ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
87
структуры
и
различные
финансовые
системы
,
в
связи
с
чем
не
могут
принимать
идентичные
меры
по
проти
-
водействию
этим
угрозам
.
Поэтому
странам
следует
адаптировать
к
своим
конкретным
условиям
Рекомен
-
дации
FATF,
которые
устанавливают
международные
стандарты
.
Рекомендации
устанавливают
необходи
-
мые
меры
,
которые
странам
следует
иметь
для
того
,
чтобы
:
-
определять
риски
,
разрабатывать
политику
и
осуществлять
координацию
внутри
страны
;
-
преследовать
отмывание
денег
,
финансирование
терроризма
;
-
применять
превентивные
меры
для
финансового
сектора
и
других
установленных
секторов
;
-
устанавливать
полномочия
и
ответственность
компетентных
органов
(
например
,
следственных
,
пра
-
воохранительных
и
надзорных
органов
)
и
иные
инсти
-
туциональные
меры
;
-
укреплять
прозрачность
и
доступность
информа
-
ции
о
бенефициарной
собственности
юридических
лиц
и
образований
;
-
обеспечивать
международное
сотрудничество
.
Возврат
государству
похищенных
активов
может
дать
потрясающие
результаты
при
условии
рацио
-
нального
расходования
средств
.
Даже
части
денег
может
хватить
на
то
,
чтобы
профинансировать
жиз
-
ненно
важные
социальные
программы
или
проекты
по
улучшению
инфраструктуры
.
К
примеру
, 100
млн
.
долл
.
достаточно
,
чтобы
провести
полную
вакцинацию
4
млн
.
детей
или
построить
систему
водоснабжения
для
250
тыс
.
домовладений
.
Именно
поэтому
своевременное
расследование
и
сотрудничество
профессионалов
может
помочь
найти
и
вернуть
похищенные
активы
,
которые
так
важны
для
экономики
страны
и
всего
мира
.
В
этой
связи
призываем
ученных
и
практиков
к
изу
-
чению
вопросов
имплементации
положений
концепту
-
альных
,
международно
-
правовых
основ
(
главы
Ⅴ
Кон
-
векции
ООН
против
Коррупции
)
в
национальное
зако
-
нодательство
,
а
также
их
применения
в
практической
деятельности
по
возвращению
активов
.
Список
литературы
:
1. UNODC and The World Bank, “Stolen Asset Recov-
ery (StAR) Initiative: Challenges, Opportunities, and Action
Plan” (World Bank, Washington, DC, 2007), p. 10, citing
Raymond Baker, Capitalism’s Achilles Heel: Dirty Money
and How to Renew the Free-Market System (Hoboken, NJ:
John Wiley & Sons, Inc., 2005).
Текст
доклада
об
Инициа
-
тиве
StAR,
Доклад
об
Инициативе
StAR,
с
. 8
2.
Конвенции
ООН
против
коррупции
,
ст
.
51,54,55,57.
3.
Рекомендации
FATF.
Международные
стандарты
по
противодействию
отмыванию
денег
,
финансирова
-
нию
терроризма
и
финансированию
распространения
оружия
массового
уничтожения
:
Вече
, 2012. –176
с
.
4.
Возврат
похищенных
активов
:
Руководство
по
конфискации
активов
вне
уголовного
производства
/
Теодор
Гринберг
,
Линда
Сэмюэль
,
Вингейт
Грант
,
Ла
-
рисса
Грей
; —
М
.:
Альпина
Паблишерз
, 2010. — 356
с
.
Э
.
Ахунджанов
,
ТДЮУ
“
Бизнес
ҳуқуқи
”
кафедраси
катта
ўқитувчиси
ЎЗБЕКИСТОНДА
МАГИСТРАЛ
ҚУВУР
ТРАНСПОРТИ
ФАОЛИЯТИНИ
НОРМАТИВ
-
ҲУҚУҚИЙ
ТАРТИБГА
СОЛИШНИНГ
ЎЗИГА
ХОС
ЖИҲАТЛАРИ
Аннотация
:
мақолада
Ўзбекистонда
магистрал
қувур
транспорти
фаолиятини
норматив
-
ҳуқуқий
тартибга
солишнинг
ўзига
хос
хусусиятларини
таҳлил
қилишга
ҳаракат
қилинган
.
Муаллиф
магистрал
қувур
транспортига
оид
хорижий
мамлакатларнинг
қонунчилигини
таҳлил
қилади
ва
Ўзбекистонда
ушбу
фаолиятни
норматив
-
ҳуқуқий
тартибга
солиш
эҳтиёжларини
кўрсатиб
ўтади
.
Муаллиф
магистрал
қувур
транспортида
ташишларни
амалга
ошириш
мураккаб
жараён
эканлигини
таъкидлайди
ва
ушбу
соҳани
ҳуқуқий
базага
эга
бўлиши
ҳамда
ҳуқуқий
тартибга
солишнинг
аниқ
механзими
ва
тизими
яратилиши
кераклиги
тўғрисида
хулосага
келади
.
Калит
сўзлар
:
магистрал
қувур
транспорти
,
атроф
-
муҳит
хавфсизлиги
принципи
,
магистрал
қувур
транспортида
ташиш
муносабатларини
норматив
-
ҳуқуқий
тартибга
солиш
,
магистрал
қувур
транспорти
соҳасида
стандартлаштириш
,
марказий
оератор
.
Аннотация
:
в
статье
проведен
анализ
особенностей
нормативно
-
правового
регулирования
магистрального
трубопроводного
транспорта
в
Узбекистане
.
Автор
проанализировал
законадательства
зарубежных
стран
в
области
магистрального
трубопроводного
транспорта
и
отметил
необходимость
нормативно
-
правового
регулирования
данной
деятельности
в
Узбексистане
.
Автор
констатировал
,
что
осуществление
транспортировки
по
магистральному
трубопроводному
транспорту
является
сложным
процессом
и
данная
сфера
требует
создания
соответствующей
правовой
базы
,
а
также
четкого
механизма
и
системы
ее
регули
-
рования
.
Ключевые
слова
:
магистральный
трубопроводный
транспорт
,
принцип
безопасности
окружающей
среды
,
нормативно
-
правовое
регулирование
магистрального
трубопроводного
транспорта
,
стандартизация
в
сфере
магистрального
трубопроводного
транспорта
,
центральный
оператор
.
Annotation:
in this article, it is analyzed features of le-
gal regulation of the main pipeline transport in Uzbekistan.
The author-analyzed legislations of foreign countries in the
field of main pipeline transport and noted the need of legal
regulation of this activity in Uzbekistan. The author stated
that transportation through main pipeline transport is diffi-
cult process and this sphere demands creation of the spe-
cific legal base, and the accurate mechanism and system
of its regulation.
Key words:
main pipeline transport, principle of safety
of environment, legal regulation of the main pipeline
transport, standardization in the sphere of the main pipe-
line transport, central operator.
Ўзбекистон
Республикаси
мустақилликка
эришган
илк
кунларданоқ
ўз
олдига
ёнилғи
-
энергетикаси
соҳасининг
мустақиллигини
таъминлашдек
муҳим
вазифани
белгилаб
олди
.
Биз
мустақилликка
эришган
дастлабки
кунлардаёқ
Ўзбекистоннинг
тақдири
ва
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
88
истиқболига
боғлиқ
бўлган
энг
муҳим
устувор
муаммолар
орасида
республиканинг
энергетика
ва
ёнилғи
мустақиллигини
таъминлаш
марказий
ўринни
эгаллаб
келди
.
Гап
шундаки
,
Ўзбекистон
нефть
ва
газнинг
ғоят
улкан
ресурсларига
эга
бўлгани
ҳолда
уларни
қазиб
олиш
ва
қайта
ишлаш
билан
шуғулланмаганлиги
сабабли
ўзининг
нефть
ва
нефть
маҳсулотларига
бўлган
талабларини
республикадан
пахта
толаси
,
рангли
металлар
,
олтин
ва
бошқа
стратегик
материалларни
етказиб
бериш
эвазига
Россиядан
4-5
миллион
тонна
нефть
ташиб
келтириш
йўли
билан
қоплар
эди
.
Газ
қазиб
олиш
Урал
ва
Россиянинг
ҳамда
Собиқ
Иттифоқнинг
бошқа
минтақалари
эҳтиёжларини
қондиришга
қаратилган
эди
.
Бундан
кўриниб
турибдики
,
Собиқ
иттифоқ
даврида
Ўзбекистон
нефть
ва
газ
конларига
эга
бўла
туриб
,
нефть
ва
нефть
маҳсулотларини
импорт
қилиш
,
газ
маҳсулотларини
эса
экспорт
қилишга
мажбур
эди
.
Мамлакат
раҳбари
ушбу
конференцияда
Ўзбекистоннинг
нефть
ва
газ
конларига
оид
иқтисодий
-
статистик
маълумотларни
ҳам
бериб
ўтган
.
Унга
кўра
Республика
ноёб
ёнилғи
-
энергетика
ресурсларига
ва
қудратли
энергетика
базасига
эга
.
Разведка
қилинган
газ
захираси
салкам
2
триллион
кубометрдир
.
Бизда
160
дан
ортиқ
нефть
кони
бор
.
Нефть
,
газ
ва
конденсат
захиралари
ўз
талабларимизни
тўла
таъминлабгина
қолмай
,
энергия
манбаларини
четга
чиқариш
имконини
ҳам
беради
.
Бугун
бу
–
сармоя
сарфлашнинг
энг
фойдали
соҳаларидан
бири
.
Мутахассисларнинг
маълумотларига
кўра
Ўзбекистон
ер
остида
жуда
катта
нефть
ва
газ
қатламлари
бор
.
Республика
ҳудудининг
салкам
60
фоизи
уларни
қазиб
олиш
учун
истиқболли
ҳудудлар
ҳисобланади
.
Бешта
асосий
нефть
-
газ
минтақасини
:
Уст
-
юрт
,
Бухоро
-
Хива
,
Жануби
-
Ғ
арбий
Ҳисор
,
Сурхондарё
,
Фарғона
минтақаларини
ажратиб
кўрсатиш
мумкин
.
Нефть
ресурслари
бўйича
умумий
имконият
4
миллиард
тоннадан
ортиқ
.
Газ
конденсати
бўйича
630
миллион
тонна
,
табиий
газ
бўйича
салкам
5
триллион
кубометрни
ташкил
қилади
.
Нефть
ва
газ
ресурсларининг
захиралари
қиймати
бир
триллион
АҚШ
долларидан
ошиб
кетади
.
Берилган
маълумотларни
таҳлил
қилганда
Ўзбекистон
нафақат
ёнилғи
-
энергетикаси
соҳасининг
мустақиллигига
эришиши
,
балки
келажакда
ушбу
соҳадаги
маҳсулотларни
экспорт
қилиш
имкониятига
эгалиги
таъкидланган
эди
.
Бизга
маълумки
,
нефть
ва
газ
маҳсулотларини
экспорт
қилиш
турли
хил
транспортларда
амалга
оширилади
.
Бунга
махсус
автотранспортлар
,
темир
йўл
орқали
ёки
денгиз
танкерларида
ташишларни
мисол
қилиб
келтириш
мумкин
.
Лекин
ҳориж
амалиётида
нефть
ва
газ
маҳсулотларини
магистрал
қувур
транспортида
ташиш
ўзининг
афзалликларини
кўрсатиб
берди
.
Афзалликлар
маҳсулотларнинг
ўз
вақтида
ва
ҳеч
қандай
тўсиқларсиз
етиб
бориши
,
шунингдек
бошқа
транспорт
турларига
нисбатан
анча
арзонлиги
билан
ифодаланади
.
Ҳозирги
вақтда
Ўзбекистон
нефть
ва
газ
маҳсулотларини
қўшни
мамлакатларга
,
Европа
давлатлари
ва
Хитойга
экспорт
қилмоқда
.
Ушбу
маҳсулотларни
ташиш
эса
асосан
магистрал
қувур
транспорти
орқали
амалга
оширилмоқда
.
Магистрал
қувурлар
орқали
маҳсулотлар
нафақат
чет
мамлакатларга
етказиб
берилиши
мумкин
,
балки
республика
ҳудудининг
исталган
жойига
қисқа
муддатда
ва
тўсиқларсиз
амалга
оширилади
.
Ушбу
ташиш
тури
бошқа
ташишларга
нисбатан
ўзининг
кам
харажатлилиги
билан
ҳам
ажралиб
туради
.
Ўзбекистонда
магистрал
қувур
транспорти
орқали
ташишларни
тартибга
солувчи
норматив
-
ҳуқуқий
базанинг
йўқлиги
,
келажакда
ушбу
соҳадаги
давлат
ва
жамиятнинг
манфаатларига
путур
етишига
,
атроф
табиий
муҳитнинг
зарарланишига
ҳамда
ташишларни
ўз
вақтида
ва
тўсиқларсиз
амалга
оширилишига
тўсқинлик
қилиши
мумкинлигини
алоҳида
таъкидлаб
ўтиш
лозим
.
Магистрал
қувурлар
орқали
амалга
оширилаётган
юклар
(
газ
ва
нефть
)
ни
ташиш
мамлакатнинг
умумий
юк
айланмасида
катта
улушни
ташкил
этмоқда
.
Унинг
ёрдамида
Ўзбекистонда
қазиб
олинаётган
газ
ва
нефть
,
шунингдек
нефть
маҳсулотларининг
катта
қисмини
ташиш
амалга
оширилмоқда
.
Ўзбекистон
Республикасида
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
қонуннинг
қабул
қилиниши
кенг
қамровли
иқтисодий
ислоҳотларни
амалга
ошириш
ҳамда
сертармоқ
газ
ва
нефт
қувурлари
магистралларини
ривожлантириш
йўлида
муҳим
қадам
бўлади
.
Магистрал
қувур
транспорти
ўзида
кўплаб
технологик
иншоотлар
ва
агрегатларни
қамраб
олади
.
Бу
тизимлар
ёнилғи
-
энергетикаси
комплексининг
муҳим
бўғини
ҳисобланиб
,
давлат
ғазнасига
валюта
оқимини
таъминлаб
беради
ва
мамлакат
иқтисодий
салоҳияти
учун
ўта
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Шунинг
учун
ҳам
магистрал
қувур
тизимининг
ташкилий
тузулмасига
бирлик
ва
марказий
бошқариш
тамойилларини
киритиш
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Бу
тамойилларнинг
белгилаб
қўйилиши
кейинчалик
ушбу
соҳанинг
фаолият
юритишида
юқори
самарадорликка
эришишга
сабаб
бўлади
.
Ўзбекистон
иқтисоди
учун
газ
ва
нефть
тармоқлари
жуда
муҳим
ва
таянч
аҳамиятга
эга
.
Ушбу
тармоқлар
салмоқли
даражада
Ўзбекистоннинг
иқтисодий
мустақиллигини
ва
мамлакатнинг
энергетик
хавсизлигини
белгилаб
беради
,
шунингдек
ижтимоий
масалаларни
хал
қилишга
таъсир
кўрсатади
.
Магистрал
қувурлар
транспорти
тизимининг
фаолият
юритишини
,
ҳамда
ушбу
тизим
объектларини
қуриш
ва
эксплуатация
қилишда
ердан
фойдаланишнинг
махсус
масалаларини
,
шунингдек
магистрал
қувур
транспортининг
фаолияти
ва
ривожланиши
билан
боғлиқ
муносабатларни
тартибга
солишнинг
ўзига
хос
жиҳатлари
ушбу
соҳанинг
ҳуқуқий
тартибга
солишни
талаб
қилмоқда
.
Ўзбекистонда
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
қонуннинг
қабул
қилиниши
биринчи
навбатда
табиий
ресурслардан
самарали
фойдаланишни
таъминлаш
,
янги
иш
жойлари
ташкил
қилиш
ҳамда
ушбу
маҳсулотларга
бўлган
ички
бозорнинг
эҳтиёжларини
таъминлашдаги
давлат
манфаатлари
билан
боғлиқ
вазифаларни
амалга
ошириш
имкониятини
беради
.
Давлат
газ
ва
нефть
конларининг
мулкдори
сифатида
ўз
халқининг
манфаатлари
ҳамда
унинг
бахт
-
саодати
йўлида
газ
ва
нефть
конларининг
янада
самарали
ишлаши
масалаларига
алоҳида
эътибор
қаратиши
лозим
.
Шунингдек
,
давлат
кўрсатиб
ўтилган
энергия
ресурслари
учун
асосий
транспорт
туридан
фойдаланиш
ва
уни
ривожлантириш
масалалари
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
89
бўйича
давлат
сиёсатининг
асосий
тамойилларини
амалга
ошириши
лозим
.
Шаклланган
магистрал
қувур
транспорти
тизимининг
,
шунингдек
истиқболда
ташкил
қилинадиган
(
қуриладиган
)
транспорт
тизимларининг
бўлинмаслиги
тамойили
ушбу
соҳадаги
давлат
сиёсатининг
асосий
тамойиллари
ҳисобланади
.
Бундай
тамойилнинг
белгилаб
қўйилиши
эса
,
магистрал
қувур
транспортида
юкларни
ташишнинг
ишончли
ва
узлуксиз
амалга
оширилишини
,
шунингдек
ушбу
тизимларнинг
хавфсиз
фаолият
олиб
боришини
таъминлайди
.
Магистрал
қувур
транспорти
соҳасидаги
ҳуқуқий
тартибга
солиниши
талаб
қилинадиган
юқорида
айтиб
ўтилган
барча
масалалар
қабул
қилинадиган
қонунда
ўз
аксини
топиши
керак
.
Хусусан
ушбу
қонуда
халқ
ва
давлатнинг
хавфсизлиги
устунлиги
,
атроф
муҳитни
муҳофаза
қилиш
,
магистрал
қувур
транспорти
соҳасидаги
фаолиятни
давлат
томонидан
тартибга
солиш
,
магистрал
қувурларни
қуришни
лойиҳалаштириш
,
қуриш
,
қайта
таъмирлаш
ва
ундан
фойдаланишда
энг
сўнгги
технология
ва
ускуналардан
фойдаланиш
каби
магистрал
қувур
транспорти
соҳасидаги
асосий
тамойиллар
белгиланиши
лозим
.
Белорусия
Республикаси
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
6-
моддасида
магистрал
қувур
транспорти
соҳаси
фаолиятининг
асосий
тамойиллари
деб
номланган
бўлиб
,
унда
фуқаролар
ва
давлат
хавфсизлиги
,
атроф
муҳит
мухофазасига
устун
мавқе
берилиши
,
магистрал
қувур
транспорти
соҳасидаги
муносабатларнинг
барча
субъектлари
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
,
шунингдек
магистрал
қувурларни
қуриш
ва
фойдаланишда
энг
сўнгги
технологиялардан
фойдаланиш
каби
тамойиллар
белгиланган
.
Магистрал
қувур
транспортининг
самарали
фаолият
олиб
боришини
таъминлашда
давлат
ролини
кучайтириш
мақсадида
қонун
магистрал
қувур
транспорти
соҳасидаги
давлат
ҳокимияти
ва
бошқаруви
органларининг
,
шунингдек
бошқа
ваколатли
органларнинг
функция
ва
вазифаларини
ҳамда
ваколатларини
аниқлаб
бериши
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Ушбу
холатлар
Россия
Федерациясининг
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
Федерал
қонунининг
6-
моддасида
бериб
ўтилган
.
Унга
кўра
давлат
ҳокимияти
федерал
органларининг
ваколатларига
қуйидагилар
киритилган
:
-
магистрал
қувур
транспорти
соҳасида
давлат
сиёсатини
ишлаб
чиқиш
ва
амалга
ошириш
;
-
магистрал
қувур
транспорти
соҳасидаги
давлат
сиёсатини
амалга
оширишга
қаратилган
федерал
қонунларни
ва
бошқа
норматив
-
ҳуқуқий
хужжатларни
ишлаб
чиқиш
ва
қабул
қилиш
;
-
магистрал
қувур
транспорти
объектларининг
хавфсизлиги
устидан
давлат
назоратини
амалга
ошириш
;
-
магистрал
қувур
транспорти
соҳасини
стандартлаштириш
,
метрологик
таъминлаш
ва
сертификатлаш
.
Магитсрал
қувур
транспорти
тизимининг
фаолият
юритишининг
ўзига
хос
хусусиятларини
инобатга
олган
холда
,
қонунда
магистрал
қувур
транспорти
тизимини
стандартлаштириш
масалаларини
ҳам
кўрсатиб
ўтилиши
лозим
.
Масалан
,
стандартларда
магистрал
қувур
объектларидан
махсулотлар
йўқолиши
,
шунингдек
оқиб
ёки
сиқиб
чиқиб
кетишини
тасдиқловчи
кўрсаткичларни
аниқловчи
тегишли
назорат
-
ўлчов
ва
диагностик
ускуналарга
қўйиладиган
талаблар
кўрсатиб
ўтилиши
лозим
.
Шунингдек
,
магистрал
қувур
транспорти
ва
унинг
алоҳида
технологик
объектлари
томонидан
кўрсатиладиган
хизматларни
сертификатлаш
лозимлиги
кўрсатиб
ўтилиши
лозим
.
Масалан
,
Россия
Федерациясининг
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
Федерал
қонунининг
8-
моддаси
магистрал
қувур
транспорти
соҳасини
стандартлаштириш
масалалари
бўйича
талаблар
деб
номланган
.
Унга
кўра
,
магистрал
қувур
транспорти
тизими
фаолияти
натижасида
одамларнинг
ҳаёти
ва
соғлиғига
,
атроф
-
табиий
муҳитга
етказилиши
мумкин
бўлган
зарарларни
олдини
олиш
мақсадида
кўрсатиб
ўтилган
тизимларнинг
алоҳида
объектлари
ва
ускуналарига
Россия
Федерацияси
қонунчилигида
белгиланган
тартибда
давлат
стандартлари
ишлаб
чиқилади
.
Давлат
стандартлари
ишлаб
чиқилаётган
магистрал
қувур
транспорти
тизими
(
магистрал
қувурлар
)
объектлари
ва
ускуналари
рўйхатини
стандартлаштириш
соҳасидаги
ваколатли
федерал
ижро
ҳокимияти
органи
тасдиқлайди
.
Қонунда
магистрал
қувур
транспорти
ташкилотлари
фаолиятининг
аниқ
белгиланган
турларини
лицензиялаш
лозимлигини
белгилаш
лицензияланган
объектлардан
хавфсиз
фойдаланишнинг
шартларини
белгилаб
беради
.
Ушбу
фаолият
турини
лицензиялаш
зарурати
кўрсатиб
ўтилган
транспорт
тури
технологияларининг
ҳамда
унда
ташиладиган
маҳсулот
турларининг
мураккаблиги
билан
изоҳланади
.
Магистрал
қувур
транспорти
самарали
фаолият
юритишини
ва
ушбу
тизимнинг
ривожланиши
мақсадида
қонунда
ердан
фойдаланишнинг
ўзига
хос
хусусиятларини
белгилаб
ўтиш
лозим
.
Унда
магистрал
қувур
транспорти
тизими
объектларини
қуриш
ва
фойдаланиш
учун
ерларни
бериш
,
уларга
эгалик
қилиш
ва
фойдаланиш
,
бошқа
шахсга
бериш
,
олиб
қўйиш
ҳамда
ер
беришни
рад
қилиш
асосларини
кўрсатиб
ўтиш
,
ташкилотларга
топширилган
ёки
топширилаётган
ерларнинг
ҳуқуқий
мақомини
белгилаш
,
шунингдек
муҳофаза
қилинадиган
худудларда
қурилиш
ишларини
амалга
оширишга
ва
кўрсатиб
ўтилган
худуд
ерларидан
фойдаланишга
чекловлар
қўллаш
,
магистрал
қувур
транспорти
объектлари
холатини
ўрганиб
чиқиш
ва
таъмирлаш
учун
олиб
ўтиладиган
техникаларнинг
тўсиқларсиз
харакатланишини
таъминлаш
мақсадида
тегишли
(
дала
)
йўллардан
чекланган
(
сервитут
асосида
)
фойдаланишнинг
ўзига
хос
жиҳатларини
белгилаб
қўйиш
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Масалан
,
Туркманистон
Республикаси
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
12-
моддаси
магистрал
қувурларни
қуриш
учун
ер
участкаларини
бериш
деб
номланиб
,
унга
кўра
магистрал
қувур
транспорти
ишлаб
чиқариш
–
технологик
объектларини
қуриш
учун
зарур
бўлган
ер
участкалари
Туркманистон
қонунчилигида
белгиланган
тартибда
доимий
фойдаланиш
учун
магистрал
қувур
транспорти
операторига
берилади
.
Кўрсатиб
ўтилган
мақсадлар
учун
берилган
ер
участкаларидан
фойдаланиш
тартиби
,
белгиланган
объектларни
эксплуатация
қилиш
даври
Туркманистон
Вазирлар
Махкамаси
томонидан
белгиланади
.
Қонунда
магистрал
қувур
транспорти
объектларини
қуриш
, (
таъмирлаш
)
ва
қайта
таъмирлаш
учун
технологик
ускуналарни
ишлаб
чиқарувчи
ёки
етказиб
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
90
берувчи
ташкилот
ва
корхоналар
томонидан
мамлакатга
етказиб
берилган
технологик
ускуналарда
мавжуд
бўлган
яширин
камчиликлар
учун
,
шунингдек
магистрал
қувурларни
монтаж
қилиш
,
созлаш
ва
фойдаланиш
вақтида
аниқланган
етказиб
берилган
материалларга
боғлиқ
камчиликлар
учун
ушбу
ташкилотларнинг
жавобгарлик
масалаларини
белгилаб
қўйилиши
лозим
.
Ушбу
холат
Туркманистон
Республикаси
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
қонунининг
16-
моддасининг
8
бандида
мустахкамланган
.
Унга
мувофиқ
,
магисрал
қувур
объектларини
қуриш
(
қайта
таъмирлаш
),
таъмирлаш
учун
технологик
ускуналар
ва
материаллар
ишлаб
чиқарувчи
ҳамда
таъминловчи
корхона
ва
т
ашкилотлар
:
-
магистрал
қувурларни
монтаж
қилиш
,
созлаш
ва
эксплуатация
қилиш
пайтида
етказиб
берилган
технологик
ускуналар
ва
материалларда
аниқланган
яширин
камчиликлар
учун
кафолат
муддати
давомида
жавобгар
ҳисобланадилар
;
-
нозосликлари
бор
ва
(
ёки
)
шартнома
шартларига
мос
келмайдиган
технологик
ускуналар
ва
материаллар
етказиш
натижасида
буюртмачига
келтирилган
зарарни
қоплаши
зарур
.
Ишлаб
чиқариш
-
технологик
объектларига
уланган
технологик
ва
диспетчерлик
бошқармалари
ўзининг
мулкий
шаклидан
қаътий
назар
магистрал
қувурга
уланган
марказий
оператор
томонидан
бошқарилишини
қонунда
белгилаб
қўйиш
магистрал
қувур
транспортида
ташилаётган
газ
,
нефть
ва
нефть
маҳсулотларини
узлуксиз
ҳамда
ўз
вақтида
ташилишини
таъминлаб
беради
.
Магистрал
қувур
транспорти
фаолияти
жуда
ҳам
хавфли
фаолият
турларидан
бири
ҳисобланади
.
Қонунда
магистрал
қувур
транспорти
объектлари
хавфсизлигини
таъминлаш
бўйича
,
шунингдек
юзага
келиши
мумкин
бўлган
аварияларнинг
кенгайиб
кетмасли
ва
уларни
бартараф
этиш
харакатларига
ушбу
объектларнинг
тайёргарлик
даражасига
нисбатан
алоҳида
талаблар
белгилаб
қўйилиши
лозим
.
Ўзбекистон
Республикасида
“
Магистрал
қувур
транспорти
тўғрисида
”
ги
қонуннинг
қабул
қилиниши
газ
ва
нефть
қувурлари
транспортининг
экологик
хавфсизлик
учун
жавобгарлигини
оширишга
,
аҳоли
,
саноат
ва
ишлаб
чиқариш
объектларини
ёқилғи
-
энергетика
ресурслари
билан
таъминлашни
яхшиланишига
,
мамлакатнинг
ёқилғи
-
энергетика
комплекси
бошқарувини
такомиллашувига
,
мамлакатнинг
ягона
халқаро
энергетика
тизимига
чуқур
иқтисодий
интеграциялашувига
шарт
-
шароит
яратиб
беришга
хизмат
қилади
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1. htpp://www.turkmenistan.gov.tm
Закон
Туркменистана
“
О
магистральном
трублпроводном
транспорте
”.
Закон
Республики
Беларусь
“
О
магистральном
трублпроводном
транспорте
”.
Закон
Российской
Федерации
“
О
магистральном
трублпроводном
транспорте
”.
4.
Егиазаров
В
.
А
.
Транспортное
право
:
Учеб
.
пособие
.
–
М
.:
Юрид
.
лит
., 1999.
5.
Перчик
А
.
И
.
Трубопроводное
право
:
учеб
. –
М
., 2002.
А
.
Юлдашов
,
ЎзР
Миллий
гвардия
Ҳарбий
-
техник
институти
мустақил
изланувчиси
МУАЛЛИФЛИК
ҲУҚУҚИНИ
МУҲОФАЗА
ҚИЛИШДА
ШАРТНОМАВИЙ
-
ҲУҚУҚИЙ
МУНОСАБАТЛАРНИНГ
ТУТГАН
ЎРНИ
:
МИЛЛИЙ
ВА
ХОРИЖИЙ
ТАЖРИБА
\
Аннотация
:
мазкур
мақолада
муаллифлик
ҳуқуқи
муҳофазасини
таъминлаш
масалалари
,
унинг
ҳуқуқий
воситалари
,
Ўзбекистон
Республикаси
ва
айрим
хорижий
мамлакатлар
қонунчилиги
нормалари
таҳлил
этилган
,
тегишли
таклиф
ва
тавсиялар
ишлаб
чиқилган
.
Калит
сўзлар
:
муаллифлик
ҳуқуқи
,
қонунчилик
,
муҳофаза
,
шартнома
,
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлар
.
Аннотация
:
в
данной
статье
проанализированы
вопросы
обеспечения
охраны
авторского
права
,
его
правовые
средства
,
нормы
законодательства
Респуб
-
лики
Узбекистан
и
зарубежных
стран
,
разработаны
предложения
и
рекомендации
.
Ключевые
слова
:
авторское
право
,
законодатель
-
ство
,
охрана
,
договор
,
права
и
обязанности
.
Annotation
: this article analyzes the issues of ensur-
ing the protection of copyright, its legal means, the legisla-
tion of the Republic of Uzbekistan and foreign countries,
developed proposals and recommendations.
Key words
: copyright, legislation, protection, contract,
rights and obligations.
Муаллифлик
ҳуқуқи
муҳофазасини
таъминлаш
бугунги
кунда
дунёнинг
кўплаб
мамлакатлари
учун
долзарб
ва
ечими
кутаётган
муҳим
аҳамиятга
эга
масалалардан
биридир
.
Айниқса
,
бу
масала
телекоммуникация
тармоқларининг
ижтимоий
ҳаётнинг
барча
жабҳаларига
кенг
кириб
бориши
шароитида
янада
ўз
аҳамияти
ва
долзарблилигини
ошириши
айни
ҳақиқатдир
.
Ҳозирги
кунда
жуда
кўплаб
мамлакатлар
ва
фаолияти
муаллифлик
ҳуқуқи
муҳофазасини
таъминлашга
қаратилган
халқаро
ва
минтақавий
ноҳукумат
ташкилотлари
томонидан
муаллифлик
ҳуқуқи
муҳофазасини
таъминлаш
борасида
ишлар
амалга
оширилмоқда
.
Албатта
,
муаллифлик
ҳуқуқи
муҳофазасини
таъминлашнинг
энг
муҳим
ҳуқуқий
воситаларидан
бири
бу
муаллифлик
шартномасидир
.
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
кодексига
кўра
икки
ёки
бир
неча
шахснинг
фуқаролик
ҳуқуқлари
ва
бурчларини
вужудга
келтириш
,
ўзгартириш
ёки
бекор
қилиш
ҳақидаги
келишуви
шартнома
дейилади
.[1, 153-
бет
]
.
Шартнома
муаллифлик
ҳуқуқида
муҳим
ўринга
эга
бўлган
тушунчалардан
биридир
.
Ўз
навбатида
муаллифлик
шартномасига
доир
қоида
ва
нормалар
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Муаллифлик
ҳуқуқи
ва
турдош
ҳуқуқлар
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
38–42-
моддаларида
ўз
ифодасини
топган
.
Хусусан
,
мазкур
Қонуннинг
38-
моддасига
кўра
,
муаллифнинг
мулкий
ҳуқуқларини
бошқа
шахсга
ўтказиш
мутлақ
ҳуқуқларни
бошқа
шахсга
ўтказиш
тўғрисидаги
муаллифлик
шартномаси
асосида
ёки
мутлақ
бўлмаган
ҳуқуқларни
бошқа
шахсга
ўтказиш
тўғрисидаги
муаллифлик
шартномаси
асосида
амалга
оширилиши
мумкин
.
Мутлақ
ҳуқуқларни
бошқа
шахсга
ўтказиш
тўғрисидаги
муаллифлик
шартномаси
фақат
ушбу
ҳуқуқлар
ўтказилаётган
шахс
асардан
муайян
усулда
ва
