Использование современного зарубежного педагогического опыта в медицинском образовании

CC BY f
437-446
3
3
Поделиться
Шойимова, Ш., Гулямов, С., & Рахматуллаев, А. (2023). Использование современного зарубежного педагогического опыта в медицинском образовании. Актуальные проблемы обучения социально-гуманитарных наук в медицинском образовании, 1(1), 437–446. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/sciences-medical-education/article/view/20598

Аннотация

В статье анализируются IT-технологии и лучшие педагогические практики, которые сегодня широко используются в продвинутом медицинском образовании. Также представлены эффективные результаты этих технологий в преподавании хирургических наук.


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

437

ТИББИЙ ТАЪЛИМДА ЗАМОНАВИЙ ХОРИЖИЙ ПЕДАГОГИК

ТАЖРИБАЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ

Шойимова Шохиста Санакуловна,

Гулямов Суръат Сайдалиевич,

Рахматуллаев Акмал Абадбекович

Тошкент педиатрия тиббиёт институти. Ўзбекистон, Тошкент ш.

Аннотация.

Мазкур мақолада ҳозирги кунда ривожланган хорижий

тиббий таълимда кўплаб қўлланилиб келаётган I

T-

технологиялари ва

илғор педагогик тажрибалар таҳлил қилинган. Шунингдек, ушбу

технологияларнинг хирургик фанларни ўқитишдаги самарали натижалари

келтириб ўтилган.

Калит сўзлар:

тиббий таълим, ўқитувчи, талаба, ўқитиш технологияси,

IT-

технологиялари, илғор хорижий тажрибалар, хирургик фанларни ўқитиш.

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ СОВРЕМЕННОГО ЗАРУБЕЖНОГО

ПЕДАГОГИЧЕСКОГО ОПЫТА В МЕДИЦИНСКОМ ОБРАЗОВАНИИ

Шойимова Шохиста Санакуловна

,

Гулямов Суръат Сайдалиевич

,

Рахматуллаев Акмал Абадбекович

Начало формы

,

Ташкентский педиатрический медицинский институт

Узбекистан, г. Ташкент

Аннотация.

В статье анализируются IT

-

технологии и лучшие

педагогические практики, которые сегодня широко используются в

продвинутом медицинском образовании. Также представлены эффективные

результаты этих технологий в преподавании хирургических наук.

Ключевые слова:

медицинское образование, преподаватель, студент,

технология обучения, IT

-

технологии, передовой зарубежный опыт,

преподавание хирургических наук.


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

438

USING OF MODERN FOREIGN PEDAGOGICAL EXPERIENCE IN

MEDICAL EDUCATION

Shoyimova Shokhista Sanakulovna,

Gulyamov Surat Saydalievich,

Rakhmatullaev Akmal Abadbekovich

Tashkent Pediatric Medical Institute. Uzbekistan, Tashkent.

Abstract.

The article analyzes IT technologies and the best teaching practices

that are widely used today in advanced medical education. The effective results of

these technologies in teaching surgical sciences are also presented.

Keywords:

medical education, teacher, student, teaching technology,

IT technologies, advanced foreign experience, teaching surgical sciences.

КИРИШ

Ўзбекистон

Республикасида

олий

таълимни

тизимли

ислоҳ

қилишнинг

устувор

йўналишларини

белгилаш

,

замонавий

билим

ва

юксак

маънавий

-

ахлоқий

фазилатларга

эга

,

мустақил

фикрлайдиган

юқори

малакали

кадрлар

тайёрлаш

жараёнини

сифат

жиҳатидан

янги

босқичга

кўтариш

,

олий

таълимни

модернизация

қилиш

,

илғор

таълим

технологияларига

асосланган

ҳолда

ижтимоий

соҳа

ва

иқтисодиёт

тармоқларини

ривожлантириш

мақсадида

Ўзбекистон

Республикаси

Президентининг

2019

йил

8

октябрдаги

ПФ–

5847-

сонли

“Ўзбекистон

Республикаси

олий

таълим

тизимини

2030

йилгача

ривожлантириш

концепциясини

тасдиқлаш

тўғрисида”ги

фармони

қабул

қилинганлиги

ҳаммамизга

маълум

.

Бу

эса

республикамизнинг

ривожланган

мамлакатлар

қаторидан

ўрин

олишида

замон

билан

ҳамқадам

,

етук

мутахассислар

,

рақобатбардош

янги

авлод

кадрларига

эҳтиёжи

баландлигидан

далолат

беради

.

Бу

ўринда

жаҳон

миқиёсида

рақобатлаша

оладиган

мутахассисларни

касбга

тайёрлаш

жараёнида

илғор

технологияларни

қўллаган

ҳолда

уларни

ўқитиш

ва

тарбиялаш

,

ривожланган

давлатлар

таълим

тажрибасидан

фойдаланиш

алоҳида

муҳим

ўрин

тутади

.

ИШНИНГ

МАҚСАДИ

Адабиётлар

билан

ишлаш

,

манбаларни

ўрганиш

ва

маълумотлар

таҳлили

орқали

IT-

технологиялари

ва

илғор

хорижий

тажрибаларни

самарали

қўллаш

хусусиятларини

ёритишдан

иборат

.

ҚЎЛЛАНИЛГАН

УСУЛЛАР

Адабиётлар билан ишлаш ва назарий таҳлил.


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

439

ОЛИНГАН НАТИЖАЛАР МУҲОКАМАСИ

Сир эмаски, технологиялар ёрдамида ўқитиш янгилик бўлмай қолди.

Шахсий компютер ва интернетнинг пайдо бўлиши тиббий маълумотни

ўзгартирди. Бир неча йиллар давомида ўқитувчилар ўзларининг касбий

малакаларини ошириш, талабалар эса янги билимларини эгаллаш учун

фойдаланиб келмоқдалар.

Интернет таълимни яхшилаш учун кўплаб

имкониятларни очди. Унинг ҳамма жойда мавжудлиги ҳамкорлик қилиш,

муаммоларни ҳал қилиш, танқидий фикрлаш ва ёзма мулоқот

қобилиятларини ривожлантирадиган ижодий ўрганиш имкониятларини

тақдим этиш имкониятини бериб келмоқда, яъни 1

-

чидан, интернет

замонавий тиббиёт муассасаларида қўлланиладиган кўплаб технологик

усуллардан фойдаланишни тезлаштирган ва шакллантирувчи катализатор

ҳисобланади. Ушбу технологик усулларнинг кўпчилигида фаол таълим

биринчи ўринда туради, чунки STEM дастурларининг мета

-

таҳлили шуни

кўрсатдики, фаол ўрганиш талабалар ютуқлари салмоғини оширади. 2

-

чидан тиббий олий таълим ўқув дастурида технологиядан самарали

фойдаланиш орқали аудиторияда ҳам, аудиториядан ташқарида ҳам фаол

ўқитишга кўмаклашиш мумкин бўлади [13].

Бугунги кунда интернет орқали бир зумда турли хил кўринишдаги

таълимий ёрдамга мурожаат қилиш имкони мавжуд. Ўқитишнинг

инновацион шакллари сифатида тренинг, давра суҳбати, интерактив

маъруза, интерактив экскурсия, видеоконференция, VR

-

дарслар, виртуал

маъруза, виртуал экскурсия, веб

-

машғулотлар, чат

-

ботлар, вебинар,

blended learning (аралаш ўқитиш), сунъий интеллектли –

рақамли

ўқитувчилар, оммавий очиқ онлайн курслар ва бошқаларни мисол қилиш

мумкин. Ўқув жараёнидаги инновацион ўқитиш методлари сифатида

интерактив усуллар, график органайзерлар, муаммоли усуллар, дебатлар,

ўйинли технологиялар кабиларни қўллаш тушунилади. Таълимнинг
инновацион воситаларига эса интерфаол доска, Smart

-

парталар,

презентация, мультимедия, электрон дарслик, виртуал атласлар, виртуал

тренажёрлар, виртуал университет, виртуал кампус, технологик

платформалар, таълим портали, симуляторлар, виртуал кутубхоналар, 3D,

4D, 5D технологияли дастурлар кабиларни киритиш мумкин [5].

Тиббий таълимда “жиддий” деб ном олган 3D рақамли ўйинлар кенг

тарқалган. Ушбу ўқитиш технологияси бўлажак хирурглар учун

қўлланилиб, у кўз

-

қўл координацияси ва вақт рефлекциясини

такомиллаштиришга қаратилган. Флорида штати тиббиёт университети

коллежининг юқори босқич иқтидорли талабалари ушбу

ElderQuest 3D

рақамли видеоўйинлар фойдаланишида соғлиги ёмонлашган кекса

ёшдагиларни топиб, уларга ҳам тиббий ҳам психологик ёрдам бериш кўзда

тутилади [14].

Портфолио ҳам кўп йиллар давомида хирургик фанларни ўқитишда

кенг қўлланилиб келаётган усулдир. Портфолио –

бу ўқув ва касбий


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

440

фаолият натижаларини ҳақиқий баҳолаш услубига асосланган замонавий

таълим технологиясидир. Портфолиодан фойдаланишнинг мақсади

танланган мавзу бўйича маълумотларни танлаш, тартибга солиш ва таҳлил

қилиш, турли хил маълумот манбалари билан ишлашни ўргатишдир.

Шунингдек, портфолио талабаларнинг шахсий ютуқлари қайд этиладиган,

унинг турли хил дарс ва дарсдан ташқари машғулотлари ва фаоллигининг

ҳақиқий даражасини кўрсатадиган "индивидуал папка" нинг бир тури

ҳисобланади. Яратилиш

вақтига кўра портфолиони турларга (ҳафталик,

семестр, курс ишлари) бўлинади ва у ўқитувчи томонидан беш ёки ўн балли
тизим бўйича баҳоланади [6].

VR

(ингл. “virtual reality” –

виртуал ёки сунъий реаллик), виртуал

реаллик бугунги кунда маълум бир касбларга ўргатишда, яъни реал

шароитда ишлаш юқори хавф туғдирадиган ёки катта маблағ билан билан

боғлиқ бўлган касбларга (масалан хирург, самолёт учувчиси, поезд

машинисти, ҳайдовчи, қутқарувчи, ҳарбий ва б.) ўқитишда кенг

қўлланилмоқда. Жаҳонга машҳур IT компаниялари томонидан талабаларни

ўқитишда фаол қўллаш мумкин бўлган жуда кўплаб инновацион

технологиялар таклиф этилмоқда [3], [11].

Aldebaran Robotics томонидан ишлаб чиқилган Nao роботи

2010 йилдан бери тест режимида таълим олувчилар билан машғулот олиб

боради. Ушбу андроиднинг гаплашиш ва ҳаракатланишдан ташқари асосий

хусусияти эмоцияларни таниш ва кўрсатишдир. Бу унга инсонлар билан

мулоқотда катта ёрдам беради ҳамда роботнинг одамлар томонидан

жиддий қабул қилинишини енгиллаштиради.

MIT Media Lab томонидан яратилган Tega роботи таълим олувчилар

билан умумий тил топиша олади. Кўринишидан дастурлаштирилган

планшетли ёқимтой момиқ ўйинчоқ бўлиб, у нафақат ўқитувчи, балки

робот

-

дўстдир. Tega ўқувчиларга ўқиш бўйича ёрдам беради, кун тартибига

риоя қилишини назорат қилади ва дарслар ўртасидаги танаффусларда

уларнинг вақтини чоғ ўтказиб кўнглини кўтара олади. Ўқувчи агар уйга

вазифаларни жуда узоқ вақт бажарса, робот ҳаттоки у билан бирга

зерикишини ҳам намоён қилишга қодир. Ўқувчилар учун одатий

ўқитувчидан ташқари робот

-

ўқитувчиларни кузатиш ва улардан ўрганиш

ҳам қизиқарли туюлади [3].

2018 йили россиялик ва америкалик ишлаб чиқарувчиларнинг

ҳамкорликдаги ишлари натижасида Android

-

телефонларда Parla X дастури

пайдо бўлди. Бу стандарт савол

-

жавобли чат

-

бот эмас, балки тўлақонли

сунъий интеллектли ўқитувчидир. Ҳозирча Parla X технологияси фақат

инглиз тилини ўргатади, ишлаб чиқувчилар режасида таълим сафини янада

кенгайтириш ҳамда таълимни ҳаммабоп қилиш хоҳиши борлиги

таъкидланмоқда. Ушбу дастурда фойдаланувчи

тилни билиш даражасини

танлайди ва шундан сўнг топшириқларни бажаради. Сунъий интеллект


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

441

фойдаланувчининг топшириқларни қандай бажараётганини таҳлил қилиб

унинг учун нима мураккаб ёки нима осон эканлигини, қайси билимларни

муваффақиятли ўзлаштирди, қайси билимларни яна кўпроқ ўзлаштириши

кераклигини билиб олади. У ҳар бир фойдаланувчи учун индивидуал

ёндошувни топа олади ҳамда мос ва керакли топшириқларни танлай олади.

Parla X смартфондаги ҳақиқий чўнтак репетитори бўлиб оммалашмоқда.

Репетитор учун катта маблағ сарфланади, бундай иловалар эса бепул таълим

олиш имкониятини беради. Таълим даражаси жуда паст ва қашшоқ

давлатларда бу каби технологиялар кўпгина таълимий муаммоларни ҳал

қилиш учун ечим бўлиши мумкин [5]. Келажакда бундай технологиялардан

тиббий таълимда ҳам кенг қўлланилиши эҳтимолдан ҳоли эмас, дея оламиз.

2016 йилда Жоржия университети профессори Ашок Гоэль

маърузалардан сўнг талабаларда юзлаб саволлар туғилишини, уларга

индивидуал ёндошиш зарурлигини инобатга олган ҳолда, машғулотлар

учун смартфон чўнтак ёрдамчисини яратди. У талабалар агар уй

вазифаларини бажаришда индивидуал ёрдам олишса, уларнинг

ўзлаштириш кўрсаткичлари ва сифати янада ортади, деб ҳисоблайди. Гоэль

энг яхши талабаларидан 8 нафарини таклиф этиб, биргаликда чат

-

бот

яратди ва унга Жилл Уотсон деб ном берди, у талабаларга топшириқларни

ечишда телефон орқали савол

-

жавоб тарзида ёрдам бера бошлади.

Гоэльбот –

электрон ассистентга университет форумларидан олинган

40 мингдан ортиқ хабарларни юклади, бу Жиллнинг нутқи жонли бўлиши

ва жавобларнинг талабалар учун тушунарли бўлишини таъминлади.

Талабаларнинг ҳар қандай саволларига Жилл назарий жавобларга

асосланган ҳолда жавоб берар, уй вазифаларини ечишда амалий

маслаҳатлар берарди. Беш ой давомида олиб борилган тадқиқот

талабаларнинг аудиториядан ташқари машғулотларда ҳам муваффақиятли

қатнашишига олиб келди. Талабалардан ҳеч ким Жилл Уотсоннинг чат

-

бот

эканлигини билмаган, ҳаттоки талабалар орасида ўтказилган сўровномада

у энг яхши ўқитувчи сифатида энг кўп овоз тўплаган. Ҳозирги кунда ушбу

рақамли ўқув ассистенти бутун дунё бўйича турли кампусларда

талабаларга ўқув жараёнида ёрдам бермоқда.

Authorbot сервиси муаллифларга ўз ижод маҳсуллари, ишларини

интернет орқали илгари суришга ва кенгайтиришга ёрдам беради.

Authorbot китобхонлар учун китоб ҳақида таассуротларни, қаҳрамонлар ва

сюжетлар ҳақида қўшимча маълумотларни бўлишишга, суҳбат олиб

боришга имкон беради. Бот яқин орадаги кутубхоналарни топишга, унинг

иш вақти, фонди, энг машҳур ва оммабоп топ

-

китобларни ёки турли

даврларда чоп этилган исталган китобларни топишга ёрдам беради.

Бостонлик стартаперлар абитуриентлар учун йўналиш танлаш,

университетга кириш учун имтиҳонларга тайёрланиш, талабалик ҳаёти

ҳақида маълумот берувчи бот ишлаб чиқилган. Жоржия университетида

AdmitHub сервиси

дастлаб биринчи курс талабаларини университет ҳаёти


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

442

билан таништириш учун мўлжалланган эди. Ҳозир ушбу ботнинг

ёрдамидан турли давлатларнинг абитуриент ва талабалари фойдаланиши

мумкин. Prepathon роботлари бир нечта: бири мотивация учун жавоб

беради ва талабаларга руҳлантирувчи иборалар, эслатмаларни юборади,

бошқаси ўқув жараёнига энг самарали ёндошувларни топишга ёрдам

беради, яна бири имтиҳонларга тайёрлайди [3].

Келажакда рақамли ёки виртуал ўқитувчилар индивидуал таълимий

ёндошувни яратган ҳолда кенг оммалашиб боради, улар ҳаттоки таълим

олувчини топшириқни тўғри бажаргани учун мақтаб рағбатлантириши ёки

дангасалиги учун танбеҳ бериши ҳам мумкин. TMT Investments асосчиси

Герман Каплун фикрича, 10

-

15 йиллар ичида ривожланган давлатларда

ўқувчилар ўқитувчи

-

роботлар туфайли мактабга мунтазам бормасдан, уйда

смартфон ёки планшет орқали таълим олишлари мумкинлигига катталар

кўникиб бориши лозим.

Ижтимоий тармоқлар орқали ҳам таълимни технологиялар билан

боғлаб ўқувчиларни қизиқтириш мумкин. Илғор ўқитувчилар

Telegram,

Instagram, WhatsApp ва б. орқали таълим олувчиларга топшириқлар бериб,

уларни йўналтириб, рағбатлантириб, ривожлантириб боришмоқда.

Илмий ихтисослаштирилган Арлингтон мактаби ўқув жараёнида

Oculus Rift технологияси қўлланилади. Тарих, география,

биология

фанларида ўқувчилар VR

-

шлем орқали бир лаҳзада исталган реалликда –

Қадимги Юнонистонда, саванналарда, қўриқхоналарда, Хитой деворида,

Антарктидада бўлиши ҳамда табиатни, жонивор ва ўсимликларни

ўрганиши мумкин. Бу каби технологиялар имкониятлари

чекланган

болалар учун, айниқса, аутизм синдромли болалар учун энг яхши ечим бўла

олади. Польшада Силезия технология университетида аутист болалар

билан виртуал реаллик технологиялари ёрдамида терапевтик машқлар

ўтказилиб муваффақиятли натижаларга эришилмоқда.

АҚШда талабалар ва ўқувчиларга эндиликда саволларга тезда жавоб

топишда Википедия эмас, балки Google Home, Amazon Echo (Alexa), Siri каби

технологиялар энг яхши ёрдамчи бўлмоқда.

Wikipedia voicebot

Википедия бўйича овозли қидирув функциясига

эга бот, исталган керакли маълумотни кундалик ишлардан чалғимаган

ҳолда сўраб топиш имкониятини беради.

Woebot

Стэнфорд университети мутахассислари томонидан (бу

лойиҳага Coursera асосчиси Эндрю Н. ҳам қўшилди) ишлаб чиқилаётган бот

бўлиб, дастур Facebookда ишлайди, чат орқали ҳар қандай ҳис

-

туйғу

ва

эмоционал

ҳолатлар

билан

ўртоқлашиш

мумкин.

Woebot

фойдаланувчиларга нафақат яхши сўзлар билан далда беради, балки

қўшимча саволлар асосида унинг психологик ҳолатига баҳо бериб, зарур

ҳолларда мутахассисга мурожаат этиш кераклигини ҳам маслаҳат беради.

2019 йилнинг апрель ойида Лондон Қироллик Госпиталида саратон

ўсмасини олиб ташлаш бўйича операция ўтказилди. Бу операция бошидан


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

443

охиригача, хирург таққан Google Glass кўзойнаклари орқали интернет

тармоғида трансляция этилди. 13

000 талаба

-

шифокорлар нафақат

тўғридан

-

тўғри эфирда хирург кўзлари билан кузатиб туришди, балки

хирургга саволлар билан ҳам мурожаат қила олишди. Хирург кўзойнагида

саволлар матн шаклида кўриш майдони перифериясида намоён бўлгач, у

саволларга оғзаки жавоб бериб борди. Ушбу операцияни бутун дунё реал

вақтда исталган мобил воситаларида кўриши мумкин бўлди. Доктор Шофий

Ахмад технологияларни яхши тушунадиган мутахассис сифатида талаба

-

шифокорлар учун янада самарали ўргатувчи видеоларни яратиш имконига

эга 360

-

градусли тасвирлар устида тадқиқот олиб бормоқда. У “Тиббий

воқеликлар” орқали модул форматда талабалар ва стажёр

-

хирурглар учун

ўқув қўлланмаларни яратмоқда [3], [5].

Кўпгина тадқиқотларда Google Glass таълимни янада реал ва

потенциал жиҳатдан самаралироқ даражага кўтарувчи технология сифатида

синовдан ўтказилди. Google Glass кўзойнак ўрнатилган камера ва дисплейга

эга бўлиб, фойдаланувчига доимо алоқада бўлиш, қўлларини ишлатмасдан

фотосуратлар ва видеолар олиш имкониятини бериб, у овозли буйруқлар

ёрдамида бошқарилади. Калифорния университетининг Сан

-

Франсиско

тиббиёт муассасаларида (UCSF) кардио

-

торакал хиррурги Пьер Теодор 20

дан ортиқ жарроҳлик амалиётида ренгенологик тасвирлар (КТ, МРТ ва б.)

таҳлилида Google Glassдан самарали

фойдаланди [10], [11].

Ўргатувчи видеоёзувларни кўришда фақат талабалар пассив кузатувчи

бўлиб қолиши мумкин. Шунинг учун Medical Simulation Corp томонидан

Simantha симуляцияли манекенлари ишлаб чиқилган. Ушбу технология

орқали талабаларнинг беморларни кўрувдан ўтказиш ва даволаш

кўникмаларини янада кучайтириш мумкин. Талабанинг ҳар бир ҳаракати

мониторда акс этиб туради, муолажанинг таъсири, манекен

-

беморнинг

ҳолати ҳақида ҳам ахборот бериб турилади [3].

VR технологиялар айниқса хирургияда кенг татбиқ этилмоқда, чунки

айнан ушбу соҳада визуаллик ва шифокор хатти

-

ҳаракатида қайтувчан

алоқа кўпроқ муҳим роль ўйнайди. Хирургияда маҳорат тажриба асосида

шаклланади. Ҳеч қандай манекен виртуал тренажёрларда сифатли

бажарилган операция эффектини бера олмайди. Виртуал тренажёрлар

истаганча виртуал таналарни, намуналарни бериши, талабаларнинг

хатоларини кўрсатиши мумкин. Masalan, MIST VR (Minimal invaziv jarrohlik

b

o‘

yicha trener

Virtual haqiqat) tinglovchilarga malaka oshirish uchun, ayniqsa

laparoskopiya sohasida real va

o‘

lchovli muhitni taqdim etish uchun maxsus ishlab

chiqilgan.

Стэнфорд Университетида тана аъзолари ва тана қисмларининг

юқори даражадаги дастурий

-

аппарат комплекслари ишлаб чиқилмоқда ва

қўлланилмоқда, бу талабалар учун нафақат визуал, балки тактил қайтувчан

алоқани ҳам таъминламоқда. Инсон тана аъзоларининг рақамли

моделлари билан ишлаш жараёнида етук хирурглар ҳам жуда нозик ва

мураккаб муолажаларни машқ қилишади. Бу шифокор ҳаракатларининг


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

444

аниқлигини оширади, диагностика ва даволашга ўргатади, хатоларнинг ва

асоратларнинг олдини олишга ёрдам беради. Даволаш баъзида малакали

шифокорлар ҳам дуч келмаган камёб муолажа турларини қўллашни талаб

қилади, реал тажрибанинг етишмаслигини эса виртуал тренажёрлар

орқали тўлдириш мумкин [5].

VR технологиялар нафақат хирургия, балки терапия, психиатрия,

психотерапия, офтальмология, стоматология, реабилитация, анестезиология,

радиология каби соҳаларда ҳам талабаларни ўқитишда, ҳам касбий

-

тиббий

фаолиятда кенг қўлланиб келинмоқда.

ХУЛОСА

Демак, бугунги кунда кенг имкониятларни таклиф этаётган

инновацион IT

-

технологияларининг таълим, соғлиқни сақлаш, илмий

тадқиқотлар, транспорт, спорт каби жуда кўп соҳаларда самарали

қўлланилишига доир янгиликлар кун сайин ортиб бормоқда. Тиббий

таълимда ҳам замонавий IT

-

технологиялари ва илғор хорижий

тажрибаларни қўллаш орқали таълим олувчиларни бўлажак касбий

фаолиятга тайёрлаш тизимида юқори сифат ва натижаларга эришиш

мумкин. Шунингдек, VR технологиялар айниқса хирургияда кенг татбиқ
этилмоқда, чунки айнан ушбу соҳада визуаллик ва шифокор хатти

-

ҳаракатида қайтувчан алоқа кўпроқ муҳим роль ўйнайди. Шу ўринда

таъкидлаш лозимки, тиббий таълимда IT

-

технологияларининг турли хил

кўринишларини

самарали

қўллаш

жараёнида

талабаларнинг

хусусиятларини ҳам ҳисобга олиш мақсадга мувофиқдир.

ФОЙДАЛАНИЛГАН АДАБИЁТЛАР РЎЙХАТИ:

1.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 5 майдаги ПҚ

-

2956-

сонли “Ўзбекистон Республикасида тиббий таълим тизимини янада

ислоҳ қилиш чора

-

тадбирлари тўғрисида”ги Қарори.

2.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги

ПФ

-5847-

сонли “Ўзбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030

йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги

Фармони.

3.

Alimjanovna T. G. PSYCHOLOGICAL ANALYSIS OF DEVELOPMENT

TRAINING AND PROFESSIONAL MOTIVATION OF STUDENTS //

Актуальные

проблемы

мирового

научного

пространства

.

2019.

С

. 7-9.

4.

Barnett OG. Information technology and medical education. J Am Med

Informatics Assoc. 1995;2:285

291.

5.

Guze PA. Using technology to meet the challenges of medical education.

In: Transactions of the American clinical and Climatological association. 126,

2015: 260

70.

6.

Kuiliev, B. (2021). CHARACTERISTICS OF CONVERGENT POLITICAL

MANIPULATION TECHNOLOGIES USED ON THE INTERNET.

Вопросы

политологии, 11(6), 1783

-1790.


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

445

7.

Mirzaeva Sh.R., Shoyimova Sh.S., Mirzaeva N.A., Innovative opportunities

for monitoring and evaluating the progress of students in distance learning,

Journal Of Biomedicine And Practice 2020, Special Issue, pp. 998-1001.

8.

Sheehy R. This is not your grandfather

s medical school: novel tools to

enhance medical education. Mo Med. 2019;116(5):371

5.

9.

Shoyimova Sh.S., Xoshimova M.K., Mirzaeva Sh.R., Q

o‘

ziboyeva

M.M.Ta

lim texnologiyalari

Darslik.

T.: «TURON

-I

QBOL», 2020. –

264 bet.

10.

Umarov B.M., Shoyimova Sh.S., R

o‘

ziyeva D.I. Pedagogika.Psixologiya.

Darslik.

O‘

zbekiston Respublikasi Oliy va

o‘

rta maxsus ta

lim vazirligi.

–T.: «IJOD

-

PRINT»

-332 bet. 2019.

11.

Ахмедова, М., Алимова, М. М., & Каримова, М. Ж. (2014)

.

Современные аспекты роли развития духовности в воспитании

подрастающего поколения. Молодой ученый, (6), 863

-865.

12.

Гафурова, Н. М. (2022). ПСИХОЛОГО

-

ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ПОДХОД К

ПРЕПОДАВАНИЮ

СОЦИАЛЬНЫХ

И

ГУМАНИТАРНЫХ

НАУК

В

МЕДИЦИНСКИХ ВУЗАХ. In Colloquium

-journal (No. 2 (125), pp. 35-39).

Голопристанський міськрайонний центр зайнятості.

13.

Гафурова, Н.М., & Абдураимова, Ф.М.К. (2022). ИНФОРМАЦИОННЫЕ

ТЕХНОЛОГИИ В ИНКЛЮЗИВНОМ ОБРАЗОВАНИИ. In Colloquium

-journal (No.

11 (134), pp. 32-

34). Голопристанський міськрайонний центр зайнятості.

14.

Мирзаева Ш.Р., Шойимова Ш.С., Мирзаева Н.А. Тиббий таълим

жараёнида қўлланиладиган инновацион IT

-

технологиялар. “Олий тиббий

таълим: фан ва таълим интеграция масалалари” ўқув

-

услубий

конференцияси, ТошПТИ 27 декабрь 2019 йил, 97

-

103 бетлар.

15.

Сайдазимов, К. Т., & Хайдаров, Х. Ф. (2015). Специфика

социального

закона

. Austrian Journal of Humanities and Social Sciences, 1(3-4), 165-168.

16.

Умаров Б.М., Шойимова Ш.С. Касбий психология. Дарслик. «LESSON

PRESS» Тошкент, 2018.

17.

Умаров Б.М., Шойимова Ш.С. Касбий психология. Дарслик. «LESSON

PRESS» Тошкент, 2018.

18.

Уста

-

Азизова Д. А. и др. ПРОЦЕСС РАЗВИТИЯ ПОДГОТОВКИ

СТУДЕНТОВ К БУДУЩЕЙ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ВРАЧА

//Colloquium-journal.

Голопристанський

міськрайонний

центр

зайнятості= Голопристанский районный центр занятости, 2021. –

№. 7

-2.

С. 25

-27.

19.

Уста

-

Азизова Д. А., Тахирова Р. Н., Ражабов

И. Б. У. Эффективность

применения визуальных органайзеров в процессе обучения в медицинских

вузах //Вопросы науки и образования. –

2019.

№. 18 (65). –

С. 39

-41.

20.

Хайтматова Г.А., Умарова Н.Х., Удайбердиев А.К. К вопросу о

применении метода интеграции в преподавании гуманитарных предметов //

Международный научный журнал «Интернаука». №5 Год: 2017 Стр. 56

-57

21.

Худайбердиев А. К., Алимова М. М., Абдуназаров О. А. Значение

манипуляций как угрозы информационно

-

психологической безопасности

личности //Научный аспект. –

2015.

№. 1

-1.

С. 97

-100.


background image

«Актуальные проблемы обучения социально

-

гуманитарных наук в медицинском образовании»

Международная научно

-

практическая онлайн конференция

446

22.

Цаллагова Л.В., Майсурадзе Л.В., Попова Л.С. Применение

инновационных технологий в процессе обучения студентов на кафедрах

хирургического профиля. //Международный журнал экспериментального

образования. –

2014.

№ 5

-1.

С. 141

-144.

23.

Шойимова Ш.С. Мутахассис шахсининг касбий камолоти

масалалари. Интернаука №19 (195), часть 6, 2021 г. С 19

-21.

24.

Шойимова Ш.С., Пулатхонова Д.Т. Основные этапы становления

личности профессионала. Международный научно

-

практический журнал

«Мир педагогики и психологии» . №2 (7), 2017 й., с. 14 –

18.

25.

Шойимова Ш.С., Расулова З.С., Курбонова Г.Б. Касбий

-

педагогик

фаолият структурасининг психологик хусусиятлари. «Интернаука»:

научный журнал –

№ 20(54). –

М., Изд. «Интернаука», 2018 йил, г. Москва.

61-63

бетлар.

26.

Шойимова Ш.С., Шойимова Ш.С. Бўлажак мутахассисларни

психологияга оид билимлар билан қуроллантириш масалалари.

Интернаука. Научный журнал № 10(233) Март 2022 г. Часть 5. С 20

-22.

27.

Шойимова Ш.С., Шорустамова М.М. Типологические особенности

личности в контексте личностно –

ориентированного обучения.

Интернаука. Научный журнал № 35(258), 2022 г. С 42

-44.

28.

Шойимова,

Шохиста

Санакуловна.

"Касбий

-

педагогик

мулоқотнинг ўзига хос хусусиятлари." Интернаука 7

-2 (2019): 82-83.

29.

Мирзаева, Н. А., Л. Ю. Акрамова, and З. Ш. Жаббарова. "Влияние

индивидуальных особенностей личности на выбор профессии." Теория и

практика современной науки 6 (2018): 420

-423.

30.

Хайтматова, Г. А., Умарова, Н. Х., & Одилова, Д. Б. (2021, March).

НЕКОТОРЫЕ

АСПЕКТЫ

ИННОВАЦИОННОГО

РАЗВИТИЯ

В

УЗБЕКИСТАНЕ

. In

The 6th International scientific and practical conference “Science and education:

problems, prospects and innovations”(March 3

-5, 2021) CPN Publishing Group,

Kyoto, Japan. 2021. 643 p. (p. 542).

Библиографические ссылки

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 5 майдаги ПҚ-2956-сонли “Ўзбекистон Республикасида тиббий таълим тизимини янада ислоҳ қилиш чора-тадбирлари тўғрисида”ги Қарори.

Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги ПФ-5847-сонли “Ўзбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиқлаш тўғрисида”ги Фармони.

Alimjanovna T. G. PSYCHOLOGICAL ANALYSIS OF DEVELOPMENT TRAINING AND PROFESSIONAL MOTIVATION OF STUDENTS Актуальные проблемы мирового научного пространства. – 2019. – С. 7-9.

Barnett OG. Information technology and medical education. J Am Med Informatics Assoc. 1995;2:285–291.

Guze PA. Using technology to meet the challenges of medical education. In: Transactions of the American clinical and Climatological association. 126, 2015: 260–70.

Kuiliev, B. (2021). CHARACTERISTICS OF CONVERGENT POLITICAL MANIPULATION TECHNOLOGIES USED ON THE INTERNET. Вопросы политологии, 11(6), 1783-1790.

Mirzaeva Sh.R., Shoyimova Sh.S., Mirzaeva N.A., Innovative opportunities for monitoring and evaluating the progress of students in distance learning, Journal Of Biomedicine And Practice 2020, Special Issue, pp. 998-1001.

Sheehy R. This is not your grandfather’s medical school: novel tools to enhance medical education. Mo Med. 2019;116(5):371–5.

Shoyimova Sh.S., Xoshimova M.K., Mirzaeva Sh.R., Qo‘ziboyeva M.M.Ta’lim texnologiyalari – Darslik. – T.: «TURON-IQBOL», 2020. 264 bet.

Umarov B.M., Shoyimova Sh.S., Ro‘ziyeva D.I. Pedagogika.Psixologiya. –Darslik. O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi. –T.: «IJOD-PRINT» -332 bet. 2019.

Ахмедова, М., Алимова, М. М., & Каримова, М. Ж. (2014). Современные аспекты роли развития духовности в воспитании подрастающего поколения. Молодой ученый, (6), 863-865.

Гафурова, Н. М. (2022). ПСИХОЛОГО-ПЕДАГОГИЧЕСКИЙ ПОДХОД К ПРЕПОДАВАНИЮ СОЦИАЛЬНЫХ И ГУМАНИТАРНЫХ НАУК В МЕДИЦИНСКИХ ВУЗАХ. In Colloquium-journal (No. 2 (125), pp. 35-39). Голопристанський міськрайонний центр зайнятості.

Гафурова, Н.М., & Абдураимова, Ф.М.К. (2022). ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В ИНКЛЮЗИВНОМ ОБРАЗОВАНИИ. In Colloquium-journal (No. 11 (134), pp. 32-34). Голопристанський міськрайонний центр зайнятості.

Мирзаева Ш.Р., Шойимова Ш.С., Мирзаева Н.А. Тиббий таълим жараёнида қўлланиладиган инновацион IT технологиялар. “Олий тиббий таълим: фан ва таълим интеграция масалалари” ўқув-услубий конференцияси, ТошПТИ 27 декабрь 2019 йил, 97-103 бетлар.

Сайдазимов, К. Т., & Хайдаров, Х. Ф. (2015). Специфика социального закона. Austrian Journal of Humanities and Social Sciences, 1(3-4), 165-168.

Умаров Б.М., Шойимова Ш.С. Касбий психология. Дарслик. «LESSON PRESS» Тошкент, 2018.

Умаров Б.М., Шойимова Ш.С. Касбий психология. Дарслик. «LESSON PRESS» Тошкент, 2018.

Уста-Азизова Д. А. и др. ПРОЦЕСС РАЗВИТИЯ ПОДГОТОВКИ СТУДЕНТОВ К БУДУЩЕЙ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ВРАЧА //Colloquium-journal. – Голопристанський міськрайонний центр зайнятості= Голопристанский районный центр занятости, 2021. – №. 7-2. – С. 25-27.

Уста-Азизова Д. А., Тахирова Р. Н., Ражабов И. Б. У. Эффективность применения визуальных органайзеров в процессе обучения в медицинских вузах //Вопросы науки и образования. – 2019. – №. 18 (65). – С. 39-41.

Хайтматова Г.А., Умарова Н.Х., Удайбердиев А.К. К вопросу о применении метода интеграции в преподавании гуманитарных предметов // Международный научный журнал «Интернаука». №5 Год: 2017 Стр. 56-57

Худайбердиев А. К., Алимова М. М., Абдуназаров О. А. Значение манипуляций как угрозы информационно психологической безопасности личности //Научный аспект. – 2015. – №. 1-1. – С. 97-100.

Цаллагова Л.В., Майсурадзе Л.В., Попова Л.С. Применение инновационных технологий в процессе обучения студентов на кафедрах хирургического профиля. //Международный журнал экспериментального образования. – 2014. – № 5-1. – С. 141 144.

Шойимова Ш.С. Мутахассис шахсининг касбий камолоти масалалари. Интернаука №19 (195), часть 6, 2021 г. С 19-21.

Шойимова Ш.С., Пулатхонова Д.Т. Основные этапы становления личности профессионала. Международный научно практический журнал «Мир педагогики и психологии» . №2 (7), 2017 й., с. 14 – 18.

Шойимова Ш.С., Расулова З.С., Курбонова Г.Б. Касбий- педагогик фаолият структурасининг психологик хусусиятлари. «Интернаука»: научный журнал – № 20(54). – М., Изд. «Интернаука», 2018 йил, г. Москва. 61-63 бетлар.

Шойимова Ш.С., Шойимова Ш.С. Бўлажак мутахассисларни психологияга оид билимлар билан қуроллантириш масалалари. Интернаука. Научный журнал № 10(233) Март 2022 г. Часть 5. С 20-22.

Шойимова Ш.С., Шорустамова М.М. Типологические особенности личности в контексте личностно – ориентированного обучения. Интернаука. Научный журнал № 35(258), 2022 г. С 42-44.

Шойимова, Шохиста Санакуловна. "Касбий-педагогик мулоқотнинг ўзига хос хусусиятлари." Интернаука 7-2 (2019): 82-83.

Мирзаева, Н. А., Л. Ю. Акрамова, and З. Ш. Жаббарова. "Влияние индивидуальных особенностей личности на выбор профессии." Теория и практика современной науки 6 (2018): 420-423.

Хайтматова, Г. А., Умарова, Н. Х., & Одилова, Д. Б. (2021, March). НЕКОТОРЫЕ АСПЕКТЫ ИННОВАЦИОННОГО РАЗВИТИЯ В УЗБЕКИСТАНЕ. In The 6th International scientific and practical conference “Science and education: problems, prospects and innovations”(March 3-5, 2021) CPN Publishing Group, Kyoto, Japan. 2021. 643 p. (p. 542).

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов