ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
12
умумхалқ
муҳокамаси
институтини
янада
ривожлантириш
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Каримов
И
.
А
. “
Ўзбекистон
–
миллий
истиқлол
,
иқтисод
,
сиёсат
,
мафкура
” –
Т
., 1993, –
Б
. 46.
2.
Ўзбекистон
Республикасининг
Президенти
Шавкат
Мирзиёев
Ўзбекистон
Республикаси
Конституцияси
қабул
қилинганининг
24
йиллигига
бағишланган
тантанали
маросимдаги
“
Қонун
устуворлиги
ва
инсон
манфаатларини
таъминлаш
–
юрт
тараққиёти
ва
халқ
фаровонлигининг
гарови
”
номли
маърузаси
//
Халқ
сўзи
. – 2016. – 7
декабрь
.
3.
Социальные
отклонения
.
Введения
в
общую
теорию
. –
М
., 1994. –
С
. 145.
4.
Казъмин
И
.
Ф
.
Подготовка
научной
концепции
законопроекта
(
Методологические
вопросы
)// –
М
.,
1985. –
С
. 29-34.
Одилқориев
Х
.
Т
.,
Тультеев
И
.
Т
.
Икки
палатали
парламент
. //
Қайта
ишланган
ва
тўлдирилган
2-
нашр
.
–
Т
.:
Ўз
.
Р
.
ИИВ
Академияси
, 2005. –
Б
. 104.
Қ
.
К
.
Матёқубов
,
Ўзбекистон
Республикаси
Президенти
ҳузуридаги
Давлат
бошқаруви
академияси
тингловчиси
ДАВЛАТ
-
ХУСУСИЙ
ШЕРИКЧИЛИК
МЕХАНИЗМИ
ВА
УНИНГ
ЎЗБЕКИСТОНДА
ҚЎЛЛАШ
ЙЎНАЛИШЛАРИ
Аннатоция
:
ушбу
мақолада
хорижий
мамлакатларда
давлат
-
хусусий
шерикчилигини
амалга
оширишда
хусусий
тадбиркорлик
субъектлари
ва
давлат
орасидаги
шартномаларнинг
мазмун
мохияти
очиб
берилган
.
Давлат
-
хусусий
шерикчилиги
бўйича
хорижий
мамлакатлар
тажрибаси
ўрганилиб
,
мамлакатимизда
қўллаш
йўналишлари
мухокама
қилинган
.
Калит
сўзлар
:
давлат
-
хусусий
шериклиги
,
инвестиция
,
инновация
,
инфратузилма
,
Хусусий
шерик
,
ижара
,
маъмурий
жараёнлар
,
саноат
марказлари
,
эркин
иқтисодий
зона
,
инновацион
кластер
.
Аннатоция
:
в
этой
статье
объясняется
значимость
контрактов
между
частным
предпринимательством
и
правительством
в
реализации
государственно
-
частного
партнерства
в
зарубежных
странах
.
Также
описывается
опыт
зарубежных
стран
в
области
партнерства
между
государственным
,
частным
секторами
изучаются
и
даются
предложения
в
применении
их
опыта
в
условиях
нашей
страны
.
Ключевые
слова
:
государственно
-
частное
партнерство
,
инвестиция
,
инновация
,
инфраструктура
,
частное
партнерство
,
аренда
,
административный
процесс
,
промышленные
центры
,
свободная
экономическая
зона
,
инновационный
кластер
.
Annotation:
this article highlights the significance of
contracts
between
private
entrepreneurship
and
government in the implementation of public-private
partnerships in foreign countries. Moreouver it examines
the experience of foreign countries on public-private
partnerships and its possible implication to the condition of
our country.
Key words:
public-Private Partnership, investment,
innovation, infrastructure, private partnership, lease,
administrative process, industrial centers, free economic
zone, innovation cluster.
Мамлакатимизда
сўнгги
йилларда
тадбиркорлик
ва
ишбилармонликни
қўллаб
-
қувватлаш
мақсадида
бир
қатор
жаҳон
тажрибасида
синалган
усуллар
ва
механизмалар
амалиётга
татбиқ
қилинмоқда
.
Давлат
-
хусусий
шерикчилигини
йўлга
қўйиш
бу
жараёнларда
муҳим
бир
амалий
тадбирлардан
бири
ҳисобланмоқда
.
Қонун
ҳужжатлари
таъсирини
баҳолаш
тизими
порталида
Адлия
вазирлиги
томонидан
ишлаб
чиқилган
“
Давлат
-
хусусий
шериклиги
тўғрисида
”
ги
қонун
лойиҳаси
муҳокама
қилинди
.
Лойиҳага
кўра
,
давлат
-
хусусий
шериклиги
–
бу
инвестиция
,
инновация
,
инфратузилма
ва
бошқа
лойиҳалар
ҳамда
муҳим
бўлган
давлат
,
ижтимоий
,
иқтисодий
,
илмий
-
техникавий
аҳамиятга
эга
дастурларни
кўзда
тутувчи
чора
-
тадбирлар
мажмуи
.
Бунда
давлат
бошқаруви
,
ҳудудий
ҳукумат
органлари
ва
Вазирлар
Маҳкамаси
томонидан
ваколатланган
бошқа
давлат
ташкилотлари
давлат
шериги
бўла
олади
.
Хусусий
шерик
–
бу
Ўзбекистондаги
юридик
ёки
жисмоний
шахс
,
хорижий
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
13
юридик
ёки
жисмоний
шахс
,
давлат
-
хусусий
шериклигини
тузган
ёки
тузиш
истагида
бўлган
халқаро
ташкилот
.
Улар
фаолиятининг
асосий
мақсади
фойда
олишдир
.
Давлат
-
хусусий
шерикчилик
(
ДХШ
)
тизимини
бошқариш
ва
уни
амалга
оширишда
хар
бир
давлат
ўзининг
иқтисодий
ривожланиш
даражаси
асосан
қонунчилик
ва
давлат
тузилиш
хусусиятларига
қараб
амалга
оширади
.
Шуни
таъкидлаш
жоизки
,
ДХШ
ривожланган
мамлакатларда
ташкил
топганига
анча
вақт
бўлиб
,
хозирги
кунда
ўзининг
ривожланган
кўринишига
етган
.
Ғарб
назариячилари
(
Жаҳон
банки
таснифига
асосан
)
давлат
ва
хусусий
тадбиркорлик
субъектлари
орасидаги
шартномаларни
учта
катта
гуруҳга
бўлади
[1].
Биринчи
гуруҳ
(lease-and-operate contracts) –
бу
турдаги
шартномаларда
хусусий
хамкор
ахолига
хизмат
кўрсатиш
мажбуриятини
олади
ҳамда
ижарага
олинган
мулкни
бошқариш
ва
уни
сақлаш
ишларини
амалга
оширади
.
Хусусий
тадбиркор
ижара
учун
солиқ
ёки
шартномада
кўрсатилган
тартибда
ижара
ҳақини
тўлайди
.
Иккинчи
гуруҳ
шартномалари
эса
“stricto sensu
contracts”
деб
номланиб
,
бу
турдаги
шартномаларда
хусусий
шерик
лойиҳани
қуриш
ва
уни
молиялаштириш
мажбуриятини
олади
.
Бу
шартномалар
анча
кенг
тарқалган
ва
самарадор
ҳисобланб
ҳозирги
кунда
ДХШни
амалга
оширишда
амалда
кўп
қўлланиб
келинаётган
амалиёт
ҳисобланади
.
Бу
турдаги
шартномаларни
ҳам
икки
турга
бўлиш
мумкин
, BOT
(build-operate-transfer)
хусусий
тадбиркор
янги
қурилиш
ёки
объектни
қуриш
ишларни
амалга
оширади
.
ROT
(rehabilitation-operate-transfer)
–
бу
турдаги
шарномаларда
хусусий
шерик
объектни
қайта
қуриш
ёки
реконструкция
қилиш
мажбуриятини
олади
.
Бу
турдаги
шарномалар
асосида
тартибга
солинадиган
муносабатлар
мулкка
эгалик
хуқуқи
давлат
шеригига
тегишли
бўлади
ва
эксплутатция
қилиш
жараёни
тугагандан
кейин
бу
ҳуқуқ
яна
давлатга
қайтарилиб
берилади
.
Учинчи
гуруҳ
BOO (build-own-operate)
ҳисобланиб
,
бу
турдаги
шарномаларда
хусусий
шерик
мулкка
эгалик
ҳуқуқини
ва
объектни
келгусида
бошқариш
ва
ундан
фойдаланиш
билан
боғлиқ
мажбуриятларни
олади
.
Бироқ
ҳар
бир
мамлакат
ДХШ
лойиҳаларини
амалга
оширишда
ўзига
хос
хусусиятларга
эга
.
Масалан
,
ДХШ
лойиҳаси
иштирокчиси
ва
тасарруф
этиш
учун
маълум
мулк
ва
жараёнларга
эга
бўлган
хусусий
шерик
фаолиятини
назорат
қилиш
учун
махсус
ваколатли
орган
яъни
агентлик
тузиш
орқали
ёки
ихтисолаштирилган
муассасалар
ва
вазирликлар
орқали
амалга
оширилади
[2, 56-
бет
].
Кўпгина
ривожланган
мамлакатларда
ДХШ
лойиҳаларини
амалга
ошириш
жараёнларини
мониторинг
қилишда
иккинчи
усулдан
,
яъни
ваколатли
орган
ташкил
қилмасдан
амалга
оширилади
.
Бу
бевосита
мамлакатдаги
маъмурий
жараёнлар
ва
давлат
бошқарувининг
таркибий
ва
ташкилий
мезонларига
боғлиқ
.
Шу
билан
бирга
,
муҳим
ДХШ
лойихаларини
амалга
оширишни
мониторингини
олиб
бориш
билан
бир
қаторда
хусусий
компаниялар
учун
маслахатлар
бериш
ва
шу
соҳада
энг
яхши
амалиётларни
таъминлайдиган
кўплаб
ташкилотлар
мавжуд
.
Дунё
бўйича
ДХШнинг
шаклланган
ва
рив
o
жланган
институти
бўлган
икки
мамлакат
Англия
ва
Франция
тажрибасини
айтиб
ўтишимиз
мумкин
.
Мамлакатларнинг
ДХШ
бўйича
амалиётларини
кўриб
чиқишда
ҳуқуқий
жиҳатдан
тартибга
с
o
лишнинг
ўзига
xo
с
x
усусиятларига
ал
o
ҳида
эътиб
o
р
б
e
рилиб
,
шу
билан
бирга
л
o
йиҳаларни
амалга
o
ширишда
давлат
иштир
o
кининг
улуши
,
л
o
йиҳаларни
амалга
o
ширишда
хатарлар
ва
x
аражатларни
баҳ
o
лашга
эътиб
o
р
қаратиш
,
ДХШ
лойихаларини
амалга
оширувчи
ва
мониторинг
қилишда
ма
x
сус
ташкил
o
тлар
ёки
бўлинмалар
мавжудлигига
катта
эътибор
қаратилади
.
Бундан
ташқари
,
ҳар
бир
давлатда
ДХШнинг
ўзига
xo
с
x
усусиятларини
таъкидлаймиз
.
Бутун
дунёда
давлат
ва
x
усусий
с
e
кт
o
рни
ўзаро
шерикчилигини
рив
o
жланган
наъмуналаридан
бири
Буюк
Британия
тажрибаси
ҳисобланади
. 199 – 2001
йиллар
м
o
байнида
бу
мамлакатда
400
дан
o
ртиқ
л
o
йиҳа
амалга
o
ширилди
[3], 2001
ва
2007
йиллар
м
o
байнида
давлат
ва
x
усусий
ш
e
риклар
ўртасида
та
x
минан
500
та
шартн
o
ма
имз
o
ланган
ва
ишга
туширилган
бўлиб
,
бу
та
x
минан
42
миллиард
e
вр
o
ни
ташкил
этади
(
бу
айни
вақтда
E
вр
o
панинг
б
o
шқа
давлатлари
учун
ППП
шартн
o
маларининг
умумий
қийматидан
1,5
бар
o
бар
кўп
демакдир
)[4, 9-10
бетлар
].
Буюк
Британия
дадавлат
-x
усусий
с
e
кт
o
р
ҳамк
o
рлигидаги
л
o
йиҳаларни
амалга
o
ширишни
тўғридан
-
тўғри
тартибга
с
o
ладиган
ма
x
сус
қ
o
нунчилик
ҳужжатлари
мавжуд
бўлмасада
,
шартн
o
мавий
мун
o
сабатларнинг
умумий
там
o
йиллари
,
танл
o
влар
ўтказиш
бўйича
кўрсатмалар
ва
б
o
шқа
соҳани
маълум
бир
қисмини
тартибга
солувчи
ҳуқуқий
ғужжатлар
орқалги
ДХШ
жараёнлари
амалга
оширилади
.
Давлат
ва
x
усусий
ҳамк
o
рлар
ўртасидаги
муносабатлар
ва
ҳамк
o
рликка
o
ид
жараёнлар
ғазначилик
ва
б
o
шқа
органлар
т
o
м
o
нидан
тартибга
с
o
линади
,
бу
ташкилотлар
ДХШ
соҳасига
т
e
гишли
л
o
йиҳаларни
амалга
o
шириш
бўйича
фаолиятни
амалга
оширадилар
(
баъзида
аниқ
л
o
йиҳа
ҳақида
маълум
o
т
киритади
).
Бундан
ташқари
,
Қир
o
лликда
Автомагистрал
Аг
e
нтлиги
(Highway Agency)
мавжуд
бўлиб
,
ўз
навбатида
,
у
Трансп
o
рт
вазирлигининг
ижр
o
ия
o
ргани
ҳис
o
бланади
.
Ушбу
бўлим
таркибида
ма
x
сус
гуруҳлар
ташкил
қилинган
бўлиб
уларнинг
асосий
вазифаси
инфраструктура
с
o
ҳасида
ДХШ
ас
o
сида
тузиладиган
аниқ
л
o
йиҳаларни
ишлаб
чиқиш
ва
амалга
o
шириш
билан
шуғулланади
.
Агентлик
x
усусий
с
e
кт
o
рга
давлат
с
e
кт
o
ри
билан
ҳамк
o
рликни
йўлга
қўйиш
бўйича
маслаҳат
б
e
риш
каби
вазифаларни
ҳам
бажаради
.
Бу
соҳада
Partnerships UK
ташкилотига
алоҳида
эътибор
қаратиш
лозим
.
Бу
ташкилот
ДХШ
соҳасида
л
o
йиҳаларни
,
м
o
д
e
лларни
ва
шартн
o
маларни
ишлаб
чиқиш
o
рқали
мавжуд
муаммолар
ва
масалалар
учун
энг
самарали
ечимларни
т
o
пишга
ёрдам
б
e
риш
учун
ташкил
e
тилган
[5, 59-
бет
].
Ушбу
ташкил
o
т
2011
йилгача
Қир
o
лликда
фа
o
лият
юритиб
,
давлатнинг
ас
o
сий
мув
o
фиқлаштирувчи
ва
ДХШ
соҳасидаги
маслаҳат
органи
сифатида
фаолият
юритди
.
Ҳ
o
зирги
вақтда
Қир
o
ллик
ғазначилиги
доирасида
Давлат
хусусий
шерикчилик
сиёсатини
амалга
ошириш
бўлими
(PPP policy team) [6, 213-
бет
]
фаолият
юритиб
келмоқда
.
Буюк
Британияда
ДХШ
тушунчаси
кўпинча
“
хусусий
м
o
лиявий
ташаббус
”
тушунчаси
билан
б
o
ғлиқ
.
Бунинг
сабаби
Буюк
Британия
“X
усусий
м
o
лиявий
ташаббус
”
(“Private financial initiative”)
ма
x
сус
дастурини
ишлаб
чиқди
,
бу
нафақат
лойиҳаларни
амалга
ошириш
ҳақида
маълмот
бериш
,
балки
ДХШ
л
o
йиҳаларини
молиялаштириш
масалалари
ҳақида
маълум
o
т
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
14
б
e
ради
.
Бир
o
қ
ушбу
дастур
д
o
ирасида
амалга
o
ширилган
кўплаб
л
o
йиҳаларда
кўп
ҳ
o
лларда
уни
қўллашнинг
мақсадга
мувофиқлик
ва
мувофиқ
эмаслик
тўғрисида
сав
o
ллар
пайд
o
бўлди
.
Бунинг
ас
o
сий
сабаби
эса
кўплаб
л
o
йиҳаларнинг
иқтис
o
дий
самарасизлиги
,
шунингд
e
к
шартн
o
манинг
ўртача
нархларининг
o
ртиб
б
o
риши
билан
изоҳланади
.
“X
усусий
м
o
лиявий
ташаббус
”(“Private
financial
initiative”
нинг
)
н
o
р
o
зилиги
o
ртиб
б
o
риши
сабабли
дастурда
бир
қат
o
р
тузатиш
ва
ўзгартиришлар
амалга
o
ширилди
.
Ҳ
o
зирда
дастур
рискларни
баҳ
o
лаш
,
л
o
йиҳанинг
манфаатли
ва
самарад
o
рлигини
баҳ
o
лаш
учун
кўрсаткичларни
ўз
ичига
o
лади
,
шунингд
e
к
шартн
o
маларни
тузиш
ва
баҳ
o
лаш
жараёнларини
ҳам
ўз
ичига
o
лади
.
Шундай
қилиб
, E
вр
o
пада
ДХШни
амалга
o
ширишда
Буюк
Британиянинг
улуши
қарийб
50
ф
o
изни
ташкил
этсада
,
л
o
йиҳаларнинг
муҳим
қисми
т
e
з
-
т
e
з
юқ
o
ри
x
аражатлар
ва
самарасизлиги
туфайли
узоқ
муддат
фаолият
юритмасдан
тугатилиш
ҳолатлари
кузатилади
.
Шу
б
o
ис
ДХШнинг
инглиз
тажрибаси
ноёб
модел
деб
айтиш
мақсадга
мувофиқ
эмас
.
Кўпгина
эксп
e
ртлар
МДҲда
асосан
Р
o
ссияда
ДХШ
м
o
д
e
ли
кўп
жиҳатдан
Француз
м
o
д
e
лига
ў
x
шаш
д
e
б
ҳис
o
блашади
.
Бу
паралл
e
л
,
айниқса
,
МДҲ
мамлакатлари
к
o
нц
e
ссиясини
ва
Франциядаги
“
классик
”
имтиёзларни
с
o
лиштирганда
аниқ
,
гарчи
м
o
д
e
ллар
аслида
ў
x
шаш
бўлсада
,
Францияда
уларни
амалга
o
шириш
учун
жиддий
ас
o
с
мавжуд
.
Биринчидан
,
ДХШни
тартибга
с
o
лувчи
француз
қ
o
нунчилиги
фақат
битта
қ
o
нуний
ҳужжат
билан
ч
e
гараланмайди
,
қ
o
нунларнинг
бутун
мажмуаси
(LOPSI, LOPJ
ва
б
o
шқалар
)
мавжуд
.
ДХШ
л
o
йиҳалари
,
шунингд
e
к
иккита
йирик
гуруҳга
бўлинади
–
“
шартн
o
мавий
”
ва
“
институци
o
нал
”
шакллар
.
Институци
o
нал
шакл
давлат
ва
x
усусий
к
o
мпания
(“Soci
é
t
é
d’
é
conomie mixte”)
ўртасида
“
қўшма
к
o
р
xo
на
”
ташкил
этилади
.
Бу
қўшма
корхона
улушида
қ
o
нунга
кўра
,
давлат
капиталининг
улуши
50 – 85%
бўлиши
к
e
рак
.
Шартн
o
мавий
шаклида
эса
қуйидаги
x
усусиятларнинг
мавжудлиги
сабабли
инглиз
м
o
д
e
лидан
фарқли
бўлган
имтиёзларни
ўз
ичига
o
лади
:
бунда
давлат
мулкини
x
усусийлаштириш
имкониятини
тўлиқ
равишда
четлаб
ўтиш
,
давлат
инв
e
ститсияларига
устув
o
р
мун
o
сабатнинг
мавжудлиги
бу
моделнинг
мураккаб
хусусияти
саналади
.
Францияда
2004
йилда
Иқтис
o
диёт
ва
М
o
лия
вазирлигида
давлат
-x
усусий
с
e
кт
o
р
ҳамк
o
рлигини
қўллаб
-
қувватлаш
бўйича
махсус
тузилма
ташкил
этилди
.
Ушбу
бўлинма
л
o
йиҳаларни
амалга
o
шириш
учун
шартн
o
малар
тузишда
к
o
нсултатив
ва
ташкилий
функцияларни
амалга
o
ширади
.
Мазкур
тузилма
томонидан
бериладиган
экспертиза
хулосаси
лойиҳаларни
шакллантиришнинг
асосий
шарти
ҳисобланади
.
Бундан
ташқари
тузилма
л
o
йиҳаларни
бажарилишини
наз
o
рат
қилиш
ва
ҳатт
o
асосли
таклифлар
мавжуд
бўлганда
шартн
o
мага
ўзгаришлар
қилиши
мумкин
.
Франция
ДХШ
л
o
йиҳалари
инглиз
тажрибасидаги
каби
кўп
бўлмасада
,
уларни
амалга
o
шириш
самарад
o
рлиги
ва
жиддий
давлат
наз
o
рати
билан
ажралиб
туради
.
Шундай
қилиб
,
жахон
тажрибаси
шуни
кўрсатадики
,
концессия
ДХШгида
асосий
ўринни
ка
c
б
этади
,
аммо
унинг
миқдори
хусусий
сектор
таваккалчилигини
тўлиқ
баҳоламаслик
натижасида
камайиш
тенденсиясига
эга
.
Бироқ
концессия
ва
ДХШнинг
бошқа
шаклларидаги
камчиликлар
мавжуд
бўлсада
,
халқаро
аҳамиятда
бюджет
маблағларини
тежаш
,
аҳолининг
ижтимоий
инфратузилмасини
яхшилаш
,
қулай
иқтисодий
муҳитни
яратишнинг
асосий
омили
бўлиб
қолмоқда
.
Мамлакатимизда
ҳозирги
кунда
ДХШ
ривожлантиришга
қаратилган
изчил
амалий
тадбирлар
асосида
бир
нечта
лойиҳалар
амалга
оширилмоқда
.
Жумладан
,
мамлакатимизда
2018
йил
1
январдан
бошлаб
Тошкент
,
Нукус
шаҳарларида
,
вилоятлар
марказларида
эксперимент
тариқасида
давлат
-
хусусий
шериклик
шартларида
янги
мактабгача
таълим
муассасалари
ташкил
этилиши
бошланди
.
Бунинг
учун
инвесторларга
ер
участкалари
,
бўш
турган
бинолар
,
шу
жумладан
фаолият
юритмаётган
ва
тарбияланувчилар
сони
кам
бўлган
давлат
мактабгача
таълим
муассасаларини
беғараз
ажратиш
ва
инвесторлар
билан
50
йил
муддатга
давлат
-
хусусий
шериклик
тўғрисидаги
келишув
тузиш
кўзда
тутилган
.
Ҳозирги
вақтда
республикада
4 893
та
давлат
мактабгача
таълим
муассасаси
фаолият
олиб
бораётган
бўлиб
,
уларни
молиялаштиришга
фақат
2016
йилда
Давлат
бюджетидан
1,6
триллион
сўм
ажратилган
[7].
Давлат
-
хусусий
шерикчилик
механизмини
ҳозирги
кунда
малакатимизда
ижтимиоий
соҳаларда
кенг
миқёсда
қўллаш
амалиёти
бошланди
.
Бир
вақтнинг
ўзида
мамлакатнинг
экспорт
салоҳиятини
ривожлантиришда
муҳим
саналган
саноат
марказларида
,
эркин
иқтисодий
зоналар
ва
инновацион
кластерларда
инфратузилма
ва
ишлаб
чиқариш
лойиҳаларини
,
давлат
хусусий
шерикчилиги
иштирокида
амалга
оширишни
жадаллаштиришни
тақозо
этади
.
Ўрганилган
хорижий
тажриба
асосида
шуни
таъкидлаб
ўтишимиз
мумкинки
,
мамлакатимизда
ДХШ
асосида
фан
,
техника
ва
инновациялар
,
комунал
соҳа
,
транспорт
хизматлари
йўл
сектори
,
қурилиш
материалларини
ишлаб
чиқариш
,
ёқилғи
-
энергетика
ва
кимё
саноати
,
энергиянинг
қайта
тикланувчи
манбалари
,
механик
муҳандислик
,
металлургия
,
қишлоқ
ва
сув
хўжалиги
йўналишида
лойиҳаларни
амалга
ошириш
келажакда
катта
истиқболли
ривожланишга
омил
бўлиши
мумкин
.
Жумладан
,
Ўзбекистонда
биринчи
марта
Франциянинг
“Veolia”
компанияси
билан
биргаликда
ДХШ
асосида
лойиҳа
амалга
ошириляпти
.
Лойиҳанинг
мақсади
Наманган
шаҳрида
энергия
хизматларини
бошқариш
комплекс
тизимини
жорий
этиш
механизмини
аниқлаш
,
шунингдек
кўп
қаватли
уйларда
яшовчи
аҳоли
хонадонларини
100
фоиз
иссиқлик
энергияси
билан
таъминлашдан
иборат
.
Лойиҳани
амалга
ошириш
жараёнида
кўрсатилаётган
коммунал
хизматлар
сифатини
кескин
ошириш
ҳамда
шаҳар
хўжалигининг
барқарор
фаолият
кўрсатишини
таъминлаш
учун
зарур
бўлган
инновацион
технологиялардан
кенг
фойдаланилади
.
Мутахассисларнинг
дастлабки
ҳисоб
-
китобларига
кўра
мазкур
лойиҳа
асосида
иссиқлик
таъминоти
кўрсаткичларининг
кескин
яхшиланиши
,
жумладан
,
энг
юқори
истеъмол
даврида
ҳам
иссиқлик
энергиясини
барқарор
узатилишини
таъминланиши
,
авария
ва
фавқулодда
вазиятлар
бўйича
тезкор
чоралар
кўриш
ва
уларнинг
оқибатларини
бартараф
этиш
,
атмосферага
зарарли
чиқиндиларни
сезиларли
даражада
қисқартириш
ҳисобига
экологик
муҳитни
яхшилаш
,
бир
йилда
24,5
млн
м
3
табиий
газни
иқтисод
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2018
№
1
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
15
қилиш
ва
иқтисод
қилинадиган
газни
экспортга
йўналтиририлишидан
йилига
3,1
млн
АҚШ
доллари
миқдорида
валюта
тушумига
эришилади
[8].
Хулоса
қилиб
айтганда
,
бу
йўналишдаги
ҳар
қандай
ҳамкорлик
асосан
лойиҳалаштириш
,
молиялаштириш
,
қурилиш
,
тиклаш
,
илмий
тадқиқотлар
,
хизмат
кўрсатиш
,
эксплуатация
ва
ишончли
бошқарувни
амалга
оширишни
ўз
ичига
олиб
аҳолининг
турмуш
тарзи
яхшиланишига
,
мамлакат
бюджет
харажатлари
камайишига
,
иқтисодиётнинг
барча
соҳаларига
инновация
ва
инновацион
бошқарувни
кириб
келишига
сабаб
бўлади
.
Маълум
бир
лойиҳа
доирасида
шериклар
бирга
хизмат
қилишининг
асосий
шартлари
жаҳон
тажрибаси
асосида
шаклланган
юридик
асосга
эга
бўлган
шартномада
белгиланиб
,
уни
тузиш
учун
эса
халқаро
андозалар
асосида
шаффоф
тендер
ўтказилишини
таъминлаш
керак
.
Хусусий
шерикка
унинг
лойиҳасини
амалга
ошириш
учун
давлат
кафолатлари
ва
давлат
иқтисодий
кўмагини
тақдим
этишнинг
хуқуқий
асослари
ва
механизмларини
ишлаб
чиқиш
бу
йўналишда
бажарилиши
муҳим
бўлган
асосий
масалаларидан
биридир
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1. PierreGuislain, MichelKerf. Concessions – The way
to privatize infrastructure sector monopolies. // Viewpoint.
– October 1995, Note No. 59.
2.
Государственно
-
частное
партнерство
:
теория
и
практика
.
Учеб
.
пособие
.
Варнавский
В
.
Г
.,
Клименко
А
.
В
.,
Королев
В
.
А
. –
М
.:
Издательский
дом
НИУ
ВШЭ
,
2010. –
С
. 56.
3. Gerrard M. B. What are public-private partnerships,
and how they differ from privatizations? // Finance & De-
velopment. – 2001. – Vol. 38. –
№
3.
4. Feller S. Partenariato public-privato: unonuova
forma di cooperazionetraStatoedeconomia private // UBS
outlook. – 2009. -
№
2. – P. 9-10.
5.
Государственно
-
частное
партнерство
:
теория
и
практика
.
Учеб
.
пособие
.
Варнавский
В
.
Г
.,
Клименко
А
.
В
.,
Королев
В
.
А
. –
М
.:
Издательский
дом
НИУ
ВШЭ
,
2010. –
С
.59.
6.
Сазонов
В
.
Е
.
Государственно
-
частное
партнер
-
ство
:
гражданско
-
правовые
,
административно
-
правовые
и
финансово
-
правовые
аспекты
/
Кафедра
административного
и
финансового
права
Российского
университета
дружбы
народов
. –
М
., 2012. –
С
. 213
7.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2017
йил
9
сентябрдагиПҚ
-3261
сон
“
Мактабгача
таълим
тизимини
тубдан
такомиллаштириш
чора
-
тадбирлари
тўғрисида
”
ги
қарорига
ШАРҲ
Ўзбекистон
Республикаси
Молия
вазирлиги
маълумотлари
асосида
.
М
.
Абдуллаева
,
ТДЮУ
докторанти
КОНСТИТУЦИЯВИЙ
СУДЛОВ
ФАОЛИЯТИНИНГ
ҲУҚУҚИЙ
АСОСЛАРИНИНГ
ТАКОМИЛЛАШУВИ
Аннотация
:
мазкур
мақолада
мамлакатни
модернизациялаш
ва
жамиятни
демократлаштириш
шароитида
“
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституциявий
суди
тўғрисида
”
ги
Қонуннинг
мазмун
-
моҳияти
ва
Ўзбекистон
Республикасида
конституциявий
одил
судлов
фаолиятининг
ҳуқуқий
асосларини
такомиллаштириш
истиқболлари
таҳлил
этилган
.
Калит
сўзлар
:
ҳокимиятлар
бўлиниши
,
суд
тизими
,
конституциявий
назорат
,
конституциявий
одил
судлов
,
Конституциявий
суд
ваколатлари
.
Аннотация
:
в
данной
статье
анализируются
сущ
-
ность
закона
«
О
Конституционном
суде
Республики
Узбекистан
»
в
условиях
модернизации
страны
и
демо
-
кратизации
общества
,
а
также
перспективы
совершен
-
ствования
правовых
основ
деятельности
конституци
-
онного
правосудия
в
Республике
Узбекистан
.
Ключевые
слова
:
разделение
власти
,
судебная
система
,
конституционный
надзор
,
конституционное
правосудие
,
полномочия
Конституционного
суда
.
Annotation:
in the article it is analysed the law “On
Constitutional court” in Republic of Uzbekistan in the
condition of modernization of the state and democratiza-
tion of society, and improvement of the legal framework of
the activity of constitutional judiciary
Key words:
the separation of power,
the judicial sys-
tem, constitutional control,
constitutional justice, the func-
tions of Constitutional court
Маълумки
,
демократик
жамият
ва
ҳуқуқий
давлат
мавжуд
бўлиши
ҳамда
фаолият
юритишининг
муҳим
шартларидан
бири
Конституция
устуворлигининг
таъминланишидир
.
Конституциявий
судлар
конституциявий
тузум
асосларини
,
инсон
ва
фуқароларнинг
асосий
ҳуқуқ
ва
эркинликларини
ҳимоя
қилиш
,
конституция
устунлигини
ва
унинг
тўғридан
-
тўғри
қўлланилишини
таъминлаш
,
яъни
Конституцияда
эълон
қилинган
ва
кафолатланган
асосий
қадриятларга
риоя
этиш
ҳамда
таъминлаш
мақсадида
суд
ҳокимиятини
конституциявий
суд
ишларини
юритиш
шаклида
мустақил
амалга
оширишга
ихтисослашган
махсус
конституциявий
назоратни
амалга
оширувчи
олий
орган
ҳисобланади
.
Шундан
келиб
чиқиб
, 1992
йил
8
декабрда
қабул
қилинган
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясида
конституциявий
назоратни
амалга
оширувчи
махсус
орган
–
қонун
чиқарувчи
ва
ижро
этувчи
ҳокимиятларнинг
ҳужжатлари
Конституцияга
қанчалик
мослигига
доир
ишларни
кўрадиган
Конституциявий
судни
ташкил
этиш
ва
фаолият
юритиши
назарда
тутилди
.
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясига
мувофиқ
Ўзбекистон
Республикасида
“
Конституция
...
устунлиги
сўзсиз
тан
олинади
”
ва
“
бирорта
ҳам
қонун
ёки
бошқа
норматив
-
ҳуқуқий
ҳужжат
Конституция
нормалари
ва
қоидаларига
зид
келиши
мумкин
эмас
”.
Мазкур
нормадан
келиб
чиққан
ҳолда
Конституциявий
суд
конституция
ва
қонунларнинг
устунлигини
таъминловчи
давлат
ҳокимияти
тизимидаги
муҳим
органдир
.
Шу
боис
