ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
56
эса
ўз
навбатида
,
махсус
квоталар
ажратиш
орқали
кичик
бизнеснинг
давлат
харидлари
тизимидан
фойдаланишини
кенгайтириш
борасида
алоҳида
механизмни
ишлаб
чиқиш
ва
амалда
қўллашни
,
кўрсатилаётган
иш
ва
хизматларга
доир
давлат
буюртмаларини
жойлаштириш
бўйича
очиқ
электрон
тизимни
босқичма
-
босқич
жорий
этишни
тақозо
этади
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Бекмуродов
А
.
Ш
.
Ўзбекистон
иқтисодиѐтининг
инновацион
юксалиш
моделини
излаб
. –
Тошкент
: XXI
ASR, 2018. –
С
.215.
2.
Маширова
Т
.
Н
.,
Сабенова
Б
.
Н
.,
Сихымбекова
А
.
М
.
Основные
направления
развития
малого
и
сред
-
него
бизнеса
:
зарубежный
опыт
//
Ж
.
Экономика
и
фи
-
нансы
. –
№
3. – 2012. –
С
.31.
3.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2017
йил
7
февралдаги
Ўзбекистон
Республикасини
янада
ривожлантириш
бўйича
Ҳаракатлар
стратегияси
тўғрисида
”
ПФ
–4947-
сонли
Фармони
.
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
. – 2017. –
№
6. 70-
модда
; –
№
20. 354-
модда
.
4. https://www.forbes.com/sites/christopherhelman/201
7/04/18/what-americas-biggest-companies-pay-in-taxes.
5.
Мирзиёев
Ш
.
М
.
Ўзбекистон
Республикаси
Прези
-
денти
томонидан
биринчи
марта
мамлакатимиз
пар
-
ламенти
–
Олий
Мажлисга
Мурожаатномаси
//
Халқ
сўзи
. 2017. – 22
декабрь
.
6.
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
Шавкат
Мирзиёевнинг
Ўзбекистон
Республикасининг
ривожланиш
давлат
дастурларини
шакллантириш
ва
молиялаштириш
бўйича
жорий
этилган
янги
тартиб
асосида
ишларни
ташкил
этиш
масалаларига
бағишланган
видеоселектор
йиғилишидаги
нутқи
.
2018. – 17
январь
.
7.
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
статистика
қўмитасининг
“
Ўзбекистон
Республикасининг
ижтимоий
-
иқтисодий
ҳолати
2018
йил
январь
–
июнь
”
статистик
ахборотномаси
. –
Б
.60–77.
И
.
Якубова
ТДЮУ
“
Халқаро
оммавий
ҳуқуқ
”
кафедраси
ўқитувчиси
ТАСВИРГА
БЎЛГАН
ҲУҚУҚ
–
ШАХСИЙ
НОМУЛКИЙ
ҲУҚУҚНИНГ
АЖРАЛМАС
ТАРКИБИЙ
ҚИСМИ
СИФАТИДА
Аннотация
:
ушбу
илмий
мақолада
Ўзбекистон
ҳамда
чет
эл
мамлакатлари
фуқаролик
қонунчилигида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқнинг
ўрни
ва
аҳамияти
,
қонунчиликлардаги
қиёсий
таҳлили
келтирилган
,
шунингдек
цивилист
олимларнинг
бу
борадаги
фикр
-
мулоҳазалари
ўрганилган
.
Миллий
қонунчилик
учун
амалий
аҳамиятга
эга
бўлган
таклиф
ва
тавсиялар
илгари
сурилган
.
Калит
сўзлар
:
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
,
шахсий
ҳаёт
,
шахсий
ҳаёт
дахлсизлиги
,
шахсга
тааллуқли
маълумотлар
.
Аннотация
:
в
данной
статье
анализируются
роль
и
значение
права
на
изображение
в
гражданском
праве
Узбекистана
и
зарубежных
стран
,
проводится
сравнительный
анализ
законодательств
,
а
также
изучены
мнения
ученых
гражданского
права
.
Сформулированы
предложения
и
рекомендации
,
имеющие
практическую
важность
по
совершенствованию
национального
законодательства
.
Ключевые
слова
:
права
на
изображение
,
личные
неимущественные
права
,
личная
жизнь
,
неприкосно
-
венность
личной
жизни
,
личные
данные
.
Abstract:
this article analyzes the role and importance
of the right to image in the civil law of Uzbekistan and for-
eign countries, carries out a comparative analysis of legis-
lation, and also studies the opinions of scholars of civil
law. Formulated suggestions and recommendations of
practical importance to improve national legislation.
Keywords:
the right to image,
non-property rights, pri-
vate life, privacy, personal data.
Фуқаролик
ҳуқуқида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
долзарб
ва
ўзи
хос
мавзулардан
биридир
.
Мазкур
мавзунинг
ўзига
хос
томони
шундаки
,
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
аввалроқ
мавжуд
бўлган
,
давлат
томонидан
ҳимоя
қилинади
,
бироқ
ушбу
соҳа
етарли
даражада
ўрганилмаган
.
Шу
боис
,
мазкур
мавзу
батафсил
ўрганиш
ва
таҳлил
этишни
талаб
этади
.
Қонунчиликда
расмий
изоҳнинг
мавжуд
эмаслиги
,
соҳа
шаклланишидаги
ноаниқликлар
,
маълумотларни
нашр
этишнинг
янги
воситаси
сифатида
–
интернет
мазкур
ҳуқуқий
муносабатни
тартибга
солишда
жиддий
муаммоларни
келтириб
чиқармоқда
.
Мазкур
мақоланинг
долзарблиги
айнан
фуқаронинг
тасвирга
бўлган
ҳуқуқинини
муҳофаза
қилиш
бўйича
миллий
қонунчилик
такомиллаштирилмаганлигида
,
ҳаттоки
умуман
акс
эттирилмаганликда
намоён
бўлади
.
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексининг
99-
моддасида
бошқа
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
билан
биргаликда
санаб
ўтилган
,
холос
.
Эътиборимизни
Россия
Федерацияси
Фуқаролик
кодексига
қаратсак
,
унинг
152
1
-
моддаси
фуқаронинг
тасвирга
бўлган
ҳуқуқини
муҳофаза
этишга
бағишланган
.
Ушбу
нормага
мувофиқ
фуқаронинг
тасвирини
эълон
қилиш
ёки
ундан
фойдаланиш
фақат
унинг
розилиги
билан
амалга
оширилади
.
Мазкур
нормага
истисно
сифатида
фуқаро
тасвирини
оммавий
мақсадларда
(
давлат
,
жамоат
ва
бошқа
)
фойдаланиш
мумкинлиги
жиҳатлари
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
57
мавжудлиги
кўзга
ташланади
.
Эркин
қатнов
ёки
оммавий
тадбирлар
бўлаётган
жойларда
олинган
фуқаронинг
тасвири
ёки
айнан
фойдаланиш
объекти
бўлмаган
шахснинг
тасвирлари
,
шунингдек
фуқаро
муайян
тўлов
эвазига
тушган
расмлар
тасвирга
бўлган
ҳуқуқнинг
бузилишининг
истисно
ҳолатлари
деб
тушунилади
.
Таъкидлаш
жоизки
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Оммавий
ахборот
воситалари
тўрисида
”
ги
Қонуннинг
6-
моддасида
Оммавий
ахборот
воситалари
орқали
фуқароларнинг
шаъни
ва
қадр
-
қимматини
ёки
ишчанлик
обрўсини
таҳқирлаш
,
шахсий
ҳаётига
аралашиш
тақиқланади
деб
белгиланган
.
Инсоннинг
шахсий
ҳаёти
таркибига
,
албатта
,
тасвирга
бўлган
ҳуқуқни
ҳам
киритишимиз
керак
.
Асосий
муаммо
шундаки
,
ҳуқуқий
ҳужжатларда
фуқаро
тасвири
тушунчасига
аниқ
таъриф
(
дефиниция
)
мавжуд
эмас
.
Аниқроғи
,
қонунчиликда
расмий
термин
мавжуд
эмас
.
Бир
қатор
олимлар
мазкур
муаммони
ечиш
бўйича
ўз
ёндашувларини
ифодалаган
.
С
.
П
.
Гришаевнинг
“
Фуқаронинг
тасвирга
бўлган
ҳуқуқи
” [1]
номли
мақоласида
С
.
И
.
Ожегова
луғатидаги
тасвир
деганда
,
“
ниманидир
кўриш
,
хотирлаш
” [2]
тушунчасидан
қочиш
лозимлигини
таъкидлайди
.
Бу
ифода
тасвирни
яратиш
,
воқеликни
аниқ
ва
тиниқ
ифодаловчи
фото
ёки
видео
хусусида
сўз
кетганда
тўғрироқ
бўлар
эди
,
бизнинг
назаримизда
.
Тасвирий
санъат
предметининг
қай
бир
тури
фуқаро
тасвири
ҳисобланиши
кераклиги
очиқ
қолмоқда
.
Профессор
А
.
М
.
Эрделевский
“
ҳар
бир
объектнинг
тасвири
худди
шу
объектнинг
образидан
ёки
ҳақиқатдан
мавжуд
воқелик
асосида
яратилади
.
Тасвир
этилаётган
объект
фақатгина
тасвир
этувчининг
таассуротида
мавжуд
бўлиши
мумкин
(
масалан
,
рассом
персонаж
ҳақида
адабий
асарни
ўқиш
натижасида
шаклланган
таассуротидан
келиб
чиққан
ҳолда
чизади
),
фуқаронинг
тасвири
эса
унинг
ташқи
қиёфасини
ифодалайди
” [3] –
деб
таърифлайди
.
Таъкидлаш
жоизки
,
фуқаронинг
тасвири
кўриш
орқали
ифодаланадиган
образдир
.
Бу
тушунча
жуда
кенг
маънода
ёритилган
бўлиб
,
унда
нафақат
шахснинг
ташқи
кўринишининг
объектив
хусусиятлари
,
балким
рассомнинг
тасвирга
бўлган
субъектив
ёндошуви
ҳамдир
.
Бироқ
бу
тушунча
бир
қатор
саволларни
келтириб
чиқаради
.
Масалан
,
юридик
маънода
тасвирнинг
мезонлари
мавжудми
,
суратда
муайян
шахснинг
фотографияси
тасвирланганлигини
муҳокама
этиш
учун
мезонлар
мавжудми
сингари
саволлар
.
Бу
саволга
жавоб
бериш
учун
фуқаронинг
тасвирга
бўлган
ҳуқуқини
муҳофаза
этиш
нимага
йўналтирилганлигини
ёритиш
лозим
.
С
.
Гришаев
яна
бир
номоддий
неъмат
тасвирга
бўлган
ҳуқуқни
таъминлаш
сифатида
ташқи
кўринишга
бўлган
ҳуқуқни
кўрсатади
.
Индивидуал
кўриниш
–
“
инсоннинг
ташқи
кўринишининг
белгилари
билан
боғлиқ
бўлган
номоддий
неъмат
(
ташқи
кўриниши
,
қомати
,
жисмоний
белгилари
,
кийими
ва
бошқалар
)
бўлиб
,
у
ҳақидаги
фикрнинг
бутун
ва
қисман
сиймоси
сифатида
гавдаланади
”[4].
Худди
шундай
фикрни
А
.
М
.
Эрделевский
ҳам
билдиради
,
фақат
ушбу
номоддий
неъмат
ҳуқуқи
сафига
ташқи
кўринишни
сир
сақланишига
бўлган
ҳуқуқни
ҳам
киритиш
керак
.
Ушбу
берилган
таъриф
тасвирга
бўлган
ҳуқуқнинг
критерияси
сифатида
,
унинг
таркибига
инсоннинг
ташқи
кўринишининг
уникал
белгиларини
ҳам
киритиш
кераклигини
англатади
.
Бу
ҳолатда
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
–
инсоннинг
ташқи
кўринишини
кўриш
орқали
акс
эттиришнинг
узлуксизгини
тушуниш
мумкин
.
Шу
билар
бир
қаторда
,
яна
бир
савол
туғилади
.
Шахснинг
тасвири
таркибига
–
шахсни
идентификация
қилиш
учун
зарур
барча
белгилар
кирадими
ёки
айрим
белгиларини
мавжудлигининг
ўзи
етарлими
?
Қисқа
қилиб
айтганда
,
шахсни
тасвирлаб
чизилган
карикатура
ёки
шарж
ҳам
унинг
тасвири
доираси
таркибига
кирадими
?
Ёки
фақатгина
унинг
расми
ёки
видеосигина
шахснинг
тасвирини
акс
эттирадими
?
Бу
саволга
жавоб
топиш
қийин
.
Агар
қонунчиликда
шахснинг
тасвири
тушунчасини
тўлиқ
ёритиб
берилса
,
албатта
,
тасвирга
бўлган
ҳуқуқнинг
мазмуни
аниқлаштирилган
бўлар
эди
,
лекин
бундай
ҳуқуқдан
бошқа
нотўғри
мақсадларда
ҳам
фойдаланилишига
олиб
келиши
мумкин
.
Чунки
ушбу
ҳолатда
,
тасвирдаги
шахснинг
айрим
белгиларини
ўзгартириб
(
фақатгина
таниб
олиш
учун
керакли
бўлган
белгиларини
қолдириб
)
фойдаланиш
мумкин
.
Бундай
ҳолат
ҳеч
кимнинг
шахсий
номулкий
ҳуқуқини
бузмайди
.
Лекин
тасвирга
бўлган
ҳуқуқнинг
асосий
элементлари
бўлган
қадр
-
қиммати
,
пок
номига
,
ишчанлик
обрўсига
доғ
тушириши
ва
ташқи
кўринишининг
индивидуал
хусусиятларини
акс
эттирувчи
ташқи
кўринишига
бўлган
ҳуқуқлари
таҳдид
солиши
мумкин
.
Шу
билан
бир
қаторда
,
шахснинг
тасвири
доирасига
унинг
визуал
кўринишини
ҳам
киритиб
,
қонунчиликда
мустаҳкамлаб
қўйсак
,
айрим
ҳуқуқ
ҳимоячиларини
ҳам
тегишли
доирадан
чиқиб
кетишига
сабаб
бўлиши
мумкин
.
Бунга
мисол
тариқасида
,
В
.
А
.
Биляев
қуйидагиларни
келтиради
:
“
Гарри
Поттер
ва
махфий
хона
”
фильмидаги
Эльф
Добби
персонажи
,
кўпчиликнинг
фикрига
кўра
,
Россиянинг
ҳукумати
вакилининг
ташқи
кўринишига
ўхшаб
кетар
экан
.
Ушбу
тортишувлар
жудаям
авж
олдики
, “
Известия
”
газетасининг
ёзишига
кўра
,
Эльф
Добби
персонажини
судга
берилиши
мумкин
,
чунки
фильмнинг
махсус
эффектлари
бўйича
аниматорлар
атайлаб
уни
ушбу
шахсга
ўхшаш
қилиб
яратишган
.
Бундай
фикрни
Россиянинг
кўплаб
фуқаролари
билдиришган
[5].
Албатта
,
бундай
фикрга
келиш
учун
уларда
ҳеч
қандай
етарли
асос
бўлмаган
,
аммо
ушбу
аҳмоқона
ҳолат
шахснинг
ҳаттоки
биттагина
белгиси
ўхшаш
бўлиб
қолганда
,
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
бузилди
деб
ҳисобланаверса
,
бошқа
учинчи
шахслар
бундан
жабр
кўриб
қолиши
мумкин
.
Япония
фуқаролик
ҳуқуқида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
фуқаролик
ҳуқуқларини
одатларига
қарамай
,
Конституциянинг
шахсий
ҳуқуқлари
сифатида
кўришади
[6].
Япония
машхур
шахсларининг
ошкораликка
бўлган
(
ўзини
реклама
қилиш
,
тасвирни
кўрсатишга
бўлган
)
ҳуқуқи
бу
иқтисодий
ҳуқуқ
бўлса
,
махфийликка
,
сир
сақлашга
бўлган
ҳуқуқ
шахсий
ҳуқуқ
дея
аташади
[7].
Япония
қонунчилигида
ошкоралик
ҳуқуқи
ҳақида
ҳеч
қандай
аниқ
қоидалар
мавжуд
бўлмасада
,
бу
ҳуқуқ
Конституцияга
ва
Фуқаролик
кодексига
асосланиб
,
унинг
мавжуд
бўлиши
учун
Япония
прецеденти
асосий
сабабчидир
.
Тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
Япония
давлатининг
асосий
қонуни
ҳисобланмиш
,
Конституцияси
бўйича
агар
шахс
тасвирга
олинаётган
шахснинг
розилигисиз
,
ҳеч
қандай
сабабларсиз
расмга
олиши
,
у
ушбу
конституциянинг
13-
моддасини
бузган
деб
ҳисобланади
.
Япония
Конституциясининг
13-
моддасида
“
Барча
шахслар
алоҳида
шахс
сифатида
ҳурмат
қилиниши
керак
.
Уларнинг
ҳаёт
,
эркинлик
ва
бахтга
интилиш
ҳуқуқи
,
агар
у
ижтимоий
фаровонликка
тўсқинлик
қилмаса
,
қонунлар
ва
бошқа
ҳукумат
ишларида
устувор
аҳамиятга
эга
бўлиши
керак
”
деб
мустаҳкамланиб
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
58
қўйилган
.
Олий
суднинг
прецедент
ҳуқуқи
ошкоралик
ҳуқуқини
шахсий
ҳуқуқдан
келиб
чиққанлигини
таъкидлайди
.
Шахсий
ҳуқуқ
эса
қонуний
равишда
“
бахтга
интилиш
”
деб
тан
олинган
.
Япония
Фуқаролик
кодексининг
709-
моддасида
“
Агар
шахс
бошқаларнинг
ҳуқуқларини
қўпол
равишда
,
бепарволик
билан
ёки
бошқа
шахсларнинг
қонун
билан
қўриқланадиган
манфаатларига
тажовуз
қилган
ҳолда
бузса
,
у
оқибатда
юзага
келадиган
ҳар
қандай
зарарни
қоплаши
шарт
.
Ўзининг
тасвирини
реклама
қилиш
ҳуқуқи
фуқаролик
ҳуқуқи
воситасида
амалга
оширилиши
мумкин
.
Фуқаролик
қонунида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқи
бузилган
шахс
дастлабки
огоҳлантириш
учун
ариза
топшириши
ёки
ҳуқуқбузарга
қарши
даъво
қилиши
мумкин
.
Тасвирга
бўлган
ҳуқуқи
бузилган
шахс
судда
жавобгардан
зарарни
қоплашни
,
тасвирга
бўлган
ҳуқуқнинг
бузилиши
оқибатида
ноқонуний
бойлик
орттирганини
билдириб
,
ундан
қўшимча
моддий
ва
маънавий
зарарни
ундириб
беришни
талаб
қилиши
мумкин
.
Бирор
кишининг
номга
,
тасвирга
бўлган
ҳуқуқи
ва
шунга
ўхшаш
бошқа
шахсий
номулкий
ҳуқуқлари
Япония
қонунчилиги
бўйича
тижорат
қийматига
эгадир
.
Япония
фуқаролик
ҳуқуқида
бу
аслида
тижорат
билан
боғлиқ
бўлган
ёки
шахсни
идентификация
қилиш
учун
ёки
ташқи
кўринишини
акс
эттириш
,
намоён
этиш
билан
билан
боғлиқ
ҳуқуқлар
сифатида
намоён
бўлади
.
У
бошқа
шахслардан
ажралиб
турувчи
кўриниши
,
характеристикаси
ва
атрибутлари
,
алоҳида
бир
шасх
сифатида
жамият
томонидан
қабул
қилиниши
тушунилади
.
2012
йилда
Япония
қонунчилигида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
интеллектуал
мулкнинг
бундан
аввал
тан
олинмаган
янги
кўринишини
яратди
.
Қонунчиликда
2
та
асосий
тушунчалар
пайдо
бўлди
,
булар
:
рўйхатдан
ўтган
шахс
ва
унинг
тасвири
.
Япония
қонунчилиги
бўйича
шахс
ўзини
ва
тасвирини
рўйҳатдан
ўтказиш
ҳуқуқига
эга
.
У
шундай
усул
билан
тасвирга
бўлган
ҳуқуқини
шахсий
номулкий
ҳуқуқ
сифатида
ҳамда
мулкий
ҳуқуқ
сифатида
ҳимоя
қилади
[8].
Одамлар
ўзларининг
исмларини
,
расмларини
,
ўхшашлигини
ёки
идентификациялаш
хусусиятларини
Япония
Патент
идораси
билан
савдо
белгиси
сифатида
рўйхатдан
ўтказиши
мумкин
.
Агар
товар
белгиси
сифатида
тасвирга
бўлган
ҳуқуқ
Япония
Патент
идорасида
рўйхатга
олинган
бўлса
, “
Товар
белгиси
тўғрисида
”
ги
қонунга
мувофиқ
рўйхатдан
ўтган
товар
белгисини
учинчи
шахсларнинг
фойдаланишидан
ҳимоя
қилиши
мумкин
.
Товар
белгисидан
фойдаланиш
истеъмолчиларга
бундай
товарлар
ёки
хизматлар
ушбу
товар
белгиси
эгаси
томонидан
ишлаб
чиқарилган
,
тарқатилган
ёки
тақдим
этилаётганини
англаш
имконини
берадиган
бўлса
,
у
товар
белгиси
тўғрисидаги
қонуннинг
26.6-
моддасига
мувофиқ
товар
белгиларининг
бузилиши
ҳисобланмайди
.
Бошқача
қилиб
айтганда
,
агар
сиз
“
бошқа
шахснинг
тасвирини
товар
белгиси
сифатида
”
фойдаланмасангиз
,
унда
товар
белгиси
ҳуқуқининг
бузган
ҳисобланмайсиз
.
Юқоридаги
таҳлиллардан
келиб
чиққан
ҳолда
,
Ўзбекистон
Республикаси
Фуқаролик
кодексида
ҳам
фуқаронинг
тасвирга
бўлган
ҳуқуқини
мустаҳкамлаш
ҳамда
унга
қандай
ҳолатларда
розилик
талаб
этилмаслик
шартларини
белгилаб
қўйиш
лозим
деб
ҳисоблаймиз
.
Шунинг
учун
,
Фуқаролик
кодексига
янги
99
1
-
модда
тариқасида
Фуқаро
тасвирини
ҳимоя
қилишни
киритиш
лозим
деб
ҳисобладик
.
Фуқаронинг
тасвирини
(
шу
жумладан
суратини
,
видеолавҳасини
ёки
у
тасвирланган
санъат
асарини
)
эълон
қилишга
ва
ундан
фойдаланишга
фақат
шу
фуқаронинг
розилиги
билан
йўл
қўйилади
.
Вафот
этган
фуқаронинг
тасвиридан
фақат
унинг
турмуш
ўртоғи
,
фарзандлари
,
улар
йўқ
бўлганда
эса
ота
-
онасининг
розилиги
билан
фойдаланиш
мумкин
.
Ушбу
модда
биринчи
қисмида
назарда
тутилган
розилик
қуйидаги
“
тасвирдан
фойдаланиш
давлат
ва
жамият
манфаатлари
,
шу
жумладан
жамоат
тартиби
ва
хавфсизлик
,
ҳуқуқбузарликлар
профилактикаси
мақсадларида
амалга
оширилаётган
бўлса
;
фуқаронинг
жамоат
жойларида
ва
ташриф
буюриш
учун
очиқ
бўлган
бошқа
жойларда
,
оммавий
тадбирларда
ўтказилган
тасвирга
олиш
жараёнида
олинган
тасвиридан
фойдаланишда
;
тасвирда
ҳуқуқбузарликни
содир
этиш
пайти
тасвирланган
ҳолларда
талаб
этилмайди
”
деб
таклиф
ва
фикрларимизни
баён
қилдик
.
Ҳозирги
пайтда
интернет
тармоғи
орқали
ҳам
бошқа
бир
шахсларнинг
тасвиридан
ноқонуний
,
тасвир
эгасининг
розилигисиз
фойдаланиш
ҳолатлари
кундан
кунга
ошиб
бормоқда
.
Ана
шундай
ҳолатларни
олдини
олиш
мақсадида
ушбу
модданинг
охирги
қисми
сифатида
“
Агар
фуқаро
ушбу
моддага
зид
равишда
қўлга
киритилган
тасвири
“
Интернет
”
тармоғи
орқали
тарқатилган
бўлса
,
фуқаро
тасвирни
олиб
ташланишини
,
шунингдек
тасвирнинг
тарқалишини
тўхтатиш
ва
ман
этишни
талаб
қилишга
ҳақли
”
деган
нормани
фуқаролик
қонунчилигида
мустаҳкамлаш
лозим
деган
хулосага
келдик
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Гришаев
С
.
П
.
Право
гражданина
на
изображение
//
Гражданин
и
право
. –
№
9. –
сентябрь
. 2012.
2.
Ожегов
С
.
И
.,
Шведова
Н
.
Ю
.
Толковый
словарь
русского
языка
: 80 000
слов
и
фразеологических
вы
-
ражений
. –
М
.:
Азбуковник
, 1999. –
С
. 245.
3.
Эрделевский
А
.
М
.
Об
охране
изображения
граж
-
данина
//
Законодательство
. –
№
7. –
июль
. – 2007.
4.
Гришаев
С
.
П
.
Право
гражданина
на
изображение
//
Гражданин
и
право
. –
№
9. – 2012.
5.
Беляев
В
.
А
.
Занимательная
цивилистика
//
Зако
-
нодательство
. –
№
6. – 2003.
6. LaFrance & Cline (2008) supra. Nevertheless, the
right is recognized by reference to the Constitution, the
Civil Code, the Copyright Act, or a combination of the
three.
7. Crennan S. (1995) The Commercial Exploitation of
Personality, 8 Australian Intellectual Property Law Bulletin
10
8. Drahos P. (1999) The Universality of Intellectual
Property Rights: Origins and Development in Intellectual
Property and Human Rights, Geneva: World Intellectual
Property Organization, 13 – 41.
