMIYATI. Scienceweb academic papers collection.
17.
Ganiyeva, M. (2023). Bo'lajak boshlang'ich sinf o'qituvchilarining darslarda
o'quvchilarning mantiqiy fikrlarini o'stirish metodikasi. Toshkent davlat pedagogika
universiteti ilmiy habarlari.
