ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1286
БОШЛАНҒИЧ ТАЙЁРГАРЛИК БОСҚИЧИДАГИ ОҒИР АТЛЕТИКАЧИЛАРНИНГ
МАШҒУЛОТ ЮКЛАМАЛАРИНИ РЕЖАЛАШТИРИШ
Хакимов Ҳ.Б.
ЎзДЖТСУ, Кафедра мудири
Норқулов З.Ч.
ЎзДЖТСУ, катта ўқитувчи
Собиржонов А.М.
ЎзДЖТСУ, ўқитувчи
Матназаров А.Ў.
ЎзДЖТСУ, ўқитувчи
Муаллиф билан боғланиш учун:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10441462
Аннотация.
Ушбу мақолада
бошланғич тайёргарлик босқичидаги 12-13 ёшли оғир
атлетикачилар машғулот юкламаларини режалаштиришда ёшга хос хусусиятлари яъни
жисмоний сифатлар ривожланишининг сенситив (сезувчан) даврлари ҳамда ҳаракат
қобилиятларининг ёшга хос табиий ривожланиши инобатга олинган. Машғулот
воситаларини оптимал нисбатларини аниқлаш орқали 12-13 ёшли оғир атлетикачиларда
жисмоний ривожланиш кўрсаткичлари ва жисмоний тайёргарлик даражасини
оширилишига эришилди. Болаларнинг жисмоний тайёргарлик ҳамда жисмоний
ривожланиш даражасини баҳолашда жисмоний сифатларни ривожланганлигини
ифодаловчи меъзон - сон кўрсаткичларини оширишга эмас, балки организмга ортиқча
юклама берилишини олдини олишга эришилди.
Калит сўзлар:
ёшга хос хусусиятлар, юкламаларни режалаштириш хусусиятлари,
машғулот воситалари, ортиқча машқланиш, жисмоний ртвожланиш кўрсаткичлари.
PLANNING THE TRAINING LOADS OF HEIGHT ATHLETES AT THE
BEGINNING LEVEL OF PREPARATION
Abstract.
In this article, when planning the training loads of 12-13-year-old weightlifters
at the initial training stage, the age-specific characteristics, i.e., the sensitive periods of the
development of physical qualities and the age-specific natural development of movement skills,
are taken into account. By determining the optimal proportions of training tools, it was achieved
to increase the indicators of physical development and the level of physical training in 12-13-year-
old weightlifters. In assessing the level of children's physical preparation and physical
development, it was achieved not to increase the number indicators, but to prevent excessive load
on the div.
Key words.
age-specific characteristics, load planning characteristics, training tools,
excessive training, indicators of physical development.
ПЛАНИРОВАНИЕ ТРЕНИРОВОЧНЫХ НАГРУЗОК ВЫСОКИХ
СПОРТСМЕНОВ НА НАЧАЛЬНОМ УРОВНЕ ПОДГОТОВКИ
Аннотация.
В данной статье при планировании тренировочных нагрузок
тяжелоатлетов 12-13 лет на начальном этапе подготовки учитываются возрастные
особенности, т.е. чувствительные периоды развития физических качеств, а также
возрастные особенности. учитываются особенности естественного развития
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1287
двигательных навыков. Путем определения оптимальных пропорций тренировочных
средств достигнуто повышение показателей физического развития и уровня физической
подготовленности тяжелоатлетов 12-13 лет. При оценке уровня физической подготовки
и физического развития детей это достигалось не для увеличения числовых показателей,
а для предотвращения чрезмерной нагрузки на организм.
Ключевые слова:
возрастные особенности, особенности планирования нагрузки,
средства тренировки, перетренированность, показатели физического развития.
КИРИШ
Мамлакатимизда спорт соҳасида туғма қобилиятли спортчиларни излаб топиш,
улардаги истеъдодни рўёбга чиқариш ва ривожлантириш, ёшлар орасидан профессионал
спортга иқтидорли спортчиларни жалб этиш борасида муҳим ишлар амалга оширилмоқда.
Ёш авлодни ҳар томонлама етук этиб тарбиялаш, ёшлар орасидан иқтидорли
спортчиларни саралаб олиш, уларга ўз қобилият ва истеъдодларини рўёбга чиқаришлари
учун зарур шарт-шароитлар яратиш муҳим аҳамият касб этмоқда.
Долзарблиги.
Маълумки, спортчилар юқори нитажаларга эришиши спортга илк
қадам қўйганда уларнинг жисмоний ва техник тайёргарлигига жиддий эътибор қаратилиши
билан боғлиқ. Шу кунга қадар ўтказилган барча илмий ишлари (А.С.Медведев,
Л.С.Дворкин, А.Н.Воробев, Р.М.Маткаримов, Э.И.Қодиров, К.Ф.Баязитов, А.З.Ходжаев,
М.Ў.Арзиқулов)да ёш оғир атлетикачилар тайёргарлик жараёнида махсус жисмоний
тайёргарликнинг улуши тўхтовсиз ўсиб борганлигини кўриш мумкин, умумий жисмоний
тайёргарлик улуши эса камаяди. Узоқ йиллик кузатувлар асосида шу нарса маълум
бўлдики, оғир атлетика спорт тури билан шуғулланишни бошлаган ёш спортчилар катталар
ёш тоифасига ўтганда турли хил жарохатлар сабабли спортни эрта тарк этиш ҳолатлари кўп
кузатилмоқда.
Бунинг сабаби эса ёш оғир атлетикачилар организмига ёш хусусиятини инобатга
олмасдан организмга ҳос бўлмаган ортиқча юкламалар берилганлигидир. Катта юкламалар
ёш организмда зўриқишларни ҳосил қилади ҳамда юкламалар ортиб боргани сари
жароҳатлар юзага кела бошлайди ва бу эса ёш иқтидорларни спортни эрта тарк этишига
олиб келмоқда. Бола психологияси шундай характерланадики, уларга ўзлари ҳоҳламаган ва
мураккаб вазифаларни буюрилса уларда ўша фаолиятга нисбатан қизиқиш, иштиёқ сўнади
аксинча ёш болаларга кўпроқ ўйин фонидаги кўнгилочар хусусиятга эга вазифаларни
машғулот дастурига киритиш самарали ҳисобланади. Масалан: ҳаракатли ўйинлар ва
натижа ёки ютуқни қўлга киритишга қаратилган ўйинлар болаларда қизиқишни орттиради,
зерикиш ҳиссини камайтириш билан биргаликда жисмоний сифатларни комплекс тарзда
ривожлантиришни таъминлайди.
Болалар ва ўсмирлар спорт мактаблари мураббийлари ва улар билан олиб борилган
анкета сўрови таҳлили натижасида БЎСМ ларда оғир атлетика спорт турига нисбатан
бошқа спорт турларида шуғулланувчилар сони кўплиги маълум бўлди.
Шу боисдан,
ёш оғир атлетикачиларнинг машғулот воситалари ва юкламаларини ёш
хусусиятларини ҳисобга олган ҳолда оптимал нисбатларини ҳамда ўргатишнинг энг
самарали услубларини аниқлаш долзарб масала ҳисобланади.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1288
Тадқиқот мақсади.
Бошланғич тайёргарлик гуруҳидаги 10-12 ёшдаги оғир
атлетикачилар машғулотида ёш хусусиятидан келиб чиқиб машғулот воситаларни
режалаштиришни илмий асослашдан иборат.
Тадқиқот вазифалари:
-
машғулот воситалари ва юкламаларининг ҳажмини режалаштириш юзасидан
илмий-амалий тавсияларни ўрганиш;
- 10-12 ёшли оғир атлетикачиларнинг ёш хусусиятини эътиборга олиб, жисмоний ва
техник тайёргарлик воситаларини меъёрлаш;
- меъёрланган машғулот воситалари орқали спортчилар организмида юзага келиши
мумкин бўлган зўриқишни олдини олиш.
Тадқиқот натижалари ва унинг муҳокамаси.
2021 йил сентябрь ойидан бошлаб тадқиқот олдига қўйилган мақсадга эришиш учун
3 ой давомида педагогик тажриба ташкил этилди.
Тажриба ишлари Чирчиқ шаҳар БЎСМ, бошланғич тайёргарлик босқичидаги ёш
оғир атлетикачилар гуруҳларда, турли тайёргарликдаги спортчилар машғулотларида олиб
борилди.
Уч ойлик тажриба босқичи охирида назорат мусобақалари ва спортчилар жисмоний
тайёргарлиги ўзгаришларини билиш мақсадида назорат машқларини ўтказдик. Ҳафталик
циклдан 3 та машғулот режалаштирилди.
Махсус педагогик тажриба учун бошланғич тайёргарлик босқичидаги ёш оғир
атлетика жамоалари танлаб олинди ва ҳар бир жамоадан 12 тадан тажриба гуруҳига ва 12
тадан назорат гуруҳга ажратилди.
Тадқиқот жараёнида биз томонимиздан мураббийларда ўтказилган анкета
сўровномада берилган 12 та воситалардан, қуйидаги воситалар танлаб олинди ва шу
воситалар орқали машғулот юкламалари режалаштирилди.
Тадқиқотдан
олдин
бошланғич
тайёргарлик
босқичидаги
ёш
оғир
атлетикачиларнинг жисмоний тайёргарлиги бўйича кўрсаткичлари орасида фарқлар деярли
сезилмади (2-жадвалга қаранг).
1-жадвал
Тажриба ва назорат гуруҳи оғир атлетикачиларнинг тадқиқотдан олдинги
жисмоний тайёргарлик кўрсаткичлари(n=12)
№
Машғулот воситалари
Назорат гуруҳи
Тажриба гуруҳи
Т/О
Т/О
10 ёш 11 ёш 12 ёш 10 ёш 11 ёш 12 ёш
1
Турникда тортилиш (марта)
3
3
4
3
3
3
2
Полга таянган ҳолда қўлларни
букиб ёзиш (марта)
4
6
6
4
6
7
3
Турган жойдан узунликка сакраш
(см)
130
140
145
130
145
145
4
Турган жойдан баландликка сакраш
(см)
35
45
45
40
45
50
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1289
5
30 м (сония)
7,6
7,4
7,3
7,6
7,5
7,3
6
60 м (сония)
10,8
10,6
10,5
10,7
10,5
10,6
7
100 м (сония)
17,6
17,0
16,8
17,5
16,9
16,7
8
3 х 10 м (мокисимон югуриш,
сония)
9,0
8,7
8,7
9,0
8,8
8,6
9
Эгилувчанлик (см)
14
14
13
14
13
14
10
Штанга билан ўтириб туриш
15
20
20
17
22
22
Жисмоний сифатлар ривожланишининг энг сезувчан даврларини ҳамда оғир
атлетика спорт тури билан 10-12 ёшдан шуғулланишни бошлаш мумкинлигини инобатга
олган ҳолда бошланғич тайёргарлик босқичидаги 10-11-12 ёшли оғир атлетикачиларнинг
ёш ҳусусиятларидан келиб чиқиб машғулот воситаларини ҳафталик циклда 3-жадвалда
келтирилган режалаштириш самарали деб ҳисоблаймиз.
2-жадвал
Бошланғич тайёргарлик босқичида ҳафталик циклда ойлик машғулот дастури
Жисмоний
сифатлар
Машғулот воситалари
Меъёри
Хаж
м
1
-ҳафта
2
-ҳафта
3
-ҳафта
4
-ҳафта
Куч ҳамда
портловчи-куч
тайёргарлиги
Турникда тортилиш
3
4х3
2
4х3
3
4х3
2
4х3
120
Полга таянган ҳолда қўлларни букиб ёзиш
3
6х3
2
6х3
3
6х3
2
6х3
180
Турган жойдан узунликка сакраш
3
8х2
3
6х2
3
8х3
3
6х2
168
Турган жойдан баландликка сакраш
3
8х2
3
6х2
3
8х2
3
6х2
168
Штанга билан ўтириб туриш
3
4х3
2
6х3
3
4х3
2
6х3
144
Тезкорлик
тайёргарлиги
30, 60 ва 100 м югуриш
2
1х1
3
1х1
2
1х1
3
1х1
10
Чидамкорлик
тайёргарлиги
1000 м (ҳар бир машғулот охирида)
2
1х1
2
1х1
2
1х1
2
1х1
8
Эгилувчанлик
тайёргарлиги
Гриф (таёқ)ни даст кўтариш кенглигида
юқорида ушлаган ҳолда ўтириб туриш
3
8х3
2
8х3
3
8х3
2
8х3
160
Чаққонлик
тайёргарлиги
3 х 10 м (мокисимон югуриш)
2
1х2
3
1х1
2
1х2
3
1х1
14
Ўйин тайёргарлиги (40’ дақиқа)
1 х
40’
1 х
40’
1 х
40’
1 х
40’
160’
спорт
ўйинлари
(футбол,
баскетбол,
волейбол);
- ҳаракатли ўйинлар
1 х
40’
1 х
40’
1 х
40’
1 х
40’
160’
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1290
- эстафеталар (40’ дақиқа)
Техник
тайёргарлик
Даст кўтариш машқини бажаришга ўргатиш
2
6х3
2
6х3
2
6х3
2
6х3
144
Силтаб кўтариш машқини бажаришга
ўргатиш
2
6х4
2
6х4
2
6х4
2
6х4
192
Ойлик циклда машғулот дастури учун танлаб олинган машғулот воситалари:
-
югуриш тайёргарлиги – 30,3 х 10, 60, 100 м;
-
сакраш тайёргарлиги – узунликка ва баландликка серияли ҳамда битталик
сакрашлар;
-
штанга билан ўтириб туриш;
-
атлетик тайёргарлик – турникда тортилишлар, ётиб қўлларни букиб – ёзиш;
-
турникда тортилиш;
-
брусларга таянган ҳолда қўлларни букиб – ёзиш;
-
3 х 10 м (мокисимон югуриш);
-
спорт (футбол, баскетбол) ва ҳаракатли ўйинлар, эстафеталар.
УЖТ да юкламалар шуғулланувчиларнинг ёшига ва имкони борича индивидуал
хусусиятларига мувофиқ ҳолда меъёрланди.
Тажриба гуруҳи шуғулланувчиларида турникда тортилиш машқи ойда 10 кун 4
мартадан 3 такрорлашлар амалга оширилди. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 120
марта тортилиш амалга оширилди.
Полга таянган ҳолда қўлларни букиб ёзиш машқи ойда 10 кун 6 мартадан 3
такрорлашлар амалга оширилди. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 180 марта букиб
ёзиш амалга оширилди.
Турган жойдан узунликка сакраш машқи ойда 12 кун 6-8 мартадан 3 такрорлашлар
амалга оширилди. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 168 марта сакраш амалга
оширилди.
Турган жойдан баландликка сакраш машқи ойда 12 кун 6-8 мартадан 3 такрорлашлар
амалга оширилди. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 168 марта сакраш амалга
оширилди.
Штанга билан ўтириб туриш машқи ойда 10 кун 4-6 мартадан 3 такрорлашлар амалга
оширилди. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 144 марта амалга оширилди.
30, 60 ва 100 м га югуруш ойда 10 кун 1 мартадан 1 такрорлашлар амалга оширилди.
Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 10 марта югуриш амалга оширилди.
Гриф (таёқ)ни даст кўтариш кенглигида юқорида ушлаган ҳолда ўтириб туриш
машқи ойда 10 кун 8 мартадан 3 такрорлашлар амалга оширилди. Умумий 1 ойлик
тайёргарлик жараёнида 160 марта ўтириб туриш амалга амалга оширилди.
3 х 10 м (мокисимон югуриш) машқи ойда 10 кун 1-2 мартадан 3 такрорлашлар
амалга оширилди. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 14 марта тортилиш амалга
оширилди.
Ўйин тайёргарлиги (40’ дақиқа) ҳар ойда 4 кун 40 дақиқадан вақт ажратилди.
Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 4 кунда 2 соат 40 дақиқа амалга оширилди.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1291
Спорт ўйинлари (футбол, баскетбол, волейбол); ҳаракатли ўйинлар, эстафеталар
(қиш мавсумида спорт ўйинлари ўрнига 40’ дақиқа) ҳар ойда 4 кун 40 дақиқадан вақт
ажратилди. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 4 кунда 2 соат 40 дақиқа амалга
оширилди.
Даст кўтариш машқини бажаришга ўргатишда ойда 8 кун 6 мартадан 3 такрорлашлар
орқали. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 144 марта кўтариш амалга оширилди.
Силтаб кўтариш машқини бажаришга ўргатишда ойда 8 кун 6 мартадан 4
такрорлашлар орқали. Умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 192 марта кўтариш амалга
оширилди.
Тайёргарлик даврида машғулот юкламалар хажмининг ҳафталар кесимида парциал
улуши қуйидагича тақсимланди 4-жадвалга қаранг:
3-жадвал
Машғулот юкламалар хажмининг ҳафталар кесимида парциал улуши
Машғулот воситалари
Ойлик циклда
Хаж
м
1
-ҳафта
2
-ҳафта
3
-ҳафта
4
-ҳафта
Турникда тортилиш
36
24
36
24
120
Полга таянган ҳолда қўлларни букиб ёзиш
54
36
54
36
180
Турган жойдан узунликка сакраш
48
36
48
36
168
Турган жойдан баландликка сакраш
48
36
48
36
168
Штанга билан ўтириб туриш
36
36
36
36
144
30, 60 ва 100 м югуриш
2
3
2
3
10
Гриф (таёқ)ни даст кўтариш кенглигида юқорида
ушлаган ҳолда ўтириб туриш
72
48
72
48
240
3 х 10 м (мокисимон югуриш)
4
3
4
3
14
Ўйин тайёргарлиги (40’ дақиқа)
40’
40’
40’
40’
160’
спорт ўйинлари (футбол, баскетбол, волейбол);
ҳаракатли ўйинлар; эстафеталар (қиш мавсумида
спорт ўйинлари ўрнига 40’ дақиқа)
40’
40’
40’
40’
160’
Даст кўтариш машқини бажаришга ўргатиш
36
36
36
36
144
Силтаб кўтариш машқини бажаришга ўргатиш
48
48
48
48
192
Машғулот юкламалар хажмининг ҳафталар кесимида парциал улуши турникда
тортилиш машқи ойда 120 марта тортилиш амалга оширилди.
Полга таянган ҳолда қўлларни букиб ёзиш машқи умумий 1 ойлик тайёргарлик
жараёнида 180 марта тортилиш амалга оширилди.
Турган жойдан узунликка сакраш машқи умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида
168 марта тортилиш амалга оширилди.
Турган жойдан баландликка сакраш машқи умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида
168 марта тортилиш амалга оширилди.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1292
Штанга билан ўтириб туриш машқи умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 144
марта тортилиш амалга оширилди.
30, 60 ва 100 м га югуруш умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 10 марта югуриш
амалга оширилди.
Гриф (таёқ)ни даст кўтариш кенглигида юқорида ушлаган ҳолда ўтириб туриш
машқи умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 160 марта тортилиш амалга оширилди.
3 х 10 м (мокисимон югуриш) машқи умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 14
марта тортилиш амалга оширилди.
Ўйин тайёргарлиги (40’ дақиқа) умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида 2 соат 40
дақиқа амалга оширилди.
Спорт ўйинлари (футбол, баскетбол, волейбол); ҳаракатли ўйинлар, эстафеталар
(қиш мавсумида спорт ўйинлари ўрнига 40’ дақиқа) умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида
2 соат 40 дақиқа амалга оширилди.
Даст кўтариш машқини бажаришга ўргатиш умумий 1 ойлик тайёргарлик жараёнида
144 марта тортилиш амалга оширилди.
Силтаб кўтариш машқини бажаришга ўргатиш умумий 1 ойлик тайёргарлик
жараёнида 192 марта тортилиш амалга оширилди.
3 ойлик тадқиқот ишларидан якунлангача 9-10 ва 11 ёшли оғир атлетикачиларнинг
тадқиқотдан кеин жисмоний тайёргарлик кўрсаткичларидаги ўсиш фарқлари 5-жадвалда
келтирилди.
4-жадвал
Тажриба ва назорат гуруҳи оғир атлетикачиларнинг тадқиқотдан кеин жисмоний
тайёргарлик кўрсаткичлари(n=12)
№
Машғулот воситалари
Назорат гуруҳи
Тажриба гуруҳи
Т/К
Т/К
10 ёш 11 ёш 12 ёш 10 ёш 11 ёш 12 ёш
1
Турникда тортилиш (марта)
3
4
4
4
5
5
2
Полга таянган ҳолда қўлларни
букиб ёзиш (марта)
6
8
8
6
12
14
3
Турган жойдан узунликка сакраш
(см)
135
140
150
150
160
170
4
Турган жойдан баландликка сакраш
(см)
35
50
50
50
60
70
5
30 м (сония)
7,5
7,1
7,1
7,1
7,0
7,0
6
60 м (сония)
10,7
10,5
10,5
10,1
9,5
9,4
7
100 м (сония)
17,2
16,8
16,8
17,0
16,3
16,1
8
3 х 10 м (мокисимон югуриш,
сония)
8,8
8,6
8,6
8,3
8,0
8,0
9
Эгилувчанлик (см)
15
16
15
23
23
24
10
Штанга билан ўтириб туриш
20
25
30
35
45
50
Турникда тортилиш (марта) машқида ўртача 6,4%; полга таянган ҳолда қўлларни
букиб ёзиш (марта) да ўртача 9,2%; турган жойдан узунликка сакраш (см)да ўртача 18,3%;
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1293
турган жойдан баландликка сакраш (см)да ўртача 16,7%; 30, 60 ва 100 мга югуришда ўртача
12,4%; 3 х 10 м (мокисимон югуриш, сония) югуришда ўртача 10,3%; эгилувчанлик (см)
машқида ўртача 12,5%; штанга билан ўтириб туришда ўртача 14,2% ўртача ўсиш фарқлари
кузатилди (1-расм).
ХУЛОСА
Олиб борилган кузатув, ўтказилган сўровнома, жорий тадқиқотлар ва педагогик
тажрибанатижаларининг қиёсий таҳлилига асосан қуйидагича хулосалар чиқариш мумкин:
-
Маҳаллий ва хорижий адабиётларнинг таҳлилига асосан ёш оғир
атлетикачиларнинг бошланғич тайёргарлик босқичида машғулот воситалари ва
юкламаларининг ҳажмини режалаштириш услубиятидан фойдаланиш юзасидан илмий-
амалий тавсиялар етарлича аниқланмади.
- Бошланғич тайёргарлик босқичидаги ёш оғир атлетикачиларнинг ёш хусусиятини
эътиборга олмай, меъёрланмаган ҳажмдаги жисмоний ва техник тайёргарлик
воситаларидан номутаносиб фойдаланиш спортчилар организмини зўриқиш ва ўта зўриқиш
ҳолатларига олиб келиши ва ёш иқтидорларни спортни эрта тарк кетишига сабаб
бўлаётганлиги педагогик кузатув асосида аниқланди.
- Тажрибалар давомида 10 та машғулот воситалари танлаб олинди, уларнинг
қўлланилиши ёш оғир атлетикачиларнинг жисмоний ва техник тайёргарлиги, шунингдек,
спорт натижаларининг ошишида ижобий самара берди.
Назорат гуруҳи
Тадқиқот гуруҳи
Фарқи
Куч
Тезко
рлик
Порт
ловчи
куч
Чаққо
нлик
Эгил
увчан
лик
Назорат гуруҳи
4,3
5,4
6,3
5,7
5,9
Тадқиқот гуруҳи
9,9
12,4
17,5
10,3
12,5
Фарқи
5,6
7
11,2
4,6
6,6
1-расм. Назорат ва тадқиқот гуруҳидаги ёш оғир атлетикачиларда
жисмоний сифатларнинг ўртача ўсиш фарқлари
Назорат гуруҳи
Тадқиқот гуруҳи
Фарқи
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1294
REFERENCES
1.Маткаримов Р.М. Оғир атлетикачилар кўп йиллик тайёргарлик тизимининг илмий-
назарий асослари: Монография. Т.: O‘ZKITOB SAVDO NASHRIYOTI MATBAA IJODIY
UYI. 2021. - 239 б.
2.Маткаримов Р.М, Оммавий разрядли оғир атлетикачилар машғулот нагрузкалари ҳажм ва
шиддатининг оптимал нисбатлари. Педогогика фанлари номзоди илмий даражасини
олиш учун бажарилган диссертация.Тошкент.1999 й.
3.Маткаримов Р. М. ВОПРОСЫ ВРЕМЕННОЙ АДАПТИЦИИ ТЯЖЕЛОАТЛЕТОВ К
РАЗЛИЧНЫМ КЛИМАТОГЕОГРАФИЧЕСКИМ УСЛОВИЯМ //Fan-Sportga. – 2020. –
№. 3. – С. 4-7.
4.Тоштурдиев Ш.Х. (2022). ЁШ ОҒИР АТЛЕТИКАЧИЛАРНИНГ ДАСТ КЎТАРИШГА
ЁРДАМ БЕРУВЧИ МАХСУС МАШҚЛАРИНИ ИЛМИЙ-НАЗАРИЙ ТАВСИФЛАРИ.
Fan-Sportga, (2), 37-39.
5.Norqulov Z.CH. (2022). BOSHLANGʻICH TAYYORGARLIK GURUHIDAGI OGʻIR
ATLETIKACHILARNING MASHGʻULOT YUKLAMALARINI REJALASHTIRISH. Fan-
Sportga, (5), 41-44.
6.Казаков Р.Т., Норқулов З.Ч., Ғуломов Н.С., Шаймардонов У.Б., Хамраев Ш.Ё., “Қисқа
масофага югуришда стартдан чиқиш техникаси” Moderen science and research, ISSN 2181-
3906, 2023., 1070-1076.
7.B.U.Qayumov, H.B.Xakimov, M.M.Yusupov, Z.CH.Norqulov “The theory of preparation of
young weightlifters for competitive activities” Eurasian Journal of Sport Science, 2022; 2(1),
B.105-111.
8. Xalmuxamedov R. et al. ANALYSIS OF THE DEPENDENCE OF THE CONDITIONS OF
THE MIDDLE MOUNTAIN OF INDICATORS OF THE INTENSITY ZONES OF
TRAINING TRAINING LOADS OF QUALIFIED BOXER WOMEN //Modern Science and
Research. – 2023. – Т. 2. – №. 10. – С. 473-483.
9.Turdimuratov Y. A. O ‘ZBEKISTONDА BOLАLАR SPORTINI RIVOJLАNTIRISHGA OID
DAVLAT SIYOSATI //Educational Research in Universal Sciences. – 2023. – Т. 2. – №. 2. –
С. 144-152.
10.Турдимуратов Я. А. КОЧЕВОЕ ХОЗЯЙСТВО УЗБЕКОВ ЮЖНОГО УЗБЕКИСТАНА В
КОНЦЕ XIX–НАЧАЛО XX ВВ //Educational Research in Universal Sciences. – 2022. – Т.
1. – №. 7. – С. 546-557.
11.Шойимардонов, Ш. А., и др. FORMATION OF PEDAGOGICAL SKILLS AND SKILLS
IN STUDENTS. вып. 12, Zenodo, декабрь 2023 г.,
12.Умаров Д. Х., Мусаев Б. Б. Сравнительный анализ структуры нагрузки перспективных
юных гимнастов в соревновательном макроцикле //Наука и спорт: современные
тенденции. – 2015. – Т. 8. – №. 3. – С. 28-31.
13.Kerimov F. et al. Possible associations of 25 (OH) vitamin D status with upper respiratory tract
infections morbidity and overtraining syndrome among elite wrestlers //Journal of Physical
Education and Sport. – 2019. – Т. 19. – С. 2177-2184.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1295
14.Умаров
Д.
Х.
СПОРТ
ТАКОМИЛЛАШУВ
БОСҚИЧИДА
СПОРТ
ГИМАСТИКАЧИЛАРДА
ПСИХОЛОГИК
КОМПЛЕКС
НАЗОРАТНИНГ
САМАРАДОРЛИГИНИ АСОСЛАШ //Fan-Sportga. – 2022. – №. 1. – С. 31-33.
15.Умаров Д. X., Холмуродов Л. З., Қурбонов Х. Х. СПОРТНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
БОСҚИЧИДА
ГИМНАСТИКАЧИЛАРНИНГ
ПСИХОЛОГИК
НАЗОРАТ
САМАРАДОРЛИГИНИ АСОСЛАШ //Central Asian Research Journal for Interdisciplinary
Studies (CARJIS). – 2022. – Т. 2. – №. 2. – С. 354-362.
16.D. X. et al. JISMONIY MASHQLAR YORDAMIDA MAKTABGACHA YOSHDAGI
BOLALARNING JISMONIY SIFATLARINI RIVOJLANTIRISH //Central Asian Research
Journal for Interdisciplinary Studies (CARJIS). – 2022. – Т. 2. – №. 2. – С. 363-372.
17.Умаров Д. Х., Умаров М. Н., Эштаев А. К. Оздоровительно-развивающие виды основной
гимнастики: Учебное пособие //Издательскополграфический отдел УзГос ИФК. – 2006.
18.Bobomurodov A. E. The specific features of agility in preschool children //Mental
Enlightenment Scientific-Methodological Journal. – 2021. – Т. 2021. – №. 06. – С. 101-111.
19.Muxitdinovich, F. Y. "Synergetic effect-As an Innovative approach to the Development of the
Way of Thinking of Physical Culture and Sports Specialists."
European Journal of Research
and Reflections in Education Sciences
8.12 (2020): 165-170.
20.Яқубов,
Фазлиддин Мухитдинович. "Бўлажак жисмоний тарбия ва спорт
мутахассисларида спорт тафаккури ва унинг услубларини яратиш орқали тафаккур
тарзини такомиллаштириш йўллари."
Фан-Cпортга
4 (2019): 17-22.
21.Muqimov, Olim. "СПОРТНИНГ ЖАМИЯТДА ТУТГАН УРНИ ВА ИЖТИМОИЙ-
ТАРБИЯВИЙ АҲАМИЯТИ."
Физическое воспитание, спорт и здоровье
1 (2020).
22.Ибрагимова С. Б., Юлдашева К. А. Проблема дистанционного обучения в вузах
спортивной направленности //Экономика и социум. – 2021. – №. 12-2 (91). – С. 1103-
1107.
23.Юсупова З. Х. HISTORICAL DEVELOPMENT OF ANTI-DOPING ANALYTICAL
METHODS IN SPORT SUMMARY //Актуальные проблемы правового регулирования
спортивных отношений (16 апреля 2020 года)–материалы X международной научно-
практической конференции, посвящённой 50-летию Уральского государственного
универси-тета физической культуры: Челябинск, 16 апреля 2020 года/Под ред. СА За-
харовой.–Челябинск: Уральская Академия, 2020.–246 с. – 2020. – С. 132.
24.Юсупова З. Х. ДИСК УЛОҚТИРУВЧИ СПОРТЧИЛАРНИНГ МАШҒУЛОТЛАРГА
БЎЛГАН МОТИВАЦИЯСИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ //Fan-Sportga. – 2020.
– №. 3. – С. 32-34.
25.ЮСУПОВА З. Х. ДИСК УЛОҚТИРУВЧИНИНГ БИОМЕХАНИК КЎРСАТКИЧЛАРИ
АСОСИДА НАТИЖАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ САМАРАДОРЛИГИ //Фан-Cпортга. –
2020. – №. 8. – С. 33-35.
26.Yusupova Z. K. The effectiveness of planning the training loads of discus throwers in the
annual training process //Парадигма современной науки в условиях модернизации и
инновационного развития научной мысли: теория и практика. – 2022. – С. 582-586.
27.Turaeva N. et al. Use of information technology in the field of sports games during training. –
2022.
ISSN:
2181-3906
2023
International scientific journal
«MODERN SCIENCE АND RESEARCH»
VOLUME 2 / ISSUE 12 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1296
28.Sharipov G., Turaeva N. METHODS FOR EVALUATION AND PREDICTION OF THE
STATE OF METROLOGICAL CHARACTERISTICS OF AIRCRAFT INSTRUMENTS
//Science and Innovation. – 2022. – Т. 1. – №. 8. – С. 843-851.
29.Эшмурадов Д. Э., Элмурадов Т. Д., Тураева Н. М. Автоматизация обработки
аэронавигационной информации на основе многоагентных технологий //Научный
вестник Московского государственного технического университета гражданской
авиации. – 2022. – Т. 25. – №. 1. – С. 65-76.
30.G.N.Sharipov
Turaeva
Nasiba,
D.E.Eshmuradov.
ВОПРОСЫ
ПОВЫШЕНИЯ
МЕТРОЛОГИЧЕСКОЙ
НАДЕЖНОСТИ
СРЕДСТВ
ИЗМЕРЕНИЙ
//МЕЖДУНАРОДНАЯ КОНФЕРЕНЦИЯ «Состояние и тенденции развития
стандартизации и технического регулирования в мире». – 2022. – С. 178-184.
31.Eshmuradov D. E., Turaeva N. M., Elmuradov T. D. Methods of Presentation of Aeronautical
Information //Design Engineering, ISSN. – 2021. – С. 0011-9342.
32.A.U.Mukhammedov Turaeva Nasiba, D.E.Eshmuradov. «Квалиметрический анализ
характеристик спутниковых навигационных систем» //МУҲАММАД АЛ-ХОРАЗМИЙ
АВЛОДЛАРИ, DESCENDANTS OF MUHAMMAD AL-KHWARIZMI SCIENTIFIC-
PRACTICAL AND INFORMATION-ANALYTICAL JOURNAL. – 2022. – Т. 2. – №. 2(20).
– С. 152-155
33.Чуллиев С. И., Миралиева А. К. СПОРТИВНАЯ МЕТРОЛОГИЯ КАК СПОСОБ
КОНТРОЛЯ И ИЗМЕРЕНИЙ В СПОРТЕ.: 10.53885/edinres. 2022.87. 74.061 Чуллиев СИ-
и. о. доцент., УзГУФКС, Чирчик. Миралиева АК-ст. преподаватеь., ТГТУ им. И.
Каримова, Ташкент //Научно-практическая конференция. – 2022. – С. 825-828.