ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
60
Айримлар
жиноят
процессида
амалиёт
мезони
асосан
билвосита
,
умумий
тарихий
амалиёт
сифатида
амал
қилади
,
деган
фикрни
асослашга
ҳаракат
қилади
1
.
Амалиёт
мезони
айни
дамда
ҳам
мутлақ
,
ҳам
нисбийдир
,
деган
фикр
ҳам
амалиётни
ҳақиқат
мезонларидан
бири
сифатида
тушунишга
хизмат
қилади
2
,
деган
фикр
ҳам
ўринли
.
Зеро
,
амалиёт
мезони
мутлақдир
,
чунки
,
биринчидан
,
инсон
фикрининг
ҳақиқийлиги
ёки
сохталигини
аниқлаш
учун
бошқа
ҳеч
қандай
мезон
йўқ
;
иккинчидан
,
у
мутлақ
ҳақиқатни
кўрсатиб
беришга
қодир
.
Аммо
,
тажриба
ранг
-
баранг
бўлгани
туфайли
,
ҳар
қандай
оддий
ҳақиқат
ҳар
доим
нотўлиқдир
.
Айни
шу
сабабли
амалиёт
мезони
билимларимизнинг
ҳақиқийлигини
умуман
олганда
воқеликни
нисбатан
аниқ
,
тахминан
тўғри
акс
эттирадиган
нисбий
ҳақиқатлар
сифатида
тасдиқлайди
.
Маълумки
,
амалиёт
,
ҳақиқат
мезони
сифатида
,
инсоннинг
бирон
-
бир
тасаввурини
тўла
тасдиқлаши
ёки
инкор
этиши
мумкин
эмас
.
Жиноят
процессида
амалиёт
мезонининг
тан
олиниши
ички
ишончнинг
инкор
этилиши
ёки
унинг
аҳамияти
камситилишини
англатмайди
.
Аксинча
,
жиноят
процессида
амалиёт
мезонидан
тўғри
фойдаланиш
йўли
билангина
ички
ишончни
мустаҳкамлаш
,
бу
соҳада
объективлик
ва
субъективлик
ўртасидаги
тафовутни
бартараф
этиш
мумкин
,
деб
ўйлаймиз
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
характеризует
проблематику
в
определении
правды
в
уголовном
процессе
.
В
основной
части
рассматриваются
вопросы
оп
-
ределения
правды
в
уголовном
процессе
и
возникаю
-
щие
при
этом
проблемы
.
В
заключении
автор
вносит
свои
предложения
по
решению
рассмотренных
вопросов
.
Abstract
In the introductory part of the article the author
characterizes a problems in truth definition in criminal trial.
In the basic part questions of definition of truth in
criminal trial and problems arising thus are considered.
In the conclusion the author makes the offers under
the decision of the considered questions.
1
Эйсман
А
.
А
.
Соотношение
истины
и
достоверности
в
уго
-
ловном
процессе
//
Государство
и
право
. – 1966. –
№
6. –
С
.93.
2
Васильев
Л
.
М
.
Практика
как
критерий
истины
в
уголовном
судопроизводстве
:
Учебное
пособие
. –
Краснодар
, 1993. –
С
.
39-41.
У
.
М
.
Мирзаев
ТДЮИ
тадқиқотчиси
ЎЗЛАШТИРИШ
ЁКИ
РАСТРАТА
ЙЎЛИ
БИЛАН
ТАЛОН
-
ТОРОЖ
ҚИЛИШНИ
ТАКРОРАН
СОДИР
ҚИЛГАНЛИК
УЧУН
ЖАВОБГАРЛИК
МАСАЛАСИ
Шахснинг
икки
ёки
ундан
ортиқ
жиноятни
содир
этиши
жиноят
ҳуқуқи
назариясида
жавобгарликни
оғирлаштирувчи
ҳолат
сифатида
баҳоланади
.
Чунки
бир
неча
жиноят
содир
қилганда
,
жиноят
содир
қилган
шахснинг
ва
жиноятнинг
ижтимоий
хавфлилиги
ортади
,
яъни
бир
неча
жиноятларни
қамраб
оладиган
қилмишлар
ва
уларни
содир
этадиган
шахсларнинг
ижтимоий
хавфлилиги
юқоридир
.
Икки
ёки
ундан
ортиқ
жиноят
содир
қилган
субъектнинг
шахсида
жиноятчига
хос
бўлган
хусусиятлар
янада
кўпроқ
мустаҳкамланиб
боради
.
Уларни
ижтимоий
хавфли
хусусиятлари
турғунлашиб
,
бундай
салбий
сифатларни
хавфлилик
даражаси
ҳам
борган
сари
ортиб
боради
.
Айбдорга
ишониб
топширилган
ёки
унинг
ихтиёридаги
ўзганинг
мулкини
ўзлаштириш
ёки
растрата
йўли
билан
талон
-
торож
қилиш
жиноятининг
жавобгарликни
оғирлаштирувчи
ҳолатларидан
такроран
ёки
хавфли
рецидивист
томонидан
содир
этилиши
белгиланган
(
ЖК
167-
модданинг
2-
қисми
“
б
”
банди
).
Ўзлаштириш
ёки
растрата
йўли
билан
талон
-
торож
қилиш
жинояти
юзасидан
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
статистика
қўмитасидан
олинган
1997-2007
йиллар
бўйича
статистика
маълумотлари
таҳлил
қилинганда
,
кўриб
чиқилаётган
жиноятни
такроран
содир
қилган
шахслар
сони
2007
йилда
1997
йилга
нисбатан
7
баробар
ошганлиги
аниқланди
. 1997
йилда
53
нафар
шахс
ўзлаштириш
ёки
растрата
йўли
билан
талон
-
торож
қилиш
жиноятини
такроран
содир
қилган
бўлса
, 2007
йилда
368
нафар
ана
шундай
шахс
рўйхатга
олинган
.
Мазкур
жиноятни
такроран
содир
қилганлар
1997-2005
йилларда
ушбу
жиноятни
содир
қилган
барча
шахсларнинг
ўртача
1,5 - 2 %
ини
ташкил
қилганлиги
маълум
бўлди
. 2006-2007
йилларда
ўзлаштириш
,
растрата
қилиш
жиноятини
такроран
содир
қилган
шахслар
сони
ортиб
борган
ва
бу
кўрсаткич
4,6 - 4,7 %
ни
ташкил
этган
3
.
Такроран
содир
этиладиган
жиноятлар
жамият
учун
хавфли
ҳаракатлардан
бўлиб
,
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
кодексининг
32-
моддасида
унинг
тушунчаси
баён
қилинган
.
Унга
мувофиқ
“
Ушбу
Кодекс
Махсус
қисмининг
айнан
бир
моддасида
,
қисмида
,
Кодексда
алоҳида
кўрсатилган
ҳолларда
эса
,
турли
моддаларида
назарда
тутилган
икки
ёки
бир
неча
жиноятни
шахс
турли
вақтларда
содир
этган
,
аммо
уларнинг
бирортаси
учун
ҳам
судланган
бўлмаса
,
такроран
жиноят
содир
этиш
деб
топилади
”.
Такроран
жиноят
содир
этиш
деганда
,
бир
хилдаги
икки
ёки
ундан
ортиқ
жиноятларни
содир
этиш
назарда
тутилган
. “
Такроран
”
сўзи
бир
ҳаракатни
икки
ёки
кўп
марта
қайтадан
содир
этишни
англатади
.
Қасддан
жиноят
содир
этган
шахснинг
такроран
ёки
қасддан
янги
жиноят
содир
этиши
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
кодексининг
56-
моддаси
1-
қисми
”
н
”
бандига
кўра
жазони
оғирлаштирувчи
ҳолат
бўлиб
ҳисобланади
.
3
Ўзбекистон
Республикаси
Давлат
статистика
қўмитасидан
олинган
расмий
рўйхатга
олинган
жиноятлар
юзасидан
статистика
маълумотлари
асосида
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
61
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Пленумининг
2006
йил
3
февралдаги
“
Судлар
томонидан
жиноят
учун
жазо
тайинлаш
амалиёти
тўғрисида
”
ги
қарорининг
10-
бандига
мувофиқ
қасддан
такроран
ёки
илгари
содир
этилган
жиноят
учун
судлангандан
сўнг
қасддан
янги
жиноят
содир
этилиши
,
агар
биринчи
жиноят
учун
жиноий
жавобгарликка
тортиш
муддати
ўтиб
кетган
,
судланганлик
белгиланган
тартибда
тугалланган
ёки
олиб
ташланган
ёхуд
шахс
муқаддам
содир
этган
жиноий
ҳатти
-
харакат
учун
қонунда
жавобгарлик
бекор
қилинган
бўлса
,
шунингдек
ЖК
65, 66, 66
1
, 68, 69, 70,
71, 76-
моддаларига
биноан
шахс
илгари
содир
этган
жинояти
учун
жиноий
жавобгарликдан
ва
жазодан
озод
этилган
бўлса
,
жазони
оғирлаштирувчи
ҳолат
сифатида
эътироф
этилиши
мумкин
эмас
.
Демак
,
шахс
аввалги
жинояти
учун
ЖК
64, 65, 66, 66
1
, 68-
моддаларига
биноан
шахс
илгари
содир
этган
жинояти
учун
жиноий
жавобгарликдан
озод
этилган
бўлса
,
такроран
жиноят
содир
этиш
ёки
жиноятлар
мажмуи
мавжуд
бўлмайди
.
Ўзбекистон
Республикаси
Олий
суди
Пленумининг
2008
йил
15
майдаги
“
Бир
неча
жиноят
содир
этилганда
қилмишни
квалификация
қилишга
доир
масалалар
тўғрисида
”
ги
13-
сонли
қарори
2-
банди
3-
хатбошисига
кўра
:
“
Жиноятлар
такроранлиги
деганда
,
қонунга
кўра
шахс
томонидан
қасддан
содир
этилган
икки
ва
ундан
ортиқ
жиноят
тушунилиб
,
бунда
содир
этилган
жиноят
:
Жиноят
кодекси
Махсус
қисми
айнан
бир
моддасида
назарда
тутилган
бўлиши
,
башарти
унда
бир
хил
жиноят
таркиблари
учун
жавобгарлик
белгиланган
бўлса
;
Жиноят
кодекси
Махсус
қисми
муайян
моддаси
айнан
бир
қисмида
назарда
тутилган
бўлиши
,
башарти
ушбу
моддада
турли
жиноят
таркиблари
учун
жавобгарлик
белгиланган
бўлса
(
масалан
,
ЖК
228,
248, 273-
моддалари
)
шарт
.
Жиноят
қонунида
алоҳида
назарда
тутилган
айрим
ҳолларда
,
шахс
томонидан
қасддан
Жиноят
кодекси
Махсус
қисми
турли
моддаларида
назарда
тутилган
икки
ва
ундан
ортиқ
жиноят
содир
этилиши
ҳам
такроран
жиноят
деб
топилади
(
масалан
,
ЖК
118,
119, 189, 211, 212
моддалари
иккинчи
қисмлари
, 213-
моддаси
учинчи
қисми
, 276-
моддаси
иккинчи
қисми
)”.
Шунингдек
,
Жиноят
кодекси
Махсус
қисмининг
битта
моддасида
ёки
битта
моддасининг
битта
қисмида
назарда
тутилган
икки
ёки
ундан
ортиқ
жиноятларни
турли
вақтларда
содир
қилиб
,
айбдор
шу
жиноятларнинг
бирини
охирига
етказган
,
бошқаси
тайёргарлик
кўриш
ёки
суиқасд
қилиш
босқичида
тўхтатилган
тақдирда
,
шунингдек
,
у
жиноятлардан
бирини
айбдорнинг
бир
ўзи
бошқа
ҳолда
иштирокчиликда
содир
этган
тақдирда
ҳам
такроран
жиноят
содир
этиш
деб
топилади
.
Аммо
юридик
адабиётларда
бу
масалада
турли
фикрлар
билдирилган
.
Жумладан
М
.
Муқумова
ва
М
.
И
.
Ткаченколар
шахс
бир
хил
жиноятларни
турли
вақтларда
содир
қилиб
,
улардан
бири
учун
жиноятга
тайёргарлик
кўриш
ёки
суиқасд
қилганлик
учун
ёхуд
иштирокчиликда
содир
этишда
айбланиб
,
жавобгарликка
тортилган
тақдирда
жиноятлар
мажмуи
деб
ҳисоблаш
керак
, -
деб
ҳисоблайдилар
1
.
Биз
1
Муқумова
М
.
З
.
Бир
неча
жиноят
содир
этганлик
учун
жазо
тайинлаш
хусусиятлари
.:
Юрид
.
фан
.
номз
. ...
дис
.
Т
., 2005.
Б
.
42.;
Ткаченко
М
.
И
.
Множественность
преступлений
.
Б
.
Матлюбовнинг
ушбу
ҳолда
жиноятлар
такроран
жиноят
содир
этиш
деб
топилиб
,
такроранлик
квалификация
қилиш
белгисига
кўра
,
битта
модда
орқали
жазо
тайинланиши
лозим
2
,
деган
фикрини
тўғри
деб
ҳисоблаймиз
.
Чунки
М
.
Муқумова
ва
М
.
И
.
Ткаченколарнинг
фикрлари
Ўзбекистон
Республикаси
Жиноят
кодекси
32 -
моддасининг
1-
қисмига
зид
ҳисобланади
.
Қонунда
кўрсатилган
алоҳида
ҳолларда
шахс
Жиноят
кодекси
Махсус
қисмининг
турли
моддаларида
назарда
тутилган
жиноятларни
содир
этиб
,
уларнинг
бирортаси
учун
ҳам
судланмаган
ҳолларда
такроран
жиноят
содир
этиш
масаласида
Жиноят
кодексида
ноаниқлик
мавжуд
.
Масалан
,
қасддан
одам
ўлдирган
шахс
томонидан
қасддан
баданган
оғир
шикаст
етказиш
(
ЖК
104-
модда
3-
қисм
“
б
”
банди
),
қасддан
баданга
оғир
шикаст
етказиш
ёки
қасддан
одам
ўлдириш
жиноятини
содир
этган
шахс
томонидан
қасддан
баданга
ўртача
оғир
шикаст
етказиш
(
ЖК
105-
модда
2-
қисм
“
к
”
банди
),
ЖКнинг
119-
моддасида
назарда
тутилган
жиноятни
содир
этган
шахс
томонидан
номусга
тегиш
(
ЖК
118-
модда
2-
қисм
“
б
”
банди
),
ЖКнинг
118-
моддасида
назарда
тутилган
жиноятни
содир
этган
шахс
томонидан
жинсий
эҳтиёжни
зўрлик
ишлатиб
ғайритабиий
усулда
қондириш
(
ЖК
119-
модда
2-
қисм
“
б
”
банди
),
ЖКнинг
118
ёки
119-
моддаларида
назарда
тутилган
жиноятларни
содир
этган
шахс
томонидан
ўн
олти
ёшга
тўлмаган
шахс
билан
жинсий
алоқа
қилиш
(
ЖК
128-
модда
2-
қисм
“
б
”
банди
),
одамлардан
фойдаланиш
учун
уларни
ёллаш
,
одам
ўғрилаш
жиноятини
содир
этган
шахс
томонидан
фоҳишахона
сақлаш
ёки
қўшмачилик
қилиш
(
ЖК
131-
модда
2-
қисм
“
б
”
банди
), 242-
моддасида
назарда
тутилган
жиноятни
содир
этган
шахс
томонидан
босқинчилик
қилиш
(
ЖК
164-
модда
3-
қисм
“
а
”
банди
),
ЖКнинг
188
ёки
190-
моддаларида
назарда
тутилган
жиноятларни
содир
этган
шахс
томонидан
савдо
ёки
хизмат
кўрсатиш
қоидаларини
бузиш
(
ЖК
189-
модда
2-
қисм
“
а
”
банди
),
порахўрлик
жиноятларини
содир
этган
шахс
томонидан
яна
шундай
жиноятларни
содир
этиш
(
ЖК
210-213
моддалари
),
гиёҳвандлик
воситалари
ёки
психотроп
моддалар
билан
қонунга
хилоф
равишда
муомала
қилишдан
иборат
жиноятни
содир
этган
шахс
томонидан
яна
шундай
жиноятни
содир
этиш
(
ЖК
270,
271,
273,
274,
276-
моддалар
)
жавобгарликни
оғирлаштирувчи
ҳолат
сифатида
моддада
тўғридан
-
тўғри
кўрсатилган
.
Бироқ
қонундаги
бундай
кўрсатма
бу
ҳолатда
такроран
жиноят
содир
этишни
англатмайди
.
Буни
қуйидаги
мисол
билан
асослантириш
мумкин
.
ЖКнинг
105-
моддаси
2-
қисмининг
“
к
”
бандида
“...
илгари
ушбу
Кодекснинг
104-
моддасида
назарда
тутилган
қасддан
баданга
оғир
шикаст
етказиш
жиноятини
содир
этган
ёхуд
ушбу
Кодекснинг
97-
моддасида
назарда
тутилган
қасддан
одам
ўлдириш
жиноятини
содир
этган
шахс
томонидан
қасддан
баданга
ўртача
оғир
шикаст
етказиш
”
дейилган
.
Демак
,
илгари
Ўзбекистон
Республикаси
ЖКнинг
104-
моддасида
ёки
97-
моддасида
назарда
тутилган
жиноятни
содир
этиб
,
бу
жиноят
учун
шахс
ҳали
Уголовное
право
Российской
Федерации
.
М
.:
Юрист
. 1999.
С
.278.
2
Матлюбов
Б
.
Жиноят
ҳуқуқида
реал
мажмуа
тушунчаси
ва
унинг
белгилари
//
Демократлаштириш
ва
инсон
ҳуқуқлари
.
2002.
№
3–4. 55–57-
бетлар
.
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
2009
№
3-4
♦
ЎЗБЕКИСТОН
ҚОНУНЧИЛИГИ
ТАҲЛИЛИ
♦
UZBEK LAW REVIEW
♦
ОБЗОР
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА
УЗБЕКИСТАНА
62
судланмасдан
105-
модданинг
1-
қисмида
назарда
тутилган
жиноятни
содир
қилган
бўлса
,
ЖК
32-
модданинг
талабига
асосланиб
,
айбдорнинг
бу
қилмишини
такроран
қилинган
деб
ҳисобланадиган
бўлса
,
ЖКнинг
105-
моддаси
2-
қисми
“
и
”
банди
билан
квалификация
қилиниб
,
жазо
тайинланиши
керак
.
Чунки
қонунда
белгиланишига
кўра
,
жиноят
такроран
содир
этилган
деб
топилган
тақдирда
фақат
битта
норма
билан
яъни
, “
такроран
қилинган
”
деган
бандининг
ўзи
билан
жавобгар
қилинади
.
Ҳозирги
мисолимизда
-
чи
?
Ваҳоланки
,
олдин
содир
қилинган
жиноят
ўта
оғир
ҳисобланади
.
Шунга
кўра
,
бундай
ҳолда
такроран
жиноят
содир
қилиш
қоидасини
татбиқ
этиб
бўлмайди
.
Бу
ҳолатда
,
уларга
нисбатан
жиноятларнинг
мажмуи
қоидалари
татбиқ
қилинади
.
Яъни
, 97-
модданинг
тегишли
қисми
ёки
104-
модданинг
тегишли
қисми
ҳамда
105-
модда
билан
жиноятлар
жами
тариқасида
квалификация
қилиниб
жазо
тайинланади
.
1959
йилги
Жиноят
кодексининг
114-
моддаси
эслатмасида
талон
-
торож
такроран
содир
этилиши
тўғрисида
қонунда
алоҳида
кўрсатилган
ҳолатлар
берилган
эди
.
Амалдаги
жиноят
қонунида
эса
қайси
жиноятларнинг
алоҳида
кўрсатилган
ҳолатларда
такроран
жиноят
содир
этиш
,
деб
топиш
тўғрисида
бевосита
кўрсатма
мавжуд
эмас
.
Жиноят
кодексининг
104, 105, 118,
119, 128, 131, 164, 189, 210-213
ва
бошқа
шу
каби
моддаларида
кўрсатилган
,
кўриб
чиқилаётган
жавобгарликни
оғирлаштирувчи
белги
такроран
жиноят
содир
этишни
англатмайди
,
аксинча
ушбу
кўрсатма
жиноят
содир
этган
шахснинг
ижтимоий
хавфлилиги
юқорилигидан
келиб
чиққан
ҳолда
жавобгарликни
мувофиқлаштириш
кераклигидан
далолат
беради
.
Юқоридагилардан
келиб
чиқиб
,
Жиноят
кодекси
32-
моддасининг
1-
қисмидан
қонунда
кўрсатилган
алоҳида
ҳолларда
шахс
Жиноят
кодекси
Махсус
қисмининг
турли
моддаларида
назарда
тутилган
жиноятларни
содир
этиши
ҳам
такроран
жиноят
содир
этиш
ҳисобланиши
ҳақидаги
қоидани
чиқариб
ташлаш
ва
уни
қуйидаги
таҳрирда
беришни
мақсадга
мувофиқ
деб
ҳисоблаймиз
:
“
Ушбу
Кодекс
Махсус
қисмининг
айнан
бир
моддасида
,
қисмида
назарда
тутилган
икки
ёки
бир
неча
жиноятни
шахс
турли
вақтларда
содир
этган
,
аммо
уларнинг
бирортаси
учун
ҳам
судланган
бўлмаса
,
такроран
жиноят
содир
этиш
деб
топилади
”
.
Резюме
В
вводной
части
статьи
автор
характеризует
пре
-
ступление
хищения
путем
присвоения
или
растраты
.
В
основной
части
статьи
рассматриваются
вопросы
ответственности
за
повторное
совершение
хищения
пу
-
тем
присвоения
или
растраты
.
В
заключении
автор
вносит
свои
предложения
по
совершенствованию
национального
законодательства
в
сфере
борьбы
с
уголовно
наказуемыми
преступлениями
.
Abstract
In the introductory part of the article the author charac-
terizes a crime of plunder by assignment or waste.
In the basic part of the article questions of responsibil-
ity for repeated fulfillment of plunder by assignment or waste
are considered.
In the conclusion the author makes the offers on per-
fection of the national legislation in sphere of struggle against
penal crimes.
Ж
.
Х
.
Абдураҳмонхўжаев
ТДЮИ
ўқитувчиси
ЎЗБЕКИСТОНДА
СУДЬЯЛАР
КОРПУСИНИ
ШАКЛЛАНТИРИШНИНГ
ТУШУНЧАСИ
ВА
АҲАМИЯТИ
Мустақиллик
йилларида
мамлакатимизда
амалга
оширилаётган
кенг
кўламдаги
суд
-
ҳуқуқ
ислоҳотлари
жамиятни
демократлаштириш
ва
янгилаш
,
мамлакатни
ислоҳ
қилиш
ва
модернизациялаш
жараёнларини
жадаллаштириш
имкониятларини
келтириб
чиқармоқда
.
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясининг
11-
моддасига
кўра
, “
Ўзбекистон
Республикаси
давлат
ҳокимиятининг
тизими
-
ҳокимиятнинг
қонун
чиқарувчи
,
ижро
этувчи
ва
суд
ҳокимиятига
бўлиниши
принципига
асосланади
”
1
деб
белгиланган
.
Конституцияда
ушбу
ҳуқуқий
норма
мамлакатимизда
демократик
ҳуқуқий
давлатни
барпо
этишнинг
таянчи
бўлмиш
қонунчилик
,
ижро
ва
суд
ҳокимиятининг
мустақиллигини
кафолатлайди
.
Ўзбекистон
Республикаси
Президентининг
2008
йил
23
июн
куни
“
Суд
қонунчилигини
демократлаштириш
ва
либераллаштириш
ҳамда
суд
тизими
мустақиллигини
таъминлаш
бўйича
тадқиқот
марказини
ташкил
этиш
тўғрисида
”
ги
Қарори
қабул
қилинди
.
Унда
“
Суд
фаолиятини
амалга
ошириш
,
Ўзбекистон
Республикаси
Конституциясининг
суд
тизими
вазифаларини
белгилаб
берувчи
қоидалари
рўёбга
чиқарилиши
самарадорлиги
масалалари
бўйича
қонунчилик
базасини
таҳлил
қилиш
ва
умумлаштириш
,
шунингдек
,
Қонун
устуворлигини
таъминлашга
йўналтирилган
ҳуқуқни
қўллаш
,
суд
амалиётини
ўрганиш
ҳамда
умумлаштириш
;
одил
судлов
тизимини
янада
такомиллаштириш
,
суд
ҳокимиятининг
обрўсини
ошириш
ва
мустақиллигини
мустаҳкамлаш
,
суд
фаолиятига
аралашиш
ҳолларига
барҳам
бериш
,
ғайриқонуний
суд
қарорлари
чиқарилишига
йўл
қўймаслик
бўйича
таклифлар
тайёрлаш
;
суд
фаолияти
соҳасида
халқаро
ҳуқуқнинг
умумэътироф
этилган
принциплари
ва
нормаларини
чуқур
ўрганиш
ҳамда
миллий
қонунчиликка
татбиқ
этиш
,
одил
судловни
амалга
ошириш
соҳасида
халқаро
ва
хорижий
ташкилотлар
билан
ҳамкорликни
чуқурлаштириш
дастурларини
шакллантириш
ва
рўёбга
чиқариш
,
суд
қонунчилигини
демократлаштириш
ва
либераллаштириш
ҳамда
суд
мустақиллигини
таъминлаш
принципларига
бағишланган
”
2
бир
қатор
ҳал
этилиши
лозим
бўлган
энг
муҳим
вазифалар
белгиланган
.
Бизга
маълумки
,
ҳар
бир
ҳуқуқий
давлатни
мустақил
суд
ҳокимиятисиз
тассавур
этиб
бўлмаганидек
,
суд
ҳокимиятини
эса
мустақил
ҳуқуқий
мақомга
эга
бўлган
судьяларсиз
ҳам
англаб
бўлмайди
.
Чунки
,
демократик
ҳуқуқий
давлатнинг
энг
муҳим
белгиларидан
бири
одил
судловни
фақат
суд
амалга
оширар
экан
,
бу
борада
суд
ҳокимияти
соҳиби
бўлган
судьялар
корпусини
ташкил
этувчи
судьялар
ҳуқуқий
мақоми
аҳамияти
ва
моҳияти
масалаларини
чуқур
илмий
тадқиқ
этиб
ўрганиш
муҳим
аҳамият
касб
этиши
билан
белгиланади
.
1
Ўзбекистон
Республикасининг
Конституцияси
.
-
Т
.:
Ўзбекистон
. 2008.
2
Ўзбекистон
Республикаси
қонун
ҳужжатлари
тўплами
, 2008,
26-27-
сон
, 248-
модда
.
