134
O’QUVCHILAR TARIXIY MADANIYATINI OSHIRISH
Berdiqulova Munira Muhiddin qizi
Osiyo Xalqaro Universiteti magistranti
https://doi.org/10.5281/zenodo.10644148
Annotatsiya.
Ushbu ilmiy maqolada o’quvchilar tarixiy bilimlarini yanada oshirishga
qaratilgan fikr va mulohazalar,nazariy asoslar,tahlillar keltirilgan.Yoshlarning tarixiy
madaniyatini oshirish borasida bir qator fikrlar berib o’tilgan.
Kalit so’zlar:
Tarixiy tafakkur,tarixiy obida,umuminsoniy madaniyat.
IMPROVING STUDENTS' HISTORICAL CULTURE
Abstract.
In this scientific article, thoughts and opinions, theoretical foundations and
analyzes aimed at increasing the historical knowledge of students are presented. A number of ideas
have been given on improving the historical culture of young people.
Key words:
historical thinking, historical monument, universal culture.
ПОВЫШЕНИЕ ИСТОРИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ СТУДЕНТОВ
Аннотация.
В данной научной статье представлены мысли и мнения,
теоретические основы и анализы, направленные на повышение исторических знаний
студентов. Высказан ряд идей по повышению исторической культуры молодежи.
Ключевые
слова:
историческое
мышление,
исторический
памятник,
общечеловеческая культура.
Bizning havas qilsa arziydigan buyuk tariximiz bor.Havas qilsa arziydigan ulug’
ajdodlarimiz bor.Havas qilsa arziydigan beqiyos boyliklarimiz bor.Va men ishonaman,Xudo
hohlasa havas qilsa arziydigan buyuk kelajagimiz ham albatta bo’ladi.
(Shavkat Mirziyoyev)
Yoshlarning tarixiy tafakkurini shakllantirish,ularda tarixiy bilimlarni oshirish har
birimizning uzviy burchimiz hisoblanadi.Ayni kunlarda mustaqil O’zbekistonimizda bu borada
bir qator ishlar olib borilmoqda.Tarixiy obidalar,o’chmas yodgorlilklarimiz qayta
ta’mirlanmoqda,turli xil muzeylar qurilib,buyuk allomlarimiz,jadidchilik harakati a’zolari
haykallari yurtimiz bo’ylab qad ko’tarmoqda.O’quvchi yoshlarning tarixiy bilimlarini
qiziqishlarini oshirish maqsadida,pedagog hodimlar malakasini oshirish uchun turli o’quv
kurslari,seminarlar tashkil etilmoqda.
Yoshlarning
ongu
tafakkuri,dunyoqarashini
o’zgartirish,ma’naviy
saviyasini
yuksaltirish haqida ko’p gapiramiz.Lekin bu borada eng oddiy va ayni paytda eng ta’sirchan
135
vosita-bu kitob emasmi? Kitobsiz taraqqiyotga,yuksak manaviyatga ham erishib bo’lmaydi.Kitob
o’qimagan odamning ham,millatning ham kelajagi yoq.
Hozirgi vaqtda axborot texnologiyalari jadal rivojlanib bormoqda.Shu o’rinda
televidenie,radio,internet,kompyuter va mobil telefonlar hayotimizning ajralmas bir bo’lagi bo’lib
qolgan.Biz ana shu imkoniyatlardan unumli foydalangan holda mamlakatimizda yoshlarning kitob
o’qishga bo’lgan qiziqishini yanada kuchaytirishimiz kerak.Insonlarning kitobga bo’lgan
saviyasini yanda oshirishimiz lozim.O’sib kelayotgan yosh avlodning ,tarixiy bilimlarini oshirish
maqsadida
ota-bobolarimizdan
qolgan
yaxshi
an’nalarni
davom
ettirib,”Navoiyxonlik”,”Boburxonlik”,”Mashrabxonlik” kechalarini o’tkazsak maqsadga muvofiq
bo’lar edi.
Zaminimiz azaldan buyuk allomalar,mutafakkirlar yurti bo’lib kelgan.Avvalambor
yurtimizda tarixiy tafakkurni shakllantirish uchun qilinayotgan ishlar,olib borilayotgan islohatlar
beqiyos.Shu o’rinda tarixga nazar soladigan bo’lsak Abu Rayhon Beruniy,Al Xorazmiy,Imom
Buxoriy,Imom Termiziy,Ahmad Farg’oniy,Hakim Termiziy kabi allomalarimiz ilm-fan rivoji
uchun o’zining misli ko’rinmas asarlarini yozib qoldirgan.
O‘zbekiston madaniyati, Markaziy Osiyo xalqlarining ko‘p asrlik an’analari va turmush
tarzi bilan chambarchas bog‘liq boy tarixga ega. Buyuk Ipak yo‘lining chorrahasida joylashgan
O‘zbekiston hududida ko‘plab me’moriy yodgorliklar, qadimiy qal’a va qasrlar, sirli va noyob
tabiat yodgorliklari va folklor elementlari joylashgan bo‘lib ularning aksariyati hozirda
YuNESKOning Butunjahon merosi ob’ektlari tomonidan muhofaza qilinmoqda.
Bugungi kunda YuNESKOning Butunjahon merosi ob’ektlari Reprezentativ ro‘yxatiga 4
ta me’moriy majmua - Xivadagi Ichan qal’a muzey-qo‘riqxonasi (1990), Buxoroning tarixiy
markazi (1993), Samarqandning tarixiy markazi “Samarqand - madaniyatlar chorrahasi” (2001),
Shahrisabzning tarixiy markazi, shuningdek Ugam-Chotqol milliy bog‘i (2016) va 9 ta nomoddiy
meros ob’ektlari kiradi.
O’zbekiston mustaqillikka erishganidan buyon mamlakatda nafaqat yodgorliklarni tiklash
ishlari orqali madaniy merosni saqlashga, balki milliy o‘ziga xoslikni mustahkamlashga va jahon
madaniyatida tan olinishga ham katta e’tibor qaratilmoqda.
Ming yillar mobaynida, minoralar va qadimiy gumbazlar ko‘plab shaharlarning tashrif
qog‘ozi, shahar manzaralari, ularning diniy va ma’rifiy muassasalari - masjid va madrasalarining
go‘zal aksiga aylandi.
136
Mustaqil O‘zbekistonda, qadimiy me’morlarning ushbu noyob asarlari, bebaho madaniy
meros ob’ektlari sifatida maxsus maqomga ega bo‘ldi va ular davlatning alohida muhofazasi
ostida.
O‘zbek millati haqli ravishda sayyoramizdagi eng qadimgilardan biri hisoblanadi.
O‘zbekistonning o‘ziga xos madaniyati sivilizatsiyalar avvalida shakllana boshlagan va ming
yillar davomida jiddiy o‘zgarishlarga duch kelgan.
O‘zbekiston hududi O‘rta Osiyoning qoq markazida, Sirdaryo va Amudaryoning o‘rtasida
joylashgan. Ajablanarlisi shundaki, cho‘lning o‘rtasidagi voha har doim jasur va shuhratparast
savdogarlarni, jangchilarni, sarguzashtlarni va sayohatchilarni o‘ziga jalb qilgan.O’zining boy
tarixi, ko‘p sonli turli millat va elatlarning ushbu hudud orqali o‘tishi tufayli, O‘zbekiston o‘zida
Sharq va G‘arb sivilizatsiyalarini jamladi, boy madaniyat va millatlararo totuvlikka ega
mamlakatga aylandi.
Har bir yosh avlodni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash har
birimizning uzviy burchimizdir.Ularda tarixiy obidalarni asrash,moddiy va manaviy merosimizni
ulug’lash,o’zlikni
anglash,vatanga
bo’lgan
muhabbatni
oshirish
lozim.Ma’naviy
yuksalishsiz,ta’lim va tarbiyaga e’tiborsiz chinakam rivojlanishga erishish juda ham
mushkuldir.Bugungi kunda O’zbekiston har sohada dadil odimlamoqda.Bu zaminda kamol topgan
olimu ulamolar,fozilu fuzalolar yer yuzining barcha mintaqasida ma’lum va
mashxur.Tarixi,o’zligi e’zozlanadigan yurtda o’sish,o’zgarish bo’lishini mustaqil vatanimiz
O’zbekiston misolida ko’rib turibmiz.
Xulosa qilib aytganda,har bir mamalakatning ertangi taqdiri bugun o’sib ulg’ayotgab
o’g’il qizlar qo’lida.Ularning bilim olishlariga,o’qib o’rganishlariga shart-sharit yaratilib
berilgandagina ko’zlangan maqsadlarga ham erishish mumkin.Shu nuqtai nazardan olib
qaraydigan bo’lsak,millatimiz tanlagan yo’l oqillik,uzoqni ko’ra bilish ifodasi desak hech ham
mubolag’a qilmagan bo’lamiz.Zero buyuk kelajakka ishonch va umid ertangi yorug’ istiqbol sari
dadil odimlashga,buyuk kelajagimizga birgalikda qurishga undaydi.
“Ilm olish har bir muslim va muslima uchun farzdir”
Mirzo Ulug’bek
137
REFERENCES
1.
SH.Mirziyoyev.Buyuk kelajagimizni mard va oliyjanob xalqimiz bilan birga quramiz
2.
Berdiqulova M.”O’quvchilar tarixiy tafakkurini shakllantirish” VOLUME 3 / ISSUE 1 /
UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
3.
https://uzbekistan.travel/uz/madaniy-meros/
