421
O’QUVCHILARNING MUSTAQILLIK TAFAKKURINI RIVOJLANTIRISHDA
HUQUQIY TARBIYA BERISH MAZMUNI
Hikmatova Gulchehra Hayitovna
Buxoro Innovatsiyalar Universiteti 2-kurs magistranti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10565981
Annotatsiya. Ushbu tezisda o’quvchilarda mustaqil tafakkurni rivojlantirish va
shakllantirishda huquqiy tarbiyaning ahamiyati qanchalik ekanligi va huquqiy tarbiya berish
shakllari va turlari haqida bir qancha ma`lumotlar berishga harakat qildim.
Kalit so`zlar: Mustaqil tafakkur, huquqiy tarbiya, huquqiy ong, huquqiy ma`daniyat,
huquqiy rivojlanish, mustaqil ongning shakllanishi.
THE CONTENT OF LEGAL EDUCATION IN DEVELOPING STUDENTS'
INDEPENDENT THINKING
Abstract. In this thesis, I tried to give some information about the importance of legal
education in the development and formation of independent thinking in students, as well as the
forms and types of legal education.
Key words: independent thinking, legal education, legal consciousness, legal culture, legal
development, formation of independent consciousness.
СОДЕРЖАНИЕ ПРАВОВОГО ОБРАЗОВАНИЯ В РАЗВИТИИ
САМОСТОЯТЕЛЬНОГО МЫШЛЕНИЯ СТУДЕНТОВ
Аннотация. В данной дипломной работе я постарался дать некоторую
информацию о значении юридического образования в развитии и формировании
самостоятельного мышления у студентов, а также о формах и видах юридического
образования.
Ключевые слова: самостоятельное мышление, юридическое образование,
правосознание, правовая культура, правовое развитие, формирование независимого
сознания.
Huquqiy tarbiya-shaxsga nisbatan huquqiy ongni, huquqiy ko’rsatmalarni, qonunga
itoatkor xulq-atvor ko’nikmalari va odatlarini shakllantiruvchi uyushgan, bir tizimli, aniq
maqsadni ko’zlagan faoliyat yig’indisidir. Shuningdek huquqiy tarbiya - bu shaxsga nisbatan
huquqiy ongni, huquqiy ko’rsatmalarni, qonunga itoatkor xulq-atvor ko’nikmalari va odatlarini
shakllantiruvchi uyushgan, bir tizimli, aniq maqsadni ko’zlagan holdagi tasvir ko’rsatilishidir.
422
Jamiyat va davlat ijtimoiy faol va qonunga itoatkor fuqarolarni tarbiyalashdan
manfaatdordir. Davlat jamiyat madaniy hayotining tarkibiy qismi bo'lmish huquqiy madaniyat
to'g'risida alohida g'amxo'rlik qiladi. Huquqiy ta'limning maqsadi har bir kishiga amaliy faoliyatda
zarur bo'ladigan huquqiy bilimlarni belgilangan davlat standartlaridan kam bo'lmagan hajmda
olish imkoniyatini berishdan iboratdir. Tarbiyaviy va o'quv ishlari shaxsning huquqiy ong
darajasini inson, jamiyat, davlat manfaatlariga javob beradigan eng umumiy yuridik prinsiplar va
normalarni anglab yetishga qadar oshirishga yo'naltirilishi lozim.
Bolada mustaqil fikr yuritish qobiliyatining shakllanishi va mustaqil ongning o`sishi uchun
huquqiy tarbiyalangan bo’lishi shart.
Huquqiy ta'lim uzluksiz bo'lib, yoshlikdan boshlab berib borilishi lozim. Bolalar
maktabgacha tarbiya muassasalaridayoq xulq-atvor qoidalaridan xabardor bo'lishi, ma'naviy va
ba'zi huquqiy normalar to'g'risida boshlang'ich tushunchalar olishi, kelgusida o'quv davomida bu
bilimlar kengaytirilishi va chuqurlashtirilishi, aniq ifodalangan huquqiy xususiyat kasb etishi
zarur.
Huquqiy axborotdan barchaning erkin foydalana olishini ta'minlash, har kimga o'zining
huquqiy bilimlarini oshirish uchun real sharoit yaratish fuqarolarga o'z huquqlari va erkinliklarini
tegishli tarzda amalga oshirish, burchlarini bajarish, jamiyatning siyosiy hayotida ongli va faol
ishtirok etish imkonini beradi. Huquqiy ta‘lim-tarbiyaning o'tmishdan qolgan faqat bir tomonlama
axborot berish - ma'rifatchilikka yo'naltirilganligini bartaraf etib, uni qonuniylikni mustahkamlash,
fuqarolarning huquqlari va erkinliklarini muhofaza qilish vazifalari bilan uzviyroq bog'lash zarur.
Shuni muttasil nazarda tutish kerakki, huquqiy ta‘lim-tarbiya insonlarni huquq, qonuniylik
ruhida tarbiyalash, huquqiy ma'rifat, qonunga hamda huquqqa nisbatan ijobiy munosabatni
shakllantirish bilan cheklanib qolmay, balki shaxsning ijtimoiy-huquqiy faolligida, uning huquqiy
madaniyatida o'zining tugal ifodasini topadi.
Aholining huquqiy tarbiyasi va ta'limini takomillashtirishga ta'lim va tarbiyaning hali
foydalanilmagan mexanizmlarini yaratish, ulardan samarali foydalanish, tarbiya va ta'limning
yangi shakllari va vositalarini joriy etish, moddiy-texnika negizini kuchaytirish yo'li bilan
erishiladi. O`zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining asosiy qoidalarini targ`ib qilish huquqiy
tarbiyaviy ishlarning muhim yo`nalishidir.
Voyaga yetmaganlarni ijtimoiy – psixologik va boshqa o`ziga xos xususiyatlari ular
o`rtasida huquqiy targ`ibotni tashkil etishning yo`nalishlarini belgilaydi. Huquqiy tarbiyaga doir
ishlarda voyaga yetmaganlarning quyidagi guruhlarini ajratib ko`rsatish qabul qilingan: o`rta
umumiy ta‘lim maktablari, hunar-texnika bilim yurtlari, texnikumlar o`qituvchilari, 18 yoshgacha
423
bo`lgan ishchi va qishloqdagi yoshlar, oliy o`quv yurtlari talabalari. Demokratik jamiyat
qoidalarini mensimaydigan, qiyin tarbiyalanadigan, pedagogik jihatdan o`z holiga tashlab
qo`yilgan, huquqbuzar voyaga yetmagan o`smirlar alohida toifani tashkil etadi.
Huquqiy targ`ibot shakllari doimiy amal qiladigan va bir martalik bo`lishi mumkin.
Doimiy amal qiladigan shakllarga quyidagilar kiradi: huquqiy bilimlar xalq universitetlari,
huquqiy lektoriylar, yosh huquqshunos klublari va maktablari.
Huquqiy bilimlar xalq universitetlari yoshlar fakultetlari yosh yigitlar va qizlarning
huquqiy tarbiyasida muhim rol o’ynaydi.
O`z o`quvchilarining qiziqishlari va qobiliyatlarini biladigan o`qituvchi, sinf rahbarining
o`quvchilarning maktabdan tashqari huquqiy tarbiyaning ana shunday shakllarida ishtirok
etishlarini targ`ib qilishi, bunday shakllarning maktabdagi intizom va o`zlashtirish ahvoliga
ta'sirining samaradorligini o`rganishi, yosh huquqshunoslar maktablari tinglovchilarini kichik
sinfdagilar targ`ibotchilik ishlariga, topshiriqlarni bajarishga jalb qilishi muhimdir.
Xulosa o’rnida har bir fuqoroda mustaqil ong shakllanishi va huquqiy tarbiya bo’lishi shart
va zarur. Chunki har bir inson alohida olingan shaxs va alohida ahamiyatga ega.
REFERENCES
1.
https://fayllar.org/mavzu-huquqiy-tarbiyaning-nazariy-asoslari-v3.html?page=55
2.
https://fayllar.org/7-mavzu-innovasion-pedagogika-talim-innovasiyalarining-mohiyat.html
3.
Kudaybergenova T.K. «O'rta maxsus o'quv yurtlarida huquqiy talim samaradorligini oshirish
yo'llari».-Metodik qo'llanma, T-2011.
4.
amiyatda huquqiy madaniyatni yuksaltirish milliy dasturi, «O'zbekiston Respublikasi Oliy
Majlisi axborotnomasi, 1997 y.
