ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
70
шароитларни
яратиб
бериш
миханизмини
мукаммаллаштириш
;
3.
Меҳнатни
мухофаза
қилишда
назорат
ва
жавобгарлик
миханизмлаини
янада
такомиллаштириш
;
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
. –
Т
.:
Ўзбекистон
, 2014.
2.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Меҳнатни
мухофаза
қилиш
тўғрисида
”
ги
Қонуни
.
3.
Каримов
И
.
А
.
Мамлакатни
модернизация
қилиш
ва
иқтисодиётимизни
баркарор
ривожлантириш
йўлида
. —
Т
.: ’‘
Узбекистон
”, 2008.
Т
. 16. – 368
б
.
4.
Исрайлов
Б
.
А
.,
Атажанова
Д
.
С
.
Меҳнатни
муҳофаза
қилиш
вауни
ҳуқуқий
тартибга
солиш
.
Ўқув
қўлланма
—
Тошкент
: —2012. – 120
б
.
А
.
Матмуратов
,
ТДЮУ
катта
ўқитувчиси
АДВОКАТ
СТАЖЁРИ
ВА
УНИНГ
СТАЖИРОВКА
ЎТАШИ
БИЛАН
БОҒЛИҚ
АЙРИМ
МУАММОЛИ
ЖИҲАТЛАРИ
ТАҲЛИЛИ
:
ЎЗБЕКИСТОН
РЕСПУБЛИКАСИ
ВА
МДҲ
ДАВЛАТЛАРИ
ҚОНУНЧИЛИГИ
МИСОЛИДА
Аннотация
:
маколада
адвокат
стажёри
ва
унинг
стажировка
ўташ
тартиби
ва
муддатлари
хориж
тажрибаси
асосида
таҳлил
этилган
.
Олиб
борилган
илмий
тадқиқот
натижасида
адвокат
стажёри
фаолиятини
тартибга
солувчи
қонун
ҳужжатларини
такомиллаштиришга
оид
таклифлар
берилган
.
Калит
сўзлар
:
адвокатура
,
адвокат
мақоми
,
малака
имтиҳони
,
адвокат
мақомига
эга
бўлиш
тартиби
,
адвокат
мақомига
эга
бўлишга
талабгор
шахснинг
стажировка
ўташи
.
Аннотация
:
в
статье
проанализированы
деятельность
стажера
адвоката
,
порядок
и
сроки
прохождения
стажироки
на
основе
зарубежного
опыта
.
В
результате
проведенных
исследований
даны
предложения
по
совершенствованию
законодательства
,
регулирующего
порядок
организации
деятельности
стажера
адвоката
.
Ключевые
слова
:
адвокатура
,
правовой
статус
адвоката
,
квалификационный
экзамен
,
порядок
приобретения
статуса
адвоката
,
стажировка
претендентов
на
приобретение
статуса
адвоката
.
Annotation:
the article analyses the activities of the
advocate’s trainee, the procedure and terms of the
internship on the basis of foreign experience. As a result
of the studies carried out, proposals were made to
improve the legislation regulating the procedure for
organizing the activities of an intern advocate.
Keywords:
advocacy, legal status of the counsel,
qualification examination, Procedure for obtaining the
status of counsel, internship of applicants for the status of
counsel.
Ўзбекистон
Республикасида
адвокат
стажёри
,
унинг
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлари
,
унга
қўйилган
талаблар
ҳамда
адвокат
стажёрининг
фаолиятини
ташкил
этиш
тартиби
Ўзбекистон
Республикасининг
1996
йил
27
декабрдаги
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
349-I-
сон
, 1998
йил
25
декабрдаги
“
Адвокатлик
фаолиятининг
кафолатлари
ва
адвокатларнинг
ижтимоий
ҳимояси
тўғрисида
”
ги
721-I-
сон
Қонунлари
ҳамда
Ўзбекистон
Республикаси
адлия
вазирининг
2009
йил
27
мартдаги
79-
мҳ
-
сон
буйруғига
асосан
тасдиқланган
“
Адвокат
стажёрининг
фаолиятини
ташкил
этиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низом
(2009
йил
27
март
,
рўйхат
рақами
1928)
да
белгиланган
.
Ўзбекистон
Республикасининг
1996
йил
27
декабрдаги
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
349-I-
сон
Қонунининг
3
1
-
моддасига
мувофиқ
,
адвокат
мақомига
эга
бўлишга
талабгор
шахсга
бир
неча
талаблар
қўйилган
бўлиб
,
улардан
бири
адвокат
стажёри
сифатида
стажировка
ўташи
ҳисобланади
.
Ўзбекистон
Республикасининг
2018
йил
2
октябрдаги
“
Юридик
ёрдам
ва
ҳуқуқий
хизматлар
кўрсатиш
тизимини
такомиллаштирилиши
муносабати
билан
Ўзбекистон
Республикасининг
айрим
қонун
ҳужжатларига
ўзгартиш
ва
қўшимчалар
киритиш
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
71
тўғрисида
”
ги
ЎРҚ
–497-
сон
қонунига
кўра
,
давлат
органлари
,
хўжалик
бошқаруви
органлари
,
давлат
корхоналари
,
муассасалари
ва
ташкилотларининг
юридик
хизмати
ходими
сифатида
,
судья
,
терговчи
,
суриштирувчи
ёки
прокурор
лавозимида
камида
уч
йил
юридик
мутахассислик
бўйича
иш
стажига
эга
бўлган
шахс
адвокатлик
тузилмасида
стажировкадан
ўтмасдан
малака
имтиҳонида
иштирок
этишга
ҳақли
эканлиги
белгиланган
.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2018
йил
12
майдаги
“
Адвокатура
институти
самарадорлигини
тубдан
ошириш
ва
адвокатларнинг
мустақиллигини
кенгайтириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
ПФ
–5441-
сон
Фармонида
сўнгги
йилларда
мамлакатимизда
суд
-
ҳуқуқ
ислоҳотларининг
муҳим
таркибий
қисми
сифатида
жисмоний
ва
юридик
шахсларнинг
ҳуқуқлари
,
эркинликлари
ва
қонуний
манфаатларини
ҳимоя
қилишни
таъминлашнинг
самарали
институтларидан
бири
бўлган
адвокатуранинг
роли
ва
аҳамиятини
кучайтириш
бўйича
салмоқли
ишлар
амалга
оширилгани
,
суд
ишини
юритишнинг
барча
босқичларида
томонларнинг
тортишуви
принципининг
лозим
даражада
ишлашини
ташкил
этишга
қаратилган
чора
-
тадбирлар
изчил
амалга
оширилди
,
адвокатларнинг
профессионал
фаолиятини
бажариши
учун
зарур
қонунчилик
базаси
яратилгани
,
шу
билан
бирга
адвокатура
ҳанузгача
одамлар
ишончини
қозонган
ҳуқуқни
ҳимоя
қилувчи
институтга
айлана
олмагани
,
адвокатларнинг
ҳуқуқларини
тўлиқ
рўёбга
чиқаришга
тўсқинлик
қилаётган
ва
улар
томонидан
сифатли
юридик
ёрдам
кўрсатилишига
халал
бераётган
еттита
омил
санаб
берилган
.
Шуни
алоҳида
таъкидлаб
ўтмоқчиманки
,
адвокат
ўзининг
ҳимоя
остидаги
шахсининг
ҳуқуқлари
ва
эркинларини
ҳамда
қонун
билан
қўриқланадиган
манфаатларини
ҳимоя
қилиш
учун
адвокат
мақомини
олгунгача
бўлган
босқич
,
яъни
адвокат
стажёрининг
адвокат
мақомига
эга
бўлиши
учун
пухта
тайёргарлик
кўриши
,
унинг
касбий
билимларини
ҳамда
кўникмаларини
ҳосил
қилувчи
стажировка
ўташ
тартибини
такомиллаштириш
лозим
.
Стажировка
давомида
адвокат
стажёри
томонидан
касбга
доир
олинган
амалий
ва
назарий
билимлари
ҳамда
кўникмалари
адвокат
мақомини
олгач
ўзининг
ҳимоя
остидаги
шахсининг
ҳуқуқ
ва
эркинларини
ишончли
ҳимоя
қилишга
ёрдам
беради
.
Ўзбекистон
Республикасида
чиқаётган
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжатларнинг
кўпчилиги
адвокат
стажёри
ва
унинг
фаолиятини
такомиллаштириш
билан
боғлиқ
бўлмаганлиги
сабабли
,
ҳозирги
кунда
миллий
қонунчилигимизда
адвокат
стажёри
ва
унинг
фаолиятини
такомиллаштириш
билан
боғлиқ
қуйидаги
муаммолар
мавжуд
:
Биринчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
8
1
-
моддасида
адвокат
стажёри
бўлиши
мумкин
бўлган
шахсга
қўйилган
талаблар
белгиланган
бўлиб
,
унга
кўра
олий
юридик
маълумотга
эга
бўлган
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкинлиги
белгиланган
.
Мазкур
Қонунда
адвокат
стажёри
бўлиш
учун
талаблар
орасида
Ўзбекистон
Республикаси
фуқароси
бўлиши
шартлиги
,
шунингдек
Ўзбекистонда
юридик
мутахассисликни
битирган
ҳуқуқшунослар
бошқа
давлатларнинг
фуқароси
адвокат
стажёри
бўлиши
мумкин
ёки
мумкин
эмаслиги
ҳақида
аниқ
бир
қоида
баён
қилинмаган
.
Иккинчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонунига
мувофиқ
белгиланган
тартибда
муомалага
лаёқатсиз
ёки
муомала
лаёқати
чекланган
деб
топилган
,
шунингдек
судланганлик
ҳолати
тугалланмаган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланмаган
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкин
эмас
.
Айрим
хорижий
мамлакатларнинг
қонунчилигини
ўрганиш
шуни
кўрсатдики
,
фақат
қасддан
жиноят
содир
этган
шахсларнинг
судланганлик
ҳолати
тугалланмаган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланмаган
бўлса
,
ўша
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкин
эмаслиги
тўғрисидаги
нормалари
мавжуд
.
Мазкур
ҳолатни
синчиклаб
,
тўла
ва
ҳар
томонлама
ўрганиб
чиқиш
лозим
ва
лозим
топилса
миллий
қонунчиликка
жорий
этиш
бўйича
чора
-
тадбирларни
кўриш
лозим
.
Учинчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
қонунида
стажировканинг
энг
кам
ва
энг
кўп
муддати
кўрсатиб
ўтилмаган
.
МДҲ
давлатларининг
қонунчилигида
эса
адвокат
стажёрининг
стажировка
муддати
энг
кам
ва
энг
кўп
муддати
аниқ
кўрсатиб
ўтилган
.
Тўринчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
қонуни
8
1
-
моддасининг
биринчи
қисмида
Камида
уч
йиллик
иш
стажига
эга
бўлган
адвокат
стажёрга
эга
бўлишга
ҳақли
.
эканлиги
белгиланган
.
Ҳозирги
кунда
ушбу
қоида
бўйича
икки
хил
тушуниш
мумкин
.
Биринчи
ҳолат
:
Камида
уч
йиллик
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғилланган
адвокат
стажёрга
эга
бўлишга
ҳақли
.
Иккинчи
ҳолат
:
Адвокат
мақомини
олгунга
қадар
мутахассислик
бўйича
тўплаган
икки
йиллик
иш
стажи
стажёр
олиш
учун
талаб
қилинадиган
камида
уч
йиллик
иш
стажига
қўшилади
деган
фикр
шаклланиб
қолиши
мумкин
.
Шу
сабабли
,
ҳар
хил
тушунмовчиликлар
бўлмаслиги
учун
қонунчиликда
мазкур
нормани
аниқ
ва
ҳар
хилда
шарҳланадиган
шаклда
баён
этиш
лозим
.
Бешинчидан
,
Стажировка
якунлари
бўйича
стажировка
давомида
адвокат
стажёри
томонидан
касбга
доир
олинган
амалий
ва
назарий
билимлари
ҳамда
кўникмаларини
синовдан
ўтказиш
юзасидан
комиссия
таркибига
топширадиган
имтиҳон
жорий
этиш
лозим
.
Мазкур
имтиҳон
натижалари
асосида
комиссия
кейинги
босқич
ҳисобланадиган
малака
имтиҳонини
топширишга
рухсат
бериш
ёки
бермаслиги
тўғрисида
қарор
қабул
қилиш
механизмини
ишлаб
чиқиш
лозим
.
Олтинчидан
,
Ўзбекистон
Республикаси
қонунчилигида
стажировка
ўтаб
бўлганидан
сўнг
қанча
муддат
ичида
(
аниқ
белгиланган
муддат
)
малака
имтиҳонини
топшириш
кераклиги
,
агар
ушбу
имтиҳонни
қонунчиликда
белгиланган
муддатдан
топширмаса
умумий
асосда
такрорий
стажировка
ўташ
тўғрисида
қоидалар
мавжуд
эмас
.
Еттинчидан
,
МДҲ
давлатлари
қонунчилигида
малака
имтиҳонини
муваффақиятли
топширган
ёки
топшира
олмаган
талабгорга
стажировка
ўташ
давомида
раҳбар
бўлган
адвокатга
нисбатан
рағбатлантириш
ёки
унинг
икки
йилгача
стажёр
олиш
ҳуқуқидан
маҳрум
қилиш
тартиби
баён
этилган
.
Мазкур
қоидани
Ўзбекистон
Республикаси
қонунчилигига
киритилиши
,
бир
томондан
адвокат
стажёрига
раҳбар
бўлган
адвокатларнинг
масъулиятини
оширади
,
иккинчи
томондан
адокат
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
72
стажёрларининг
стажировка
ўташга
бўлган
муносабатини
тубдан
ўзгартиради
.
Адвокат
стажёри
фаолияти
билан
боғлиқ
юқорида
санаб
ўтилган
муаммолар
қуйида
Ўзбекистон
Республикаси
ва
МДҲ
давлатларининг
адвокатурага
оид
қонун
ҳужжатлари
асосида
таҳлил
этилади
.
Биринчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
8
1
-
моддасида
адвокат
стажёри
бўлиши
мумкин
бўлган
шахсга
қўйилган
талаблар
белгиланган
бўлиб
,
унга
кўра
олий
юридик
маълумотга
эга
бўлган
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкинлиги
белгиланган
.
Мазкур
Қонунда
адвокат
стажёри
бўлиш
учун
талаблар
орасида
Ўзбекистон
Республикаси
фуқароси
бўлиши
шартлиги
,
шунингдек
Ўзбекистонда
юридик
мутахассисликни
битирган
ҳуқуқшунослар
бошқа
давлатларнинг
фуқароси
адвокат
стажёри
бўлиши
мумкин
ёки
мумкин
эмаслиги
ҳақида
аниқ
бир
қоида
баён
қилинмаган
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонуни
8
1
-
моддасида
адвокат
стажёри
ва
унга
қўйилган
талаблар
баён
қилинган
бўлиб
,
унга
кўра
олий
юридик
маълумот
га
эга
бўлган
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкин
.
Ўзбекистон
Республикаси
адлия
вазирининг
2009
йил
27
мартдаги
79-
мҳ
-
сон
буйруғига
асосан
тасдиқланган
“
Адвокат
стажёрининг
фаолиятини
ташкил
этиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомда
белгиланишича
,
олий
юридик
маълумот
га
эга
бўлган
Ўзбекистон
Республикасининг
фуқароси
стажёр
бўлиши
мумкин
.
Шуни
алоҳида
таъкидлаш
жоизки
,
Ўзбекистон
Республикасида
Олий
таълим
муассасалари
чет
эл
фуқароларини
қабул
қилишни
бошлади
.
Уларга
дарс
машғулотлари
Ўзбекистон
Республикаси
қонунчилиги
асосида
тузилган
ўқув
дастурларга
мувофиқ
ўтказилмоқда
.
Мазкур
талабалар
ОТМ
ўқишга
қабул
қилдикми
,
бунинг
мантиқий
давоми
сифатида
уларнинг
Ўзбекистон
Республикасида
ишга
жойлашиши
бўйича
зарур
чораларни
кўриш
лозим
.
Хусусан
,
адвокат
,
адвокат
стажёри
ёки
ёрдамчиси
сифатида
иш
қабул
қилиш
асосий
талаблардан
бири
сифатида
қўйилган
“
Ўзбекистон
Республикаси
фуқароси
бўлиши
”
талабини
қонунчиликдан
чиқариб
ташлаш
масаласини
жиддий
ўйлаб
кўриш
лозим
.
Иккинчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонунига
мувофиқ
,
белгиланган
тартибда
муомалага
лаёқатсиз
ёки
муомала
лаёқати
чекланган
деб
топилган
,
шунингдек
судланганлик
ҳолати
тугалланмаган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланмаган
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкин
эмас
.
Айрим
хорижий
мамлакатларнинг
қонунчилигини
ўрганиш
шуни
кўрсатдики
,
фақат
қасддан
жиноят
содир
этган
шахсларнинг
судланганлик
ҳолати
тугалланмаган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланмаган
бўлса
,
ўша
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкин
эмаслиги
тўғрисидаги
нормалари
мавжуд
.
Мазкур
ҳолатни
синчиклаб
,
тўла
ва
ҳар
томонлама
ўрганиб
чиқиш
лозим
ва
лозим
топилса
миллий
қонунчиликка
жорий
этиш
бўйича
чора
-
тадбирларни
кўриш
лозим
.
Учинчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
қонунида
стажировканинг
энг
кам
ва
энг
кўп
муддати
кўрсатиб
ўтилмаган
.
МДҲ
давлатларининг
қонунчилигида
эса
адвокат
стажёрининг
стажировка
энг
кам
ва
энг
кўп
муддати
аниқ
кўрсатиб
ўтилган
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонуни
3
1
-
моддасида
“
Лицензия
олиш
учун
адвокат
мақомига
эга
бўлишга
талабгор
шахс
адвокатлик
тузилмасида
(
адвокатлик
бюросида
,
адвокатлик
фирмасида
,
адвокатлар
ҳайъатида
,
юридик
маслаҳатхонада
)
камида
уч
ой
муддат
стажировка
ўтаган
бўлиши
керак
”
деб
баён
қилинган
.
Аммо
,
ушбу
Қонуннинг
8
1
-
моддасида
стажировка
муддати
ҳақида
умуман
маълумот
берилмаган
.
Ўзбекистон
Республикаси
адлия
вазирининг
2009
йил
27
мартдаги
79-
мҳ
-
сон
буйруғига
асосан
тасдиқланган
“
Адвокат
стажёрининг
фаолиятини
ташкил
этиш
тартиби
тўғрисида
”
ги
низомга
кўра
,
стажировка
камида
уч
ой
давом
этиши
мумкин
.
Стажировканинг
энг
кўп
муддати
икки
йил
ҳисобланади
.
Тўринчидан
,
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонуни
8
1
-
моддасининг
биринчи
қисмида
“
Камида
уч
йиллик
иш
стажига
эга
бўлган
адвокат
стажёрга
эга
бўлишга
ҳақли
.”
эканлиги
белгиланган
.
Ҳозирги
кунда
ушбу
қоида
бўйича
икки
хил
тушуниш
мумкин
.
биринчи
ҳолат
:
камида
уч
йиллик
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғилланган
адвокат
стажёрга
эга
бўлишга
ҳақли
.
иккинчи
ҳолат
:
Адвокат
мақомини
олгунга
қадар
мутахассислик
бўйича
тўплаган
икки
йиллик
иш
стажи
стажёр
олиш
учун
талаб
қилинадиган
камида
уч
йиллик
иш
стажига
қўшилади
деган
фикр
шаклланиб
қолиши
мумкин
.
Шу
сабабли
,
ҳар
хил
тушунмовчиликлар
бўлмаслиги
учун
қонунчиликда
мазкур
нормани
аниқ
ва
ҳар
хилда
шарҳланадиган
шаклда
баён
этиш
лозим
.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонуни
8
1
-
моддасининг
биринчи
қисмида
“
Камида
уч
йиллик
иш
стажига
эга
бўлган
адвокат
стажёрга
эга
бўлишга
ҳақли
.”
эканлиги
белгиланган
.
Қонун
нормалари
ҳамма
учун
тушунарли
ва
аниқ
баён
қилинган
бўлиши
лозим
.
Мазкур
нормани
икки
хил
таҳлил
этиш
мумкин
,
хусусан
:
биринчи
ҳолат
:
Камида
уч
йиллик
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғилланган
адвокат
стажёрга
эга
бўлишга
ҳақли
.
иккинчи
ҳолат
:
Адвокат
мақомини
олгунга
қадар
мутахассислик
бўйича
тўплаган
икки
йиллик
иш
стажи
стажёр
олиш
учун
талаб
қилинадиган
камида
уч
йиллик
иш
стажига
қўшилади
деган
фикр
шаклланиб
қолиши
мумкин
.
Бешинчидан
,
Стажировка
якунлари
бўйича
стажировка
давомида
адвокат
стажёри
томонидан
касбга
доир
олинган
амалий
ва
назарий
билимлари
ҳамда
кўникмаларини
синовдан
ўтказиш
юзасидан
комиссия
таркибига
топширадиган
имтиҳон
жорий
этиш
лозим
.
Мазкур
имтиҳон
натижалари
асосида
комиссия
кейинги
босқич
ҳисобланадиган
малака
имтиҳонини
топширишга
рухсат
бериш
ёки
бермаслиги
тўғрисида
қарор
қабул
қилиш
механизмини
ишлаб
чиқиш
лозим
.
Олтинчидан
,
Ўзбекистон
Республикаси
қонунчилигида
стажировка
ўтаб
бўлганидан
сўнг
қанча
муддат
ичида
(
аниқ
белгиланган
муддат
)
малака
имтиҳонини
топшириш
кераклиги
,
агар
ушбу
имтиҳонни
қонунчиликда
белгиланган
муддат
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
73
топширмаса
умумий
асосда
такрорий
стажировка
ўташ
тўғрисида
қоидалар
мавжуд
эмас
.
Еттинчидан
,
МДҲ
давлатлари
қонунчилигида
малака
имтиҳонини
муваффақиятли
топширган
ёки
топшира
олмаган
талабгорга
стажировка
ўташ
давомида
раҳбар
бўлган
адвокатга
нисбатан
рағбатлантириш
ёки
унинг
икки
йилгача
стажёр
олиш
ҳуқуқидан
маҳрум
қилиш
тартиби
баён
этилган
.
Қуйида
хорижий
мамлакатларда
адвокат
стажёри
фаолиятининг
ҳуқуқий
тартибга
солиниши
баён
қилинади
.
Россия
Федерацияси
нинг
2002
йил
32
майдаги
“
Россия
Федерациясида
адвокатлик
фаолияти
ва
адвокатура
тўғрисида
”
ги
қонуни
қабул
қилинган
.
Мазкур
Қонун
5
боб
ва
45
моддадан
иборат
бўлиб
,
тадқиқот
ишига
ушбу
Қонуннинг
28-
моддаси
тааллуқли
ҳисобланади
.
Ушбу
модда
мазмунига
кўра
,
беш
йиллик
иш
стажига
эга
бўлган
адвокат
сатажёр
олиш
ҳуқуқига
эга
.
Стажёр
бўлиш
учун
талабгор
шахсга
олий
юридик
маълумотга
эга
бўлишининг
ўзи
кифоя
эканлиги
белгиланган
.
Аммо
,
шуни
эътиборга
олиш
керакки
,
қасддан
содир
этган
жинояти
учун
судланганлиги
тугалланмаган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланмаган
шахслар
адвокат
стажёри
бўлиши
мумкин
эмас
.
Стажировка
ўташ
муддати
бир
йилдан
икки
йилгача
белгиланган
.
Адвокатнинг
стажёри
ўз
фаолиятини
адвокат
раҳбарлигида
,
унинг
алоҳида
топшириқларини
бажарган
ҳолда
амалга
оширади
.
Стажёр
адвокатлик
фаолияти
билан
мустақил
равишда
шуғулланишга
ҳақли
эмас
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
сирини
сақлаши
шарт
.
Адвокат
стажёри
ишга
меҳнат
шароитлари
қонун
ҳужжатларида
белгиланган
тартибда
тузиладиган
меҳнат
шартномаси
билан
белгиланади
[1].
М
.
С
.
Степашина
,
А
.
Б
.
Смушкин
,
В
.
Н
.
Барбаричларнинг
фикрига
кўра
, “
Беш
йиллик
адвокатлик
иш
тажрибасига
эга
бўлган
адвокатнинг
стажёрларга
эга
бўлиш
ҳуқуқи
мавжуд
” [2]
деб
айтиб
ўтишган
.
Россия
Федерацисининг
федератив
қонунида
адвокат
стажёрини
олиш
учун
беш
йиллик
иш
стажи
эмас
,
балки
адвокатлик
фаолияти
бўйича
беш
йиллик
иш
стажига
ва
малакага
эга
бўлишни
талаб
қилиниши
белгиланган
.
Адвокатлик
мақоми
тўхтатилган
вақт
юқорида
кўрсатилган
беш
йиллик
муддатга
кирмайди
.
Адвокат
мақомига
эга
бўлишга
тайёрланиш
ва
касбий
билимларни
ҳамда
кўникмаларни
ўзида
ҳосил
қилиш
стажировканинг
асосий
мақсади
ҳисобланади
.
Бунинг
учун
эса
қуйидаги
талабларга
жавоб
бериши
керак
:
1)
олий
юридик
маълумотга
эга
бўлиши
;
2)
муомалага
лаёқатли
бўлиши
;
3)
қасддан
содир
этган
жиноят
учун
судланганлик
ҳолати
тугалланган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланган
бўлиши
лозим
.
Аввалроқ
таъкидлаганимиздек
,
стажировкани
ўташ
адвокат
стажёрининг
адвокат
бўлиши
учун
топширадиган
малака
имтиҳонига
тайёргарлик
кўриш
ва
адвокат
стажёри
мақомини
олиш
ҳисобланади
.
Шу
сабабли
Қонун
тўғридан
тўғри
стажировка
муддатини
бир
йилдан
икки
йилгача
қилиб
белгиланган
.
Бундан
ташқари
,
қонунчиликка
асосан
адвокат
мақомини
олиш
учун
ва
малака
имтиҳонини
топшириш
мақсадида
камида
икки
йиллик
мутахассислик
бўйича
иш
стажига
эга
бўлишини
белгиланган
.
Стажировка
энг
кам
муддати
бир
йил
қилиб
белгиланган
.
Адвокат
стажёри
адвокат
раҳбарлигида
унинг
алоҳида
топшириқларини
бажаради
,
шунингдек
унинг
мустақил
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғилланиши
мумкин
эмас
.
Мисол
учун
,
суриштирув
,
дастлабки
тергов
,
суд
инстанцияларида
мустақил
равишда
иш
юритишга
ҳуқуқи
йўқлиги
қонунчиликда
белгиланган
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
тузилмаси
ходими
сифатида
мавжуд
ҳужжатлар
,
иш
ҳужжатлари
,
адвокатлик
сири
ва
адвокатлик
этикаси
қоидаларига
риоя
этиши
лозим
.
Адвокат
стажёри
бўлиши
учун
ариза
билан
адвокатлик
тузилмасига
мурожаат
қилади
.
Ариза
қаноатлантирилган
бўлса
у
адвокат
стажёри
мақомини
олади
ҳамда
унга
стажировка
муддати
давомида
адвокат
-
раҳбар
тайинланади
.
Адвокат
стажёри
бўлиш
учун
номзод
адвокатлик
тузилмасида
аттестациядан
ўтади
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
фирмасига
низомда
белгиланган
ҳужжатларни
тақдим
қилади
.
Аризани
кўриб
чиқиш
натижаси
бўйича
адвокатлик
тузилмаси
адвокат
стажёри
сафига
қабул
қилиш
ёки
қабул
қилишни
рад
этиш
тўғрисидаги
қарор
қабул
қилади
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
тузилмаси
билан
меҳнат
шартномаси
асосида
ўз
фаолиятини
олиб
боради
.
Адвокат
стажёри
билан
муддатли
шартнома
тузилади
ва
унда
стажёр
билан
келажакдаги
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлари
баён
қилинган
бўлади
.
Адвокат
стажёрининг
меҳнатга
ҳақ
тўлаш
ва
ижтимоий
суғурта
адвокатлик
тузилмаси
томонидан
амалга
оширилади
.
Адвокат
стажёри
гувоҳномаси
намунада
белгиланган
тартибда
берилади
.
Адвокатлик
тузилмаларида
адвокат
стажёрининг
иш
ҳужжати
алоҳида
юритилади
.
Бундан
ташқари
,
қонун
ҳужжатларига
асосан
адвокат
стажёри
ҳуқуқ
ва
мажбуриятларга
эга
ҳисобланади
.
Адвокат
стажёри
билан
тузилган
меҳнат
шартномаси
қонунчиликда
белгиланган
асосларга
кўра
бекор
қилиниши
ҳам
мумкин
деб
фикр
билдиришган
[2].
Адвокатура
тўғрисдаги
қонун
ҳужжатларида
адвокат
стажёри
мақомини
алоҳида
белгиланган
.
Адвокат
стажёри
жисмоний
ва
юридик
шахсларга
малакали
юридик
ёрдам
кўрсатиши
мумкин
[3].
Адвокат
стажёри
илмий
иш
,
педагоглик
ва
бошқа
фаолият
турлари
билан
шуғилланишга
ҳуқуқ
бериш
мақсадга
мувофиқ
бўларди
.
Хулоса
ўрнида
шуни
айтиш
мумкинки
,
адвокат
стажёрининг
стажировка
ўташ
муддатини
узайтириш
асосларини
қонунчиликда
белгилаш
лозим
.
Қозоқистон
Республикасининг
2018
йил
5
июлдаги
“
Юридик
ёрдам
ва
адвокатлик
фаолияти
тўғрисида
”
ги
ҚРҚ
–176-VI
Қонуни
қабул
қилинган
.
Мазкур
Қонун
4
бўлим
, 7
боб
, 98
моддадан
иборат
бўлиб
, 38-
моддаси
адвокат
стажёрига
бағишланган
.
Мазкур
модданинг
мазмуни
шундан
иборатки
,
адвокат
ёрдамчи
ва
стажёрга
эга
бўлиши
мумкин
.
Адвокат
стажёри
олий
юридик
маълумотга
эга
бўлган
Қозоғистон
Республикаси
фуқароси
бўлиши
лозим
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
74
Белгиланган
тартибда
муомалага
лаёқатсиз
ёки
муомала
лаёқати
чекланган
деб
топилган
,
шунингдек
судланганлик
ҳолати
тугалланмаган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланмаган
шахсларнинг
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғулланишига
йўл
қўйилмайди
.
Адвокат
стажёри
бўлига
талабгор
шахс
Қозоқистон
Республикасининг
2018
йил
5
июлдаги
“
Юридик
ёрдам
ва
адвокатлик
фаолияти
тўғрисида
”
ги
қонунининг
32-
моддаси
иккинчи
бандида
белгиланган
талабларга
жавоб
берадиган
ва
стажировка
ўташ
истагини
билдириб
,
адвокатлар
ҳайъати
президиумига
Республика
адвокатлар
ҳайъати
томонидан
ишлаб
чиқилган
ва
тасдиқланган
Адвокат
стажёрларининг
стажировка
ўташ
тўғрисидаги
низомида
келтириб
ўтилган
ҳужжатларни
илова
қилган
ҳолда
ариза
билан
мурожаат
қилиши
лозим
.
Шундан
сўнг
,
адвокатлар
ҳайъати
президиуми
аризани
ўрганиб
чиқиш
натижаси
бўйича
қуйидаги
қарорлардан
бирини
қабул
қилади
:
-
стажировкага
рухсат
бериш
тўғрисида
;
-
стажировкага
рухсат
беришни
рад
этиш
тўғрисида
.
Стажировка
ўташга
рухсат
бериш
тўғрисидаги
ариза
қабул
қилинган
вақтдан
бошлаб
беш
иш
куни
ичида
қарор
қабул
қилинади
.
Адвокат
стажёрларининг
кўп
миқдорда
ишга
қабул
қилинганлигини
сабаб
сифатида
кўрсатиб
стажировка
ўташга
рухсат
беришни
рад
этиш
тўғрисидаги
қарор
чиқаришга
йўл
қўйилмайди
.
Стажировка
адвокат
сифатида
камида
беш
йиллик
тажрибага
эга
бўлган
адвокатнинг
раҳбарлиги
остида
амалга
оширилади
.
Стажировка
муддати
олти
ойдан
бир
йилгача
давом
этади
.
Стажировка
муддати
юридик
мутахассислик
бўйича
иш
стажи
ҳисобланади
.
Адвокат
стажировкаси
стажировка
ўташ
давомида
меҳнат
шартномасига
асосан
адвокат
ёрдамчиси
сифатида
ишга
қабул
қилиниши
мумкин
.
Стажировка
ўташ
жойи
адвокатлар
ҳайъати
президиуми
ҳисоблананиб
,
Республика
адвокатлар
ҳайъати
томонидан
ишлаб
чиқилган
ва
тасдиқланган
ҳамда
ваколатли
орган
билан
келишилган
ҳолда
Адвокат
стажёрларининг
стажировка
ўташи
тўғрисидаги
низоми
асосида
амалга
оширади
.
Стажировка
натижаси
бўйича
стажёр
раҳбари
томонидан
хулоса
тузилади
ва
адвокатлар
ҳайъати
президиумига
тасдиқлаш
учун
юборилади
.
Стажирока
иш
ҳужжатларини
ўрганиш
натижаси
бўйича
адвокатлар
ҳайъати
президиуми
стажировкани
ўташ
тўғрисидаги
хулосани
тасдиқлаш
ёки
стажировкани
ўташ
тўғрисидаги
хулосани
тасдиқлашни
рад
этиш
тўғрисида
қарор
қабул
қилади
.
Стажировкани
муваффақиятли
якунлаш
тўғрисидаги
хулоса
адвокатлар
ҳайъати
президиуми
томонидан
тасдиқланган
кундан
бошлаб
уч
йил
мобайнида
амал
қилади
.
Стажировкани
ўташ
тўғрисидаги
хулосани
тасдиқлашни
рад
этиш
ҳақидаги
қарор
асослаштирилган
бўлиши
ва
Республика
адвокатлар
ҳайъатига
ёки
судга
шикоят
қилиниши
мумкин
.
Стажировка
ўташдан
ўтмаган
шахс
умумий
асослар
асосида
яна
стажировка
ўташга
рухсат
этилади
.
Қозоғистон
Республикасининг
“
Судьялар
мақоми
ва
суд
тизими
тўғрисида
”
ги
Конституциявий
қонунининг
34-
моддаси
1-
банди
1,
2,
3,
9,
10,
ва
12
хатбошиларида
назарда
тутилган
тартибда
судьянинг
ваколатлари
тугатилган
бўлса
,
у
стажировка
ўтамайди
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
фаолияти
билан
мустақил
шуғўлланишга
ҳуқуқи
йўқ
.
Адвокатлар
ҳайъати
уставида
стажировка
вақтида
бажарилган
ишлар
учун
стажёрлар
учун
моддий
рағбатлантирилиши
мумкин
[4].
Арманистон
Республикасининг
2004
йил
14
декабрда
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
Қонуни
қабул
қилинган
.
Мазкур
Қонун
8
боб
, 49
моддадан
иборат
бўлиб
, 24-
моддаси
адвокат
стажёри
ва
унга
қўйилган
талабларга
бағишланган
.
Беш
ёки
ундан
ортиқ
муддат
давомида
ишлаган
адвокат
стажёр
ёки
стажёрларга
эга
бўлиш
ҳуқуқига
эга
.
Адвокат
стажёри
бўлишга
талабгор
шахсга
қўйилган
талаблардан
бири
олий
юридик
маълумотга
эга
бўлиши
ҳамда
адвокатлар
палатаси
тузилмалари
билан
меҳнат
шартномасини
тузиши
керак
.
Стажировка
ўташ
муддати
бир
йилган
икки
йилгача
белгиланган
.
Мазкур
Қонуннинг
33-
моддасида
адвокатлик
фаолиятини
амалга
ошириши
мумкин
бўлмаган
ҳолатлар
белгиланган
бўлиб
,
унга
кўра
:
-
суднинг
қарорига
асосан
муомалага
лаёқатсиз
ёки
муомала
лаёқати
чекланган
деб
топилган
шахслар
;
-
қасддан
содир
этган
жинояти
учун
судланган
ёки
судланганлик
ҳолати
тугалланмаган
ёхуд
олиб
ташланмаган
шахслар
.
Стажировка
ўташ
тартиби
ва
шартлари
,
шунингдек
стажировка
ўташни
тугатиш
адвокатлар
палатаси
кенгаши
томонидан
белгиланади
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
фаолияти
билан
боғлиқ
бўлган
адвокатнинг
алоҳида
топшириқларини
адвокат
раҳбарлигида
амалга
оширади
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
фаолияти
билан
мустақил
равишда
шуғўлланиш
ҳуқуқига
эга
эмас
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
сирини
ошкор
этиши
мумкин
эмас
,
Арманистон
Республикаси
Жиноят
кодексида
назарда
тутилган
оғир
ва
ўта
оғир
жиноятлари
тайёрланаётганлиги
ҳақида
хабар
бермаслик
ҳолати
бундан
мустасно
.
Адвокатнинг
стажёри
ушбу
адвокат
ишлайдиган
ташкилотда
ишлаш
учун
қабул
қилинади
ёки
якка
тартибдаги
тадбиркор
бўлган
адвокат
билан
меҳнат
шартномаси
тузади
.
Адвокат
стажёрининг
шахси
адвокат
стажёри
гувоҳномаси
билан
тасдиқланади
.
Ушбу
гувоҳнома
шакли
ва
уни
бериш
тартиби
адвокатлар
палатаси
кенгаши
билан
тасдиқланади
[5].
Беларусь
Республикасининг
2011
йил
30
декабрда
“
Беларусь
Республикасида
адвокатлик
фаолияти
ва
адокатура
тўғрисида
”
ги
Қонуни
қабул
қилинган
.
Мазкур
Қонун
8
боб
, 55
моддадан
иборат
бўлиб
, 10-
моддаси
адвокат
стажёрига
бағишланган
.
Адвокатлик
фаолияти
билан
якка
тартибда
туғилланаётган
адвокатлик
бюроси
ёхуд
адвокат
,
худудий
адвокатлар
ҳайъати
хулосасига
кўра
,
адвокат
стажёри
муддатли
меҳнат
шартномаси
асосида
ишга
қабул
қилинади
.
Худудий
адвокатлар
ҳайъати
хулосаси
асосида
тузилган
меҳнат
шартномасида
стажировка
ўтаб
бўлганидан
сўнг
адвокат
стажёрининг
мажбуриятлари
кўрсатилиши
ва
лицензия
олгани
кейин
икки
йил
давомида
юридик
маслаҳат
бериш
мажбурияти
тузилган
шартномада
кўрсатилиши
мумкин
.
Камида
беш
йил
бўлиб
ишлаган
адвокат
адвокат
стажёрини
олиши
мумкин
.
Адвокат
стажёри
адвокат
раҳбарлигида
стажировкани
ўтайди
.
Стажёр
адвокат
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
75
ёрдамчиси
ва
меҳнат
шартномасида
назарда
тутилган
бошқа
мажбуриятларни
бажаради
.
Адвокат
бир
вақтнинг
ўзида
фақат
битта
адвокат
стажёри
олиш
ҳуқуқига
эга
.
Агарда
адвокат
стажёри
стажировка
ўташда
раҳбар
бўлган
адвокатдан
ижобий
хулоса
олган
,
аммо
малака
имтиҳонини
топшира
олмаса
,
ушбу
адвокат
адвокатлар
ҳайъати
худудий
кенгаши
томонидан
қабул
қилинган
қарор
асосида
икки
йилгача
стажёр
олиш
ҳуқуқидан
маҳрум
этилиши
мумкин
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
сирини
сақлаши
шарт
.
Стажировкани
ўташ
тартиби
Беларусь
Республикаси
Адлия
вазирлиги
томонидан
белгиланади
[6].
Грузия
Республикасининг
2001
йил
20
июндаги
“
Адвокатлик
фаолияти
тўғрисида
”
ги
Қонуни
қабул
қилинган
.
Мазкур
Қонун
10
боб
, 46
моддадан
иборат
бўлиб
, 16-
моддаси
адвокат
стажёрига
бағишланган
.
Грузия
қонунчилигига
кўра
адвокат
стажёри
бўлиш
учун
“
Адвокатлик
фаолияти
тўғрисида
”
ги
қонуни
10-
моддаси
1-
банди
“
б
”
кичик
бандида
кўрсатилган
талабларга
жавоб
берадиган
шахс
адвокат
стажёри
ёки
адвокатлик
бюросига
ариза
билан
мурожаат
қилиши
лозим
.
“
Адвокатлик
фаолияти
тўғрисида
”
ги
қонуни
10-
моддаси
адвокат
бўлишга
қўйилган
талаблар
баён
қилинган
бўлиб
,
унинг
1-
банди
, “
б
”
кичик
бандида
Қоидаларга
мувофиқ
малака
имтиҳонини
амалдаги
қонунда
ўрнатилган
тартибда
топширган
ёки
судьялар
(
прокуратура
)
учун
малака
имтиҳонини
топширган
бўлса
деб
белгиланган
.
Шундан
сўнг
,
адвокат
ёки
адвокатлик
бюроси
томонидан
стажировкани
ўташ
ҳақида
қабул
қилинган
қарор
тўғрисида
адвокатлар
ассоциациясини
беш
кундан
кечиктирмай
хабардор
этиши
лозим
.
Стажировка
муддати
умумий
иш
стажи
ва
профессионал
фаолият
стажига
киритилган
.
Грузия
қонунчилигига
мувофиқ
адвокат
стажёри
адвокат
ўз
ваколатларини
тегишли
адвокатларнинг
кўрсатмалари
асосида
амалга
оширади
.
Адвокат
стажёри
ўзининг
профессионал
фаолиятини
амалга
ошириши
жараёнида
ўзига
маълум
бўлиб
қолган
ҳолатлар
бўйича
гувоҳ
тариқасида
сўроқ
қилиниши
мумкин
эмас
[7].
Туркманистон
Республикасининг
2010
йил
1
июлда
кучга
кирган
“
Адвокатлик
фаолияти
ва
адвокатура
тўғрисида
”
ги
қонуни
6
боб
, 48
моддадан
иборат
бўлиб
,
12-
моддаси
адвокат
стажёрига
бағишланган
.
Қонуннинг
12-
моддаси
биринчи
қисмига
асосан
адвокат
стажёрига
қўйилган
талаблар
кўрсатиб
ўтилган
:
-
олий
юридик
маълумотга
эга
бўлиши
;
-
Туркманистон
фуқароси
бўлиши
;
-
Туркманистонда
доимий
яшаётган
бўлиши
лозим
.
Адвокат
стажёрининг
стажировка
муддати
олти
ойдан
бир
йилгачани
ташкил
қилади
.
Бунга
асос
сифатида
адвокатлар
ҳайъати
президиуми
қарори
ҳисобланади
.
Адвокат
стажёрига
раҳбарликни
амалга
ошираётган
адвокатнинг
адвокатлик
фаолияти
камида
беш
йиллик
иш
стажига
эга
бўлиши
лозим
.
Адвокат
стажёри
адвокатлик
фаолияти
билан
мустақил
шуғилланиши
мумкин
эмас
ва
у
адвокатлик
сирини
сақлаши
шарт
.
Стажировкани
ўташ
вақти
юридик
мутахассислик
бўйича
иш
стажига
қўшиб
ҳисобланади
.
Стажировка
ўташ
тартиби
ва
шартлари
Туркманистон
адвокатлар
конференцияси
томонидан
белгиланади
[8].
Украина
Республикаси
нинг
адвокатура
тўғрисида
қонунининг
10-
моддаси
адвокат
стажёри
ва
стажирока
ўташга
бағишланган
.
Стажировка
адвокат
бўлишга
талабгор
шахснинг
малака
имтиҳонини
топшириб
,
гувоҳнома
олиши
ҳамда
адвокатлик
фаолияти
билан
мустақил
шуғиллана
олишини
текшириш
учун
ўтказилади
.
Стажировка
туман
адвокатлар
кенгаши
адвокати
раҳбарлигида
олти
ой
давомида
амалга
оширилади
[9].
Малака
имтиҳонини
топширганлиги
тўғрисида
гувоҳномага
эга
бўлган
шахс
адвокат
стажёри
ҳисобланади
.
Стажировка
адвокат
стажёри
томонидан
асосий
иш
жойидан
бўш
вақтида
амалга
оширилади
.
Адвокат
стажёрига
раҳбар
,
албатта
,
камида
беш
йиллик
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғулланган
Украина
Республикасидаги
адвокати
бўлиши
лозим
.
Бир
вақтнинг
ўзида
битта
адвокатда
уч
нафардан
ортиқ
стажёр
стажировка
ўташи
мумкин
эмас
.
Туман
адвокатлар
кенгаши
адвокатлар
сонидан
келиб
чиққан
ҳолда
стажировка
раҳбарини
тайинлайди
.
Раҳбар
стажировка
ўтаётган
худуддан
бўлиши
лозим
.
Стажировкани
ўташ
тартиби
,
стажировканинг
дастур
ва
услубларини
баҳолаш
Украина
адвокатлар
Кенгаши
томонидан
тасдиқланади
.
Охирги
икки
йил
давомида
бир
йилдан
кам
бўлмаган
муддат
адвокат
ёрдамчиси
бўлиб
ишлаган
шахс
,
агарда
малака
имтиҳонини
топширишга
рухсат
беришни
сўраб
ариза
билан
мурожаат
қилса
,
стажировка
ўташдан
озод
қилинади
.
Стажировка
натижалари
бўйича
стажировка
раҳбари
томонидан
стажировкани
баҳолаш
бўйича
ҳисобот
тузади
ва
уни
туман
адвокатлар
кенгашига
юборади
.
Стажировка
натижалари
туман
адвокатлар
кенгаши
томонидан
ҳисоботларни
олган
кундан
бошлаб
ўттиз
кун
давомида
баҳолаши
керак
.
Туман
адвокатлар
кенгаши
томони
стажировка
натижалари
баҳоланганидан
сўнг
қуйидаги
қарорлардан
бири
қабул
қилинади
:
1)
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғилланиш
ҳуқуқини
берувчи
гувоҳномани
бериш
туғрисида
;
2)
стажировка
ўташни
бир
ойдан
уч
ойгача
муддатгача
давом
эттириш
тўғрисида
.
Адвокат
стажёри
ва
унинг
стажировка
раҳбарини
қарор
қабул
қилинган
вақтдан
бошлаб
уч
кун
ичида
ёзма
тарзда
хабардор
қилиниши
лозим
.
Стажировкани
узайтириш
тўғрисидаги
туман
адвокатлар
кенгаши
қарори
устидан
адвокат
стажёри
ёки
стажировка
раҳабри
томонидан
қарорни
қабул
қилиб
олган
вақтдан
бошлаб
ўттиз
кун
давомида
Украина
Адвокатлар
Кенгаши
ёки
судга
мурожаат
қилиши
мумкин
.
Украина
Адвокатлар
Кенгаши
ёки
суд
берилган
шикоятни
қоноатлантиришни
рад
қилиб
,
қабул
қилинган
қарорни
ўзгартиришсиз
қолдиради
ёки
адвокатлар
кенгашига
адвокатлик
фаолияти
билан
шуғилланиш
ҳуқуқини
берувчи
гувоҳномани
бериш
мажбуриятини
юклайди
[10].
Тадқиқот
натижаси
юзасидан
қуйидагича
хулоса
келиш
мумкин
:
1.
Адвокат
стажёрига
тайинланган
адвокат
-
раҳбарга
мотивация
бўлиши
учун
уни
рағбатлантириш
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2019
№
3
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
76
ёки
унинг
масъулиятини
ошириш
механизмини
ишлаб
чиқиш
лозим
.
Биринчиси
:
Адвокат
стажёри
стажировкани
ўтаганидан
сўнг
малака
имтиҳонидан
муваффақиятли
ўтса
стажёрнинг
адвокат
-
раҳбарига
Ўзбекистон
Республикаси
Адвокатлар
палатасининг
худудий
бошқармаси
ҳузуридаги
малака
комиссияси
қарорига
мувофиқ
бир
марталик
моддий
рағбатлантирилади
.
Иккинчиси
:
Адвокат
стажёри
стажировкани
муваффақиятли
ўтаганидан
сўнг
малака
имтиҳонидан
ўта
олмаса
стажёрнинг
адвокат
-
раҳбарига
Ўзбекистон
Республикаси
Адвокатлар
палатасининг
худудий
бошқармаси
ҳузуридаги
малака
комиссияси
қарорига
мувофиқ
икки
йил
давомида
стажёр
олиш
ҳуқуқидан
маҳрум
қилинади
.
2.
Ўзбекистон
Республикасининг
“
Адвокатлик
фаолиятининг
кафолатлари
ва
адвокатларнинг
ижтимоий
ҳимояси
тўғрисида
”
ги
Қонунининг
4-
моддаси
адвокатнинг
ваколатлари
деб
номланган
.
Шу
сабабли
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
-
процессуал
кодекси
“53-
моддаси
.
Ҳимоячининг
ҳуқуқ
ва
мажбуриятлари
”
деган
сўзлари
“53-
моддаси
.
Ҳимоячининг
ваколатлари
”
деган
сўзлар
билан
алмаштириш
лозим
.
3.
Ўзбекистон
Республикасининг
1996
йил
27
декабрда
қабул
қилинган
“
Адвокатура
тўғрисида
”
ги
349-I-
сонли
Қонунига
қуйидаги
ўзгартиш
ва
қўшимчалар
киритилиши
таклиф
этилмоқда
:
1) 6-
моддаси
қуйидаги
мазмундаги
учинчи
қисм
билан
тўлдириш
таклиф
этилмоқда
:
“
Адвокат
бир
вақтнинг
ўзида
кўпи
билан
уч
нафар
стажёрга
эга
бўлиши
мумкин
.”
2) 8
1
-
модданинг
матни
қуйидаги
таҳрирда
баён
этиш
таклиф
этилмоқда
:
“
Адвокатлик
фаолияти
билан
шуғилланиб
,
камида
беш
йиллик
иш
стажига
эга
бўлган
адвокат
стажёрга
эга
бўлишга
ҳақли
.
Олий
юридик
маълумотга
эга
бўлган
Ўзбекистон
Республикаси
фуқароси
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкин
.
Белгиланган
тартибда
муомалага
лаёқатсиз
ёки
муомала
лаёқати
чекланган
деб
топилган
,
шунингдек
қасддан
содир
этган
жинояти
учун
судланганлик
ҳолати
тугалланмаган
ёки
судланганлиги
олиб
ташланмаган
шахс
адвокатнинг
стажёри
бўлиши
мумкин
эмас
.
Стажировка
адвокатлик
тузилмасида
ўталади
.
Стажировка
муддати
уч
ойдан
икки
йилгача
давом
этиши
мумкин
.
Адвокатнинг
стажёри
ўз
фаолиятини
адвокат
раҳбарлигида
,
унинг
алоҳида
топшириқларини
бажарган
ҳолда
амалга
оширади
.
Стажёр
адвокатлик
фаолияти
билан
мустақил
равишда
шуғулланишга
ҳақли
эмас
.
Адвокат
стажёрининг
меҳнат
шароитлари
қонун
ҳужжатларида
белгиланган
тартибда
тузиладиган
меҳнат
шартномаси
билан
белгиланади
.
Адвокат
стажёрининг
фаолиятини
ташкил
этиш
тартиби
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
томонидан
Адвокатлар
палатаси
билан
келишилган
ҳолда
белгиланади
.
Стажировкани
муваффақиятли
ўтаб
чиққан
адвокат
стажёрлари
стажировка
муддати
тамомланган
вақтдан
бошлаб
икки
йил
ичида
адвокат
мақомини
олиш
учун
малака
имтиҳонини
топшириши
мумкин
.
Агарда
ушбу
муддат
ўтказиб
юборилса
,
у
умумий
асосларда
яна
стажировкани
ўташи
керак
.
Агарда
адвокат
стажёри
стажировка
раҳбари
бўлган
адвокатдан
ижобий
хулоса
олган
,
аммо
малака
имтиҳонини
топшира
олмаса
,
ушбу
адвокат
адвокатлар
палатаси
худудий
бошқармаси
малака
комиссиялари
томонидан
қабул
қилинган
қарор
асосида
икки
йилгача
стажёр
олиш
ҳуқуқидан
маҳрум
этилиши
мумкин
”.
4.
Ўзбекистон
Республикасининг
1994
йил
22
сентябрда
қабул
қилинган
2013-
Х
II-
сонли
Қонуни
билан
тасдиқланган
Ўзбекистон
Республикасининг
Жиноят
-
процессуал
кодексига
қуйидаги
қўшимча
ва
ўзгартишлар
киритиш
таклиф
этилмоқда
:
115-
модданинг
биринчи
қисми
2-
банди
“
ҳимоячини
”
деган
сўздан
кейин
“
адвокат
стажёри
ва
ёрдамчисини
”
деган
сўзлар
билан
тўлдирилиши
мақсадга
мувофиқ
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1. http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW
_36945/687e241a016c6f0e9b7d70595a06052dcff5a769/
2.
Степашин
М
.
С
.
под
ред
.
Смушкина
А
.
Б
.,
Барба
-
рича
В
.
Н
.,
ст
. 28, «
Комментарий
к
Федеральному
зако
-
ну
от
31
мая
2002
года
N 63-
ФЗ
«
Об
адвокатской
дея
-
тельности
и
адвокатуре
в
Российской
Федерации
».
3. https://lexguide.ru/advokatura/status-advokata-
organy-advokatury-advokatura/pomoshchnik-advokata-
stazher-advokata-ponyatie-status-osobennosti-trudovykh-
otnoshenij.html
4. https://online.zakon.kz/document/?doc_id=3302408
7#pos=3;-245.
5. http://www.eurasian-advocacy.ru/respublika-
armeniya/610-zakon-respubliki-armeniya-ot-13-yanvarya-
2005-goda-ho-29-ob-advokature.
6. http://www.rka.by/content/zakon-respubliki-belarus
7. http://www.eurasian-advocacy.ru/gruziya/608-
zakon-gruzii-ob-advokatskoj-deyatelnosti
8. http://www.eurasian-advocacy.ru/turkmenistan/616-
zakon-turkmenistana-ob-advokature-i-advokatskoj-
deyatel-nosti -v-turkmenistane
9. http://pravoved.in.ua/section-law/128-zuoa.html
10. https://polupanova.com.ua/about/zakon.html.
