Понятие молодежной преступности и особенности ее предупреждения

CC BY f
76-77
17
5
Поделиться
Мамажонов, Ш. (2017). Понятие молодежной преступности и особенности ее предупреждения. Обзор законодательства Узбекистана, (3), 76–77. извлечено от https://inlibrary.uz/index.php/uzbek_law_review/article/view/13407
Ш Мамажонов, Академия Министерства внутренних дел Республики Узбекистан

преподаватель кафедры уголовного права

Crossref
Сrossref
Scopus
Scopus

Аннотация

В статье раскрываются понятие и особенности предупреждения преступности молодежи, сформулированы соответствующие предложения и рекомендации по предупреждению преступности молодежи.

Похожие статьи


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

2017

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

76

Ш

.

Ф

.

Мамажонов

,

Ўзбекистон

Республикаси

ИИВ

Академияси

Жиноят

ҳуқуқи

кафедраси

ўқитувчиси

ЁШЛАР

ЖИНОЯТЧИЛИГИ

ТУШУНЧАСИ

ВА

УНИНГ

ОЛДИНИ

ОЛИШ

ХУСУСИЯТЛАРИ

Аннотация

:

мақолада

ёшлар

жиноятчилиги

тушунчаси

ҳамда

ёшлар

ўртасидаги

жиноятчиликнинг

олдини

олиш

хусусиятлари

ёритилган

бўлиб

,

ёшлар

жиноятчилигининг

олдини

олишга

оид

таклиф

ва

тавсиялар

берилган

.

Таянч

тушунчалар

:

ёшлар

,

ёшлар

жиноятчилиги

,

вояга

етмаган

ёшлар

,

вояга

етган

ёшлар

,

ёшлар

жиноятчилигининг

олдини

олиш

.

Аннотация

:

в

статье

раскрываются

понятие

и

осо

-

бенности

предупреждения

преступности

молодежи

,

сформулированы

соответствующие

предложения

и

рекомендации

по

предупреждению

преступности

мо

-

лодежи

.

Ключевые

слова

:

молодежь

,

преступность

молодежи

,

несовершеннолетняя

молодежь

,

совершеннолетняя

молодежь

,

предупреждение

молодежной

преступности

.

Annotation:

the article deals with the conception and

features of prevention of crimes committed by youth. The
author

formulated

corresponding

proposals

and

recommendations on prevention of crimes committed by
youth.

Key words:

youth, crimes committed by youth,

juvenile youth, adult youth, prevention of youth crime.

Ёшлар

ўртасидаги

жиноятчилик

ҳар

доим

давлат

ва

жамиятнинг

диққат

-

эътибор

марказида

бўлиб

келган

.

Сабаби

,

айнан

ёшлар

мамлакатнинг

келажак

тақдирини

белгиловчи

куч

эканлиги

ҳеч

кимга

сир

эмас

.

Ёшлар

жиноятчилигини

бошқа

жиноятчилик

турларидан

фарқловчи

асосий

белгиларидан

бири

бўлмиш

ёш

масаласи

бўйича

турли

қарашлар

мавжуд

.

Айрим

криминологик

адабиётларда

ёшлар

деганда

, 18

ёшдан

25

ёки

29

ёшгача

бўлган

шахслар

тушунилиши

лозимлиги

ёритилган

[1; 178

бет

., 2; 94-

бет

.].

Баъзи

криминологик

адабиётларда

эса

шахслар

ёш

жиҳатидан

қуйидаги

гуруҳларга

ажратилган

.

Булар

:

вояга

етмаганлар

(14–17

ёш

);

ёшлар

(18 – 25

ёш

);

ўрта

яшар

(30–45

ёш

)

ва

кексалар

(50

ёшдан

юқори

) [2; 164-

бет

.].

Ёшлар

тушунчасига

берилган

расмий

таърифларга

асосланадиган

бўлсак

,

Қозоғистон

Республикасининг

Ёшларга

оид

давлат

сиёсати

тўғрисида

ги

Қонунига

асосан

ёшлар

деганда

,

ўн

тўрт

ёшдан

йигирма

тўққиз

ёшгача

бўлган

Қозоғистон

Республикаси

фуқаролари

тушунилиши

лозим

[3].

Беларусь

Республикасининг

Ёшларга

оид

давлат

сиёсати

асослари

тўғрисида

ги

Қонунида

,

ёш

фуқаролар

деганда

,

ўн

тўрт

ёшдан

ўттиз

бир

ёшгача

бўлган

Беларусь

Республикаси

фуқароси

,

Беларусь

Республикасида

доимий

яшовчи

чет

эл

фуқароси

ва

фуқаролиги

бўлмаган

шахслар

тушунилиши

лозимлиги

белгиланган

[4].

Ўзбекистон

Республикасининг

2016

йил

14

сентябрда

қабул

қилинган

Ёшларга

оид

давлат

сиёсати

тўғрисида

ги

Қонунининг

3-

моддасига

асосан

эса

ёшлар

(

ёш

фуқаролар

)”

деганда

,

ўн

тўрт

ёшга

тўлган

ва

ўттиз

ёшдан

ошмаган

шахслар

тушунилиши

лозим

[5].

Шу

нуқтаи

назардан

,

Ўзбекистон

Республикасида

ёшлар

жиноятчилиги

деганда

,

ўн

тўрт

ёшга

тўлган

ва

ўттиз

ёшдан

ошмаган

шахслар

томонидан

содир

этилган

жиноятлар

тушунилиши

лозим

.

Айрим

криминолог

олимлар

вояга

етмаганлар

ва

ёшлар

ўртасида

содир

этиладиган

жиноятларнинг

ўзаро

боғлиқлиги

ва

ҳар

бирини

аниқ

ифодалаш

криминологияда

катта

аҳамиятга

эгалигини

,

вояга

етмаганлар

14–17

ва

ёшлар

18–29

ёшдаги

шахсларнинг

ижтимоий

-

руҳий

ҳолатлари

бир

-

биридан

сезиларли

даражада

фарқ

қилишини

,

ҳар

икки

гуруҳга

мансуб

шахслар

томонидан

содир

этилаётган

жиноятларнинг

таҳлили

ҳам

жиноятчиликнинг

умумий

манзарасини

аниқлаш

ва

тўғри

хулоса

чиқаришга

имкон

беришини

таъкидлайдилар

[6; 178-

бет

.].

Л

.

Л

.

Каневский

ҳам

ёшлар

ҳуқуқбузарлигини

икки

турга

бўлади

: 14–17

ёшдаги

вояга

етмаганлар

ҳамда

18–25

ёшдаги

катта

ёшлар

[7; 9-

бет

.].

Бизнинг

фикримизча

ёшлар

жиноятчилигини

қуйидаги

иккита

ёш

гуруҳига

ажратган

ҳолда

ўрганиш

мақсадга

мувофиқ

:

вояга

етмаган

ёшлар

(

вояга

етмаганлар

)

жиноятчилиги

– 14

ёшдан

18

ёшгача

бўлган

шахслар

жиноятчилиги

;

вояга

етган

ёшлар

жиноятчилиги

– 18

ёшдан

30

ёшгача

бўлган

шахслар

жиноятчилиги

.

Ўзбекистонда

вояга

етмаганлар

жиноятчилигини

ўрганиш

бўйича

бир

қатор

илмий

-

тадқиқот

ишлар

амалга

оширилган

.

Жумладан

,

вояга

етмаганлар

жиноятчилигининг

олдини

олиш

ва

қарши

курашиш

масалалари

Н

.

Т

.

Исмоилов

[8],

О

.

Б

.

Муродов

[9],

М

.

А

.

Саттарова

[10],

И

.

М

.

Собиров

[11],

М

.

К

.

Утениязов

[12],

В

.

Г

.

Файзуллаева

[13],

У

.

Ш

.

Холикулов

[14]

ва

бошқаларнинг

илмий

тадқиқотларида

ёритилган

Криминологик

адабиётларда

ҳам

ўн

саккиз

ёшгача

бўлган

ёшлар

,

яъни

вояга

етмаганлар

жиноятчилиги

алоҳида

бўлим

ёки

боб

сифатида

тадқиқ

қилинганлигини

,

ўн

саккиз

ёшдан

ўтиз

ёшгача

бўлган

ёшлар

жиноятчилиги

эса

криминологик

ўрганиш

объекти

сифатида

алоҳида

ўрганилмаганлигини

кузатиш

мумкин

[15; 178–193

бетлар

., 16, 5–46

бетлар

.,

17,

154–164

бетлар

.].

Фақат

айрим

адабиётлардагина

ёшлар

жиноятчилиги

вояга

етмаганлар

жиноятчилиги

билан

биргаликда

таҳлил

қилинган

[18].

Мамлакатимизда

вояга

етган

ёшлар

,

яъни

18–30

ёшдаги

шахслар

ўртасидаги

жиноятчиликни

комплекс

тадқиқ

қилишга

бағишланган

илмий

изланишлар

олиб

борилмаган

.

Ваҳоланки

,

рецидивистларнинг

асосий

қисмини

ёшлар

(18–25

ёш

)

ва

ўрта

ёшдагилар

(30–45

ёш

)

ташкил

этишини

кузатиш

мумкин

.

Умумий

рецидивистларнинг

ўртача

ёши

ўттиз

ёшни

ташкил

этади

[19,

164-

бет

.].

Қотиллик

содир

этган

шахсларнинг

ўрганилган

жиноят

ишлари

бўйича

ёши

3,3

фоизида

– 18

ёшгача

, 41,1

фоизида

– 18–25, 28,8

фоизида

– 25–40

ва

23,3

фоизида

– 40

ёшдан

юқорини

ташкил

этган

[20,

51-

бет

.].

Йўл

-

транспорт

жиноятларини

содир

этувчилар

таркиби

ёш

жиҳатидан

таҳлил

этилганда

, 18– 24

ёшдагилар

тўртдан

бир

қисмини

ташкил

этган

, 25–29

ёшдагилар

ҳам

тахминан

шунча

миқдорда

бўлган

[21, 234-

бет

.].

Ҳозирги

ижтимоий

,

иқтисодий

ва

сиёсий

ўзгаришлар

жараёнида

содир

этилаётган

барча

жиноятларнинг

салкам

57 %

и

14–29

ёшгача

бўлган

шахсларга

тўғри

келмоқда

.

Бу

ачинарли

ҳол

,

албатта

.

Бироқ

жиноят

оламининг

ёшариши

нафақат

Ўзбекистонда

,

балки

жаҳон

миқёсида

юзага

келаётган

иллат

эканлигини

ҳам


background image

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА


2017

3

ЎЗБЕКИСТОН

ҚОНУНЧИЛИГИ

ТАҲЛИЛИ

UZBEK LAW REVIEW

ОБЗОР

ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА

УЗБЕКИСТАНА

77

назардан

четда

қолдирмаслик

лозим

[22; 178-

бет

.].

Ёшлар

жиноятчилигининг

миқдор

ва

сифат

кўрсаткичларини

ўрганиш

,

ўз

навбатида

уларнинг

сабаб

ва

шароитларини

аниқлаш

имконини

беради

.

Юқоридагилардан

келиб

чиқиб

мамлакатимизда

ёшлар

жиноятчилигини

алоҳида

долзарб

мавзу

сифатида

ўрганиш

зарурати

мавжуд

,

деб

ҳисоблаймиз

.

Чунки

ёшлар

ўртасидаги

жиноятчилик

жамиятимиздаги

долзарб

муаммолардан

бири

бўлиб

,

қуйидаги

омиллар

ушбу

турдаги

жиноятчиликнинг

сабаблари

ва

вужудга

келиши

билан

боғлиқ

шарт

-

шароитларни

илмий

-

амалий

жиҳатдан

тадқиқ

этишни

тақозо

этмоқда

:

биринчидан

,

ёшлар

ўртасида

жиноятчиликнинг

айрим

йўналишларда

ўсиб

бораётганлиги

,

уюшмаган

ёшлар

муаммосини

ўрганиш

ва

ҳал

қилиш

борасидаги

ишларнинг

етарли

даражада

эмаслиги

;

иккинчидан

,

ёшлар

томонидан

содир

этилган

жиноятлар

учун

жавобгарлик

белгилаш

,

жазо

тайинлаш

ҳамда

жазони

ижро

этиш

билан

боғлиқ

институтларни

такомиллаштириш

заруратининг

мавжудлиги

,

хусусан

, 18–30

ёшдаги

ёшлар

томонидан

содир

этилган

жиноятлар

учун

жавобгарлик

белгилаш

ва

жазо

тайинлашда

уларнинг

ўзига

хос

хусусиятлари

қонунчиликда

инобатга

олинмаган

,

уларга

нисбатан

тайинланадиган

жазо

тури

ва

миқдорида

ҳеч

қандай

енгилликлар

мавжуд

эмас

;

учинчидан

,

мамлакатимизда

ёшлар

жиноятчилигининг

сабаб

ва

шарт

-

шароитларини

ўрганиш

ҳамда

қарши

курашиш

борасидаги

илмий

тадқиқот

ишларини

янада

кучайтириш

лозим

,

бу

борада

ёшлар

ўртасидаги

жиноятчиликни

,

унинг

сабаб

ва

шароитларини

,

ёшлар

жиноятчилигини

криминологик

башорат

қилиш

ва

унга

қарши

курашишни

режалаштириш

масалаларини

илмий

-

амалий

тадқиқ

қилувчи

тадқиқот

марказларини

ташкил

этиш

;

тўртинчидан

,

ёшлар

ўртасидаги

жиноятчиликнинг

олдини

олиш

субъектлари

ўртасида

ўзаро

ҳамкорликни

ташкил

этиш

ва

мувофиқлаштиришни

янада

такомиллаштириш

,

бу

борадаги

ишларни

тизимли

равишда

,

аниқ

чора

-

тадбирлар

дастурига

асосланган

ҳолда

амалга

ошириш

,

жамоат

ташкилотлари

,

нодавлат

нотижорат

ташкилотлари

,

оммавий

ахборот

воситалари

ва

фуқароларни

амалий

ҳамкорликка

кенг

жалб

этиш

,

хорижий

давлатларнинг

ёшлар

ўртасидаги

жиноятчиликнинг

олдини

олиш

борасидаги

илғор

тажрибасини

мавжуд

шарт

-

шароитлардан

келиб

чиққан

ҳолда

жорий

этиш

ва

ҳ

.

к

.

Адабиётлар

рўйхати

:

1.

Kriminologiya: Darslik / Z. S. Zaripov, A. S.

Yakubov, G. A. Avanesov va boshq.; prof. Z. S. Zaripov
tahriri ostida. – T.: O‘zbekiston Respublikasi IIV
Akademiyasi, 2009. –

В

.420.

2.

Криминология

:

учеб

.

пособие

/

Г

.

И

.

Богуш

[

и

др

.].

под

ред

.

Н

.

Ф

.

Кузнецовой

, –

М

.:

ТК

Велби

, 2007. –

С

.378.

3.

http://online.zakon.kz

4.

http://kodeksy-by.com

5.

Ўзбекистон

Республикасининг

2016

йил

14

сентябрдаги

Ёшларга

оид

давлат

сиёсати

тўғрисида

ги

Қонуни

//

Ўзбекистон

Республикаси

қонун

ҳужжатлари

тўплами

, 2016

й

., 37-

сон

, 426-

модда

; 2017

й

., 24-

сон

, 487-

модда

.

6.

Каневский

Л

.

Л

.

Актуальные

проблемы

профи

-

лактики

преступности

и

иных

правонарушений

моло

-

дежи

//

Проблемы

предупреждения

и

пресечения

пре

-

ступности

и

иных

правонарушений

молодежи

,

защиты

их

прав

:

материалы

республиканской

научно

-

практической

конференции

. –

Уфа

, – 2000. –

С

. 9.

7.

Исмоилов

Н

.

Т

.

Вояга

етмаганлар

жиноятларининг

индивидуал

олдини

олиш

муаммолари

.

юридик

фанлари

номзоди

дис

...

Автореф

. –

Т

., 2006. –

С

. 24.

8.

Муродов

О

.

Б

.

Освобождение

несовершеннолетних

из

воспитательних

колоний

и

их

социальная

адаптация

.

Автореф

.

дис

. …

канд

.

юрид

.

наук

. –

Т

., 2003.

9.

Саттарова

М

.

А

..

Уголовная

ответственность

несовершеннолетних

за

кражу

личного

имущества

граждан

.

Автореф

.

дис

. …

канд

.

юрид

.

наук

. –

Т

., 1991.

10.

Собиров

И

.

М

.

Особенности

назначения

наказания

несовершеннолетним

(

по

материалам

Республики

Узбекистан

).

Автореф

.

дис

. …

канд

.

юрид

.

наук

. –

Т

., 1992. –

С

. 22.

11.

М

.

К

.

Утениязов

.

Вояга

етмаганлар

гиёҳвандлигининг

олдини

олиш

муаммолари

.

юридик

фан

.

номзоди

дис

...

автореф

. –

Т

., 2004.

12.

Файзуллаева

В

.

Г

.

Влияние

негативных

изме

-

нений

в

социальной

среде

на

криминализацию

несо

-

вершеннолетних

и

молодежи

и

предупреждение

пре

-

ступлений

среди

них

.

Автореф

.

дис

. …

канд

.

юрид

.

наук

. –

Т

., 2004. –

С

. 24.

13.

Холикулов

У

.

Ш

.

Ўзбекистон

Республикаси

жиноят

қонунчилиги

бўйича

вояга

етмаганларга

жазо

тайинлаш

муаммолари

.

юридик

фан

.

номзоди

дис

...

Автореф

.–

Т

., 2006. –

С

.24.

14.

Гиясов

Ш

.

К

.

Ҳаётга

қарши

жиноятларни

очиш

фаолиятида

қотиллик

атамасидан

фойдаланиш

ва

уни

тавсифлаш

масаласига

доир

фикр

-

мулоҳазалар

//

Ўзбекистон

Республикаси

ИИВ

Академиясининг

ахборотномаси

. – 2015. –

2. –

Б

. 51.

15. Kriminologiya. Maxsus qism: Darslik / I. Ismailov,

Q.R. Abdurasulova va boshq. –

Т

.: O

ʻ

zbekiston

Respublikasi IIV Akademiyasi, 2015. – B. 682.

16.

Абдурасулова

Қ

.

Р

.

Криминология

.

Дарслик

/

Масъул

муҳаррир

:

ю

.

ф

.

д

.,

проф

.

М

.

Ҳ

.

Рустамбоев

. –

Т

.:

ТДЮИ

нашриёти

, 2008. –

Б

.305.

17.

Атоев

А

.,

Хакбердиева

Р

.

Т

.

Преступность

несовершеннолетних

и

молодёжи

в

Республике

Узбекистан

. –

Т

.; 2008. –

С

. 44.

Библиографические ссылки

Kriminologiya: Darslik / Z. S. Zaripov, A. S. Yakubov, G. A. Avanesov va boshq.; prof. Z. S. Zaripov tahriri ostida. - T.: 0‘zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2009. - B.420.

Криминология: учеб, пособие / Г.И. Богуш [и др.], под ред. Н.Ф. Кузнецовой, - М.: ТК Велби, 2007. -С.378.

http://online.zakon.kz

http://kodeksy-by.com

Узбекистан Республикасининг 2016 йил 14 сентябрдаги “Ёшларга оид давлат сиёсати тугрисида"ги Цонуни // Узбекистан Республикаси цонун хужжатлари туплами, 2016 й., 37-сон, 426-модда; 2017 й„ 24-сон, 487-модда.

Каневский Л.Л. Актуальные проблемы профилактики преступности и иных правонарушений молодежи // Проблемы предупреждения и пресечения преступности и иных правонарушений молодежи, защиты их прав: материалы республиканской научно-практической конференции. -Уфа, - 2000. - С. 9.

Исмоилов Н.Т. Вояга етмаганлар жиноятларининг индивидуал олдини олиш муаммолари. юридик фанлари номзоди дис ... Автореф. - Т., 2006. - С. 24.

Муродов О.Б. Освобождение несовершеннолетних из воспитательних колоний и их социальная адаптация. Автореф. дис. ... канд. юрид. наук. - Т., 2003.

Саттарова М.А.. Уголовная ответственность несовершеннолетних за кражу личного имущества граждан. Автореф. дис. ... канд. юрид. наук. -Т., 1991.

Собиров И.М. Особенности назначения наказания несовершеннолетним (по материалам Республики Узбекистан). Автореф. дис. ... канд. юрид. наук.-Т., 1992.-С. 22.

М.К.Утениязов. Вояга етмаганлар гиёхвандлигининг олдини олиш муаммолари. юридик фан. номзоди дис... автореф. -Т., 2004.

Файзуллаева В. Г. Влияние негативных изменений в социальной среде на криминализацию несовершеннолетних и молодежи и предупреждение преступлений среди них. Автореф. дис. ... канд. юрид. наук. - Т., 2004. - С. 24.

Холикулов У.Ш. Узбекистон Республикаси жиноят цонунчилиги буйича вояга етмаганларга жазо тайинлаш муаммолари. юридик фан. номзоди дис ... Автореф.-Т., 2006. - С.24.

Гиясов Ш.К. Хаётга карши жиноятларни очиш фаолиятида “котиллик” атамасидан фойдаланиш ва уни тавсифлаш масаласига дойр фикр-мулохазалар // Узбекистон Республикаси ИИВ Академиясининг ахборотномаси. - 2015. - № 2. - Б. 51.

Kriminologiya. Maxsus qism: Darslik /1. Ismailov, Q.R. Abdurasulova va boshq. - T.: O'zbekiston Respublikasi IIV Akademiyasi, 2015. - B. 682.

Абдурасулова K.P. Криминология. Дарслик I Масъул мухаррир: ю.ф.д., проф. М. Рустамбоев. -Т.: ТДЮИ нашриёти, 2008. - Б.305.

Атоев А., Хакбердиева Р.Т. Преступность несовершеннолетних и молодёжи в Республике Узбекистан. - Т.; 2008. - С. 44.

inLibrary — это научная электронная библиотека inConference - научно-практические конференции inScience - Журнал Общество и инновации UACD - Антикоррупционный дайджест Узбекистана UZDA - Ассоциации стоматологов Узбекистана АСТ - Архитектура, строительство, транспорт Open Journal System - Престиж вашего журнала в международных базах данных inDesigner - Разработка сайта - создание сайтов под ключ в веб студии Iqtisodiy taraqqiyot va tahlil - ilmiy elektron jurnali yuridik va jismoniy shaxslarning in-Academy - Innovative Academy RSC MENC LEGIS - Адвокатское бюро SPORT-SCIENCE - Актуальные проблемы спортивной науки GLOTEC - Внедрение цифровых технологий в организации MuviPoisk - Смотрите фильмы онлайн, большая коллекция, новинки кинопроката Megatorg - Доска объявлений Megatorg.net: сайт бесплатных частных объявлений Skinormil - Космецевтика активного действия Pils - Мультибрендовый онлайн шоп METAMED - Фармацевтическая компания с полным спектром услуг Dexaflu - от симптомов гриппа и простуды SMARTY - Увеличение продаж вашей компании ELECARS - Электромобили в Ташкенте, Узбекистане CHINA MOTORS - Купи автомобиль своей мечты! PROKAT24 - Прокат и аренда строительных инструментов