ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1155
HOMILADOR AYOLLARDA JIGAR PATALOGIYASI VA UNING KLINIK
KO’RINISHI
Qutlimuratova Salima Masharibovna
Xorazm viloyati, Urganch Abu Ali ibn Sino jamoat salomatligi
texnikumi o’qituvchisi
https://doi.org/10.5281/zenodo.7976667
Annotatsiya.
Homiladorlik paytida jigar kasalliklari faqat homiladorlik paytida yuzaga
keladigan jigar kasalliklari va homiladorlik bilan bog’liq holda yuzaga keladigan jigar
kasalliklariga bo’linishi mumkin. Syrunkali jigar kasalliklari, shu jumladan xolesistetik jigar
kasalligi, autoimmune gepatit, Willson kasalligi va virusli gepatit homiladorlikda ham kuzatilishi
mumkin.
Homiladorlik
davrida
jigar
kasalliklarini
davolash
akusher-ginekolog,
gastroenterologlar va gepatologlar o’rtasidagi hamkorlikni talab qiladi. Homiladorlikning o’ziga
xos jigar kasalliklarini davolash odatda homilaning tug’ilishini, turli asoratli kasalliklar va
homilada yuzaga kelishi mumkin bo’lgan anomaliyalarni oldini olishda alohida ahamiyat kasb
etadi.
Ushbu
maqolada
homiladorlik
davrida
kuzatiladigan
jigar
kasalliklarining
epidemiologiyasi, patofiziologiyasi, diagnostikasi va davolash ko’rib chiqiladi.
Kalit so’zlar:
Jigar kasalligi, xoletsistit, Xolestaz, virusli gepatit, patalogik o’zgarishlar,
tibbiy davo, labarator tashxis garmonal o’zgarishlar.
LIVER PATHOLOGY IN PREGNANT WOMEN AND ITS CLINICAL
APPEARANCE
Abstract.
Liver diseases during pregnancy can be divided into liver diseases that occur only
during pregnancy and liver diseases that occur in connection with pregnancy. Cirrhotic liver
diseases, including cholecystic liver disease, autoimmune hepatitis, Wilson's disease, and viral
hepatitis can also occur in pregnancy. Treatment of liver diseases during pregnancy requires
cooperation between obstetrician-gynecologist, gastroenterologist and hepatologist. Treatment of
specific liver diseases of pregnancy is usually of special importance in preventing the birth of the
fetus, various complications and anomalies that may occur in the fetus. This article discusses the
epidemiology, pathophysiology, diagnosis and treatment of liver diseases observed during
pregnancy.
Key words:
Liver disease, cholecystitis, Cholestasis, viral hepatitis, pathological changes,
medical treatment, laboratory diagnosis, hormonal changes.
ПАТОЛОГИЯ ПЕЧЕНИ У БЕРЕМЕННЫХ И ЕЕ КЛИНИЧЕСКОЕ
ПРОЯВЛЕНИЕ
Аннотация.
Заболевания печени при беременности можно разделить на заболевания
печени, возникающие только во время беременности, и заболевания печени, возникающие в
связи с беременностью. Цирротические заболевания печени, включая холецистит,
аутоиммунный гепатит, болезнь Вильсона и вирусный гепатит, также могут возникать
во время беременности. Лечение заболеваний печени при беременности требует
сотрудничества акушера-гинеколога, гастроэнтеролога и гепатолога. Лечение
специфических заболеваний печени беременных обычно имеет особое значение в
предупреждении рождения плода, различных осложнений и аномалий, которые могут
возникнуть у плода. В данной статье обсуждаются эпидемиология, патофизиология,
диагностика и лечение заболеваний печени, наблюдаемых во время беременности.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1156
Ключевые слова:
заболевания печени, холецистит, холестаз, вирусный гепатит,
патологические изменения, медикаментозное лечение, лабораторная диагностика,
гормональные изменения.
Homiladorlik bilan bog’liq bo’lgan jigar kasalliklari homilador ayollarning 3 % foizidagina
o’zini namoyon qiladi va homiladorlik davrida yuzaga keladigan jigar disfunksiyasining eng ko’p
uchraydigan sababidir. Agar jigar kasalliklari og’ir kechsa u holda ona va homilaning hayoti uchun
sezilarli o’zgarishlarni yuzaga keltirishi va bu homilaning nobud bo’lishiga sababchibo’lishi
mumkin. Kasallikni tog’ri davolashni osonlashtirish uchun ularni homiladorlik bilan bog’liq
bo’lmagan jigar disfunksiyasidan ajratish va aniq tashhislash lozim.
Homiladorlik bilan bog’liq bo’lmagan jigar kasalligi homiladorlik davrida belgilarsiz
yashirin bo’lishi va bu homiladorlik vaqtiga kelib jigar patalogiyasi bilan namoyon bo’lishi
mumkin. Tadqiqotlar va tibbiyot sohassidagi yutuqlar ona va homila holatini birmuncha
yaxshilanishiga olib keldi, ammo hali ham muammoli holatlar ustida olib borilgan izlanishlar
o’zgarishsiz qolmoqda. Oddiy homiladorlikda inson tanasida ko'plab fiziologik va gormonal
o'zgarishlar ro'y beradi, ularning ba'zilari jigar kasalligi bo'lgan ayollarda kuzatilgan belgilarga
o’xshash bo’lishi mumkin. Onaning yurak urishi tezlashadi, qon bosimi 40% ga oshadi, aylanma
plazma hajmi 30% ga oshadi va periferik qon tomirlarining qarshiligining pasayishi kuzatiladi.
Ushbu fiziologik o'zgarishlar giperdinamik qon aylanishiga olib keladi, bu hodisa
dekompensatsiyalangan surunkali jigar kasalligi bo'lgan bemorlarda tez-tez uchraydigan fiziologik
holatga o’xshash.
Homiladorlikda jigar funsiyasi buzilishining boshlanishi qusish natijasida yuzaga kelib, bu
homiladorlikning 2-3 haftalaridan 20-haftasigacha davom etadi. Bunda to’yib ovqatlanmaslik
natijasida vazn yo’qotish, suvsizlanish, elektrolitlar muvozanatining buzilishi ketoatsidoz va
ko’pincha transaminaza faolligining oshishiga olib keladi. Jigar patalogiyasihomilador ayollarning
3-5 foizida uchraydi va homilaorlik patalogiyasining eng keng tarqalgan va prognostic jihatdan
ahamiyatli shakllaridan biridir. Ushbu kasalliklar bilan preklampsiya va eklampsiyaning
ko’rsatkichi, homilaning tushib qolish xavfi, spontan abortlar va erta tug’ilish, tug’uruq
anomaliyalari, tug’uruqdan keying davrda qon ketishi sezilarli darajada oshadi, bu perinatal
o’limning muhim sabablaridan biridir. Jigar kasalliklarining asosiy belgilaridan biri sariqlikdir .
Sariqlikning 3 ta turi mavjud jigar usti, jigar osti va jigar sariqligi.
Homiladorlik davri, tug’uruq va tug’uruqdan keying keying davrda sariqlikning ushbu
turlaridan biri paydo bo’ladi. Ayollarda sariqlik belgilari kuzatilganda 35% holatlarda bu
homiladorlik bilan bevosita bog’liq bo’ladi. 60% holatlarda esa homiladorlikka bevosita aloqador
bo’lmagan sariqlikning rivojlanishi kuzatiladi. Ko’p hollarda xolestatik sariqlik homiladorlikning
3-trimestrida aniqlanadi va tug’ilgandan keyin kasallik belgilari yo’qolib ketadi. Homilador
ayolning holati tug’uruq davri tugagandan keyin barqarorlashadi va tug’uruqdan keyin patalogik
o’zgarishni keltirib chiqarmaydi.
Kamdan kam hollarda bemorda ishtahani yo’qolishi, ko’ngil aynishi, qusish, diareya va
qorin og’rig’idan shikoyat qiladilar. Jigar kattalashmagan holatlarda, yetakchi alomat sariqlikdan
oldin paydo bo’ladigan butun tanada terining keng tarqalgan qichishishi yuzaga keladi. Sariqlik
belgilari zaif ifodalangan holatda, sinovlar o’rtacha leykotsitozni, ESRning ko’payishini,
gidroksid fosfatazaning ko’payishini, o’rtacha giperbilirubenimiyani yuzaga kelishi aniqlanadi.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1157
Jigardagi o’zgarishlar ona va homilaning holatiga sezilarli darajada salbiy ta’sir ko’rsatmaydi.
Tug’ilgandan keyin klinik va labarator tahlillarda dastlabki natijalarning o’zgarganligi va homila
va onaning hayoti barqarorlashganligini ko’rishimiz mumkin. Homilaning nobud bo’lishi va
rivojlanmay qolish holatlari nisbatan kam uchraydi.
Homiladorlik bilan bog'liq jigar patologiyasining asosiy sabablari preeklampsi va HELLP
sindromi, homiladorlikning o'tkir yog'ligepatozi (AFG) va homiladorlikning xolestatik
gepatozidir. Ushbu patologiya kasallikka ko’p tomonlama yondashuvni talab qiladi va jigar
disfunktsiyasi va patologiyasi bo'lgan bemorlarga tibbiy yordam yuqori darajadagi tibbiyot
muassasalarida ko'rsatilishi kerak. Ushbu patologiyaning xususiyatlarini nafaqat akusher-
ginekologlar, balki anesteziolog-reanimatologlar, jarrohlar, terapevtlar, gastroenterologlar,
infeksionistlar, gemodializ bo'limlari shifokorlari va transfuziologlar nazoratida bo’lishlari juda
muhimdir. Bu erta tashxis qo'yish va shoshilinch tibbiy yordamni o'z vaqtida ko'rsatishga yordam
beradi. Jigar patologiyasining barcha variantlari homiladorlik bilan bog'liq bo'lgan irsiylanish
hususiyatiga ega, ular etiologiyasi, patogenezi bo'yicha umumiy xususiyatlarga ega, ularni erta
aniqlash va differentsial tashxis qo'yish juda qiyin.
Patologik tadqiqotlar natijalari homiladorlik bilan bog'liq sabablarga ko'ra jigar
funksiyasining buzilishi organizmda jiddiy o’zgarishlarini keltirib chiqarishini ko'rsatadi va ularni
vaqtinchalik va avvaldan mavjud bo’lgan jigar xastaligidan ajratish imkonini beradi. Jigar
patologiyasining aniq klinik ko'rinishi paydo bo'lishi bilan va uning asoratlari, davolashning
yagona etiopatogenetik usuli o'z vaqtida aniqlanishidir, lekin har doim ham bu asoratlarning klinik
belgilarning yo’qolishi va bemor holati yaxshilanishi bilan birga kelmaydi. Yetkazib berish usulini
tanlash, qoida tariqasida, butunlay akusherlik holatiga bog'liq, operativ yoki konservativ usulning
afzalliklari hozircha aniqlanmagan. Dori terapiyasi va detoksifikatsiya usullarining (plazmaferez,
MARS) samaradorligi hali isbotlanmagan, HELLP sindromi va AFLDda jigar transplantatsiyasi
mamlakatimizda hali amalda rivojlanmagan. Shuning uchun homiladorlik davrida jigar
disfunktsiyasining eng kichik klinik va laboratoriya ko'rinishlarini aniqlash va hisobga olish,
davolash va etkazib berish taktikasini o'z vaqtida aniqlash juda muhimdir.
REFERENCES
1.
Elena Stanislavovna Malyutina, TatyanaVasilevna Pavlova, Evgeniya Olegovna
Gorbunova, Yekaterina Valentinovna Puzanova Sog'liqni saqlash va tibbiy
statistikaning zamonaviy muammolari, 119-130, 2022
2.
Клиническая медицина Нугманова Л.Б Муратова Ш. Т. Атаджанова М. М.
Шарипова Ф. К
3.
2007/ Белокриницкая Т. Е., Чарторижская Н. Н., Тиханова Л.А., Короленко Т.
Г.
4.
2015/ Петрухин Василий Алексеевич, Логутова Лидия Сергеевна, Шидловская
Наталья Викторовна, Павлова Татьяна Васильевна, Малютина Елена
Станиславовна, Бурумкулова Фатима Фархадовна
5.
2012 /Павлова Т. В., Петрухин В. А., Новикова С. В., Селиванова А. В.,
Ефремова О. А., Иванчук Л.И.
