ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
728
G’ARBIY EVROPA OLIY TA’LIM MUASSASALARIDA ECTS KREDIT TIZIMINI
BAXOLASh METODIKASI
K.K.Seitnazarov
Axborot xavfsizligi kafedrasi boshlig'i
Muhammad al-Xorazmiy nomidagi Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Nukus filiali,
texnika fanlari doktori professor.
A.K.Bazarbaeva
Muxammad Al-Xorazmiy nomidagi Toshkent Axborot Texnologiyalari Universiteti xuzuridagi
Qoraqalpogiston Respublikasi Agro IT texnikumi maxsus fan o‘qtivchisi.
https://doi.org/10.5281/zenodo.11001963
Annotatsiya. Ushbu maqolada Evropa oliy ta’lim muassasalarida talabalarni baholash
mezonlari ahamiyati va ularning ta’lim jarayoni va talabalar bilimini takomillashtirishdagi o‘rni
tushunchasi muhokama qilinadi. Shuningdek baholash jarayonining maqsadlari tushunchasi
ko'rib chiqiladi va standart baholash jarayoniga misol keltiriladi. Baholash tizimlari haqida
qisqacha ma’lumot berilib, Evropaning yetakchi universitetlari misolida qo‘llaniladigan me’yoriy
va mezonli tuzilmalarning afzalliklari va kamchiliklari batafsil bayon etilgan.
Kalit so‘zi: Baholash jarayonining roli, baholash mezonlari, baholash tuzilmalari,
baholash jarayoni, baholash jarayonining maqsadi, baholash tuzilmalaridan foydalanishning
kamchiliklari va afzalliklari, baholash tizimi.
METHODOLOGY FOR ASSESSING THE ECTS CREDIT SYSTEM IN HIGHER
EDUCATIONAL INSTITUTIONS IN WESTERN EUROPE
Abstract. This article discusses the importance of student assessment criteria in European
higher education institutions and the concept of their role in improving the educational process
and students' knowledge. It also discusses the concept of objectives of the assessment process and
provides an example of a standard assessment process. A brief overview of assessment systems is
given, and the advantages and disadvantages of the applied normative-criteria structures are
described in detail using examples from leading European universities.
Key words: Role of the evaluation process, evaluation criteria, evaluation structures,
evaluation process, purpose of the evaluation process, disadvantages and advantages of using
evaluation structures, evaluation system.
МЕТОДОЛОГИЯ ОЦЕНКИ КРЕДИТНОЙ СИСТЕМЫ ECTS В ВЫСШИХ
ОБРАЗОВАТЕЛЬНЫХ УЧРЕЖДЕНИЯХ ЗАПАДНОЙ ЕВРОПЫ
Аннотация. В данной статье рассматривается важность критериев оценки
студентов в европейских высших учебных заведениях и концепция их роли в
совершенствовании образовательного процесса и знаний студентов. В нем также
рассматривается концепция целей процесса оценки и приводится пример стандартного
процесса оценки. Дан краткий обзор систем оценивания, а также подробно описаны
преимущества и недостатки применяемых нормативно-критериальных структур на
примерах ведущих европейских университетов.
Ключевые слова: Роль процесса оценки, критерии оценки, структуры оценки,
процесс оценки, цель процесса оценки, недостатки и преимущества использования
структур оценки, система оценки.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
729
Evropadagi universitetlar 1989 yilda joriy etilgan Evropa kredit o‘tkazish va jamg'arish
tizimi (ECTS) bo‘yicha ishlaydi.
Dastlab, kredit shakli faqat Erasmus talabalar almashinuv dasturi ishtirokchilari uchun
mo‘ljallangan edi, ammo vaqt o‘tishi bilan u barcha Evropa universitetlarida qo‘llanila boshlandi
va 1999 yilda tizim Boloniya o‘quv jarayonining asosiga aylandi [2].
U o‘quv ishlarini hisobga olish uchun ishlatiladi: dasturdagi har bir fanni muvaffaqiyatli
o‘tish uchun ma'lum miqdordagi ECTS ball beriladi, bu talabaning tayyorgarlik uchun qancha
akademik soat sarflaganligini ko‘rsatadi. Ushbu ballar ilmiy daraja olish uchun to‘planadi va
boshqa universitetga o‘tishda o‘tkaziladi.
Bitta kredit birligini olish uchun o‘quv soatlari soni har bir mamlakatda har xil - 20 dan 30
gacha. Har bir fan bo‘yicha ECTS kreditlarining aniq sonini hisoblash uchun ma’ruza
mashg‘ulotlariga sarflangan soatlar va mustaqil ish uchun zarur bo‘lgan taxminiy soatlarni
qo‘shing.
Evropa universitetlaridagi dasturlar shunday rejalashtirilganki, agar siz barcha kerakli
fanlardan ijobiy baho olsangiz, semestr oxirida atigi 30 ECTS ball olishingiz kerak. Bakalavr
darajasi uchun siz 3-4 yil o‘qib, 180 dan 240 ballgacha, magistraturani tugatish uchun esa 300 ball
olishingiz kerak (etishmayotgan 60-120 ballni oling).
Ushbu tizimdan foydalanish ko‘pincha ma'lum rasmiy ramkalar, birinchi navbatda, milliy
baholash tizimlarining nomuvofiqligi bilan cheklanadi.
ECTS baholash shkalasi talabaning muayyan baholashga tayyorgarlik darajasini
baholashga asoslanadi, ya'ni talabaning boshqa talabalarga nisbatan ishni qanday bajarganligi,
qandaydir o‘rtacha qiymat.
ECTS tizimi talabalarni ikkita guruhga ajratadi - «zachteno» va «ne zachteno» va keyin bu
ikki guruhning ishini alohida baholaydi. O‘tish bahosini olgan talabalar yana beshta guruhga
bo‘linadi: eng yaxshi 10% A bahosi, keyingi 25% B bahosi, keyingi 30% C baho, keyingi 25% D
bahosi va oxirgi 10% E bahosini oladi.
Topshiriqni "o‘tish" bilan bajara olmaganlar, o‘z navbatida, ikkita kichik guruhga
bo‘lingan: FX (o‘tmagan - ijobiy baho olish uchun biroz qayta ko‘rib chiqish kerak) va F
(qobiliyatsiz - jiddiy ish kerak).
Bu yondashuv bizga topshiriqni deyarli bajargan talabalar va zarur bilim, ko‘nikma va
muayyan malaka va ish dasturlariga ega bo‘lmagan talabalarni farqlash imkonini beradi. ECTS
reyting shkalasi 1-jadvalda keltirilgan.
ECTS baholashlari ishlab chiqiladigan asosiy shartlar: ishonchlilikni tasdiqlash uchun
etarli hajmdagi namunadan etarlicha batafsil birlamchi ma'lumotlarning mavjudligi, matematik
statistikaning tegishli usullari, ma'lum bir shkaladan foydalanganda olingan natijalarning
etarliligini nazorat qilish.
Turli xil bilimlarni baholash tizimlarini taqqoslash ularning har biri uchun nafaqat rasmiy
ko‘rsatkichlar (shkala turlari, ularning tugashi va boshqalar), balki, birinchi navbatda, zamonaviy
texnologiyalarda foydalanish metodologiyasi bilan bog'liq bo‘lgan muhim xususiyatlarni oldindan
tanlashni talab qiladi. ta'lim jarayoni. [6]
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
730
1-jadval. ECTS baholash tizimi
Kursdan o‘tgan deb hisoblanadigan ijobiy baholar A, B, C, D va E baholaridir. Asosiy
ta'lim dasturining intizomi bo‘yicha FX bahosini olgan talaba universitet tomonidan belgilangan
ma'lum vaqt ichida o‘quv dasturiga muvofiq talab qilinadigan minimal miqdordagi vazifalarni
bajarishi kerak. Agar ish natijalari qoniqarli deb topilsa, u holda umumiy FX bahosi E ga oshiriladi
va talabaga keyingi o‘qishga ruxsat beriladi.[7][10]
Agar sifat qoniqarsiz bo‘lib qolsa, yakuniy baho F ga tushiriladi va talaba universitetdan
chetlashtiriladi yoki joriy semestr davomida to‘lov evaziga kreditsiz kursni qaytadan o‘tashi
mumkin. Agar ushbu fan tanlov fanlaridan biri bo‘lgan bo‘lsa (asosiy qism emas), unda talaba
ushbu mutaxassislik yoki ta'lim yo'nalishi bo‘yicha o‘quv rejasida taklif qilinganlardan to‘lov
evaziga ikkinchi tanlov fanini olishi mumkin.[9]
ECTS baholash tizimida har bir talaba guruhdagi barcha talabalarning ko‘rsatkichlariga
bog'liq. Bunday baholash tizimida bir guruh barcha a'lochi yoki yaxshi talabalarni o‘z ichiga
olmaydi. Qoniqarli natijaga erishgan talabalar albatta bo‘ladi.
Hozirgi vaqtda ECTS tizimi Yevropaning 5 ta davlatida: Frantsiya, Ispaniya, Germaniya,
Italiya va Buyuk Britaniyada eng intensiv qo‘llaniladi. Ushbu mamlakatlarning har birida har yili
faqat bir mamlakat ichida 12 mingdan ortiq talabalar almashinuvi amalga oshiriladi. Talabalar tez-
tez almashinadigan fan sohalar bular biznes, tilshunoslik (filologiya), ijtimoiy, muhandislik va
yuridik fanlardir [5][8].
REFERENCES
1.
Seitnazarov K.K., Bazarbaeva A.K., Turemuratova B.K Критерии оценивания
студентов в высших учебных заведениях и их анализ // Muhammad al –Xorazmiy
avlodlari ilimiy-amaliy va axborat tahliliy jurnal 1(23)2023 ISSN-2181-9211 197-201 bet.
2.
K.K. Seytnazarov, K.I. Kalimbetov. The processes of organizing teaching students’
algorithms and models/ ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research
Journal 11 (2), 527-533
3.
K.K. Seytnazarov, K.I. Kalimbetov.Informatika fanini oqitishda samarali metodlarni
tanlab olish va qarorlar qabul qilish dasturiy taminotini qayta ishlab chiqish / FIZIKA,
MATEMATIKA va INFORMATIKA ilmiy-uslubiy jurnal Toshkent, 88-98
ECTS ball
Odatda baho oladigan
talabalarning %
Izohlar
A
10
“A’lo” va “Yaxshi” baholardan foydalanish tavsiya
etilmaydi, chunki ular ECTS o‘tkaziladigan baholash
tizimiga mos kelmaydi.
B
25
C
30
D
25
E
10
FX
-
Yaroqsiz - kredit olish uchun qayta ko‘rib chiqish kerak.
F
-
Yaroqsiz - jiddiy qayta ko‘rib chiqish kerak.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 4 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
731
4.
К.К. Сеитназаров, К.И. Калимбетов.Информатика фанини ўқитишда самарали
методларни танлаб олишда қарорлар қабул қилиш тизими/ Academic research in
educational sciences 2 (CSPI conference 1), 755-759
5.
К.К.
Сеитназаров,
Б.К.
Туремуратова/
ИСКУССТВЕННОГО ИНТЕЛЛЕКТА В СИСТЕМЕ ДИСТАНЦИОННОГО
ОБРАЗОВАНИЯ / Новости образования: исследование в XXI веке 1 (1), 176-185
6.
К.K. Seitnazarov / Development Of Decision-Making Algorithms Based On Irreversible
Mathematical Calculations In The Assessment Of Students' Knowledge / NVEO-
NATURAL VOLATILES & ESSENTIAL OILS Journal| NVEO, 13717-13723
7.
К.К. Сеитназаров, Н.С. Мухиятдинов, М.М. Урынбаева. Искусственный интеллект и
его применение в принятии решений: методы, алгоритмы и перспективы / Journal of
Universal Science Research 1 (6), 72-79
8.
K.K. Seitnazarov, K.I. Kalimbetov.QAT’IYMAS BO ‘LGAN MA’LUMOTLARNING
KO ‘PLIGI SHAROITIDA OTM TALABALARINING BILIMINI BAHOLASHDA
QARORLAR QABUL QILISH/ Komputer texnologiyalari 1 (10)
9.
К.К. Сеитназаров, Н.С. Мухиятдинов, М.М. Урынбаева. ПРИНЯТИЯ РЕШЕНИЙ
ДЛЯ РИСКОВЫХ ЗАДАЧ В УСЛОВИЯХ НЕОПРЕДЕЛЕННОСТИ/ World of
Science 6 (5), 150-154
10.
Bazarbaeva A.K. Oliy ta’lim sifatini baholashning nazariy va uslubiy asoslari // Akademik
T.D.Radjabovning
xotirasiga
bag‘ishlangan
“Zamonaviy ilim-fanning dolzarb
muammolari, yutuqlari va innovatsiyalari” mavzusida respublik ilimiy va ilimiy-texnik
anjumani 27-may 2023 yil 286-290-bet.
