ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2015
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
20
З
.
Эсанова
юридик
фанлари
доктори
,
доцент
ФУҚАРОЛИК
ПРОЦЕССУАЛ
ҲУҚУҚИДА
ПРОЦЕССУАЛ
МУДДАТЛАР
ИНСТИТУТИНИ
ЯНАДА
ТАКОМИЛЛАШТИРИШ
ЗАРУРАТИ
Аннотация
:
у
шбу
мақола
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
“
Процессуал
муддатлар
”
деб
номланган
12-
боби
нормаларини
ёритишга
бағишланган
бўлиб
,
унда
процессуал
муддатлар
тушунчаси
ва
турлари
,
ушбу
институтнинг
назарий
ва
амалий
масалалари
илмий
таҳлил
қилинган
.
Фуқаролик
суд
ишларини
юритишда
даъво
муддати
ва
процессуал
муддатларнинг
татбиқ
этилиши
,
бу
борада
учраётган
муаммолар
ва
уларнинг
ечимига
доир
айрим
таклиф
-
мулоҳазалар
билдирилган
.
Калит
сўзлар
:
процессуал
муддатлар
,
даъво
муддатлари
,
муддатларни
ўтказиб
юбориш
,
тиклаш
,
узайтириш
,
умумий
ва
махсус
,
қонунда
белгиланган
,
суд
томонидан
тайинланадиган
,
ҳаволаки
,
дарҳол
,
қисқартирилган
муддатлар
.
Аннотация
:
данная
статья
посвящается
освеще
-
нию
норм
двенадцатой
главы
Гражданского
процессу
-
ального
кодекса
«
Процессуальные
сроки
».
В
этой
гла
-
ве
дан
анализ
понятию
и
видам
процессуальных
сро
-
ков
,
практических
и
теоретических
вопросов
этого
ин
-
ститута
.
Внедрены
процессуальные
и
исковые
сроки
в
гражданское
судопроизводство
,
выдвинуты
предложе
-
ния
и
мнения
по
решению
проблем
,
встречающихся
в
сфере
соблюдения
процессуальных
и
исковых
сроков
.
Ключевые
слова
:
процессуальные
сроки
,
исковые
сроки
,
истечение
процессуальных
сроков
,
восстанов
-
ление
процессуальных
сроков
,
продление
процессу
-
альных
сроков
,
общие
и
особые
процессуальные
сро
-
ки
,
сроки
установленные
законом
,
бланкетные
,
немед
-
ленные
,
сокращённые
сроки
.
Annotation:
this article is about the norm of chapter
12 – “Procedural law” of Civil procedure code. In this arti-
cle the conception and kinds of procedural terms, practical
and theoretical issues of this institute are analyzed. Intro-
duction of the procedural terms and the terms of claims to
civil proceedings, suggest the opinion on the solution of
problems collided in the sphere of observance of proce-
dural and actionable terms.
Key words
: Procedural terms, actionable terms, expi-
ration of procedural terms, restoration of procedural terms,
prolongation of procedural terms, common and special
procedural law, the terms provided by law, reference, im-
mediate and redundant terms.
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
12-
боби
бевосита
“
Процессуал
муддатлар
”
деб
номланиб
,
жами
126-131-
моддаларни
ўз
ичига
олади
.
Аммо
мазкур
институт
бу
билан
чекланмасдан
,
процессуал
кодекснинг
бошқа
нормаларида
,
хусусан
фуқаролик
суд
ишларини
юритиш
,
суд
қарорларини
қайта
текшириш
босқичларига
оид
махсус
бобларда
ҳам
бундай
мазмундаги
нормалар
мустаҳкамланган
,
бундан
ташқари
,
судга
келиб
тушган
ёки
кўрилаётган
фуқаролик
ишлари
билан
боғлиқ
моддий
кодекс
ва
қонунларда
даъво
муддати
ва
процессуал
муддатларга
доир
масалалар
батафсил
ёритилган
.
Фуқаролик
процессуал
кодексининг
4-
моддасида
фуқаролик
суд
ишларини
юритиш
вазифалари
кўрсатилиб
,
унга
кўра
,
фуқаролик
ишларини
тўғри
,
ўз
вақтида
кўриб
чиқиш
ва
ҳал
этишдан
иборатлиги
таъкидланган
.
Шунга
кўра
,
келиб
тушган
фуқаролик
ишларини
“
ўз
вақтида
кўриб
чиқиш
ва
ҳал
этиш
”
муҳим
мезонлардан
бири
саналади
.
Процессуал
муддатлар
институтини
назарий
,
амалий
ва
илмий
жиҳатдан
ўрганиш
долзарб
масала
.
Мавзуни
ўрганишнинг
назарий
жиҳати
шундаки
,
фуқаролик
ишлари
бўйича
процессуал
муддатлар
деганда
фуқаролик
процессининг
барча
босқичларида
процессуал
ҳаракатлар
бажариладиган
вақт
оралиғи
тушунилади
. “
Процессуал
”
атамаси
судга
мурожаат
қилиш
орқали
вужудга
келади
.
Фуқаролик
ишлари
бўйича
судга
мурожаат
қилиш
ва
мазкур
низоларни
ҳал
қилишда
даъво
муддати
муҳим
аҳамият
касб
этади
.
Даъво
муддати
–
шахс
ўзининг
бузилган
ҳуқуқини
даъво
қўзғатиш
йўли
билан
ҳимоя
қилиши
мумкин
бўлган
муддатдир
.
Даъво
муддати
(
Фуқаролик
кодекси
)
ФК
бўйича
умумий
,
махсус
,
қисқартирилган
,
узайтирилган
турларга
бўлинади
,
бундан
ташқари
,
ФКнинг
163-
моддасида
даъво
муддати
жорий
этилмайдиган
талаблар
ҳам
борки
,
ҳуқуқни
ҳимоя
қилиш
мақсадида
судга
мурожаат
қилишда
бу
ҳолат
албатта
эътиборга
олинади
ҳамда
муайян
маънода
айрим
имтиёзларни
ҳам
келтиради
.
Хусусан
,
даъво
муддати
жорий
қилинмайдиган
талабларга
шахсий
номулкий
ҳуқуқларни
ва
бошқа
номоддий
бойликларни
ҳимоя
қилиш
ҳақидаги
талабларга
,
қонун
ҳужжатларида
назарда
тутилган
ҳоллар
бундан
мустасно
;
омонатчиларнинг
ўз
омонатларини
бериш
тўғрисида
банкка
қўядиган
талабларига
;
фуқаронинг
ҳаётига
ёки
соғлиғига
етказилган
зарарни
тўлаш
ҳақидаги
талаблар
киради
.
Даъво
муддати
ўтганидан
кейин
қўзғатилган
талаблар
даъво
қўзғатилишидан
олдинги
кўпи
билан
уч
йил
бўйича
қондирилади
;
жиноят
туфайли
етказилган
зарарни
тўлаш
ҳақидаги
талабларга
;
мулкдорнинг
ёки
бошқа
эгалик
қилувчининг
ўз
ҳуқуқини
ҳар
қандай
бузишларни
,
шу
жумладан
,
эгалик
қилишдан
маҳрум
этиш
билан
боғлиқ
бўлмаган
бузишларни
(
ушбу
Кодекснинг
231-
моддаси
),
бартараф
этиш
ҳақидаги
талабларига
;
мамлакат
мустақиллиги
эълон
қилинишидан
олдин
унинг
чегараларидан
ташқарига
олиб
чиқиб
кетилган
тарихий
,
маданий
ва
илмий
-
бадиий
қийматга
эга
бўлган
мол
-
мулкни
ҳамда
бошқа
қимматбаҳо
объектларни
қайтариб
бериш
ҳақидаги
талабларга
;
қонунда
белгиланган
ҳолларда
бошқа
талабларга
нисбатан
татбиқ
этилади
.
Фуқаролик
кодексининг
153-
моддасида
даъво
муддатини
қўллаш
ҳақида
кўрсатилган
бўлиб
,
бузилган
ҳуқуқни
ҳимоя
қилиш
талаби
даъво
муддатининг
ўтганлигидан
қатъи
назар
,
судда
кўриб
чиқиш
учун
қабул
қилинади
.
Даъво
муддати
суд
томонидан
фақат
низодаги
тарафнинг
суд
қарор
чиқаргунигача
берган
аризасига
мувофиқ
қўлланади
.
Қўлланиш
тўғрисида
низодаги
тараф
баён
қилган
даъво
муддатининг
ўтиши
суднинг
даъвони
рад
этиш
ҳақида
қарор
чиқариши
учун
асос
бўлади
.
Аммо
айрим
ҳолатларда
суд
амалиётида
Фуқаролик
кодексининг
айнан
“...
бузилган
ҳуқуқни
ҳимоя
қилиш
талаби
даъво
муддатининг
ўтганлигидан
қатъи
назар
,
судда
кўриб
чиқиш
учун
қабул
қилинади
”
нормаси
баъзи
тушунмовчиликларни
келтириб
чиқармоқда
ва
натижада
баъзан
муддатларга
эътиборсизлик
,
мавжуд
процессуал
тартибга
риоя
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2015
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
21
қилмаслик
оқибатлари
келиб
чиқмоқда
.
Муддат
,
хусусан
процессуал
муддат
биринчи
навбатда
тартиб
-
интизомни
талаб
этади
.
Фуқаролик
кодексининг
153-
моддаси
учинчи
қисмида
“
Қўлланиш
тўғрисида
низодаги
тараф
баён
қилган
даъво
муддатининг
ўтиши
суднинг
даъвони
рад
этиш
ҳақида
қарор
чиқариши
учун
асос
бўлади
”.
Ушбу
қоида
судлар
учун
муҳим
аҳамият
касб
этади
,
мазмунан
тўғри
шакллантирилган
норма
саналади
,
бироқ
шакл
нуқтаи
назаридан
юқоридаги
матнни
тўғрилаш
лозим
.
Жумладан
, “
низодаги
тараф
” -
“
низолашувчи
тараф
”, “
Қўлланиш
тўғрисида
низодаги
тараф
баён
қилган
даъво
муддатининг
ўтиши
” – “
даъво
муддатини
қўллаш
тўғрисидаги
”,
деб
берилса
мақсадга
мувофиқ
бўлади
.
Судга
мурожаат
қилишда
муддатларга
риоя
қилиш
уҳим
аҳамият
касб
этишини
эътироф
этиш
ўринли
,
аммо
ФПКнинг
152-
моддасида
аризани
қабул
қилишни
рад
этиш
асослари
ичида
тегишли
муддатларнинг
ўтиши
асос
сифатида
мавжуд
эмас
.
Бу
ўз
навбатида
судда
аризаларни
қабул
қилиш
ва
низоларни
ҳал
қилишда
ўзаро
номувофиқликларни
келтириб
чиқаради
.
Процессуал
муддатларнинг
аҳамияти
қуйидагиларда
кўринади
:
§
фуқаролар
ва
ташкилотларнинг
ҳуқуқ
ва
манфаатларини
ўз
вақтида
ҳимоя
қилинишини
таъминлайди
;
§
суд
ва
бошқа
процесс
иштирокчиларининг
процессуал
тартиб
-
интизомга
бўйсунишини
таъминлайди
;
§
фуқаролик
ишларини
судда
кўриш
жараёнида
сифат
ва
тезкорликни
оширади
;
§
процессуал
судлов
фаолиятида
ижро
интизомини
мустаҳкамлайди
.
Аксарият
юридик
манбаларда
процессуал
муддатлар
таснифи
қуйидагича
берилган
,
жумладан
,
умумий
ва
махсус
;
қонунда
белгиланган
(
ФПКда
белгиланган
муддатлар
);
суд
томонидан
тайинланадиган
(
ФПКда
айнан
кўрсатилмаган
,
аммо
суд
тайинлаши
мумкинлиги
ҳақидаги
кўрсатма
берилган
);
ҳаволаки
(
суд
мажлиси
бошлангунга
қадар
,
дарҳол
,
қонуний
кучга
киргач
,
ариза
тушган
куниёқ
,
иш
мазмунан
ҳал
қилингунча
ва
бошқ
;
қисқартирилган
муддатлар
.
Процессуал
муддатларга
риоя
қилмаслик
оқибатлари
қуйидаги
процессуал
ҳаракатларга
олиб
келади
,
жумладан
,
ўтказиб
юбориш
;
тўхтатиб
туриш
;
узайтириш
;
кечиктириш
;
тиклаш
;
тиклашни
рад
этиш
ва
бошқ
.
Процессуал
муддатлар
амал
қилиш
шакли
ва
вақтига
кўра
биринчи
инстанция
,
апелляция
,
кассация
,
назорат
ва
янги
очилган
ҳолатлар
бўйича
иш
юритиш
,
шунингдек
ижро
босқичида
қўлланиладиган
муддатларга
ажратилади
.
Процессуал
муддатлар
татбиқ
этиш
субъектига
кўра
суд
ва
судьялар
таркиби
ҳамда
ишда
иштирок
этувчи
шахслар
томонидан
қўлланиладиган
муддатларга
айтилади
.
Процессуал
муддатлар
ва
уларни
такомиллаштириш
зарурати
нимада
?
1997
йил
30
август
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
процессуал
кодекси
(
ФПК
)
қабул
қилинганда
мазкур
институт
худди
шундай
тузилишга
эга
эди
.
Бироқ
суд
-
ҳуқуқ
тизимида
амалга
оширилаётган
ислоҳотлар
мазмуни
,
Президент
Концепциясида
қўйилган
устувор
вазифалар
ижросини
таъминлаш
,
фуқаролар
ва
ташкилотларнинг
бузилган
ҳуқуқ
ва
манфаатларини
ўз
вақтида
ва
самарали
ҳимоясини
таъминлашга
қаратилган
чора
-
тадбирлар
,
судларнинг
ихтисослашуви
,
келиб
чиқаётган
низо
турларининг
кўпайиши
,
судьялар
иш
ҳажмининг
ошиб
бориши
,
судьяликка
номзодлар
заҳирасини
шакллантиришга
қўйилаётган
талабларнинг
кучайиши
,
хорижий
давлатлар
процессуал
қонунчилиги
,
уларнинг
амалиёти
ва
тажрибасини
ўрганиш
натижалари
ФПКнинг
“
Процессуал
муддатлар
”
га
бағишланган
12-
боби
ва
муддатларга
оид
турдош
нормаларни
такомиллаштириш
заруратини
келтириб
чиқармоқда
.
Биринчидан
,
ФПКнинг
203-
моддаси
иккинчи
қисмида
“
Суднинг
ҳал
қилув
қарори
иш
кўриб
бўлинганидан
сўнг
дарҳол
чиқарилади
.
Алоҳида
ҳолларда
жуда
мураккаб
ишлар
юзасидан
асослантирилган
ҳал
қилув
қарорини
тайёрлаш
кўпи
билан
уч
кунга
кечиктирилиши
мумкин
,
лекин
ҳал
қилув
қарорининг
хулоса
қисмини
суд
ишни
кўриш
тамомланган
мажлиснинг
ўзидаёқ
эълон
қилиши
керак
.
Айни
бир
вақтда
суд
ишда
иштирок
этувчи
шахслар
асослантирилган
ҳал
қилув
қарори
билан
қачон
танишиб
чиқишлари
мумкинлигини
эълон
қилади
”,
деб
кўрсатилган
.
Бироқ
ушбу
уч
кунлик
муддатни
ҳам
кўпайтириш
лозим
.
Судьялар
ҳафтанинг
беш
куни
иш
кўрсалар
,
қачон
ҳал
қилув
қарори
чиқаради
.
Иккинчидан
,
ФПКнинг
223-
моддасида
“
Тарафлар
ва
ишда
иштирок
этувчи
бошқа
шахсларнинг
илтимосига
кўра
,
уларга
суднинг
ҳал
қилув
қарори
ёки
иш
юритишни
тўхтатиб
туриш
,
тугатиш
ёки
аризани
кўрмай
қолдириш
ҳақида
чиқарган
ажримининг
нусхаси
берилади
.
Суд
мажлисига
келмаган
тарафлар
ва
ишда
иштирок
этувчи
бошқа
шахсларга
суднинг
ҳал
қилув
қарори
ёки
иш
юритишни
тўхтатиб
туриш
,
тугатиш
ёки
аризани
кўрмай
қолдириш
тўғрисидаги
ажримининг
нусхаси
ҳал
қилув
қарори
ёхуд
ажрим
чиқарилган
кундан
эътиборан
беш
кундан
кечиктирмай
юборилади
”,
деб
берилган
.
Аммо
ФПКнинг
223-
моддаси
биринчи
қисми
бўйича
неча
кунда
берилиши
ноаниқ
.
ФПКнинг
223-
моддаси
иккинчи
қисми
бўйича
юбориш
муддатлари
бузилиб
,
кечга
қолмоқда
.
Бундай
ҳолатлар
суд
буйруғини
юборишда
ҳам
учрамоқда
,
натижада
суд
буйруғи
устидан
бериладиган
ўн
кунлик
муддат
ичидаги
эътирозлар
қолиб
кетмоқда
,
ижро
жараёнида
бу
муаммолар
янада
ортмоқда
.
Учинчидан
,
ФПКнинг
126-
моддаси
иккинчи
қисмида
“
Процессуал
муддатлар
қонунда
белгиланмаган
ҳолларда
,
уларни
суд
тайинлайди
”,
деб
кўрсатилган
,
аммо
унинг
чегараси
,
оқилона
муддатини
белгилаш
тўғри
бўлади
.
Тўртинчидан
,
ФПКнинг
129-
моддасида
процессуал
муддатларнинг
тўхтатиб
турилиши
ҳақида
кўрсатилиб
,
иш
юритиш
тикланган
кундан
эътиборан
процессуал
муддатларнинг
ўтиши
давом
этади
,
деб
берилган
.
Бу
ҳаракатнинг
қандай
процессуал
ҳужжат
билан
расмийлаштирилиши
аниқ
ёзилмаган
. “
Бу
ҳаракат
судьянинг
ажрими
билан
расмийлаштирилади
”,
деб
берилиши
таклиф
қилинади
.
Бешинчидан
,
ФПКнинг
130-
моддасида
процессуал
муддатларни
кечиктириш
ва
тиклаш
ҳақида
гап
боради
.
Бу
нормада
ўтказиб
юборилган
муддатни
тиклаш
ҳақидаги
ариза
бор
,
аммо
муддатни
кечиктириш
ҳақидаги
ариза
тўғрисида
,
кечиктириш
ҳақидаги
аризани
рад
этиш
тўғрисидаги
ажрим
ҳақида
кўрсатилмаган
.
Бундан
ташқари
,
ушбу
моддада
муддатни
тиклаш
ҳақидаги
аризани
қачон
берилиши
ёзилмаган
,
тиклаш
ҳақидаги
ариза
неча
кун
муддат
ичида
кўриб
чиқилади
?.
Шунингдек
,
ўтказиб
юборилган
муддатни
тиклаш
ҳақидаги
ажрим
ҳақида
кўрсатилиши
зарур
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2015
№
2
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
22
Олтинчидан
,
ФПКнинг
155,
156,
156-
моддаларидаги
бир
неча
талабларни
бирлаштириш
ва
ажратиш
процедурасидаги
муддатлар
ҳақида
қонунда
аниқ
кўрсатилмаган
.
Бирлаштирилганда
қайси
муддат
,
ажратилганда
қайси
муддат
ҳисобланади
ёки
муддатни
янгидан
ҳисобланиши
ҳақида
аниқ
кўрсатма
йўқ
.
Еттинчидан
,
ФПКнинг
177-
моддасида
иш
кўришни
кейинга
қолдиришнинг
оқилона
муддати
борми
?
Масалан
,
хорижий
давлатларда
бир
ой
,
судья
касал
бўлса
,
судьялик
муддати
тугаса
,
ўн
беш
кунлик
муддатдан
ошмаслиги
керак
.
Саккизинчидан
,
ФПКда
процессуал
муддатларни
узайтириш
масаласи
аниқ
кўрсатилмаган
,
узайтириш
масаласини
ким
ҳал
қилади
?
Бу
бўйича
ҳам
судларда
амалиёт
бир
хил
эмас
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
,
процессуал
муддатлар
институтини
янада
такомиллаштириш
мақсадида
“
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
процессуал
кодексига
ўзгартиш
ва
қўшимчалар
киритиш
тўғрисида
”
ги
Ўзбекистон
Республикаси
Қонуни
лойиҳасини
тайёрлаш
вазифаси
туради
.
Адабиётлар
рўйхати
:
1.
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
. –
Тошкент
:
Ўзбекистон
, 2014. – 76
б
.
2.
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
кодек
-
си
.
Расмий
нашр
.
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
. –
Тошкент
:
Адолат
, 2011. – 556
б
.
3.
Ўзбекистон
Республикасининг
Фуқаролик
процессуал
кодекси
.
Расмий
нашр
.
Ўзбекистон
Республикаси
Адлия
вазирлиги
. –
Тошкент
:
Адолат
,
2014. – 360
б
.
4.
Суд
-
ҳуқуқ
ислоҳотлари
шароитида
фуқаролик
процессуал
қонунчилигини
такомиллаштиришнинг
долзарб
масалалари
.
Муаллифлар
жамоаси
.
Монография
. –
Тошкент
: Deh
а
use Print, 2011. – 230
б
.
5.
Фуқаролик
процессуал
ҳуқуқи
(
махсус
қисм
).
Муаллифлар
жамоаси
. –
Тошкент
:
ТДЮИ
, 2013. –
Б
.485.
6.
Фуқаролик
суд
ишларини
юритишнинг
долзарб
муаммолари
.
Муаллифлар
жамоаси
. –
Тошкент
:
ООО
IMPRESS MEDIA, 2014 – 200
б
.
И
.
Рустамбеков
Кандидат
юридических
наук
,
доцент
ОБЩИЕ
ВОПРОСЫ
ПРАВОВОГО
РЕГУЛИРОВАНИЯ
КОММЕРЦИАЛИЗАЦИИ
ИННОВАЦИЙ
Аннотация
:
в
статье
рассматриваются
общие
во
-
просы
процесса
коммерциализации
инноваций
,
а
так
-
же
проблема
взаимодействия
предпринимательского
и
научного
сообщества
в
целях
осуществления
иннова
-
ционных
разработок
и
их
реализация
на
рынке
.
Ключевые
слова
:
Инновации
,
инновационное
развитие
,
коммерциализация
,
предпринимательское
сообщество
,
венчурный
рынок
,
инновационное
пред
-
приятие
,
инновационный
процесс
.
Аннотация
:
мақолада
инновацияларнинг
тижоратлашув
жараёнининг
умумий
масалалари
таҳлил
қилиниб
,
инновация
ишланмаларини
амалга
ошириш
ва
уларни
бозорда
реализация
қилишда
тадбиркорлик
ва
илмий
жамоатчиликнинг
ўзаро
ҳамкорлиги
муаммолари
тадқиқ
этилган
.
Калит
сўзлар
:
инновация
,
инноавицон
ривожланиш
,
тижоратлашув
,
тадбиркорлик
жамоатчилиги
,
венчур
бозори
,
инновацион
корхона
,
инновацион
жараён
.
Annotation:
in the article the general questions of
process of commercialization of innovations, and also the
problem of interaction of entrepreneurial and scientific
communities for implementation of innovations and their
realization in the market are considered.
Key words:
innovations, innovative development,
commercialization, entrepreneurial community, venture
market, innovative enterprise, innovative process.
Ныне
экономически
развитые
страны
мира
в
эф
-
фективном
развитии
национальной
экономики
опира
-
ются
в
первую
очередь
на
инновационную
деятель
-
ность
.
Понимая
важность
инновационных
процессов
,
правительства
развитых
стран
создали
все
необходи
-
мые
условия
для
их
поддержки
и
регулирования
.
В
настоящее
время
так
сложилось
,
что
наука
явля
-
ется
важным
инструментом
экономического
развития
любого
субъекта
.
Наука
превратилась
в
специфиче
-
скую
сферу
товарного
производства
,
где
товаром
яв
-
ляется
объект
интеллектуальной
собственности
.
Внедряя
научные
разработки
хозяйствующие
субъ
-
екты
,
регионы
,
государство
повышают
свою
конкурен
-
тоспособность
.
Если
рассматривать
непосредственно
предпринимательский
сектор
,
то
следует
помнить
,
что
предпринимателю
важно
заинтересовать
потенциаль
-
ного
клиента
,
привлечь
новые
группы
потребителей
, –
тем
самым
повысить
уровень
конкурентоспособности
,
это
все
возможно
с
помощью
применения
инноваций
и
инновационных
технологий
.
Инновации
являются
ре
-
зультатом
труда
ученых
,
но
этот
труд
необходимо
оформить
в
проект
и
внедрить
,
т
.
е
.
реализовать
на
рынке
.
Однако
научное
и
предпринимательское
сооб
-
щество
находятся
на
разных
сторонах
пропасти
.
Если
ученые
научатся
мыслить
в
категориях
рынка
,
то
они
смогут
зарабатывать
на
«
интеллекте
» [5].
В
целях
того
,
чтобы
научная
деятельность
не
оста
-
валась
в
тени
,
необходимо
ее
результаты
внедрять
в
реально
существующие
субъекты
.
Если
инновация
и
технология
не
находят
применения
,
остаются
никому
