135
BO‘LAJAK BOSHLANG‘ICH SINF O‘QITUVCHILARI O‘QUVCHILAR BILAN
INDIVIDUAL ISHLASH
Hasanova Dilafro‘zxon Tohir qizi
Guliston davlat pedagogika insituti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.10335361
Annotatsiya.
Ushbu maqolada umumiy o’rta ta’lim maktablarining boshlang’ich sinflarida
o‘quvchilar bilan individual ishlash va dars jarayonida samarali ta’lim o’yinlaridan
foydalanishning jihatlari haqida so’z yuritiladi.
Kalit so‘zlar:
Individual, individual yondashish, treningni individuallashtirish, ijodiy rolli
o‘yinlar, tanqidiy fikrlashni rivojlantiruvchi metodlar.
FUTURE PRIMARY CLASS TEACHERS WORK WITH STUDENTS INDIVIDUALLY
Abstract.
This article talks about the aspects of individual work with students and the use of
effective educational games in the course of the lesson in the primary classes of general secondary
schools.
Key words:
Individual, individual approach, individualization of training, creative role-
playing games, methods of developing critical thinking.
БУДУЩИЕ УЧИТЕЛЯ НАЧАЛЬНЫХ КЛАССОВ РАБОТАЮТ С УЧАЩИМИСЯ
ИНДИВИДУАЛЬНО
Аннотация.
В данной статье говорится об аспектах индивидуальной работы с
учащимися и использовании эффективных обучающих игр в ходе урока в начальных классах
общеобразовательной школы.
Ключевые слова:
Индивидуализм, индивидуальный подход, индивидуализация
обучения, творческие ролевые игры, методы развития критического мышления.
Zamonaviy ta’lim jarayonining faol sub’yektlari o‘qituvchi va o‘quvchilar bo‘lib, ularning
hamkorlikdagi faoliyatlari muayyan mavzu doirasida nazariy va amaliy bilimlarni puxta
o‘zlashtirishiga imkoniyat yaratadi. Ertangi kuniga befarq bo‘lmagan, yorug‘ va farovon kelajakni
yosh avlod istiqbolida ko‘rgan millat ta’lim-tarbiyaga alohida e’tibor qaratadi. Bilim qanchalik
mustahkam bo‘lsa o‘quvchi dunyoqarashi, tafakkur doirasi shunchalik takomillashadi va
rivojlanadi. Shu bois uzluksiz ta’lim tizimining muhim bo‘g‘ini bo‘lgan boshlang‘ich ta’limga
qo‘yilayotgan davlat talablariga muvofiq, o‘quv-tarbiya jarayonining samardorligini oshirish, ilm-
fanning so‘ngi yutuqlarini amaliyotga joriy etish orqali ijodkor, ijtimoiy faol, yuksak ma’naviyatli,
mustaqil fikr yurita oladigan, davlat, jamiyat va oila oldida o‘z burchi hamda javobgarligini his
136
etadigan shaxsni kamolga yetkazish kabi muhim vazifalarni amalga oshirish nazarda tutiladi. Zero,
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 29- apreldagi “O‘zbekiston Respublikasi Xalq
ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish Konsyepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi PF-5712-
sonli Farmoni va undan ko‘zlangan maqsad ham yuqoridagi dolzarb vazifalarning amaliy
yechimida ustuvor ahamiyat kasb etadi. Tarkib topgan ta’limning eng muhim unsurlari qadimdan
shakllanib kelgan va u hozirda ham o‘zining ahamiyatini yo‘qotmagan. Ta’lim maqsadi, mazmuni,
shakl uslub va vositalari pedagogikada ta’lim jarayonlarini tahlil etishda qo‘llaniladigan an’anaviy
kategoriyalar hisoblanadi. Aynan o‘sha kategoriyalar ma’lum bir predmet, mutaxassislik yoki
ixtisoslik bo‘yicha o‘quv tarbiyaviy jarayonni tashkil qiluvchi pedagog faoliyatining predmeti
sifatida yuzaga chiqadi. Qayd etilgan pedagogik kategoriyalar maqsadga muvofiq ravishda
yo‘naltirilgan pedagogik va o‘quv faoliyatining qonuniyat hamda mezonlarini tizimlashtiruvchi
omil vazifasini bajaradi.Ma’lumki, o‘quvchining mavjud imkoniyatlarini ro‘yobga chiqarishni
ta’minlash –zamonaviy o‘quv jarayonida jadallashib borayotgan ilmiy-texnikaviy taraqqiyotning
talabidir. Bu borada individual o‘qitish texnologiyalari muhim ahamiyat kasb etadi. Unda o‘quv-
tarbiya jarayonini tashkil etishda individual yondashish asosida o‘qitish yo‘llari,usullari tanlanadi
va turli o‘quv-uslubiy, psixologik, pedagogik hamda tashkiliy boshqaruv tadbirlari orqali amalga
oshiriladi.Tahsil
oluvchining
mavjud
shaxsiy
imkoniyatlarni
ro'yobga
chiqarishini
taminlash,zamonaviy o'quv jarayoniga qo'yiladigan jadallashgan ilmiytexnikaviy taraqqiyotining
talabidir.
Individual o'qitish
– bu o'quv jarayonining tashkil etishning shakli bo'lib, bunda
pedagogtahsil
oluvchilar
bilan
yakkama-yakka
shug'ullanadi,
tahsil
oluvchi
o'quv
vositalari(kitoblar, kompyuter va h.k.) yordamida uzluksiz mustaqil ta'lim oladi. Individual
yondashish – bu pedagogik prinsipga ko'ra, pedagogik jarayonda pedagogningtahsil oluvchilar
bilan o'zaro munosabati, ularning shaxsiy xususiyatlarini hisobga olgan holda quriladi va butun
guruh hamda har bir alohida tahsil oluvchining rivoji uchun psixologik-pedagogik muhit
yaratiladi. Individuallashtirilgan o'qitish maqsadi - bunday o'quv jarayonini tashkil etishda
individual yondashish asosida o'qitish yo'llari, usullari, sur'ati tanlanadi va turli o'quv-uslubiy
psixologik-pedagogik hamda tashkiliy boshqaruv tadbirlari orqali ta'minlanadi.Individual o‘qitish
texnologiyasining afzalligi – pedagogik jarayonning o‘quvchi qobiliyatlariga moslashuvchanligi
imkoniyatidir. Bunda o‘quvchini bilim olish darajasining doimiy monitoringi amalga oshiriladi,
zaruriy tuzatishlar kiritish natijasida maqbul pedagogik jarayon tashkil etiladi va o‘ziga xos
individual yondashuvga amal qilinadi.
137
Ta'lim o‘qituvchi va o‘quvchilarning hamkorlikdagi faoliyati bo‘lib, shu jarayonda
shaxsning taraqqiyoti, uning ma'lumoti va tarbiyasi ham amalga oshadi. Darslarda o‘qituvchi o‘z
bilimi, ko‘nikma va malakalarini mashg‘ulotlar vositasida o‘quvchilarga yetkazadi, o‘quvchilar
esa uni o‘zlashtirib borishi natijasida undan foydalanish qobiliyatiga ega bo‘ladi. O‘rganish
jarayonida o‘quvchilar o‘zlashtirishning turli ko‘rinishlaridan foydalanishadi, ya'ni
o‘zlashtirilayotgan ma'lumotlarni qabul qilish, qayta ishlash hamda amaliyotga tatbiq etishda
o‘ziga xos tafovutlarga tayanadi. Ta'lim jarayonida o‘qituvchi va o‘quvchilarlarning dars paytidagi
hamkorligi, o‘quvchilarning mustaqil ishlashi, sinfdan tashqari ishlar shaklida ta'lim va tarbiya
masalalari hal etiladi.
Ta'limning maqsadi jamiyat ehtiyojiga mos ravishda shakllanadi. Shunday ekan, ta'lim-
tarbiya maqsadi mos va mutanosib bo‘lishi kerak. Ilmiy adabiyotlarda ta'limning maqsadi
imkoniyatlaridan to‘g‘ri, aniq, o‘rinli foydalanish ko‘nikma va malakalarini hosil qilish, mantiqiy-
ijodiy tafakkurni rivojlantirish, kommunikativ savodxonlikni oshirish, milliy g‘oyani singdirish,
sharqona tarbiyani shakllantirish, shaxsni ma'naviy boyitishdan iboratligi ta'kidlangan. Ta'limiy
maqsad asosida o‘quvchilarda mustaqil fikrlash, og‘zaki va yozma savodxonlikni
oshirish, mantiqiy tafakkurni rivojlantirish orqali ularning muloqot madaniyati takomillashtiriladi.
Tarbiyaviy maqsad asosida esa ma'naviy, g‘oyaviy, nafosat tarbiyasi beriladi. Til o‘rganish
jarayonida xalqning madaniy-axloqiy qadriyatlariga yaqinlashtirish imkoni paydo bo‘ladi.
Ulug‘ donishmandlardan biri «... kelajak tashvishi bilan yashasang, farzandlaringga yaxshi
bilim ber, o‘qit», degan ekan. Yurtimizda ta'lim-tarbiya tizimida amalga oshirilayotgan islohotlar
haqiqiy ma'noda bir-ikki yillik yoki qisqa davrda samaraga erishishga qaratilgan ish emas, balki
chin ma'noda bir necha yuz yillarga tatiydigan o‘zgarish bo‘ldi, desak xato bo‘lmaydi. Bu
prezidentimizning kelajagimiz, kelajak avlodimiz haqida qayg‘urib, yurtimizning barcha
farzandlari – mening farzandlarim, ular bizlardan ko‘ra kuchli, bilimli va albatta baxtli bo‘lishlari
kerak, degan g‘oyasi zamirida donishmandlarcha siyosat yotganini ko‘rsatadi.
Ma'lumki, ta'limda ilg‘or pedagogik va yangi axborotlar texnologiyalarini tatbiq etish o‘quv
mashg‘ulotlarining samaradorligini oshiribgina qolmay, ilm-fan yutuqlarini amaliyotda qo‘llash
orqali mustaqil va mantiqiy fikrlaydigan, har tomonlama barkamol yuksak ma'naviyatli shaxsni
tarbiyalashda muhim ahamiyat kasb etadi.
138
Xulosa sifatida ta’kidlash joizki, yuqoridagi kabi ta'limiy texnologiyalarni qo`llagan holda
darslarni tashkil etish o`quvchilarni nafaqat mavzu yuzasidan bilim, ko`nikma va malakalar bilan
qurollantirishni, balki darsda faol ishtirok etish, diqqatni jamlash, har bir topshiriqqa mas'uliyat
bilan yondashish, shuningdek o`zgalar fikrini hurmat qilish va tinglash kabi sifatlarni ham
shakllantiradi. Bu borada o`qituvchi har bir darsga ijodiy yondashishi, o`quvchilarning individual
xususiyatlarini inobatga olishi, iqtidor va iste'dodni rag`batlantirish hamda aql-zakovotini
ayamasliklari lozim. Ulug‘ donishmandlardan biri “...kelajak tashvishi bilan yashasang,
farzandlaringga yaxshi bilim ber, o‘qit “, degan ekan.Yurtimizda ta'lim-tarbiya tizimida amalga
oshirilayotgan islohotlar haqiqiy ma'noda bir-ikki yillik yoki qisqa davrda samaraga erishishga
qaratilgan ish emas, balki chin ma'noda bir necha yuz yillarga tatiydigan o‘zgarish bo‘ldi, desak
xato bo‘lmaydi.
REFERENCES
1.
O‘zbekiston respublikasi Prezidentining 2019-yil 29-apreldagi “O‘zbekiston respublikasi
Xalq ta’limi tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish Konsyepsiyasini tasdiqlash to‘g‘risida”gi
PF-5712-sonli Farmoni.
2.
Pedagogik texnologiya. N.X.Avliyakulov, N.N.Musaeva. –T.: Chopon NMIU, 2012. 90-bet.
3.
Innovatsion ta’lim texnologiyalari / Muslimov N.A., Usmonboyeva M.H., Sayfurov D.M.,
To‘rayev A.B. – Toshkent: 2015. 168-bet.
4.
Qizi K. S. S. FORMATION OF NATURE AWARENESS SKILLS OF PRIMARY SCHOOL
STUDENTS //International Scientific and Current Research Conferences. – 2023. – С. 43-45.
5.
Mamatova , . H., Karimova, S., & Mamayusupova, . Z. (2023). PEDAGOGICAL ANALYSIS
IN THE WORKS OF ALISHER NAVOI. Modern Science and Research, 2(9), 5–8. Retrieved
from https://inlibrary.uz/index.php/science-research/article/view/23865
