ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
67
И
.
Якубова
,
Ҳуқуқий
тадқиқотлар
маркази
катта
илмий
ходими
ЎЗБЕКИСТОН
ВА
ЯПОНИЯ
ФУҚАРОЛИК
ҚОНУНЧИЛИГИДА
НОМОДДИЙ
НЕЪМАТЛАР
ВА
ШАХСИЙ
НОМУЛКИЙ
ҲУҚУҚЛАРНИ
ТАСНИФЛАШНИНГ
БАЪЗИ
МАСАЛАЛАРИ
Аннотация
:
ушбу
илмий
мақолада
Ўзбекистон
ва
Япония
фуқаролик
қонунчилигида
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
таснифлашда
Фуқаролик
ҳуқуқи
цивилистлари
томонидан
билдирилган
фикрлар
ўрганилган
ҳамда
япон
олимларининг
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
туркумлашдаги
ёндашуви
қиёсий
-
ҳуқуқий
таҳлил
этилган
.
Калит
сўзлар
:
номоддий
неъматлар
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
,
регулятив
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
таснифлаш
.
Аннотация
:
в
данной
научной
статье
были
изуче
-
ны
мнения
учёных
цивилистов
о
классификации
нема
-
териальных
благ
и
личных
неимущественных
прав
,
а
также
проведен
сравнительно
-
правовой
анализ
граж
-
данского
законодательства
Узбекистана
и
Японии
в
данной
сфере
.
Ключевые
слова
:
нематериальные
блага
,
регуля
-
тивные
личные
неимущественные
права
,
классифика
-
ция
личных
неимущественных
прав
.
Annotation:
in this scientific article carried out the ba-
sis comparative legal analysis the classification non-
material blessings and non-property rights of civil legisla-
tion of Uzbekistan and Japan, as well as researched the
opinions of scientists of civil law on these issues.
Key words:
non-material blessings
,
regulative
non-
property rights, classification non-property rights.
Фуқаролик
ҳуқуқида
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
таснифлаш
масаласи
атрофлича
ва
кенг
таҳлил
этилган
.
Бироқ
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
Ўзбекистон
ва
Япония
қонунчилигини
ўзаро
қиёслаш
асосида
таснифлаш
миллий
ҳуқуқшуносликда
амалга
оширилмаган
.
ЎзР
ФК
ва
Япония
Фуқаролик
кодексларида
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларнинг
алоҳида
таснифи
ҳам
келтирилмаган
.
Лекин
юридик
адабиётларда
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларнинг
таснифига
алоҳида
эътибор
қаратилганлигини
кузатишимиз
мумкин
.
Адабиётларда
қайд
этилишича
,
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
шахсни
жисмоний
жиҳатдан
таъминлайдиган
неъматлар
ва
ҳуқуқларга
,
ижтимоий
жиҳатдан
таъминлайдиган
неъматлар
ва
ҳуқуқларга
,
жамиятда
шахснинг
мухториятини
таъминлайдиган
неъматлар
ва
ҳуқуқларга
бўлинади
[1, 55-
бет
].
Бундан
ташқари
,
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
таснифлашнинг
бошқа
асослари
ҳам
кўплаб
олимлар
томонидан
таклиф
этилганлигини
таъкидлаб
ўтиш
жоиз
.
Хусусан
,
Ш
.
Т
.
Тоғайназаров
,
А
.
Ҳасанов
,
А
.
Ниязоваларнинг
асарларида
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
таснифлашнинг
бир
қатор
мезонлари
ва
улар
асосидаги
турлари
келтириб
ўтилган
[2, 9-
бет
].
Мазкур
фикрлардан
келиб
чиқиб
,
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқларнинг
вужудга
келиши
билан
боғлиқ
асосларни
қуйидаги
икки
катта
гуруҳга
ажратиш
мумкин
:
фуқарога
туғилганидан
бошлаб
тегишли
бўлган
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
;
фуқарога
қонунга
мувофиқ
тегишли
бўлган
номоддий
неъматлар
ва
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
.
Фуқарога
туғилганидан
бошлаб
тегишли
бўлган
неъматлар
жумласига
унинг
соғлиғи
,
шахсий
ҳаётининг
дахлсизлиги
,
номи
ва
шу
сингарилар
киради
.
Илмий
асарлар
,
адабиёт
ва
санъат
асарлари
ҳамда
интеллектуал
фаолиятнинг
бошқа
натижалари
иккинчи
гуруҳга
мансуб
номоддий
неъматлар
саналади
.
Улар
ўз
муаллифлари
изланишларининг
объектив
ифодаси
тарзида
вужудга
келади
[3, 434-
бет
].
Тараққиётнинг
инновацион
йўлига
ўтиб
,
илмий
-
техника
фаолияти
интеллектуал
фаолият
натижаларидан
самарали
фойдаланиш
негизида
барқарор
иқтисодий
ривожланиш
таъмин
этилганлиги
,
Л
.
Х
.
Ташпулатова
тўғри
таъкидлаганидек
,
интеллектуал
мулк
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатларини
такомиллаштиришни
,
амалдаги
қонун
ҳужжатларимизда
интеллектуал
мулк
объектларини
яратиш
ва
улардан
фойдаланиш
билан
боғлиқ
ҳуқуқий
муносабатларни
,
хусусан
,
аниқ
ва
пухта
тартибга
солишни
,
солиқ
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатлари
давлат
эҳтиёжлари
учун
илмий
-
техника
фаолияти
натижаларини
яратиш
ҳамда
уларни
хўжалик
муомаласига
киритиш
жараёнини
рағбатлантиришни
тақозо
этмоқда
[4, 119-
бет
.].
И
.
Насриевнинг
фикрича
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
туркумлаш
ҳам
умумий
,
ҳам
алоҳидалик
касб
этади
.
Шулардан
келиб
чиқиб
,
қуйидаги
хулосаларга
келиш
мумкин
:
Биринчидан
,
фуқаролик
ҳуқуқи
билан
қўриқланадиган
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
ҳуқуқ
тармоғи
жиҳатидан
туркумлаш
зарур
.
Бундай
туркумлашда
меҳнат
,
оила
,
давлат
ва
бошқа
муносабатлардан
келиб
чиқадиган
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
қўшмаслик
лозим
.
Бу
асло
ҳаётнинг
барча
жабҳаларида
вужудга
келадиган
шахсий
номулкий
ҳуқуқларнинг
ягона
тизимини
яратишга
монелик
қилмайди
,
албатта
.
Иккинчидан
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
тизими
ягона
белгига
таяниши
лозим
.
Туркумлаш
мезони
сифатида
ҳар
бир
ҳуқуқлар
гуруҳининг
амалга
ошириш
мақсадлари
нуқтаи
назаридан
ёндашиш
мумкин
[5, 56-
бет
].
Япон
мутахассислари
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
туркумлаш
мезонларини
алоҳида
тадқиқ
этишмайди
.
Улар
бундай
ҳуқуқларни
таснифлашнинг
алоҳида
тизими
ва
мезонларини
ишлаб
чиқиш
асосида
шахсий
ҳуқуқларга
ёндашишмайди
,
аксинча
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
шахснинг
ҳуқуқ
ва
муомала
лаёқатидаги
бошқа
ҳуқуқлар
билан
биргаликда
таҳлил
этишади
[6,
43-
бет
].
Фақат
муаллифлик
ҳуқуқига
оид
ахлоқий
ҳуқуқлар
(
шахсий
ва
мулкий
ҳуқуқлар
)
ни
таснифлашга
нисбатан
ўзига
хос
ёндашув
борлигини
кузатиш
мумкин
.
Зеро
,
интеллектуал
мулк
объектларига
нисбатан
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
ифодалашда
япон
қонунчилиги
англо
-
америка
концепциясидан
келиб
чиқади
ва
бунда
муаллифлик
ҳуқуқи
ҳамда
асарга
нисбатан
ижодкорнинг
шахсий
ҳуқуқлари
алоҳида
ва
бир
-
биридан
мустақил
тушунчалар
сифатида
белгиланади
[7, 150-
бет
].
Таҳлиллар
натижасида
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
турли
мезонлар
бўйича
таснифлаш
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
68
мумкинлигини
эътироф
этиш
мумкин
.
Шу
билан
бирга
,
бирон
-
бир
мезонга
қараб
мазкур
ҳуқуқларни
таснифлаб
бўлмайди
,
негаки
бундай
ёндашув
улар
турларининг
жамийки
хилма
-
хиллигини
акс
эттириш
имконини
бермайди
.
Шу
муносабат
билан
муаллиф
томонидан
номулкий
ҳуқуқларни
уларнинг
номоддий
неъмат
предмети
ҳисобланадиган
шахсий
номулкий
муносабатларга
қандай
таъсир
этишига
қараб
,
бинобарин
,
бошқариладиган
,
муҳофаза
этиладиган
ёки
ҳимоя
қилинадиган
деб
таснифлаш
таклиф
этилади
.
Регулятив
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
номоддий
неъматларга
эга
бўлиш
,
уларни
амалга
ошириш
ва
уларни
тугатиш
асосларини
тартибга
солади
,
шу
муносабат
билан
ана
шу
айтиб
ўтилган
ҳуқуқлар
регулятив
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
сирасига
киритилади
.
Муаллифнинг
фикрича
,
бундай
ҳуқуқлар
,
яъни
регулятив
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
жумласига
интеллектуал
фаолият
натижаси
,
маҳсули
бўлмиш
муаллифлик
ҳуқуқини
киритиш
мумкин
.
Муаллифлик
ҳуқуқи
,
маълумки
,
мазкур
натижалардан
фойдаланилиши
билан
боғлиқ
муносабатларни
тартибга
солади
.
Бундан
ташқари
,
шахснинг
жисмонан
мавжудлигини
таъмин
этувчи
,
ўз
ичига
яшаш
ҳуқуқини
,
жинсни
ўзгартириш
ҳуқуқини
,
сунъий
уруғланиш
–
ҳомилали
бўлиш
ҳуқуқи
ва
шу
сингариларини
қамраб
олувчи
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
,
шунингдек
шахснинг
ижтимоий
индивидуаллигини
таъмин
этиб
,
номга
бўлган
ҳуқуқни
,
яшаш
жойини
,
бўлиш
жойини
танлаш
ҳуқуқини
қамраб
олувчи
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
ҳам
киритса
бўлади
.
Муҳофаза
этувчи
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
номоддий
неъматларни
муҳофаза
этади
,
зотан
номоддий
неъматлар
объекти
деб
ҳисобланувчи
юқорида
санаб
ўтилган
номулкий
ҳуқуқлар
қонунда
мустаҳкамлаб
қўйилган
.
Муҳофаза
этувчи
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
сирасига
,
муаллифнинг
фикрича
,
соғлом
атроф
-
муҳитга
бўлган
ҳуқуқни
,
шахсий
ҳаёт
дахлсизлиги
ҳуқуқини
,
шахсий
ҳаёт
сир
сақланиши
ҳуқуқини
,
уй
-
жой
дахлсизлиги
ҳуқуқини
,
шахсий
ҳужжатлар
(
ёзишмалар
)
дахлсизлиги
ҳуқуқини
шахсий
муомала
воситалари
дахлсизлиги
ҳуқуқини
(
телефон
сўзлашувлари
ёзишмалар
,
телеграф
хабарлари
сир
сақланиши
ҳуқуқни
),
ташқи
қиёфа
дахлсизлиги
ҳуқуқини
,
шифокорлик
сири
ҳуқуқини
,
ноатриал
ҳаракатлар
сир
сақланиши
ҳуқуқини
,
банк
сири
ҳуқуқини
,
фарзандлика
олинганлик
сири
ҳуқуқини
,
адвокатлик
сири
ҳуқуқини
киритиш
мумкин
.
Номоддий
неъматни
ҳимоя
этувчи
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
жумласига
,
муаллифнинг
фикри
бўйича
номоддий
неъматларни
ҳуқуқий
жиҳатдан
ҳимоя
этиш
усулларидан
фойдаланиш
ҳуқуқини
ҳам
киритиш
мумкин
.
Ҳаётни
,
соғлиқни
,
номни
,
шаънни
,
қадр
-
қимматни
,
ишчанлик
обрўсини
,
шахсий
эркинлик
ва
шахсий
дахлсизликни
ҳуқуқий
ҳимоя
этиш
усулларидан
фойдаланиш
ҳуқуқларини
ҳам
мазкур
ҳуқуқлар
қаторига
қўшса
бўлади
.
Қайд
этилганидек
,
номоддий
неъматларни
тартибга
солиш
,
идора
этиш
,
бошқариш
ва
муҳофаза
қилиш
ҳуқуқнинг
бир
қанча
тармоқлари
нормалари
билан
комплекс
тарзда
амалга
оширилади
.
Ҳуқуқ
назариясида
фуқаролик
ҳуқуқига
оид
номоддий
неъматлар
борасида
юзага
келадиган
муносабатларни
фуқаролик
-
ҳуқуқий
тартибга
солишда
кам
деганда
икки
хил
нуқтаи
назар
мавжуд
.
Бир
гуруҳ
олимларнинг
фикрича
,
фуқаролик
ҳуқуқи
ҳуқуқий
муносабатларнинг
мазкур
турини
тартибга
солмайди
,
балки
шунчаки
муҳофаза
этиб
туради
[8, 32-
бет
].
Бошқалар
эса
ҳуқуқий
тартибга
солиш
ва
муҳофаза
қилишни
бир
-
бирига
қарши
қўйиб
бўлмайди
,
бинобарин
,
тартибга
солиш
ҳуқуқларнинг
муҳофаза
қилинишини
англатади
,
ҳуқуқларнинг
муҳофаза
қилиниши
эса
тегишли
муносабатларни
идора
этиш
,
бошқариш
,
тартибга
солиш
йўли
билан
амалга
оширилади
,
деб
ҳисоблайди
[9, 43-
бет
].
Кейинги
йилларда
фуқаролик
ҳуқуқи
номоддий
неъматларни
ҳам
тартибга
солиб
бошқаради
,
ҳам
муҳофаза
этади
, –
деган
фикрнинг
мавқеи
тобора
ортиб
бормоқда
[10, 55-
бет
].
Мамлакатимизнинг
амалдаги
Фуқаролик
кодекси
нормалари
мазмунидан
келиб
чиқиб
,
шахсий
номулкий
муносабатларни
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
билан
тартибга
солинадиган
ва
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
билан
ҳимоя
қилинадиган
муносабатларга
ажратиш
мумкин
.
Мулкий
муносабатлар
билан
боғлиқ
,
шундай
муносабатлар
иштирокчиларининг
тенглигига
,
хоҳиш
-
иродаси
эркинлиги
ва
мулкий
мустақиллигига
асосланган
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
тартибга
солишда
фуқаролик
қонун
ҳужжатларига
асосланилади
.
Бинобарин
,
“
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
фуқаролик
муомаласи
иштирокчиларининг
ҳуқуқий
ҳолатини
,
мулк
ҳуқуқи
ва
бошқа
ашёвий
ҳуқуқларнинг
,
интеллектуал
фаолият
натижаларига
бўлган
ҳуқуқларнинг
вужудга
келиш
асосларини
ҳамда
уларни
амалга
ошириш
тартибини
белгилайди
,
шартнома
мажбуриятлари
ва
ўзга
мажбуриятларни
,
шунингдек
бошқа
мулкий
ҳамда
у
билан
боғлиқ
шахсий
номулкий
муносабатларни
тартибга
солади
”
(
Фуқаролик
кодекси
2-
моддасининг
биринчи
қисми
).
Шуниси
ҳам
борки
,
“
шахсий
номулкий
муносабатлар
ва
мулкий
муносабатлар
билан
боғлиқ
бўлмаган
шахсий
муносабатлар
,
агар
қонунларда
бошқача
тартиб
назарда
тутилган
бўлмаса
ёки
бу
муносабатларнинг
моҳиятидан
ўзгача
ҳол
англашилмаса
,
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
билан
тартибга
солинади
” (
Фуқаролик
кодекси
2-
моддасининг
тўртинчи
қисми
).
Мулкий
ва
шахсий
номулкий
муносабатларга
нисбатан
,
агар
улар
оила
тўғрисидаги
қонун
ҳужжатлари
билан
тартибга
солинмаган
бўлса
,
“
фуқаролик
қонун
ҳужжатлари
оилавий
муносабатларнинг
моҳиятига
зид
келмаган
тақдирдагина
қўлланилади
” (
Оила
кодексининг
6-
моддаси
).
Мамлакатимиз
қонунчилигида
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
Асосий
Қонунда
ҳам
,
тармоқ
қонун
ҳужжатларида
ҳам
мустаҳкамлаб
берилган
ҳуқуқий
воситалар
мажмуи
билан
таъминланган
.
Булар
,
биринчидан
,
инсоннинг
муносиб
ҳаёт
кечиришини
таъминловчи
конституциявий
кафолатлардир
.
Ана
шу
кафолатлар
тизими
:
кам
таъминланган
оилалар
ва
фуқароларни
давлат
йўли
билан
қўллаб
-
қувватлаш
ҳамда
аҳолини
ижтимоий
муҳофаза
қилишнинг
бошқа
кафолатларидан
;
ҳеч
ким
қийноқларга
,
зўравонликка
,
шафқатсиз
ёки
инсон
қадр
-
қимматини
камситувчи
бошқа
тарздаги
тазйиққа
ёки
жазоларга
,
шунингдек
ўз
розилигисиз
тиббий
,
илмий
ёки
бошқа
хил
тажрибаларга
дучор
этилмаслиги
ҳуқуқидан
;
хусусий
мулк
эгасининг
мулкига
ўз
хоҳишича
эгалик
қилиш
,
ундан
фойдаланиш
ва
уни
тасарруф
этиш
ҳуқуқидан
;
қонунларда
белгилаб
қўйилган
шароитда
,
яъни
хавфсиз
ва
гигиена
талабларига
мос
шароитларда
,
энг
кам
иш
ҳақи
миқдоридан
кам
бўлмаган
миқдордаги
ҳақ
эвазига
меҳнат
қилиш
ҳуқуқидан
;
дам
олиш
ҳуқуқидан
;
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2017
№
4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
69
ижтимоий
таъминот
олиш
ҳуқуқидан
;
малакали
тиббий
хизматдан
фойдаланиш
,
бинобарин
,
соғлиқни
сақлаш
ва
тиббий
ёрдамдан
баҳраманд
бўлиш
ҳуқуқидан
;
маданият
ёдгорликларидан
фойдаланиш
ҳуқуқидан
;
атроф
-
муҳитни
асрашга
бўлган
ҳуқуқ
ва
шу
сингарилардан
таркиб
топади
.
Ана
шу
кафолатлар
у
ёки
бу
ҳуқуқларнинг
мазмун
-
мундарижасини
белгиловчи
қонун
ҳужжатлари
ва
бошқа
ҳуқуқий
ҳужжатларда
,
шунингдек
уларни
амалга
оширишнинг
ташкилий
,
молиявий
ҳамда
бошқа
хил
шарт
-
шароитларида
ўзининг
аниқ
ифодасини
топмоқда
ва
изчил
ривожлантирилмоқда
.
Иккинчидан
,
одамларнинг
ҳаёти
ва
соғлиғи
учун
хавфли
воситалар
,
асбоб
-
ускуналар
,
механизмлар
ҳамда
жисмоний
кучнинг
қўлланиш
чегарасини
белгиловчи
ҳуқуқий
нормалардир
.
Бу
ерда
гап
,
хусусан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
Жиноят
кодекси
,
Маъмурий
жавобгарлик
тўғрисидаги
кодекси
,
“
Йўл
ҳаракати
хавфсизлиги
тўғрисида
”
ги
,
“
Гидротехника
иншоотларининг
хавфсизлиги
тўғрисида
”
ги
,
“
Шаҳар
йўловчилар
транспорти
тўғрисида
”
ги
, “
Радиациявий
хавфсизлик
тўғрисида
”
ги
,
“
Автомобиль
йўллари
тўғрисида
”
ги
,
“
Темир
йўл
транспорти
тўғрисида
”
ги
, “
Автомобиль
транспорти
тўғрисида
”
ги
қонунлари
ва
бошқа
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатлар
ҳақида
бормоқда
.
Инсоннинг
ҳаёти
ва
соғлиғига
зарар
етказувчи
ёки
зарар
етказилиши
хавфини
келтириб
чиқарувчи
ҳаракатлар
содир
этганлик
учун
белгиланган
жавобгарлик
чораларини
учинчи
гуруҳ
га
киритиш
мумкин
.
Бундай
чораларнинг
аксарияти
Ўзбекистон
Республикасининг
Жиноят
кодексида
мустаҳкамлаб
берилган
бўлиб
,
ундаги
нормаларда
,
хусусан
,
қасддан
одам
ўлдирганлик
учун
,
қасддан
баданга
оғир
шикаст
етказганлик
учун
,
ҳаёт
ёки
соғлиғи
хавф
остида
қолган
ва
ўзини
ўзи
ҳимоя
қилиш
имкониятидан
маҳрум
шахсга
ёрдам
кўрсатмаслик
қабилида
кимнидир
(
кимларнидир
)
хавф
остида
қолдирганлик
учун
,
шунингдек
маълум
бир
шахсларнинггина
эмас
,
балки
мамлакат
,
минтақа
,
муайян
жой
аҳолисининг
ҳаётига
таҳдид
этувчи
жиноятлар
учун
жавобгарлик
назарда
тутилган
.
Таъкидлаш
жоизки
,
шахсий
номулкий
ҳуқуқларнинг
таснифида
бошқа
ҳуқуқларни
таъминловчи
кафолатлар
ҳам
бундан
кам
эмас
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Насриев
И
.
И
.
Шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
амалга
ошириш
ва
муҳофаза
қилишнинг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муаммолари
.–
Тошкент
:
Ғ
.
Ғулом
номидаги
нашриёт
, 2006. –
Б
. 55;
Маткурбанов
Р
.
Ж
.
Проблемы
правосубъектности
граждан
(
физических
лиц
)
в
гражданском
праве
. –
Ташкент
:
ТГЮИ
, 2008. –
С
. 69.
2.
Тагайназаров
Ш
.
Гражданско
-
правовое
регулирования
личных
неимущественных
прав
граждан
СССР
:
Автореф
.
дис
.
...
докт
.
юрид
.
наук
.
–
Душанбе
: 1990. –
С
.9.;
Ҳасанов
А
.
Ўзбекистон
Республикаси
қонунчилигида
шахсий
номулкий
ҳуқуқлар
ҳимоя
қилинишининг
баъзи
муаммолари
:
Юрид
.
фан
.
номз
.
дис
. ..
Автореф
. –
Тошкент
: 2003.
–
Б
. 11.
3.
Оқюлов
О
.
Интеллектуал
мулк
ҳуқуқий
мақомининг
назарий
ва
амалий
муаммолари
. –
Тошкент
:
ТДЮИ
, 2004. –
Б
. 434.;
Гулямов
С
.
С
.
Саноат
мулки
ҳуқуқининг
тарихий
тараққиёти
/
Ўзбекистон
ҳудудида
ҳуқуқнинг
тарихий
ривожланиши
. –
Тошкент
:
Адолат
, 2007. –
Б
. 77-86.
4.
Қаранг
:
Ташпулатова
Л
.
Х
.
Давлат
эҳтиёжлари
учун
яратилган
саноат
мулки
объектлари
ҳуқуқий
режими
. –
Тошкент
:
Адолат
, 2008. –
Б
.119-124.
5.
Насриев
И
.
И
.
Шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
амалга
ошириш
ва
муҳофаза
қилишнинг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муаммолари
.–
Тошкент
:
Ғ
.
Ғулом
номидаги
нашриёт
, 2006. –
Б
. 56.
6.
Сакаэ
Вагацума
,
Тору
Ариидзуми
.
Гражданское
право
Японии
(
в
двух
книгах
).
Книга
первая
.
Перевод
с
японского
к
.
ю
.
н
.
В
.
В
.
Батуренко
. –
М
.:
Прогресс
, 1983. –
С
. 43-62.
7.
Гаврилов
Э
.
Л
.
Законодательство
об
авторском
праве
Японии
.
В
кн
.
Гражданское
,
торговое
и
семейное
право
капиталистических
стран
(
Авторское
право
). –
М
., 2007. –
С
. 150-151.
8.
Красавчикова
Л
.
О
.
Перспективы
и
проблемы
в
регулировании
личных
неимущественных
отношений
по
новому
ГК
РФ
,
Цивилистические
записки
.
Межву
-
зовский
сборник
научных
трудов
. –
М
.:
Статут
, 2001.
–
С
. 32-33
9.
Насриев
И
.
И
.
Шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
амалга
ошириш
ва
муҳофаза
қилишнинг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муаммолари
. –
Тошкент
:
Ғ
.
Ғулом
номидаги
нашриёт
, 2006. –
Б
. 55.;
Сакаэ
Вагацума
,
Тору
Ариидзуми
.
Гражданское
право
Японии
. (
в
двух
книгах
).
Книга
первая
.
Перевод
с
японского
к
.
ю
.
н
.
В
.
В
.
Батуренко
. –
М
.:
Прогресс
. 1983. –
С
. 43-62.
10.
Раҳмонқулов
Ҳ
.
Фуқаролик
ҳуқуқи
объектлари
.
–
Тошкент
:
ТДЮИ
, 2009. –
Б
. 96.;
Зокиров
И
.
Б
.
Фуқаролик
ҳуқуқи
. I-
қисм
. –
Тошкент
:
ТДЮИ
, 2009.
–
Б
. 270-271;
Насриев
И
.
И
.
Шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
амалга
ошириш
ва
муҳофаза
қилишнинг
фуқаролик
-
ҳуқуқий
муаммолари
. –
Тошкент
:
Ғ
.
Ғулом
номидаги
нашриёт
, 2006. –
Б
. 55.
