502
BACHADON TANASI SARATONI
Xayitova Gulchexra Avliyaqulovna
RIO VA RIATM SF vrach onkoginekolog.
Xayitov Azizxon Axmetovich
Mohichexra Umarovna
TTA TF Farmakologiya va klinik farmakologiya kafedrasi assistenti.
https://doi.org/10.5281/zenodo.10702156
Annotatsiya
. Ayollarning o'ziga xos kasalligi bo'lishiga qaramay, bachadon bo'yni
saratoni dunyodagi eng keng tarqalgan 10 saraton kasalligidan biridir. Darhaqiqat, har yili 570
mingga yaqin yangi holat tashxis qilinadi bu ayollar orasida saraton kasalligi bo'yicha
uchinchi o'rinda turadi.
Kalit soʻzlar:
Bachadon bo‘yni saratoni, onkogen turlar, kimyoterapiya.
UTERINE CANCER
Abstract.
Despite being a unique disease of women, cervical cancer is one of the 10 most
common cancers in the world. In fact, about 570,000 new cases are diagnosed each year, making
it the third most common cancer among women.
Key words:
Cervical cancer, oncogenic types, chemotherapy.
РАК МАТКИ
Аннотация.
Несмотря на то, что рак шейки матки является специфическим
женским заболеванием, он входит в десятку наиболее распространенных онкологических
заболеваний в мире. Фактически, каждый год диагностируется около 570 000 новых
случаев, что делает этот вид рака третьим по распространенности среди женщин.
Ключевые слова:
рак шейки матки, онкогенные формы, химиотерапия.
Buning boshqalardan farq qiladigan asosiy belgisi shundaki, asosiysabab-jinsiy yo'l bilan
yuqadigan patogen-inson papillomavirusi(HPV) infektsiyasi. Shuning uchun, biz ko'rib
turganimizdek, bunga boshqa omillar sabab bo'lishi mumkinligiga qaramay, bu jinsiy aloqalarga
g'amxo'rlik qilib, saraton kasalligining oldini olish mumkin.100% oldini olish mumkin bo‘lgan
yagona saraton bu —bachadon bo‘yni saratonidir. Sog‘liqni saqlash vazirligining ushbu
infografikasi ayollarga mazkur kasallikdan himoyalanishga yordam beradigan uchta oddiy
profilaktika choralarini ko‘rsatadi.Bachadon bo'yni saratoni -bu bachadon bo'yni sohasida
paydo bo'ladigan xavfli neoplazma. Gistologik jihatdan uning ikkita asosiy turi ajralib
turadi: adenokarsinoma va skuamoz hujayrali karsinoma.
503
Hozirgi vaqtda bu inson papillomavirusi bilan kasallanish darajasi va bachadon bo'yni
saratoni rivojlanish xavfi o'rtasidagi tasdiqlangan bog'liqlik hisoblanadi. Bachadon bo'yni
saratoni bilan kasallanish bo'yicha tadqiqotlar 19-asrda o'tkazilgan va natijalar jinsiy faollik
va saraton kasalligi o'rtasidagi bog'liqlikni ko'rsatdi. Zamonaviy tadqiqotlar ushbu
ma'lumotlarni tasdiqlaydi, jinsiy sheriklarni almashtirish chastotasi va bachadon bo'yni
saratoni xavfi o'rtasida bog'liqlik mavjud.[3] Rossiyada 2002 yilda bachadon bo'yni saratoni
bilan kasallangan 12285 ta holat qayd etilganBu kasallik ko'pincha o'rta yoshdagi (35-55 yosh)
ayollarda uchraydi, 20% hollarda 65 yoshdan oshgan, yoshlikda esa nisbatan kam uchraydi.
Bachadon bo'yni saratoni bilan kasallanish ayollarning reproduktiv tizimining boshqa
o'smalari bilan kasallanishdan sezilarli darajada oshadi. Ayollarni ushbu tur uchun skrining qilish
milliy dasturlari hali joriy etilmagan, biroq o‘tgan yildan boshlab Qoraqalpog‘iston va Toshkent
viloyatida bachadon bo‘yni saratoni boʻyicha bepul skrining tekshiruvi oʻtkazilmoqda. qizlar
profilaktika choralarini ko‘rish orqali o‘zlarini ushbu kasallikdan himoya qilishlari mumkin.
Ular haqida batafsil ma’lumot Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan BMTning
Aholishunoslik jamg‘armasi ko‘magida Yaponiya hukumati tomonidan moliyalashtiriladigan
BMT Taraqqiyot dasturi bilan qo‘shma loyiha doirasida ishlab chiqilgan infografikada
joylashgan.Bachadon bo‘yni saratoni har qanday yoshdagi ayollarda uchraydigan xavfli va keng
tarqalgan kasallikdir. Kasallikning eng yuqori darajasi 45−55 yoshda sodir bo‘ladi.Malign
neoplazmalar apoptoz mexanizmlarining shikastlanishi natijasida paydo bo'ladi. Bachadon
bo'yni saratoni holatida p53 Rb genlari onkogenga qarshi faollikni namoyon qiladi. Doimiy odam
papillomavirusi infektsiyasida bu anti-onkogenlar E5 va E6 virusli genlari tomonidan ishlab
chiqarilgan oqsillar tomonidan bloklanadi. E6 geni tomonidan sintez qilingan oqsil o'simta
bostiruvchini inaktiv qiladi, bu nazoratsiz ko'payadigan hujayralarning hujayra o'limi
mexanizmini ishga tushiradi.Bachadon bo‘yni —bachadon tanasi va vagina o‘rtasida joylashgan
organning pastki qismi.Bachadon bo‘yni saratoni rivojlanishining to‘rtta omili:
• inson papillomavirusining onkogen turlari (OPV);
• bachadon bo‘ynida virusning uzoq vaqt mavjudligi;
• erta turmush qurish, infeksiyalar, tez-tez tug‘ish;
• immunitet tanqisligi.
Rivojlanish sabablari: OPV, jinsiy yo‘l bilan yuqadi. Ular 15−30 yoshdagi insonlarning 80
foizida uchraydi. Odatda viruslar 2−3 yil ichida tanani «tark etadi». Bachadon bo‘ynida
virusning uzoq vaqt qolishi saraton rivojlanishiga olib kelishi mumkin. Diagnostika-Smear-
Biopsiya Klinik bosqich, odatda biopsiya, tos a'zolarini tekshirish, ko'krak qafasi
504
rentgenogrammasi Muntazam ginekologik tekshiruv vaqtida bachadon bo'yni saratoniga
shubha qilish mumkin. Quyidagi ko'rinishlari bo'lgan ayollarga tavsiya etiladi:
-bachadon bo'yni ustida ko'rinadigan patologik jarohatlar
-Oddiy Pap testining patologik natijalari
-Anormal vaginal qon ketish
Bachadon bo'yni smearining sitologik tekshiruvi natijalari standartlashtirilgan shaklda
taqdim etiladi. Keyingi tashxis atipik yoki malign hujayralar aniqlanganda, ayniqsa xavf ostida
bo'lgan ayollarda amalga oshiriladi. Agar sitologik tekshiruv natijalari saraton kasalligini aniq
tasdiqlamasa, biopsiya olish joylarini aniqlash uchun kolposkopiya o'tkaziladi. Endoserviksning
kuretaji bilan kolposkopiya bo'yicha biopsiya odatda informatsiondir
REFERENCES
1.
БыкорезА. И. и др. «Экология и рак», Киев, 1985.
2.
Ганичкин А. М. «Рак толстой кишки», Л., 1970
3.
Гранов А. М., Петровичей Н. Н. «Первичный рак печени», М., 1977.
4.
Двойрин В. В., Аксель Е. М., Трапезников Н. Н. «Заболеваемость злокачественными
новообразованиями и смертность от них населения стран СНГ». М., 1992, 1994, 1996
5.
Зедгенидзе Г. А., Алиев Б. М. «Лучевая терапия амбулаторных больных
