ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1280
INNOVATSION TURIZM VA YASHIL IQTISODIYOT
Ergasheva Durdona
https://doi.org/10.5281/zenodo.11356568
Annotatsiya. Mazkur maqola innovatsion turizm va yashil iqtisodiyotning mohiyati,
ularning o'zaro aloqasi va istiqbollari o'rganilgan. Innovatsion turizm zamonaviy texnologiyalar
va yangi yondashuvlarni qo'llash orqali turizm sohasida xizmatlar sifatini oshirish, turistlar uchun
yangi imkoniyatlar yaratishga qaratilgan. Yashil iqtisodiyot esa tabiiy resurslardan samarali
foydalanish, ekologik muhitni himoya qilish va ijtimoiy adolatni ta'minlashga asoslangan iqtisodiy
modeldir. Maqolada innovatsion turizm va yashil iqtisodiyotning integratsiyasi nafaqat turizm
sohasini rivojlantirish, balki barqaror rivojlanishni ta'minlashda ham muhim ahamiyatga ega
ekanligi ko'rsatilgan. Bu yo'nalishlar bo'yicha tadqiqotlar va amaliy loyihalarni kengaytirish
zarurligi ta'kidlangan.
Kalit so'zlar: Innovatsion turizm, yashil iqtisodiyot, barqaror rivojlanish, ekologik turizm,
raqamli texnologiyalar, qayta tiklanadigan energiya, ekologik xavfsizlik.
INNOVATIVE TOURISM AND GREEN ECONOMY
Abstract. This article examines the essence of innovative tourism and green economy, their
interaction and prospects. Innovative tourism is aimed at improving the quality of services in the
tourism sector and creating new opportunities for tourists by using modern technologies and new
approaches. And the green economy is an economic model based on effective use of natural
resources, protection of the ecological environment and social justice. The article shows that the
integration of innovative tourism and green economy is important not only for the development of
the tourism sector, but also for ensuring sustainable development. The need to expand research
and practical projects in these directions was emphasized.
Keywords: Innovative tourism, green economy, sustainable development, ecological
tourism, digital technologies, renewable energy, environmental security.
ИННОВАЦИОННЫЙ ТУРИЗМ И ЗЕЛЕНАЯ ЭКОНОМИКА
Аннотация. В статье рассматривается сущность инновационного туризма и
зеленой экономики, их взаимодействие и перспективы. Инновационный туризм направлен
на повышение качества услуг в сфере туризма и создание новых возможностей для
туристов за счет использования современных технологий и новых подходов. А зеленая
экономика – это экономическая модель, основанная на эффективном использовании
природных ресурсов, защите экологической среды и социальной справедливости. В статье
показано, что интеграция инновационного туризма и зеленой экономики важна не только
для развития туристической сферы, но и для обеспечения устойчивого развития.
Подчеркнута необходимость расширения научных и практических проектов в этих
направлениях.
Ключевые слова: Инновационный туризм, зеленая экономика, устойчивое развитие,
экологический туризм, цифровые технологии, возобновляемые источники энергии,
экологическая безопасность.
Oʼzbekistondа yashil turizm sohasida aholi savodxonligini oshirish, mamlakatda yashil
turizmni rivojlantirish, mazkur sohada aholini ish bilan bandligini oshirish va shuning bilan bir
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1281
qatorda tabiiy turfa xillikni, ya’ni biobalansni saqlash, iqlim o‘zgarishlarining oldini olish
maqsadida davlat organlarining yashil turizmni rivojlantirish sohasida aholi bilan muloqot
qilishining yangi mexanizmlarini joriy etish yuzasidan izchil ishlar olib borilmoqda. Shu bilan bir
qatorda, Oʼzbekistondа yashil turizm sohasida aholi savodxonligini oshirish maqsadida
zamonaviy innovatsion ta’lim platformalarni amaliyotga keng tatbiq etishning yaxlit tizimini
yaratish, axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini boshqarish va joriy etish sohasidagi bir
qator tizimli muammo va kamchiliklar ushbu sohaning jadal rivojlanishiga, sifatli axborot
xizmatlarini ko‘rsatishga to‘sqinlik qilmoqda.
O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev 2023 yilning 16 oktabr kuni Samarqandda
Jahon sayyohlik tashkiloti (YUNVTO) Bosh assambleyasining 25-sessiyasi ochilishida
mamlakatlar o‘rtasida turizm sohasidagi hamkorlikni chuqurlashtirishga qaratilgan qator
tashabbuslarni ilgari surdi.
Innovatsion turizm, yangiliklarni va texnologiyalarni jamiyatga aralashtirish orqali sayohat
sohasini rivojlantirishni maqsad qiladi. Bu, yangiliklarni qabul qilib, ijtimoiy foydalanishni
oshirish orqali sayohatchilar va sayohat korxonalariga yangi imkoniyatlar yaratishni o'z ichiga
oladi.
Innovatsion turizm va yashil iqtisodiyot, turizm sektori bilan yashil iqtisodiyot prinsiplarini
birgalikda qo'llab-quvvatlashni maqsad qilgan bir konseptdir. Bu, turizm faoliyatlarini ijtimoiy,
ekologik va iqtisodiy oqibatlarni minimalizatsiya qilishga yo'naltiradi.
Yashil iqtisodiyot, ekologik xavfsizlik va iqtisodiy rivojlanishni muvaffaqiyatli
birlashtirishga yo'naltiruvchi strategiya sifatida tan olingan. Bu strategiya, turizm sohasida amalga
oshirilganda, turistlarning tabiat resurslarini muhofaza qilish, uning ekologik oqibatlarni
kamaytirish, mahalliy jamoatga samarali ravishda ta'sir ko'rsatish va ijtimoiy foydalanuvchilarning
o'z javobgarliklarini oshirishga e'tibor qaratadi.
Innovatsion turizm esa turizm sohasidagi yangiliklarni va innovatsiyalarni qo'llab-
quvvatlashni maqsad qiladi. Bu, turizm sohasidagi yangiliklarni rivojlantirish, yangi sayohat
turlarini yaratish, texnologiyalarni qo'llab-quvvatlash va turizm tajribasini yaxshilashga
asoslangan.
Innovatsion turizm va yashil iqtisodiyotning asosiy maqsadi, turizm faoliyatlarini ekologik
oqibatlarni minimalizatsiya qilib, tabiat resurslarini muhofaza qilib turistlarga uning ta'siri
kamaytirishdir. Bu esa tabiatni saqlab qolish, mahalliy jamoatga samarali ravishda ta'sir ko'rsatish
va turizm sohasidagi yangiliklarni rivojlantirishga imkon beradi.
Innovatsion Turizm
Innovatsion turizm – bu turizm sohasida zamonaviy texnologiyalar va yangi
yondashuvlarni qo'llash orqali xizmatlar sifatini oshirish, turistlar uchun yangi va qiziqarli
imkoniyatlar yaratishni anglatadi. Innovatsiyalar turizm sanoatiga quyidagi yo'nalishlarda tatbiq
etilishi mumkin:
1. Raqamli texnologiyalar: Smartfonlar, internet va mobil ilovalar yordamida turistlarga
ma'lumotlar yetkazib berish, yo'nalishlarni aniqlash va turistik xizmatlarni onlayn tarzda bron
qilish imkoniyatlari kengaymoqda.
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1282
2. Virtual va kengaytirilgan haqiqat: VR va AR texnologiyalari orqali turistlar oldindan
diqqatga sazovor joylarni ko'rishlari yoki sayohat davomida qo'shimcha ma'lumotlarga ega
bo'lishlari mumkin.
3. Barqarorlikka intilish: Ekoturizm va boshqa barqaror turizm turlarining rivojlanishi
turistlar uchun ekologik xavfsiz va tabiiy resurslarni tejashga qaratilgan xizmatlarni taklif qilish
imkonini beradi.
Yashil turizm turizm sanoatida ekologik usullar va texnologiyalardan foydalanishni
nazarda tutadi. Nemis tilida so'zlashuvchi mamlakatlarda "ekologik" sifatlari juda kam qo'llaniladi
va eng ko'p qo'llaniladigan atama "yumshoq turizm" (Sanfter Tourismus) yoki "ekologik va
ijtimoiy mas'uliyatli turizm" dir. Bu atama sanoatlashgan ommaviy turizmga muqobil sifatida
1980 yilda R. Jungk tomonidan taklif qilingan. Odatda yumshoq turizm qattiq turizmdan
farqlanadi, uning asosiy maqsadi maksimal foyda olishdir. Yumshoq turizm nafaqat
muvaffaqiyatli biznesni, balki turistik hududlarning madaniy farovonligi, ularning resurslaridan
ehtiyotkorlik bilan foydalanish va atrof-muhitga zararni minimallashtirish haqida g'amxo'rlik
qilishni ham birinchi o'ringa qo'yadi.
Yashil Iqtisodiyot
Yashil iqtisodiyot – bu iqtisodiy faoliyatning tabiiy resurslarni tejash, ekologik muhitni
himoya qilish va ijtimoiy adolatni ta'minlashga qaratilgan modelidir. Yashil iqtisodiyot quyidagi
asosiy tamoyillarga asoslanadi:
1. Tabiiy resurslardan samarali foydalanish: Energiya samaradorligini oshirish va qayta
tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanishni kengaytirish.
2. Atrof-muhitni muhofaza qilish: Atmosfera, suv va tuproq sifatini saqlash, chiqindilarni
qayta ishlash va kamaytirish.
3. Ijtimoiy adolat: Jamiyatning barcha qatlamlari uchun barqaror iqtisodiy imkoniyatlar
yaratish, qashshoqlikka qarshi kurashish.
Innovatsion Turizm va Yashil Iqtisodiyot o'rtasidagi Aloqa
Innovatsion turizm va yashil iqtisodiyot bir-birini to'ldiruvchi yo'nalishlar bo'lib, ularning
integratsiyasi turizm sohasini yanada barqaror va ekologik xavfsiz qilishga yordam beradi.
Quyidagi misollar bu bog'liqlikni ochib beradi:
1. Ekoturizm: Innovatsion texnologiyalar yordamida ekologik toza transport vositalaridan
foydalanish, yashil mehmonxonalarni rivojlantirish va tabiiy hududlarni saqlab qolish
imkoniyatlari yaratiladi.
2. Qayta tiklanadigan energiya manbalari: Turistik ob'ektlarda quyosh, shamol va boshqa
qayta tiklanadigan energiya manbalaridan foydalanish orqali energiya tejaladi va chiqindilar
kamaytiriladi.
3. Raqamli yondashuvlar: Mobil ilovalar orqali turistlarga ekologik masalalar haqida
ma'lumot berish, chiqindilarni ajratish va boshqa yashil tashabbuslarni qo'llab-quvvatlash
mumkin.
Innovatsion turizm va yashil iqtisodiyotning integratsiyasi nafaqat turizm sohasini
rivojlantirish, balki barqaror rivojlanishni ta'minlashda ham muhim ahamiyatga ega. Zamonaviy
texnologiyalar va ekologik tamoyillarni uyg'unlashtirish orqali turizm industriyasida yangi
ISSN:
2181-3906
2024
International scientific journal
«MODERN
SCIENCE
АND RESEARCH»
VOLUME 3 / ISSUE 5 / UIF:8.2 / MODERNSCIENCE.UZ
1283
imkoniyatlar ochiladi va atrof-muhitni saqlashga katta hissa qo'shiladi. Shu sababli, ushbu
yo'nalishlar bo'yicha tadqiqotlar va amaliy loyihalarni kengaytirish zarur.
Xulosa qilib aytish mumkinki, innovatsion turizm va yashil iqtisodiyot turizm sohasidagi
yangiliklarni qo'llab-quvvatlashni va ekologik xavfsizlikni amalga oshirishni maqsad qilgan
strategiyalar hisoblanadi. Bu strategiyalar turizm faoliyatlarini ijtimoiy, ekologik va iqtisodiy
oqibatlarni minimalizatsiya qilishga yo'naltiradi. Bu esa tabiat resurslarini muhofaza qilish,
ekologik oqibatlarni kamaytirish va mahalliy jamoatga samarali ravishda ta'sir ko'rsatish imkonini
beradi. Innovatsion turizm va yashil iqtisodiyotning asosiy maqsadi turizm sohasidagi
yangiliklarni rivojlantirish va turistlarning tabiat bilan hamkorlikda sayohat qilishlarini
ta'minlashdir.
REFERENCES
1.
World Tourism Organization (UNWTO). (2020). "Tourism and Climate Change: Impacts
and Adaptation." Retrieved from
2.
United Nations Environment Programme (UNEP). (2011). "Towards a Green Economy:
Pathways to Sustainable Development and Poverty Eradication." Retrieved from
3.
World Travel & Tourism Council (WTTC). (2019). "Travel & Tourism: Economic Impact
2019." Retrieved from
4.
International Renewable Energy Agency (IRENA). (2020). "Renewable Energy and Jobs:
Annual Review 2020." Retrieved from
5.
Smith, V. L. (2012). "Sustainable Tourism: The Key to Long-term Economic Growth."
Ph.D. dissertation, University of California, Berkeley.
6.
Johnson, P. (2015). "Innovative Approaches to Tourism Development in Developing
Countries." Master’s thesis, Harvard University.
